| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
២. ឩនបញ្ចពន្ធនសិក្ខាបទវណ្ណនា
2. Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā
អស្សាតិ ឥមស្ស បត្តស្ស។ តេន ឩនបញ្ចពន្ធនេនាតិ តេន ឩនបញ្ចពន្ធនេន បត្តេន ឧបលក្ខិតោ ហុត្វាតិ អត្ថោ។ ឩនបញ្ចពន្ធនោ ហិ បត្តោ ឯត្ថ លក្ខណភាវេន គហិតោ។ តេនេវាហ ‘‘ឥត្ថម្ភូតស្ស លក្ខណេ ករណវចន’’ន្តិ។ តត្ថ ឥត្ថម្ភូតស្សាតិ កញ្ចិ បការំ បត្តស្ស។ លក្ខីយតេ អនេនាតិ លក្ខណំ, តស្មិំ ករណវចនំ, តតិយាវិភត្តីតិ អត្ថោ។ ‘‘បការោ’’តិ ច សាមញ្ញស្ស ភេទកោ វិសេសោ វុច្ចតិ។ តថា ហិ ឩនបញ្ចពន្ធនេន បត្តេនាតិ ឯត្ថ ភិក្ខុភាវសាមញ្ញស្ស ឩនបញ្ចពន្ធនបត្តភាវោ បការោ, តំ ភិក្ខុ អាបន្នោ, តស្ស បត្តោ លក្ខណំ។ យទិ អបរិបុណ្ណបញ្ចពន្ធនោ បត្តោ ឩនបញ្ចពន្ធនោ នាម ហោតិ, អថ កស្មា ឥមស្ស បទភាជនិយំ អពន្ធនោបិ វុត្តោតិ អាហ ‘‘តត្ថា’’តិអាទិ។ តត្ថ តត្ថាតិ វាក្យោបញ្ញាសេ។ ពន្ធនោកាសេ សតិ វា អសតិ វា ពន្ធនវិរហិតោ បត្តោ អពន្ធនោ, បញ្ចពន្ធនានំ ឱកាសោ អស្សាតិ បញ្ចពន្ធនោកាសោ។ អបត្តោតិ បត្តោ នាម ន ហោតីតិ អត្ថោ, បាកតិកំ កាតុំ អសមត្ថោតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឥទញ្ច អញ្ញស្ស វិញ្ញាបនេ ការណវចនំ។ តេនាហ ‘‘តស្មា អញ្ញំ វិញ្ញាបេតុំ វដ្ដតី’’តិ។
Assāti imassa pattassa. Tena ūnapañcabandhanenāti tena ūnapañcabandhanena pattena upalakkhito hutvāti attho. Ūnapañcabandhano hi patto ettha lakkhaṇabhāvena gahito. Tenevāha ‘‘itthambhūtassa lakkhaṇe karaṇavacana’’nti. Tattha itthambhūtassāti kañci pakāraṃ pattassa. Lakkhīyate anenāti lakkhaṇaṃ, tasmiṃ karaṇavacanaṃ, tatiyāvibhattīti attho. ‘‘Pakāro’’ti ca sāmaññassa bhedako viseso vuccati. Tathā hi ūnapañcabandhanena pattenāti ettha bhikkhubhāvasāmaññassa ūnapañcabandhanapattabhāvo pakāro, taṃ bhikkhu āpanno, tassa patto lakkhaṇaṃ. Yadi aparipuṇṇapañcabandhano patto ūnapañcabandhano nāma hoti, atha kasmā imassa padabhājaniyaṃ abandhanopi vuttoti āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti vākyopaññāse. Bandhanokāse sati vā asati vā bandhanavirahito patto abandhano, pañcabandhanānaṃ okāso assāti pañcabandhanokāso. Apattoti patto nāma na hotīti attho, pākatikaṃ kātuṃ asamatthoti vuttaṃ hoti. Idañca aññassa viññāpane kāraṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘tasmā aññaṃ viññāpetuṃ vaṭṭatī’’ti.
ពន្ធនញ្ច នាមេតំ យស្មា ពន្ធនោកាសេ សតិ ហោតិ, អសតិ ន ហោតិ, តស្មា តស្ស លក្ខណំ, ពន្ធនវិធិញ្ច ទស្សេតុំ ‘‘យស្មិំ បនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ មុខវដ្ដិសមីបេ បន បត្តវេធកេន វិជ្ឈិយមានេ កបាលស្ស ពហលត្តា ភិជ្ជតិ, តស្មា ហេដ្ឋា វិជ្ឈិតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘ហេដ្ឋិមបរិយន្តេ’’តិអាទិ។ សុខុមំ វា ឆិទ្ទំ កត្វា ពន្ធិតព្ពោតិ សុខុមេ ឆិទ្ទេ តិបុបដ្ដាទីហិ បយោជនំ នត្ថិ, សុត្តំ បក្ខិបិត្វាវ អធិដ្ឋាតព្ពោតិ អធិប្បាយោ។ ន កេវលំ តិបុសុត្តកាទិនាវ ពន្ធិតព្ពោតិ អាហ ‘‘ផាណិត’’ន្តិអាទិ។ ផាណិតំ ឈាបេត្វា បាសាណចុណ្ណេនាតិ បាសាណចុណ្ណេន សទ្ធិំ ផាណិតំ បចិត្វា តថាបក្កេន បាសាណចុណ្ណេនាតិ អត្ថោ។ និស្សជ្ជិតព្ពោតិ ‘‘អយំ មេ, ភន្តេ, បត្តោ ឩនបញ្ចពន្ធនេន បត្តេន ចេតាបិតោ និស្សគ្គិយោ, ឥមាហំ សង្ឃស្ស និស្សជ្ជាមី’’តិ (បារា. ៦១៣) និស្សជ្ជិតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘និស្សជ្ជន្តេនា’’តិអាទិ។ សម្មតេនាតិ –
Bandhanañca nāmetaṃ yasmā bandhanokāse sati hoti, asati na hoti, tasmā tassa lakkhaṇaṃ, bandhanavidhiñca dassetuṃ ‘‘yasmiṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Mukhavaṭṭisamīpe pana pattavedhakena vijjhiyamāne kapālassa bahalattā bhijjati, tasmā heṭṭhā vijjhitabbo. Tenāha ‘‘heṭṭhimapariyante’’tiādi. Sukhumaṃ vā chiddaṃ katvā bandhitabboti sukhume chidde tipupaṭṭādīhi payojanaṃ natthi, suttaṃ pakkhipitvāva adhiṭṭhātabboti adhippāyo. Na kevalaṃ tipusuttakādināva bandhitabboti āha ‘‘phāṇita’’ntiādi. Phāṇitaṃ jhāpetvā pāsāṇacuṇṇenāti pāsāṇacuṇṇena saddhiṃ phāṇitaṃ pacitvā tathāpakkena pāsāṇacuṇṇenāti attho. Nissajjitabboti ‘‘ayaṃ me, bhante, patto ūnapañcabandhanena pattena cetāpito nissaggiyo, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti (pārā. 613) nissajjitabbo. Tenāha ‘‘nissajjantenā’’tiādi. Sammatenāti –
‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ បត្តគ្គាហាបកំ សម្មន្នេយ្យ, ឯសា ញត្តិ ។ សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, សង្ឃោ ឥត្ថន្នាមំ ភិក្ខុំ បត្តគ្គាហាបកំ សម្មន្នតិ, យស្សាយស្មតោ ខមតិ ឥត្ថន្នាមស្ស ភិក្ខុនោ បត្តគ្គាហាបកស្ស សម្មុតិ, សោ តុណ្ហស្ស។ យស្ស នក្ខមតិ, សោ ភាសេយ្យ។ សម្មតោ សង្ឃេន ឥត្ថន្នាមោ ភិក្ខុ បត្តគ្គាហាបកោ, ខមតិ សង្ឃស្ស, តស្មា តុណ្ហី, ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ (បារា. ៦១៤) –
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammanneyya, esā ñatti . Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammannati, yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno pattaggāhāpakassa sammuti, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya. Sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu pattaggāhāpako, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pārā. 614) –
ឯវំ បទភាជនេ វុត្តាយ ញត្តិទុតិយកម្មវាចាយ សម្មតេន។ បត្តស្ស វិជ្ជមានគុណំ វត្វាតិ ‘‘អយំ, ភន្តេ, បត្តោ បមាណយុត្តោ សុន្ទរោ ថេរានុរូបោ’’តិអាទិនា (បារា. អដ្ឋ. ២.៦១៥) វិជ្ជមានានិសំសំ វត្វា។ បត្តបរិយន្តោតិ បរិយន្តេ ឋិតបត្តោ។ អទេសេតិ មញ្ចបីឋច្ឆត្តនាគទន្តកាទិកេ អទេសេ។ បត្តស្ស ហិ និក្ខិបនទេសោ ‘‘អនុជានាមិ, ភិក្ខវេ, អាធារក’’ន្តិអាទិនា នយេន ខន្ធកេ វុត្តោយេវ។ អបរិភោគេនាតិ យាគុរន្ធនរជនបចនាទិនា អយុត្តបរិភោគេន។ អន្តរាមគ្គេ បន ព្យាធិម្ហិ ឧប្បន្នេ អញ្ញស្មិំ ភាជនេ អសតិ មត្តិកាយ លិម្បិត្វា យាគុំ បចិតុំ, ឧទកំ វា តាបេតុំ វដ្ដតិ។ វិស្សជ្ជេតីតិ អញ្ញស្ស ទេតិ។ សចេ បន សទ្ធិវិហារិកោ វា អន្តេវាសិកោ វា អញ្ញំ វរបត្តំ ឋបេត្វា ‘‘អយំ មយ្ហំ សារុប្បោ, អយំ ថេរស្សា’’តិ គណ្ហាតិ, វដ្ដតិ។ អញ្ញោ វា តំ គហេត្វា អត្តនោ បត្តំ ទេតិ, វដ្ដតិ។ ‘‘មយ្ហមេវ បត្តំ អាហរា’’តិ វត្តព្ពកិច្ចំ នត្ថិ។
Evaṃ padabhājane vuttāya ñattidutiyakammavācāya sammatena. Pattassa vijjamānaguṇaṃ vatvāti ‘‘ayaṃ, bhante, patto pamāṇayutto sundaro therānurūpo’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.615) vijjamānānisaṃsaṃ vatvā. Pattapariyantoti pariyante ṭhitapatto. Adeseti mañcapīṭhacchattanāgadantakādike adese. Pattassa hi nikkhipanadeso ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ādhāraka’’ntiādinā nayena khandhake vuttoyeva. Aparibhogenāti yāgurandhanarajanapacanādinā ayuttaparibhogena. Antarāmagge pana byādhimhi uppanne aññasmiṃ bhājane asati mattikāya limpitvā yāguṃ pacituṃ, udakaṃ vā tāpetuṃ vaṭṭati. Vissajjetīti aññassa deti. Sace pana saddhivihāriko vā antevāsiko vā aññaṃ varapattaṃ ṭhapetvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ sāruppo, ayaṃ therassā’’ti gaṇhāti, vaṭṭati. Añño vā taṃ gahetvā attano pattaṃ deti, vaṭṭati. ‘‘Mayhameva pattaṃ āharā’’ti vattabbakiccaṃ natthi.
ញាតកប្បវារិតេតិ ឯត្ថ សង្ឃវសេន បវារិតដ្ឋានេ បញ្ចពន្ធនេនេវ វដ្ដតិ, បុគ្គលវសេន បន បវារិតដ្ឋានេ ឩនបញ្ចពន្ធនេនាបិ។ អកតវិញ្ញត្តិ នាម ‘‘វទ, ភន្តេ, បច្ចយេនា’’តិ ឯវំ អកតដ្ឋានេ វិញ្ញត្តិ។
Ñātakappavāriteti ettha saṅghavasena pavāritaṭṭhāne pañcabandhaneneva vaṭṭati, puggalavasena pana pavāritaṭṭhāne ūnapañcabandhanenāpi. Akataviññatti nāma ‘‘vada, bhante, paccayenā’’ti evaṃ akataṭṭhāne viññatti.
ឩនបញ្ចពន្ធនសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
