| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
5. ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
402. පඤ්‌චමසික්‌ඛාපදෙ – අඞ්‌ගුලියො දුක්‌ඛා භවිස්‌සන්‌තීති අක්‌ඛරානි ලිඛන්‌තස්‌ස අඞ්‌ගුලියො දුක්‌ඛා භවිස්‌සන්‌තීති චින්‌තෙසුං. උරස්‌ස දුක්‌ඛොති ගණනං සික්‌ඛන්‌තෙන බහුං චින්‌තෙතබ්‌බං හොති, තෙනස්‌ස උරො දුක්‌ඛො භවිස්‌සතීති මඤ්‌ඤිංසු. අක්‌ඛීනි දුක්‌ඛා භවිස්‌සන්‌තීති රූපසුත්‌තං සික්‌ඛන්‌තෙන කහාපණා පරිවත්‌තෙත්‌වා පරිවත්‌තෙත්‌වා පස්‌සිතබ්‌බා හොන්‌ති, තෙනස්‌ස අක්‌ඛීනි දුක්‌ඛානි භවිස්‌සන්‌තීති මඤ්‌ඤිංසු. ඩංසාදීසු ඩංසාති පිඞ්‌ගලමක්‌ඛිකායො. දුක්‌ඛානන්‌ති දුක්‌ඛමානං. තිබ්‌බානන්‌ති බහලානං. ඛරානන්‌ති තිඛිණානං. කටුකානන්‌ති ඵරුසානං; අමනාපතාය වා කටුකරසසදිසානං. අසාතානන්‌ති අමධුරානං. පාණහරානන්‌ති ජීවිතහරානං.
402. Pañcamasikkhāpade – aṅguliyo dukkhā bhavissantīti akkharāni likhantassa aṅguliyo dukkhā bhavissantīti cintesuṃ. Urassa dukkhoti gaṇanaṃ sikkhantena bahuṃ cintetabbaṃ hoti, tenassa uro dukkho bhavissatīti maññiṃsu. Akkhīni dukkhā bhavissantīti rūpasuttaṃ sikkhantena kahāpaṇā parivattetvā parivattetvā passitabbā honti, tenassa akkhīni dukkhāni bhavissantīti maññiṃsu. Ḍaṃsādīsu ḍaṃsāti piṅgalamakkhikāyo. Dukkhānanti dukkhamānaṃ. Tibbānanti bahalānaṃ. Kharānanti tikhiṇānaṃ. Kaṭukānanti pharusānaṃ; amanāpatāya vā kaṭukarasasadisānaṃ. Asātānanti amadhurānaṃ. Pāṇaharānanti jīvitaharānaṃ.
404. සීමං සම්‌මන්‌නතීති නවං සීමං බන්‌ධති. කුරුන්‌දියං පන උදකුක්‌ඛෙපපරිච්‌ඡින්‌දනෙපි දුක්‌කටං වුත්‌තං. පරිපුණ්‌ණවීසතිවස්‌සොති පටිසන්‌ධිග්‌ගහණතො පට්‌ඨාය පරිපුණ්‌ණවීසතිවස්‌සො; ගබ්‌භවීසොපි හි පරිපුණ්‌ණවීසතිවස්‌සොත්‌වෙව සඞ්‌ඛ්‍යෙ ගච්‌ඡති. යථාහ –
404.Sīmaṃ sammannatīti navaṃ sīmaṃ bandhati. Kurundiyaṃ pana udakukkhepaparicchindanepi dukkaṭaṃ vuttaṃ. Paripuṇṇavīsativassoti paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya paripuṇṇavīsativasso; gabbhavīsopi hi paripuṇṇavīsativassotveva saṅkhye gacchati. Yathāha –
‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මා කුමාරකස්‌සපො ගබ්‌භවීසො උපසම්‌පන්‌නො හොති. අථ ඛො ආයස්‌මතො කුමාරකස්‌සපස්‌ස එතදහොසි – ‘භගවතා පඤ්‌ඤත්‌තං, න ඌනවීසතිවස්‌සො පුග්‌ගලො උපසම්‌පාදෙතබ්‌බොති. අහඤ්‌චම්‌හි ගබ්‌භවීසො උපසම්‌පන්‌නො. උපසම්‌පන්‌නො නුඛොම්‌හි, නනු ඛො උපසම්‌පන්‌නො’ති. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. යං භික්‌ඛවෙ මාතුකුච්‌ඡිම්‌හි පඨමං චිත්‌තං උප්‌පන්‌නං, පඨමං විඤ්‌ඤාණං පාතුභූතං තදුපාදාය සාවස්‌ස ජාති. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, ගබ්‌භවීසං උපසම්‌පාදෙතු’’න්‌ති (මහාව. 124).
‘‘Tena kho pana samayena āyasmā kumārakassapo gabbhavīso upasampanno hoti. Atha kho āyasmato kumārakassapassa etadahosi – ‘bhagavatā paññattaṃ, na ūnavīsativasso puggalo upasampādetabboti. Ahañcamhi gabbhavīso upasampanno. Upasampanno nukhomhi, nanu kho upasampanno’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Yaṃ bhikkhave mātukucchimhi paṭhamaṃ cittaṃ uppannaṃ, paṭhamaṃ viññāṇaṃ pātubhūtaṃ tadupādāya sāvassa jāti. Anujānāmi, bhikkhave, gabbhavīsaṃ upasampādetu’’nti (mahāva. 124).
තත්‌ථ යො ද්‌වාදසමාසෙ මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං වසිත්‌වා මහාපවාරණාය ජාතො, සො තතො පට්‌ඨාය යාව එකූනවීසතිමෙ වස්‌සෙ මහාපවාරණා, තං අතික්‌කමිත්‌වා පාටිපදෙ උපසම්‌පාදෙතබ්‌බො. එතෙනුපායෙන හායනවඩ්‌ඪනං වෙදිතබ්‌බං.
Tattha yo dvādasamāse mātukucchismiṃ vasitvā mahāpavāraṇāya jāto, so tato paṭṭhāya yāva ekūnavīsatime vasse mahāpavāraṇā, taṃ atikkamitvā pāṭipade upasampādetabbo. Etenupāyena hāyanavaḍḍhanaṃ veditabbaṃ.
පොරාණකත්‌ථෙරා පන එකූනවීසතිවස්‌සං සාමණෙරං නික්‌ඛමනීයපුණ්‌ණමාසිං අතික්‌කම්‌ම පාටිපදදිවසෙ උපසම්‌පාදෙන්‌ති, තං කස්‌මාති? වුච්‌චතෙ – එකස්‌මිං වස්‌සෙ ඡ චාතුද්‌දසිකඋපොසථා හොන්‌ති. ඉති වීසතියා වස්‌සෙසු චත්‌තාරො මාසා පරිහායන්‌ති. රාජානො තතියෙ තතියෙ වස්‌සෙ වස්‌සං උක්‌කඩ්‌ඪන්‌ති. ඉති අට්‌ඨාරසසු වස්‌සෙසු ඡ මාසා වඩ්‌ඪන්‌ති, තතො උපොසථවසෙන පරිහීනෙ චත්‌තාරො මාසෙ අපනෙත්‌වා ද්‌වෙ මාසා අවසෙසා හොන්‌ති, තෙ ද්‌වෙ මාසෙ ගහෙත්‌වා වීසතිවස්‌සානි පරිපුණ්‌ණානි හොන්‌තීති නික්‌කඞ්‌ඛා හුත්‌වා නික්‌ඛමනීයපුණ්‌ණමාසිං අතික්‌කම්‌ම පාටිපදෙ උපසම්‌පාදෙන්‌ති. එත්‌ථ පන යො පවාරෙත්‌වා වීසතිවස්‌සො භවිස්‌සති, තං සන්‌ධාය ‘‘එකූනවීසතිවස්‌ස’’න්‌ති වුත්‌තං. තස්‌මා යො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ද්‌වාදසමාසෙ වසි, සො එකවීසතිවස්‌සො හොති. යො සත්‌තමාසෙ වසි, සො සත්‌තමාසාධිකවීසතිවස්‌සො. ඡමාසජාතො පන න ජීවති.
Porāṇakattherā pana ekūnavīsativassaṃ sāmaṇeraṃ nikkhamanīyapuṇṇamāsiṃ atikkamma pāṭipadadivase upasampādenti, taṃ kasmāti? Vuccate – ekasmiṃ vasse cha cātuddasikauposathā honti. Iti vīsatiyā vassesu cattāro māsā parihāyanti. Rājāno tatiye tatiye vasse vassaṃ ukkaḍḍhanti. Iti aṭṭhārasasu vassesu cha māsā vaḍḍhanti, tato uposathavasena parihīne cattāro māse apanetvā dve māsā avasesā honti, te dve māse gahetvā vīsativassāni paripuṇṇāni hontīti nikkaṅkhā hutvā nikkhamanīyapuṇṇamāsiṃ atikkamma pāṭipade upasampādenti. Ettha pana yo pavāretvā vīsativasso bhavissati, taṃ sandhāya ‘‘ekūnavīsativassa’’nti vuttaṃ. Tasmā yo mātukucchismiṃ dvādasamāse vasi, so ekavīsativasso hoti. Yo sattamāse vasi, so sattamāsādhikavīsativasso. Chamāsajāto pana na jīvati.
406. අනාපත්‌ති ඌනවීසතිවස්‌සං පරිපුණ්‌ණවීසතිවස්‌සසඤ්‌ඤීති එත්‌ථ කිඤ්‌චාපි උපසම්‌පාදෙන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති, පුග්‌ගලො පන අනුපසම්‌පන්‌නොව හොති. සචෙ පන සො දසවස්‌සච්‌චයෙන අඤ්‌ඤං උපසම්‌පාදෙති, තඤ්‌චෙ මුඤ්‌චිත්‌වා ගණො පූරති, සූපසම්‌පන්‌නො. සොපි ච යාව න ජානාති, තාවස්‌ස නෙව සග්‌ගන්‌තරායො න මොක්‌ඛන්‌තරායො, ඤත්‌වා පන පුන උපසම්‌පජ්‌ජිතබ්‌බං. සෙසං උත්‌තානමෙව.
406.Anāpatti ūnavīsativassaṃ paripuṇṇavīsativassasaññīti ettha kiñcāpi upasampādentassa anāpatti, puggalo pana anupasampannova hoti. Sace pana so dasavassaccayena aññaṃ upasampādeti, tañce muñcitvā gaṇo pūrati, sūpasampanno. Sopi ca yāva na jānāti, tāvassa neva saggantarāyo na mokkhantarāyo, ñatvā pana puna upasampajjitabbaṃ. Sesaṃ uttānameva.
තිසමුට්‌ඨානං – කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජං, කායකම්‌මං,
Tisamuṭṭhānaṃ – kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ,
වචීකම්‌මං, තිචිත්‌තං, තිවෙදනන්‌ති.
Vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදං පඤ්‌චමං.
Ūnavīsativassasikkhāpadaṃ pañcamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 7. සප්‌පාණකවග්‌ගො • 7. Sappāṇakavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 5. ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 5. ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 5. ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 5. ඌනවීසතිවස්‌සසික්‌ඛාපදං • 5. Ūnavīsativassasikkhāpadaṃ
