| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
२२. उपाहननिद्देसवण्णना
22. Upāhananiddesavaṇṇanā
१७५. गुणङ्गुणूपाहनाति (महाव॰ अट्ठ॰ २४५) चतुपटलतो पट्ठाय वुच्चति, न एकद्वितिपटलतो पट्ठाय ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, एकपलासिकं उपाहनं, न भिक्खवे दिगुणा उपाहना धारेतब्बा, न तिगुणा उपाहना धारेतब्बा, न गुणङ्गुणूपाहना धारेतब्बा, यो धारेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति (महाव॰ २४५) वुत्तत्ता। ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, ओमुक्कं गुणङ्गुणूपाहनं, न भिक्खवे नवा गुणङ्गुणूपाहना धारेतब्बा, यो धारेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति (महाव॰ २४७) वुत्तत्ता ‘‘नवा’’ति वुत्तं। सब्बत्थापि मज्झिमदेसे गिलानोपि नवं गुणङ्गुणूपाहनं न लभति, एकवारम्पि अञ्ञेहि परिभुत्तं ओमुक्कउपाहनसङ्खातं लभति, पच्चन्तिमेसु जनपदेसु गिलानो नवम्पि लभतीति वेदितब्बं ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, सब्बपच्चन्तिमेसु जनपदेसु गुणङ्गुणूपाहन’’न्ति (महाव॰ २५९) अविसेसेन वुत्तत्ता।
175.Guṇaṅguṇūpāhanāti (mahāva. aṭṭha. 245) catupaṭalato paṭṭhāya vuccati, na ekadvitipaṭalato paṭṭhāya ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ekapalāsikaṃ upāhanaṃ, na bhikkhave diguṇā upāhanā dhāretabbā, na tiguṇā upāhanā dhāretabbā, na guṇaṅguṇūpāhanā dhāretabbā, yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 245) vuttattā. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, omukkaṃ guṇaṅguṇūpāhanaṃ, na bhikkhave navā guṇaṅguṇūpāhanā dhāretabbā, yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 247) vuttattā ‘‘navā’’ti vuttaṃ. Sabbatthāpi majjhimadese gilānopi navaṃ guṇaṅguṇūpāhanaṃ na labhati, ekavārampi aññehi paribhuttaṃ omukkaupāhanasaṅkhātaṃ labhati, paccantimesu janapadesu gilāno navampi labhatīti veditabbaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sabbapaccantimesu janapadesu guṇaṅguṇūpāhana’’nti (mahāva. 259) avisesena vuttattā.
सब्बस्साति गिलानस्सापि अगिलानस्सापीति अत्थो। मज्झिमदेसेपि पच्चन्तिमदेसेपि आरामे आरामूपचारे गिलानस्सापि अगिलानस्सापि ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, अज्झारामे उपाहनं धारेतु’’न्ति (महाव॰ २४९) वुत्तत्ता कप्पियन्ति अत्थो। सब्बत्थाति आरामेपि गामेपि। अकल्लकस्साति गिलानस्स। एत्थ पन मज्झिमदेसे गिलानस्स गुणङ्गुणूपाहना परिभुत्ताव आरामेपि गामेपि वट्टति, पच्चन्तिमदेसे अपरिभुत्तापि। मज्झिमदेसेपि पच्चन्तिमदेसेपि भगवता गिलानस्सेव उपाहना अनुञ्ञाता ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, यस्स पादा वा दुक्खा, पादा वा फलिता, पादखिलो वा आबाधो, उपाहनं धारेतु’’न्ति (महाव॰ २४९) च ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, गिलानेन भिक्खुना सउपाहनेन गामं पविसितु’’न्ति (महाव॰ २५६) वुत्तत्ता च। मज्झिमदेसे च गिलानो नवं गुणङ्गुणूपाहनं धारेतुं यदि लभति, कथं पदेसपञ्ञत्ति होतीति? सब्बत्थ पन भगवता गिलानस्सेव उपाहना अनुञ्ञाता, तस्मा मज्झिमदेसे गिलानो नवं गुणङ्गुणूपाहनं लभतीति गहेतब्बन्ति वदन्ति।
Sabbassāti gilānassāpi agilānassāpīti attho. Majjhimadesepi paccantimadesepi ārāme ārāmūpacāre gilānassāpi agilānassāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ajjhārāme upāhanaṃ dhāretu’’nti (mahāva. 249) vuttattā kappiyanti attho. Sabbatthāti ārāmepi gāmepi. Akallakassāti gilānassa. Ettha pana majjhimadese gilānassa guṇaṅguṇūpāhanā paribhuttāva ārāmepi gāmepi vaṭṭati, paccantimadese aparibhuttāpi. Majjhimadesepi paccantimadesepi bhagavatā gilānasseva upāhanā anuññātā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yassa pādā vā dukkhā, pādā vā phalitā, pādakhilo vā ābādho, upāhanaṃ dhāretu’’nti (mahāva. 249) ca ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānena bhikkhunā saupāhanena gāmaṃ pavisitu’’nti (mahāva. 256) vuttattā ca. Majjhimadese ca gilāno navaṃ guṇaṅguṇūpāhanaṃ dhāretuṃ yadi labhati, kathaṃ padesapaññatti hotīti? Sabbattha pana bhagavatā gilānasseva upāhanā anuññātā, tasmā majjhimadese gilāno navaṃ guṇaṅguṇūpāhanaṃ labhatīti gahetabbanti vadanti.
१७६-९. सब्बाव नीलका (महाव॰ २४६; महाव॰ अट्ठ॰ २४६) सब्बनीलका। एस नयो सब्बत्थ ओदातकादीसुपि। ओदातं पन नेव पाळियं, न अट्ठकथायं पटिक्खित्तं, अनुलोमवसेन पन इध पटिक्खित्तन्ति वेदितब्बं। महारङ्गरत्ता सतपदिपिट्ठिवण्णा। महानामरङ्गरत्ता मन्दरत्ता। मञ्जेट्ठिका कणवेरपुप्फवण्णा। पुप्फलतादीहि विचित्ता चित्रा। नीलपीतादिवद्धिकाति एत्थ आदि-सद्देन ओदातलोहितमञ्जेट्ठिकमहारङ्गमहानामरङ्गरत्तादिवसेन वद्धिका गहिता। सीहब्यग्घुद्दाजिनदीपीनं चम्मेहि चाति सम्बन्धो। कोचीति गिलानोपि अगिलानोपि।
176-9. Sabbāva nīlakā (mahāva. 246; mahāva. aṭṭha. 246) sabbanīlakā. Esa nayo sabbattha odātakādīsupi. Odātaṃ pana neva pāḷiyaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ paṭikkhittaṃ, anulomavasena pana idha paṭikkhittanti veditabbaṃ. Mahāraṅgarattā satapadipiṭṭhivaṇṇā. Mahānāmaraṅgarattā mandarattā. Mañjeṭṭhikā kaṇaverapupphavaṇṇā. Pupphalatādīhi vicittā citrā. Nīlapītādivaddhikāti ettha ādi-saddena odātalohitamañjeṭṭhikamahāraṅgamahānāmaraṅgarattādivasena vaddhikā gahitā. Sīhabyagghuddājinadīpīnaṃ cammehi cāti sambandho. Kocīti gilānopi agilānopi.
१८०. सकलं वा एकदेसकं वा रजनं चोळेन (महाव॰ अट्ठ॰ २४६) पुञ्छित्वा वळञ्जेय्याति अत्थो। खल्लकादिकं पन सब्बं हारित्वा वळञ्जेतब्बं। उपाहनविनिच्छयो।
180. Sakalaṃ vā ekadesakaṃ vā rajanaṃ coḷena (mahāva. aṭṭha. 246) puñchitvā vaḷañjeyyāti attho. Khallakādikaṃ pana sabbaṃ hāritvā vaḷañjetabbaṃ. Upāhanavinicchayo.
उपाहननिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Upāhananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
