| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ
5. Ūnavīsativassasikkhāpadaṃ
੪੦੨. ਪਞ੍ਚਮੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋਤਿ ਕਰਸਾਖਾਯੋ। ਤਾ ਹਿ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਚਧਾ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਲਿਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਨਾਤਿ ਬਹੁਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਕਾਰਣੇਨ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ। ਉਰੋਤਿ ਹਦਯਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਤਾਪੋ ਦਹਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਰੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਰੂਪਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕਾਨਂ ਰੂਪਸੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਅਕ੍ਖੀਨੀਤਿ ਚਕ੍ਖੂਨਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿ વਿਸਯੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪੀਭવਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਂ વਾ ਪਸ੍ਸਤਿ ਇਮੇਹੀਤਿ ਅਕ੍ਖੀਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਮਕਸੇਨ ਸੂਚਿਮੁਖਾਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਡਂਸੇਨ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਯੋવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਡਂਸਾਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਯੋ’’ਤਿ। ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਯੋ ਹਿ ਡਂਸਨਟ੍ਠੇਨ ਖਾਦਨਟ੍ਠੇਨ ਡਂਸਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਦੁਕ੍ਕਰੋ ਖਮੋ ਏਤਾਸਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। વੇਦਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਸਾਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਮਧੁਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਅਮਧੁਰਤ੍ਤਾ ਨ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਸਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਾਣਸਦ੍ਦਜੀવਿਤਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪਰਿਯਾਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੀવਿਤਹਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਾਣਂ ਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਣਹਰਾ, ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
402. Pañcame aṅguliyoti karasākhāyo. Tā hi aṅganti hatthato pañcadhā bhijjitvā uggacchantīti aṅguliyoti vuccanti. Likhantassa upālissāti sambandho. Tenāti bahucintetabbakāraṇena. Assāti upālissa. Uroti hadayaṃ. Tañhi usati cittatāpo dahati etthāti uroti vuccati. Rūpasuttanti heraññikānaṃ rūpasuttaṃ, yathā hatthācariyānaṃ hatthisuttanti. Akkhīnīti cakkhūni. Tāni hi akkhanti visayesu byāpībhavanti, rūpaṃ vā passati imehīti akkhīnīti vuccanti. Makasena sūcimukhānaṃ gahitattā ḍaṃsena piṅgalamakkhikāyova gahetabbāti āha ‘‘ḍaṃsāti piṅgalamakkhikāyo’’ti. Piṅgalamakkhikāyo hi ḍaṃsanaṭṭhena khādanaṭṭhena ḍaṃsāti vuccanti. Dukkaro khamo etāsanti dukkhāti dassento āha ‘‘dukkhamāna’’nti. Vedanānanti sambandho. Asātassa kāraṇaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘amadhurāna’’nti. Iminā amadhurattā na sāditabbāti asātāti atthaṃ dasseti. Pāṇasaddajīvitasaddānaṃ pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘jīvitaharāna’’nti. Pāṇaṃ haranti apanentīti pāṇaharā, tāsaṃ vedanānanti sambandho.
੪੦੪. વਿਜਾਯਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਗਬ੍ਭਗਹਣਕਾਲਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ। ਗਬ੍ਭੇ ਸਯਿਤਕਾਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વੀਸਤਿਮਂ વਸ੍ਸਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਗਬ੍ਭવੀਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਯਥਾਹਾਤਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਭਗવਾ ਆਹਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ વਾ ਯਥਾ ਕਿਂ વਚਨਂ ਭਗવਾ ਆਹਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
404. Vijāyanakālato paṭṭhāya paripuṇṇavīsativasso na gahetabbo, gabbhagahaṇakālato pana paṭṭhāyāti dassento āha ‘‘paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāyā’’ti. Gabbhe sayitakālena saddhiṃ vīsatimaṃ vassaṃ paripuṇṇamassāti gabbhavīso puggalo. Hīti saccaṃ. Yathāhāti yenākārena saṅkhyaṃ gacchati, tenākārena bhagavā āhāti yojanā. Atha vā yathā kiṃ vacanaṃ bhagavā āhāti yojanā.
ਗਬ੍ਭવੀਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਮ੍ਹੀਤਿ ਅਸ੍ਮਿ। ਨੁਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਯਨ੍ਤਿ ਯਾਦਿਸਂ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਪਠਮਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਾવ ਜਾਤੀਤਿ ਸਾ ਏવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਗਬ੍ਭੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Gabbhavīso hutvā upasampannoti sambandho. Amhīti asmi. Nusaddo parivitakkatthe nipāto. Yanti yādisaṃ paṭhamaṃ cittanti sambandho. Iminā paṭisandhicittaṃ dasseti. ‘‘Paṭhamaṃ viññāṇa’’nti tasseva vevacanaṃ. Tanti paṭhamaṃ cittaṃ paṭhamaṃ viññāṇaṃ. Assāti sattassa. Sāva jātīti sā eva paṭisandhi, gabbho nāma hotīti sambandho.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯਾਤਿ ਅਸ੍ਸਯੁਜਪੁਣ੍ਣਮਿਯਂ। ਸਾ ਹਿ ਪੂਜਿਤਪવਾਰਣਤ੍ਤਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਤੋਤਿ ਪવਾਰਣਾਯ ਜਾਤਕਾਲਤੋ। ਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪવਾਰਣਂ। ਪਾਟਿਪਦੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮવਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ, ਪવਾਰਣਦਿવਸਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ વਸਿਤਮਾਸੇਸੁ ਅਧਿਕੇਸੁ ਹਾਯਨਞ੍ਚ ਊਨੇਸੁ વਡ੍ਢੁਨਞ੍ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Tatthāti pāḷiyaṃ, vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Yoti puggalo. Mahāpavāraṇāyāti assayujapuṇṇamiyaṃ. Sā hi pūjitapavāraṇattā mahāpavāraṇāti vuccati. Tatoti pavāraṇāya jātakālato. Tanti mahāpavāraṇaṃ. Pāṭipade cāti ettha casaddo aniyamavikappattho, pavāraṇadivasapāṭipadadivasesu aññatarasmiṃ divase upasampādetabboti attho. Hāyanavaḍḍhananti kucchimhi vasitamāsesu adhikesu hāyanañca ūnesu vaḍḍhunañca veditabbaṃ.
ਪੋਰਾਣਕਤ੍ਥੇਰਾ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇ વੁਤ੍ਤਂ ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ। ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯੋਤਿ ਸਾવਣਮਾਸੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਨ੍ਤੋવੀਥਿਤੋ ਬਾਹਿਰવੀਥਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਸੂਰਿਯੋ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਦਿવਸੇ। ਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਂ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਏਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਪਰਿਹਾਰੋ વੁਚ੍ਚਤੇ ਮਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વੀਸਤਿਯਾ વਸ੍ਸੇਸੂਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વੀਸਤਿਯਾ વਸ੍ਸੇਸੁ। ਤਿਂਸਰਤ੍ਤਿਦਿવਸ੍ਸ ਏਕਮਾਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਅਧਿਕਮਾਸਸ੍ਸ ਨਾਸਨਤ੍ਥਾਯ વਸ੍ਸਂ ਉਪਰਿ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਤਤੋਤਿ ਛਮਾਸਤੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨੇ। ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ, ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗਬ੍ਭਮਾਸਾਨਮ੍ਪਿ ਗਣਨੂਪਗਤ੍ਤਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਛ ਮਾਸੇ વਸਿਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇ વਸਿਤ੍વਾ ਜਾਤੋਪਿ ਨ ਜੀવਤੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨੪-੨੫; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੨੦੫) વੁਤ੍ਤਂ।
Porāṇakattherā pana upasampādentīti sambandho. Ekūnavīsativassanti anantare vuttaṃ ekūnavīsativassaṃ. Nikkhamanīyoti sāvaṇamāso. So hi antovīthito bāhiravīthiṃ nikkhamati sūriyo asminti ‘‘nikkhamanīyo’’ti vuccati. Pāṭipadadivaseti pacchimikāya vassūpagamanadivase. Taṃ upasampādanaṃ. Kasmāti pucchā. Ettha ṭhatvā parihāro vuccate mayāti yojanā. Vīsatiyā vassesūti upasampannapuggalassa vīsatiyā vassesu. Tiṃsarattidivassa ekamāsattā ‘‘cattāro māsā parihāyantī’’ti vuttaṃ. Ukkaḍḍhantīti ekassa adhikamāsassa nāsanatthāya vassaṃ upari kaḍḍhanti. Tatoti chamāsato apanetvāti sambandho. Etthāti ‘‘ekūnavīsativassa’’ntiādivacane. Pana-saddo hisaddattho, saccanti attho. Yoti puggalo. Tasmāti yasmā gabbhamāsānampi gaṇanūpagattā gahetvā upasampādenti, tasmā cha māse vasitvāti sambandho. Aṭṭha māse vasitvā jātopi na jīvatīti suttantaaṭṭhakathāsu (dī. ni. aṭṭha. 2.24-25; ma. ni. aṭṭha. 3.205) vuttaṃ.
੪੦੬. ਦਸવਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਤੋ ਦਸવਸ੍ਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ। ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਾ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਚਰਿਯਭੂਤਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਗ੍ਗਲਂ। ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਸਚੇ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਸੋવ ਸਚੇ ਕਮ੍ਮવਾਚਂ ਸਾવੇਤਿ, ਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਞਤ੍વਾ ਪਨ ਪੁਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੇ ਸਗ੍ਗਨ੍ਤਰਾਯੋਪਿ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਰਾਯੋਪਿ ਹੋਤਿਯੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
406.Dasavassaccayenāti upasampadato dasavassātikkamena. Upasampādetīti upajjhāyo vā kammavācācariyo vā hutvā upasampādeti. Tanti upajjhācariyabhūtaṃ anupasampannapuggalaṃ. Kammavācācariyo hutvā upasampādento taṃ muñcitvā sace aññopi kammavācācariyo atthi, sūpasampanno. Sova sace kammavācaṃ sāveti, nupasampanno. Ñatvā pana puna anupasampādente saggantarāyopi maggantarāyopi hotiyevāti daṭṭhabbanti. Pañcamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੭. ਸਪ੍ਪਾਣਕવਗ੍ਗੋ • 7. Sappāṇakavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
