Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
൨. ഊനപഞ്ചബന്ധനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
2. Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā
അസ്സാതി ഇമസ്സ പത്തസ്സ. തേന ഊനപഞ്ചബന്ധനേനാതി തേന ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന ഉപലക്ഖിതോ ഹുത്വാതി അത്ഥോ. ഊനപഞ്ചബന്ധനോ ഹി പത്തോ ഏത്ഥ ലക്ഖണഭാവേന ഗഹിതോ. തേനേവാഹ ‘‘ഇത്ഥമ്ഭൂതസ്സ ലക്ഖണേ കരണവചന’’ന്തി. തത്ഥ ഇത്ഥമ്ഭൂതസ്സാതി കഞ്ചി പകാരം പത്തസ്സ. ലക്ഖീയതേ അനേനാതി ലക്ഖണം, തസ്മിം കരണവചനം, തതിയാവിഭത്തീതി അത്ഥോ. ‘‘പകാരോ’’തി ച സാമഞ്ഞസ്സ ഭേദകോ വിസേസോ വുച്ചതി. തഥാ ഹി ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേനാതി ഏത്ഥ ഭിക്ഖുഭാവസാമഞ്ഞസ്സ ഊനപഞ്ചബന്ധനപത്തഭാവോ പകാരോ, തം ഭിക്ഖു ആപന്നോ, തസ്സ പത്തോ ലക്ഖണം. യദി അപരിപുണ്ണപഞ്ചബന്ധനോ പത്തോ ഊനപഞ്ചബന്ധനോ നാമ ഹോതി, അഥ കസ്മാ ഇമസ്സ പദഭാജനിയം അബന്ധനോപി വുത്തോതി ആഹ ‘‘തത്ഥാ’’തിആദി. തത്ഥ തത്ഥാതി വാക്യോപഞ്ഞാസേ. ബന്ധനോകാസേ സതി വാ അസതി വാ ബന്ധനവിരഹിതോ പത്തോ അബന്ധനോ, പഞ്ചബന്ധനാനം ഓകാസോ അസ്സാതി പഞ്ചബന്ധനോകാസോ. അപത്തോതി പത്തോ നാമ ന ഹോതീതി അത്ഥോ, പാകതികം കാതും അസമത്ഥോതി വുത്തം ഹോതി. ഇദഞ്ച അഞ്ഞസ്സ വിഞ്ഞാപനേ കാരണവചനം. തേനാഹ ‘‘തസ്മാ അഞ്ഞം വിഞ്ഞാപേതും വട്ടതീ’’തി.
Assāti imassa pattassa. Tena ūnapañcabandhanenāti tena ūnapañcabandhanena pattena upalakkhito hutvāti attho. Ūnapañcabandhano hi patto ettha lakkhaṇabhāvena gahito. Tenevāha ‘‘itthambhūtassa lakkhaṇe karaṇavacana’’nti. Tattha itthambhūtassāti kañci pakāraṃ pattassa. Lakkhīyate anenāti lakkhaṇaṃ, tasmiṃ karaṇavacanaṃ, tatiyāvibhattīti attho. ‘‘Pakāro’’ti ca sāmaññassa bhedako viseso vuccati. Tathā hi ūnapañcabandhanena pattenāti ettha bhikkhubhāvasāmaññassa ūnapañcabandhanapattabhāvo pakāro, taṃ bhikkhu āpanno, tassa patto lakkhaṇaṃ. Yadi aparipuṇṇapañcabandhano patto ūnapañcabandhano nāma hoti, atha kasmā imassa padabhājaniyaṃ abandhanopi vuttoti āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti vākyopaññāse. Bandhanokāse sati vā asati vā bandhanavirahito patto abandhano, pañcabandhanānaṃ okāso assāti pañcabandhanokāso. Apattoti patto nāma na hotīti attho, pākatikaṃ kātuṃ asamatthoti vuttaṃ hoti. Idañca aññassa viññāpane kāraṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘tasmā aññaṃ viññāpetuṃ vaṭṭatī’’ti.
ബന്ധനഞ്ച നാമേതം യസ്മാ ബന്ധനോകാസേ സതി ഹോതി, അസതി ന ഹോതി, തസ്മാ തസ്സ ലക്ഖണം, ബന്ധനവിധിഞ്ച ദസ്സേതും ‘‘യസ്മിം പനാ’’തിആദി വുത്തം. മുഖവട്ടിസമീപേ പന പത്തവേധകേന വിജ്ഝിയമാനേ കപാലസ്സ ബഹലത്താ ഭിജ്ജതി, തസ്മാ ഹേട്ഠാ വിജ്ഝിതബ്ബോ. തേനാഹ ‘‘ഹേട്ഠിമപരിയന്തേ’’തിആദി. സുഖുമം വാ ഛിദ്ദം കത്വാ ബന്ധിതബ്ബോതി സുഖുമേ ഛിദ്ദേ തിപുപട്ടാദീഹി പയോജനം നത്ഥി, സുത്തം പക്ഖിപിത്വാവ അധിട്ഠാതബ്ബോതി അധിപ്പായോ. ന കേവലം തിപുസുത്തകാദിനാവ ബന്ധിതബ്ബോതി ആഹ ‘‘ഫാണിത’’ന്തിആദി. ഫാണിതം ഝാപേത്വാ പാസാണചുണ്ണേനാതി പാസാണചുണ്ണേന സദ്ധിം ഫാണിതം പചിത്വാ തഥാപക്കേന പാസാണചുണ്ണേനാതി അത്ഥോ. നിസ്സജ്ജിതബ്ബോതി ‘‘അയം മേ, ഭന്തേ, പത്തോ ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന ചേതാപിതോ നിസ്സഗ്ഗിയോ, ഇമാഹം സങ്ഘസ്സ നിസ്സജ്ജാമീ’’തി (പാരാ॰ ൬൧൩) നിസ്സജ്ജിതബ്ബോ. തേനാഹ ‘‘നിസ്സജ്ജന്തേനാ’’തിആദി. സമ്മതേനാതി –
Bandhanañca nāmetaṃ yasmā bandhanokāse sati hoti, asati na hoti, tasmā tassa lakkhaṇaṃ, bandhanavidhiñca dassetuṃ ‘‘yasmiṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Mukhavaṭṭisamīpe pana pattavedhakena vijjhiyamāne kapālassa bahalattā bhijjati, tasmā heṭṭhā vijjhitabbo. Tenāha ‘‘heṭṭhimapariyante’’tiādi. Sukhumaṃ vā chiddaṃ katvā bandhitabboti sukhume chidde tipupaṭṭādīhi payojanaṃ natthi, suttaṃ pakkhipitvāva adhiṭṭhātabboti adhippāyo. Na kevalaṃ tipusuttakādināva bandhitabboti āha ‘‘phāṇita’’ntiādi. Phāṇitaṃ jhāpetvā pāsāṇacuṇṇenāti pāsāṇacuṇṇena saddhiṃ phāṇitaṃ pacitvā tathāpakkena pāsāṇacuṇṇenāti attho. Nissajjitabboti ‘‘ayaṃ me, bhante, patto ūnapañcabandhanena pattena cetāpito nissaggiyo, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti (pārā. 613) nissajjitabbo. Tenāha ‘‘nissajjantenā’’tiādi. Sammatenāti –
‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ, യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും പത്തഗ്ഗാഹാപകം സമ്മന്നേയ്യ, ഏസാ ഞത്തി . സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ, സങ്ഘോ ഇത്ഥന്നാമം ഭിക്ഖും പത്തഗ്ഗാഹാപകം സമ്മന്നതി, യസ്സായസ്മതോ ഖമതി ഇത്ഥന്നാമസ്സ ഭിക്ഖുനോ പത്തഗ്ഗാഹാപകസ്സ സമ്മുതി, സോ തുണ്ഹസ്സ. യസ്സ നക്ഖമതി, സോ ഭാസേയ്യ. സമ്മതോ സങ്ഘേന ഇത്ഥന്നാമോ ഭിക്ഖു പത്തഗ്ഗാഹാപകോ, ഖമതി സങ്ഘസ്സ, തസ്മാ തുണ്ഹീ, ഏവമേതം ധാരയാമീ’’തി (പാരാ॰ ൬൧൪) –
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammanneyya, esā ñatti . Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammannati, yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno pattaggāhāpakassa sammuti, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya. Sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu pattaggāhāpako, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pārā. 614) –
ഏവം പദഭാജനേ വുത്തായ ഞത്തിദുതിയകമ്മവാചായ സമ്മതേന. പത്തസ്സ വിജ്ജമാനഗുണം വത്വാതി ‘‘അയം, ഭന്തേ, പത്തോ പമാണയുത്തോ സുന്ദരോ ഥേരാനുരൂപോ’’തിആദിനാ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൬൧൫) വിജ്ജമാനാനിസംസം വത്വാ. പത്തപരിയന്തോതി പരിയന്തേ ഠിതപത്തോ. അദേസേതി മഞ്ചപീഠച്ഛത്തനാഗദന്തകാദികേ അദേസേ. പത്തസ്സ ഹി നിക്ഖിപനദേസോ ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, ആധാരക’’ന്തിആദിനാ നയേന ഖന്ധകേ വുത്തോയേവ. അപരിഭോഗേനാതി യാഗുരന്ധനരജനപചനാദിനാ അയുത്തപരിഭോഗേന. അന്തരാമഗ്ഗേ പന ബ്യാധിമ്ഹി ഉപ്പന്നേ അഞ്ഞസ്മിം ഭാജനേ അസതി മത്തികായ ലിമ്പിത്വാ യാഗും പചിതും, ഉദകം വാ താപേതും വട്ടതി. വിസ്സജ്ജേതീതി അഞ്ഞസ്സ ദേതി. സചേ പന സദ്ധിവിഹാരികോ വാ അന്തേവാസികോ വാ അഞ്ഞം വരപത്തം ഠപേത്വാ ‘‘അയം മയ്ഹം സാരുപ്പോ, അയം ഥേരസ്സാ’’തി ഗണ്ഹാതി, വട്ടതി. അഞ്ഞോ വാ തം ഗഹേത്വാ അത്തനോ പത്തം ദേതി, വട്ടതി. ‘‘മയ്ഹമേവ പത്തം ആഹരാ’’തി വത്തബ്ബകിച്ചം നത്ഥി.
Evaṃ padabhājane vuttāya ñattidutiyakammavācāya sammatena. Pattassa vijjamānaguṇaṃ vatvāti ‘‘ayaṃ, bhante, patto pamāṇayutto sundaro therānurūpo’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.615) vijjamānānisaṃsaṃ vatvā. Pattapariyantoti pariyante ṭhitapatto. Adeseti mañcapīṭhacchattanāgadantakādike adese. Pattassa hi nikkhipanadeso ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ādhāraka’’ntiādinā nayena khandhake vuttoyeva. Aparibhogenāti yāgurandhanarajanapacanādinā ayuttaparibhogena. Antarāmagge pana byādhimhi uppanne aññasmiṃ bhājane asati mattikāya limpitvā yāguṃ pacituṃ, udakaṃ vā tāpetuṃ vaṭṭati. Vissajjetīti aññassa deti. Sace pana saddhivihāriko vā antevāsiko vā aññaṃ varapattaṃ ṭhapetvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ sāruppo, ayaṃ therassā’’ti gaṇhāti, vaṭṭati. Añño vā taṃ gahetvā attano pattaṃ deti, vaṭṭati. ‘‘Mayhameva pattaṃ āharā’’ti vattabbakiccaṃ natthi.
ഞാതകപ്പവാരിതേതി ഏത്ഥ സങ്ഘവസേന പവാരിതട്ഠാനേ പഞ്ചബന്ധനേനേവ വട്ടതി, പുഗ്ഗലവസേന പന പവാരിതട്ഠാനേ ഊനപഞ്ചബന്ധനേനാപി. അകതവിഞ്ഞത്തി നാമ ‘‘വദ, ഭന്തേ, പച്ചയേനാ’’തി ഏവം അകതട്ഠാനേ വിഞ്ഞത്തി.
Ñātakappavāriteti ettha saṅghavasena pavāritaṭṭhāne pañcabandhaneneva vaṭṭati, puggalavasena pana pavāritaṭṭhāne ūnapañcabandhanenāpi. Akataviññatti nāma ‘‘vada, bhante, paccayenā’’ti evaṃ akataṭṭhāne viññatti.
ഊനപഞ്ചബന്ധനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.