| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
२. उण्णाभब्राह्मणसुत्तवण्णना
2. Uṇṇābhabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
५१२. अञ्ञमञ्ञस्साति अञ्ञो अञ्ञस्स। न पच्चनुभोति अत्तनो अविसयभावतो। इदानि तं अञ्ञविसयतं अन्वयतो ब्यतिरेकतो विभावेतुं ‘‘सचे ही’’तिआदि वुत्तं।
512.Aññamaññassāti añño aññassa. Na paccanubhoti attano avisayabhāvato. Idāni taṃ aññavisayataṃ anvayato byatirekato vibhāvetuṃ ‘‘sace hī’’tiādi vuttaṃ.
विसयानि पटिसरन्ति एत्थाति पटिसरणं। इन्द्रियविञ्ञाणानि हि असतिपि तादिसे अधिप्पाये अत्तनो आरम्मणस्स याथावतो सम्पजाननतो पवेदनविजाननानि करोन्तानि विय पवत्तन्ति, तथा लोकस्स अञ्ञत्थ सिद्धितो। तेनाह भगवा – ‘‘मनो पटिसरणं, मनोव नेसं गोचरविसयं पच्चनुभोती’’ति मनोद्वारिकजवनमनो हि सविसेसं मनोविसयं पच्चनुभोति, पञ्चद्वारिकजवनमनो मननमत्तमेव पच्चनुभवति। रज्जनादिग्गहणञ्चेत्थ निदस्सनमत्तं, तस्मा सद्दहनादिपि गहितमेवाति दट्ठब्बं, पञ्चद्वारप्पवत्तिवसेन तथा वुत्तं। एकस्मिं पन द्वारेति चक्खुद्वारे।
Visayāni paṭisaranti etthāti paṭisaraṇaṃ. Indriyaviññāṇāni hi asatipi tādise adhippāye attano ārammaṇassa yāthāvato sampajānanato pavedanavijānanāni karontāni viya pavattanti, tathā lokassa aññattha siddhito. Tenāha bhagavā – ‘‘mano paṭisaraṇaṃ, manova nesaṃ gocaravisayaṃ paccanubhotī’’ti manodvārikajavanamano hi savisesaṃ manovisayaṃ paccanubhoti, pañcadvārikajavanamano mananamattameva paccanubhavati. Rajjanādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ, tasmā saddahanādipi gahitamevāti daṭṭhabbaṃ, pañcadvārappavattivasena tathā vuttaṃ. Ekasmiṃ pana dvāreti cakkhudvāre.
दुब्बलभोजकाति अप्पानुभावा राजभोग्गा। आयन्ति भोगुप्पत्तिट्ठानं। योत्तबन्धादिनिमित्तं लद्धब्बकहापणो योत्तकहापणो। अद्दुबन्धादिनिमित्तं गहेतब्बकहापणो अद्दुकहापणो। माघातघोसनाय कताय हिंसानिमित्तं गहेतब्बकहापणो मापहारकहापणो। तस्स परिमाणं दस्सेतुं ‘‘अट्ठकहापणो’’तिआदि वुत्तं। सतवत्थुकन्ति सतकरीसवत्थुकं।
Dubbalabhojakāti appānubhāvā rājabhoggā. Āyanti bhoguppattiṭṭhānaṃ. Yottabandhādinimittaṃ laddhabbakahāpaṇo yottakahāpaṇo. Addubandhādinimittaṃ gahetabbakahāpaṇo addukahāpaṇo. Māghātaghosanāya katāya hiṃsānimittaṃ gahetabbakahāpaṇo māpahārakahāpaṇo. Tassa parimāṇaṃ dassetuṃ ‘‘aṭṭhakahāpaṇo’’tiādi vuttaṃ. Satavatthukanti satakarīsavatthukaṃ.
मग्गसतीति अरियमग्गसति। भावनमनुयुञ्जन्तस्स हि जवनमनो उस्सक्कित्वाव मग्गसतिं पटिसरति तप्परियोसानत्ता। तन्ति निब्बानं। साति फलविमुत्ति। पटिसरति अग्गमग्गसतिया। फलविमुत्ति निब्बानन्ति उभयं मग्गस्स सिद्धायेवाति। आरम्मणवसेन नत्थि एतस्स पटिसरणन्ति अप्पटिसरणं असङ्खतामतस्स सन्तिनिच्चसभावत्ता। सयं पन सब्बेसंयेव अरियानं पटिसरणं। तेनाह ‘‘निब्बानं अरहतो गती’’ति (परि॰ ३३९)। निब्बानं अनुपविट्ठं निब्बाननिस्सयत्ता। न ततो परं गच्छति गतस्स अञ्ञस्स तादिसस्स अभावा। निब्बानं परि सब्बसो ओसानन्ति निब्बानपरियोसानं।
Maggasatīti ariyamaggasati. Bhāvanamanuyuñjantassa hi javanamano ussakkitvāva maggasatiṃ paṭisarati tappariyosānattā. Tanti nibbānaṃ. Sāti phalavimutti. Paṭisarati aggamaggasatiyā. Phalavimutti nibbānanti ubhayaṃ maggassa siddhāyevāti. Ārammaṇavasena natthi etassa paṭisaraṇanti appaṭisaraṇaṃ asaṅkhatāmatassa santiniccasabhāvattā. Sayaṃ pana sabbesaṃyeva ariyānaṃ paṭisaraṇaṃ. Tenāha ‘‘nibbānaṃ arahato gatī’’ti (pari. 339). Nibbānaṃ anupaviṭṭhaṃ nibbānanissayattā. Na tato paraṃ gacchati gatassa aññassa tādisassa abhāvā. Nibbānaṃ pari sabbaso osānanti nibbānapariyosānaṃ.
मूलजाता जातमूला। ततो एव पतिट्ठिता। का पनस्साति आह ‘‘मग्गेन आगतसद्धा’’ति। मग्गो दळ्हाय असंहारियसद्धाय मूलं दिट्ठिसम्पयुत्तानि चेव विचिकिच्छाचित्तञ्चाति पञ्च अकुसलचित्तानि समुच्छेदवसेन पहीनानि। पञ्च नीवरणानीति एत्थ अपायगमनीयानि पठममग्गेनेव पहीनानि, इतरानि विक्खम्भनवसेन झानेन पहीनानीति पञ्चसु ओरम्भागियकिलेससंयोजनेसु एकदेसविगमेनेव बहिद्धासंयोजनो विय जातोति वुत्तं ‘‘झानअनागामिट्ठाने ठितो’’ति। तेनाह ‘‘सो अपरिहीन…पे॰… निब्बायेय्या’’ति।
Mūlajātā jātamūlā. Tato eva patiṭṭhitā. Kā panassāti āha ‘‘maggena āgatasaddhā’’ti. Maggo daḷhāya asaṃhāriyasaddhāya mūlaṃ diṭṭhisampayuttāni ceva vicikicchācittañcāti pañca akusalacittāni samucchedavasena pahīnāni. Pañca nīvaraṇānīti ettha apāyagamanīyāni paṭhamamaggeneva pahīnāni, itarāni vikkhambhanavasena jhānena pahīnānīti pañcasu orambhāgiyakilesasaṃyojanesu ekadesavigameneva bahiddhāsaṃyojano viya jātoti vuttaṃ ‘‘jhānaanāgāmiṭṭhāne ṭhito’’ti. Tenāha ‘‘so aparihīna…pe… nibbāyeyyā’’ti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / २. उण्णाभब्राह्मणसुत्तं • 2. Uṇṇābhabrāhmaṇasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. उण्णाभब्राह्मणसुत्तवण्णना • 2. Uṇṇābhabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
