Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఖుద్దసిక్ఖా-మూలసిక్ఖా • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
౨౨. ఉపాహననిద్దేసవణ్ణనా
22. Upāhananiddesavaṇṇanā
౧౭౫. నవా గుణఙ్గుణూపాహనా మజ్ఝదేసే న కప్పన్తీతి సమ్బన్ధో. నవాతి ఏకవారమ్పి అప్పటిముక్కా. తత్థ గుణఙ్గుణూపాహనా చతుపటలతో పట్ఠాయ వుచ్చన్తి. సమ్భవే బ్యభిచారే చ విసేసనం సాత్థకం భవతీతి ‘‘మజ్ఝదేసే’’తి విసేసనం అమజ్ఝదేసం బ్యభిచరతీతి అమజ్ఝదేసే గుణఙ్గుణూపాహనా కప్పన్తీతి వేదితబ్బం. తథా నవాతి ఇమినా అనవా మజ్ఝదేసేపి. ఇమినా పన వాక్యేన మజ్ఝదేసేపి ఏకవారమ్పి పటిముక్కా, అఞ్ఞత్థ తు సబ్బాపి గుణఙ్గుణూపాహనా వట్టన్తి, న సేసాతి ఆపన్నం, తథాపి ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఏకపలాసికం ఉపాహన’’న్తి (మహావ॰ ౨౪౫) వుత్తత్తా ఏకపటలికాపి వట్టతీతి వేదితబ్బం. సబ్బస్సాతి మజ్ఝదేసే పచ్చన్తిమేపి గిలానాగిలానస్స సబ్బస్స. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అజ్ఝారామే ఉపాహనం ధారేతు’’న్తి (మహావ॰ ౨౪౯) హి సామఞ్ఞేన అనుఞ్ఞాతం. సబ్బత్థాతి గామే వా అరఞ్ఞే వా ఆరామతో అఞ్ఞత్ర. అకల్లకస్స చాతి గిలానస్సేవ.
175. Navā guṇaṅguṇūpāhanā majjhadese na kappantīti sambandho. Navāti ekavārampi appaṭimukkā. Tattha guṇaṅguṇūpāhanā catupaṭalato paṭṭhāya vuccanti. Sambhave byabhicāre ca visesanaṃ sātthakaṃ bhavatīti ‘‘majjhadese’’ti visesanaṃ amajjhadesaṃ byabhicaratīti amajjhadese guṇaṅguṇūpāhanā kappantīti veditabbaṃ. Tathā navāti iminā anavā majjhadesepi. Iminā pana vākyena majjhadesepi ekavārampi paṭimukkā, aññattha tu sabbāpi guṇaṅguṇūpāhanā vaṭṭanti, na sesāti āpannaṃ, tathāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ekapalāsikaṃ upāhana’’nti (mahāva. 245) vuttattā ekapaṭalikāpi vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sabbassāti majjhadese paccantimepi gilānāgilānassa sabbassa. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ajjhārāme upāhanaṃ dhāretu’’nti (mahāva. 249) hi sāmaññena anuññātaṃ. Sabbatthāti gāme vā araññe vā ārāmato aññatra. Akallakassa cāti gilānasseva.
౧౭౬-౯. సబ్బ…పే॰… రత్తా చ ఉపాహనా సబ్బ…పే॰… విచ్ఛికాళికా చ…పే॰… దీపీనం చమ్మేహి చ మజ్జార…పే॰… చమ్మేహి చ పరిక్ఖటా చ ఉపాహనా సఙ్కమనీయా పాదుకా చ కోచి ధారేయ్య, దుక్కటన్తి యోజనా. ఓదాతాయ పాళియా అట్ఠకథాయ చ అభావేపి అనులోమవసేనేత్థ వుత్తం వియ దిస్సతి. నీలకో చ ఓదాతో చాతిఆదినా ద్వన్దో. సబ్బేవ నీలక…పే॰… కణ్హకా యాసన్తి సమాసో. ‘‘మహారఙ్గా’’తిఆదీసు అప్పయుత్తేపి సబ్బ-సద్దే పకరణవసేన యోజేత్వా అత్థో వేదితబ్బో.
176-9. Sabba…pe… rattā ca upāhanā sabba…pe… vicchikāḷikā ca…pe… dīpīnaṃ cammehi ca majjāra…pe… cammehi ca parikkhaṭā ca upāhanā saṅkamanīyā pādukā ca koci dhāreyya, dukkaṭanti yojanā. Odātāya pāḷiyā aṭṭhakathāya ca abhāvepi anulomavasenettha vuttaṃ viya dissati. Nīlako ca odāto cātiādinā dvando. Sabbeva nīlaka…pe… kaṇhakā yāsanti samāso. ‘‘Mahāraṅgā’’tiādīsu appayuttepi sabba-sadde pakaraṇavasena yojetvā attho veditabbo.
‘‘అత్థా పకరణా లిఙ్గా, ఓచిత్యా కాలదేసతో;
‘‘Atthā pakaraṇā liṅgā, ocityā kāladesato;
సద్దత్థా విభజీయన్తి, న సద్దాయేవ కేవలా’’తి. –
Saddatthā vibhajīyanti, na saddāyeva kevalā’’ti. –
హి వుత్తం. చిత్రాతి విచిత్రా. నీలపీతాదీ వద్ధాయేవ యాసన్తి సమాసో. ఆది-సద్దేన ఓదాతాదీనం గహణం. తిత్తిరపత్తసదిసో విచిత్తో వణ్ణో తిత్తిరపత్త-సద్దేన గహితో. తమేతేసమత్థీతి తిత్తిరపత్తికా. మేణ్డస్స చ అజస్స చ విసాణసదిసా వద్ధా యాసన్తి బాహిరత్థో. తా పన కణ్ణికట్ఠానే మేణ్డకఅజవిసాణసణ్ఠానే వద్ధే యోజేత్వా కతా. ఏస నయో విచ్ఛికాళికాదీసు. పణ్హిపిధానత్థం తలే ఖల్లం బద్ధం యాసన్తి విగ్గహో. జఙ్ఘతో సబ్బపాదప్పటిచ్ఛాదనకం పుటం బద్ధం యాసన్తి బహుబ్బీహి. తూలం పిచు పుణ్ణం యాసన్తి అఞ్ఞపదత్థో. పలిగుణ్ఠేతీతి పలిగుణ్ఠో, ఉపరిపాదతలమత్తప్పటిచ్ఛాదకబన్ధో, తేన యోజేత్వా కతా పాలిగుణ్ఠిమా, విచిత్రా హి తద్ధితవుత్తి. విచ్ఛికానం అళసదిసం నఙ్గుట్ఠసదిసం బద్ధమేతాసన్తి విచ్ఛికాళికా. సీహబ్యగ్ఘుద్దాజినదీపీనం చమ్మేహి చాతి పకరణతో అజినా నామ మిగా. ఉలూకా పక్ఖిబిళారా. సఙ్కమన్తి గచ్ఛన్తి ఏతాహీతి సఙ్కమనీయా. తా పన తాలపణ్ణాదీహి కతా సంహారియా.
Hi vuttaṃ. Citrāti vicitrā. Nīlapītādī vaddhāyeva yāsanti samāso. Ādi-saddena odātādīnaṃ gahaṇaṃ. Tittirapattasadiso vicitto vaṇṇo tittirapatta-saddena gahito. Tametesamatthīti tittirapattikā. Meṇḍassa ca ajassa ca visāṇasadisā vaddhā yāsanti bāhirattho. Tā pana kaṇṇikaṭṭhāne meṇḍakaajavisāṇasaṇṭhāne vaddhe yojetvā katā. Esa nayo vicchikāḷikādīsu. Paṇhipidhānatthaṃ tale khallaṃ baddhaṃ yāsanti viggaho. Jaṅghato sabbapādappaṭicchādanakaṃ puṭaṃ baddhaṃ yāsanti bahubbīhi. Tūlaṃ picu puṇṇaṃ yāsanti aññapadattho. Paliguṇṭhetīti paliguṇṭho, uparipādatalamattappaṭicchādakabandho, tena yojetvā katā pāliguṇṭhimā, vicitrā hi taddhitavutti. Vicchikānaṃ aḷasadisaṃ naṅguṭṭhasadisaṃ baddhametāsanti vicchikāḷikā. Sīhabyagghuddājinadīpīnaṃ cammehi cāti pakaraṇato ajinā nāma migā. Ulūkā pakkhibiḷārā. Saṅkamanti gacchanti etāhīti saṅkamanīyā. Tā pana tālapaṇṇādīhi katā saṃhāriyā.
౧౮౦. సకలం ఏకదేసం వా పుఞ్ఛిత్వావాతి యోజనా. ఖల్లకాదికన్తి ఆది-సద్దేన మేణ్డవిసాణవద్ధికాదికం సబ్బం సఙ్గణ్హాతీతి.
180. Sakalaṃ ekadesaṃ vā puñchitvāvāti yojanā. Khallakādikanti ādi-saddena meṇḍavisāṇavaddhikādikaṃ sabbaṃ saṅgaṇhātīti.
ఉపాహననిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Upāhananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.