Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
2. උපාදානසුත්තවණ්ණනා
2. Upādānasuttavaṇṇanā
52. දුතියෙ උපාදානියෙසූති චතුන්නං උපාදානානං පච්චයෙසු තෙභූමකධම්මෙසු. අස්සාදානුපස්සිනොති අස්සාදං අනුපස්සන්තස්ස. තත්රාති තස්මිං අග්ගික්ඛන්ධෙ. තදාහාරොති තංපච්චයො. තදුපාදානොති තස්සෙව වෙවචනං. එවමෙව ඛොති එත්ථ අග්ගික්ඛන්ධො විය හි තයො භවා, තෙභූමකවට්ටන්තිපි එතදෙව, අග්ගිජග්ගකපුරිසො විය වට්ටනිස්සිතො බාලපුථුජ්ජනො, සුක්ඛතිණගොමයාදිපක්ඛිපනං විය අස්සාදානුපස්සිනො පුථුජ්ජනස්ස තණ්හාදිවසෙන ඡහි ද්වාරෙහි කුසලාකුසලකම්මකරණං. තිණගොමයාදීසු ඛීණෙසු පුනප්පුනං තෙසං පක්ඛිපනෙන අග්ගික්ඛන්ධස්ස වඩ්ඪනං විය බාලපුථුජ්ජනස්ස උට්ඨාය සමුට්ඨාය යථාවුත්තකම්මායූහනෙන අපරාපරං වට්ටදුක්ඛනිබ්බත්තනං.
52. Dutiye upādāniyesūti catunnaṃ upādānānaṃ paccayesu tebhūmakadhammesu. Assādānupassinoti assādaṃ anupassantassa. Tatrāti tasmiṃ aggikkhandhe. Tadāhāroti taṃpaccayo. Tadupādānoti tasseva vevacanaṃ. Evamevakhoti ettha aggikkhandho viya hi tayo bhavā, tebhūmakavaṭṭantipi etadeva, aggijaggakapuriso viya vaṭṭanissito bālaputhujjano, sukkhatiṇagomayādipakkhipanaṃ viya assādānupassino puthujjanassa taṇhādivasena chahi dvārehi kusalākusalakammakaraṇaṃ. Tiṇagomayādīsu khīṇesu punappunaṃ tesaṃ pakkhipanena aggikkhandhassa vaḍḍhanaṃ viya bālaputhujjanassa uṭṭhāya samuṭṭhāya yathāvuttakammāyūhanena aparāparaṃ vaṭṭadukkhanibbattanaṃ.
න කාලෙන කාලං සුක්ඛානි චෙව තිණානි පක්ඛිපෙය්යාති තඤ්හි කොචි අත්ථකාමො එවං වදෙය්ය – ‘‘භො කස්මා උට්ඨාය සමුට්ඨාය කලාපෙ බන්ධිත්වා සුක්ඛතිණකට්ඨානං පච්ඡියඤ්ච පූරෙත්වා සුක්ඛගොමයානි පක්ඛිපන්තො එතං අග්ගිං ජාලෙසි? අපි නු තෙ අත්ථි ඉතොනිදානං කාචි වඩ්ඪීති? වංසාගතමෙතං භො අම්හාකං, ඉතොනිදානං පන මෙ අවඩ්ඪියෙව, කුතො වඩ්ඪි? අහඤ්හි ඉමං අග්ගිං ජග්ගන්තො නෙව න්හායිතුං න භුඤ්ජිතුං න නිපජ්ජිතුං ලභාමීති. තෙන හි භො කිං තෙ ඉමිනා නිරත්ථකෙන අග්ගිජාලනෙන? එහි ත්වං එතානි ආභතානි තිණාදීනි එත්ථ නික්ඛිප, තානි සයමෙව ඣායිස්සන්ති, ත්වං පන අසුකස්මිං ඨානෙ සීතොදකා පොක්ඛරණී අත්ථි, තත්ථ න්හත්වා, මාලාගන්ධවිලෙපනෙහි අත්තානං මණ්ඩෙත්වා සුනිවත්ථො සුපාරුතොව පාදුකාහි නගරං පවිසිත්වා පාසාදවරමාරුය්හ වාතපානං විවරිත්වා මහාවීථියං විරොචමානො නිසීද එකග්ගො සුඛසමප්පිතො හුත්වා, තත්ථ තෙ නිසින්නස්ස තිණාදීනං ඛයෙන සයමෙව අයං අග්ගි අප්පණ්ණත්තිභාවං ගමිස්සතී’’ති. සො තථා කරෙය්ය. තථෙව ච තත්ථ නිසින්නස්ස සො අග්ගි උපාදානක්ඛයෙන අප්පණ්ණත්තිභාවං ගච්ඡෙය්ය. ඉදං සන්ධායෙතං ‘‘න කාලෙන කාල’’න්තිආදි වුත්තං.
Na kālena kālaṃ sukkhāni ceva tiṇāni pakkhipeyyāti tañhi koci atthakāmo evaṃ vadeyya – ‘‘bho kasmā uṭṭhāya samuṭṭhāya kalāpe bandhitvā sukkhatiṇakaṭṭhānaṃ pacchiyañca pūretvā sukkhagomayāni pakkhipanto etaṃ aggiṃ jālesi? Api nu te atthi itonidānaṃ kāci vaḍḍhīti? Vaṃsāgatametaṃ bho amhākaṃ, itonidānaṃ pana me avaḍḍhiyeva, kuto vaḍḍhi? Ahañhi imaṃ aggiṃ jagganto neva nhāyituṃ na bhuñjituṃ na nipajjituṃ labhāmīti. Tena hi bho kiṃ te iminā niratthakena aggijālanena? Ehi tvaṃ etāni ābhatāni tiṇādīni ettha nikkhipa, tāni sayameva jhāyissanti, tvaṃ pana asukasmiṃ ṭhāne sītodakā pokkharaṇī atthi, tattha nhatvā, mālāgandhavilepanehi attānaṃ maṇḍetvā sunivattho supārutova pādukāhi nagaraṃ pavisitvā pāsādavaramāruyha vātapānaṃ vivaritvā mahāvīthiyaṃ virocamāno nisīda ekaggo sukhasamappito hutvā, tattha te nisinnassa tiṇādīnaṃ khayena sayameva ayaṃ aggi appaṇṇattibhāvaṃ gamissatī’’ti. So tathā kareyya. Tatheva ca tattha nisinnassa so aggi upādānakkhayena appaṇṇattibhāvaṃ gaccheyya. Idaṃ sandhāyetaṃ ‘‘na kālena kāla’’ntiādi vuttaṃ.
එවමෙව ඛොති එත්ථ පන ඉදං ඔපම්මසංසන්දනං – චත්තාලීසාය කට්ඨවාහානං ජලමානො මහාඅග්ගික්ඛන්ධො විය හි තෙභූමකවට්ටං දට්ඨබ්බං, අග්ගිජග්ගනකපුරිසො විය වට්ටසන්නිස්සිතකො යොගාවචරො, අත්ථකාමො පුරිසො විය සම්මාසම්බුද්ධො, තෙන පුරිසෙන තස්ස දින්නඔවාදො විය තථාගතෙන ‘‘එහි ත්වං, භික්ඛු, තෙභූමකධම්මෙසු නිබ්බින්ද, එවං වට්ටදුක්ඛා මුච්චිස්සසී’’ති තස්ස තෙභූමකධම්මෙසු කම්මට්ඨානස්ස කථිතකාලො, තස්ස පුරිසස්ස යථානුසිට්ඨං පටිපජ්ජිත්වා පාසාදෙ නිසින්නකාලො විය යොගිනො සුගතොවාදං සම්පටිච්ඡිත්වා සුඤ්ඤාගාරං පවිට්ඨස්ස තෙභූමකධම්මෙසු විපස්සනං පට්ඨපෙත්වා අනුක්කමෙන යථානුරූපං ආහාරසප්පායාදිං ලභිත්වා, එකාසනෙ නිසින්නස්ස අග්ගඵලෙ පතිට්ඨිතකාලො, තස්ස න්හානවිලෙපනාදීහි සුධොතමණ්ඩිතකායත්තා තස්මිං නිසින්නස්ස එකග්ගසුඛසමප්පිතකාලො විය යොගිනො අරියමග්ගපොක්ඛරණියං මග්ගඤාණොදකෙන සුන්හාතසුධොතකිලෙසමලස්ස හිරොත්තප්පසාටකෙ නිවාසෙත්වා සීලවිලෙපනානුලිත්තස්ස අරහත්තමණ්ඩනෙන අත්තභාවං මණ්ඩෙත්වා විමුත්තිපුප්ඵදාමං පිළන්ධිත්වා ඉද්ධිපාදපාදුකා ආරුය්හ නිබ්බානනගරං පවිසිත්වා ධම්මපාසාදං ආරුය්හ සතිපට්ඨානමහාවීථියං විරොචමානස්ස නිබ්බානාරම්මණං ඵලසමාපත්තිං අප්පෙත්වා නිසින්නකාලො. තස්ස පන පුරිසස්ස තස්මිං නිසින්නස්ස තිණාදීනං ඛයෙන අග්ගික්ඛන්ධස්ස අප්පණ්ණත්තිගමනකාලො විය ඛීණාසවස්ස යාවතායුකං ඨත්වා උපාදිණ්ණකක්ඛන්ධභෙදෙන අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බුතස්ස මහාවට්ටවූපසමො දට්ඨබ්බො. දුතියං.
Evameva khoti ettha pana idaṃ opammasaṃsandanaṃ – cattālīsāya kaṭṭhavāhānaṃ jalamāno mahāaggikkhandho viya hi tebhūmakavaṭṭaṃ daṭṭhabbaṃ, aggijagganakapuriso viya vaṭṭasannissitako yogāvacaro, atthakāmo puriso viya sammāsambuddho, tena purisena tassa dinnaovādo viya tathāgatena ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, tebhūmakadhammesu nibbinda, evaṃ vaṭṭadukkhā muccissasī’’ti tassa tebhūmakadhammesu kammaṭṭhānassa kathitakālo, tassa purisassa yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjitvā pāsāde nisinnakālo viya yogino sugatovādaṃ sampaṭicchitvā suññāgāraṃ paviṭṭhassa tebhūmakadhammesu vipassanaṃ paṭṭhapetvā anukkamena yathānurūpaṃ āhārasappāyādiṃ labhitvā, ekāsane nisinnassa aggaphale patiṭṭhitakālo, tassa nhānavilepanādīhi sudhotamaṇḍitakāyattā tasmiṃ nisinnassa ekaggasukhasamappitakālo viya yogino ariyamaggapokkharaṇiyaṃ maggañāṇodakena sunhātasudhotakilesamalassa hirottappasāṭake nivāsetvā sīlavilepanānulittassa arahattamaṇḍanena attabhāvaṃ maṇḍetvā vimuttipupphadāmaṃ piḷandhitvā iddhipādapādukā āruyha nibbānanagaraṃ pavisitvā dhammapāsādaṃ āruyha satipaṭṭhānamahāvīthiyaṃ virocamānassa nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā nisinnakālo. Tassa pana purisassa tasmiṃ nisinnassa tiṇādīnaṃ khayena aggikkhandhassa appaṇṇattigamanakālo viya khīṇāsavassa yāvatāyukaṃ ṭhatvā upādiṇṇakakkhandhabhedena anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutassa mahāvaṭṭavūpasamo daṭṭhabbo. Dutiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 2. උපාදානසුත්තං • 2. Upādānasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 2. උපාදානසුත්තවණ්ණනා • 2. Upādānasuttavaṇṇanā