| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೨೨. ಉಪಾಹನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
22. Upāhananiddesavaṇṇanā
೧೭೫. ನವಾ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ ಮಜ್ಝದೇಸೇ ನ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ನವಾತಿ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಮುಕ್ಕಾ। ತತ್ಥ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ ಚತುಪಟಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸಮ್ಭವೇ ಬ್ಯಭಿಚಾರೇ ಚ ವಿಸೇಸನಂ ಸಾತ್ಥಕಂ ಭವತೀತಿ ‘‘ಮಜ್ಝದೇಸೇ’’ತಿ ವಿಸೇಸನಂ ಅಮಜ್ಝದೇಸಂ ಬ್ಯಭಿಚರತೀತಿ ಅಮಜ್ಝದೇಸೇ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಥಾ ನವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅನವಾ ಮಜ್ಝದೇಸೇಪಿ। ಇಮಿನಾ ಪನ ವಾಕ್ಯೇನ ಮಜ್ಝದೇಸೇಪಿ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ಪಟಿಮುಕ್ಕಾ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ತು ಸಬ್ಬಾಪಿ ಗುಣಙ್ಗುಣೂಪಾಹನಾ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ನ ಸೇಸಾತಿ ಆಪನ್ನಂ, ತಥಾಪಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಪಲಾಸಿಕಂ ಉಪಾಹನ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೪೫) ವುತ್ತತ್ತಾ ಏಕಪಟಲಿಕಾಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಸ್ಸಾತಿ ಮಜ್ಝದೇಸೇ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇಪಿ ಗಿಲಾನಾಗಿಲಾನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜ್ಝಾರಾಮೇ ಉಪಾಹನಂ ಧಾರೇತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೪೯) ಹಿ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಗಾಮೇ ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ಆರಾಮತೋ ಅಞ್ಞತ್ರ। ಅಕಲ್ಲಕಸ್ಸ ಚಾತಿ ಗಿಲಾನಸ್ಸೇವ।
175. Navā guṇaṅguṇūpāhanā majjhadese na kappantīti sambandho. Navāti ekavārampi appaṭimukkā. Tattha guṇaṅguṇūpāhanā catupaṭalato paṭṭhāya vuccanti. Sambhave byabhicāre ca visesanaṃ sātthakaṃ bhavatīti ‘‘majjhadese’’ti visesanaṃ amajjhadesaṃ byabhicaratīti amajjhadese guṇaṅguṇūpāhanā kappantīti veditabbaṃ. Tathā navāti iminā anavā majjhadesepi. Iminā pana vākyena majjhadesepi ekavārampi paṭimukkā, aññattha tu sabbāpi guṇaṅguṇūpāhanā vaṭṭanti, na sesāti āpannaṃ, tathāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ekapalāsikaṃ upāhana’’nti (mahāva. 245) vuttattā ekapaṭalikāpi vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sabbassāti majjhadese paccantimepi gilānāgilānassa sabbassa. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ajjhārāme upāhanaṃ dhāretu’’nti (mahāva. 249) hi sāmaññena anuññātaṃ. Sabbatthāti gāme vā araññe vā ārāmato aññatra. Akallakassa cāti gilānasseva.
೧೭೬-೯. ಸಬ್ಬ…ಪೇ॰… ರತ್ತಾ ಚ ಉಪಾಹನಾ ಸಬ್ಬ…ಪೇ॰… ವಿಚ್ಛಿಕಾಳಿಕಾ ಚ…ಪೇ॰… ದೀಪೀನಂ ಚಮ್ಮೇಹಿ ಚ ಮಜ್ಜಾರ…ಪೇ॰… ಚಮ್ಮೇಹಿ ಚ ಪರಿಕ್ಖಟಾ ಚ ಉಪಾಹನಾ ಸಙ್ಕಮನೀಯಾ ಪಾದುಕಾ ಚ ಕೋಚಿ ಧಾರೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಓದಾತಾಯ ಪಾಳಿಯಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಚ ಅಭಾವೇಪಿ ಅನುಲೋಮವಸೇನೇತ್ಥ ವುತ್ತಂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ। ನೀಲಕೋ ಚ ಓದಾತೋ ಚಾತಿಆದಿನಾ ದ್ವನ್ದೋ। ಸಬ್ಬೇವ ನೀಲಕ…ಪೇ॰… ಕಣ್ಹಕಾ ಯಾಸನ್ತಿ ಸಮಾಸೋ। ‘‘ಮಹಾರಙ್ಗಾ’’ತಿಆದೀಸು ಅಪ್ಪಯುತ್ತೇಪಿ ಸಬ್ಬ-ಸದ್ದೇ ಪಕರಣವಸೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
176-9. Sabba…pe… rattā ca upāhanā sabba…pe… vicchikāḷikā ca…pe… dīpīnaṃ cammehi ca majjāra…pe… cammehi ca parikkhaṭā ca upāhanā saṅkamanīyā pādukā ca koci dhāreyya, dukkaṭanti yojanā. Odātāya pāḷiyā aṭṭhakathāya ca abhāvepi anulomavasenettha vuttaṃ viya dissati. Nīlako ca odāto cātiādinā dvando. Sabbeva nīlaka…pe… kaṇhakā yāsanti samāso. ‘‘Mahāraṅgā’’tiādīsu appayuttepi sabba-sadde pakaraṇavasena yojetvā attho veditabbo.
‘‘ಅತ್ಥಾ ಪಕರಣಾ ಲಿಙ್ಗಾ, ಓಚಿತ್ಯಾ ಕಾಲದೇಸತೋ।
‘‘Atthā pakaraṇā liṅgā, ocityā kāladesato;
ಸದ್ದತ್ಥಾ ವಿಭಜೀಯನ್ತಿ, ನ ಸದ್ದಾಯೇವ ಕೇವಲಾ’’ತಿ॥ –
Saddatthā vibhajīyanti, na saddāyeva kevalā’’ti. –
ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಚಿತ್ರಾತಿ ವಿಚಿತ್ರಾ। ನೀಲಪೀತಾದೀ ವದ್ಧಾಯೇವ ಯಾಸನ್ತಿ ಸಮಾಸೋ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಓದಾತಾದೀನಂ ಗಹಣಂ। ತಿತ್ತಿರಪತ್ತಸದಿಸೋ ವಿಚಿತ್ತೋ ವಣ್ಣೋ ತಿತ್ತಿರಪತ್ತ-ಸದ್ದೇನ ಗಹಿತೋ। ತಮೇತೇಸಮತ್ಥೀತಿ ತಿತ್ತಿರಪತ್ತಿಕಾ। ಮೇಣ್ಡಸ್ಸ ಚ ಅಜಸ್ಸ ಚ ವಿಸಾಣಸದಿಸಾ ವದ್ಧಾ ಯಾಸನ್ತಿ ಬಾಹಿರತ್ಥೋ। ತಾ ಪನ ಕಣ್ಣಿಕಟ್ಠಾನೇ ಮೇಣ್ಡಕಅಜವಿಸಾಣಸಣ್ಠಾನೇ ವದ್ಧೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಾ। ಏಸ ನಯೋ ವಿಚ್ಛಿಕಾಳಿಕಾದೀಸು। ಪಣ್ಹಿಪಿಧಾನತ್ಥಂ ತಲೇ ಖಲ್ಲಂ ಬದ್ಧಂ ಯಾಸನ್ತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಜಙ್ಘತೋ ಸಬ್ಬಪಾದಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಕಂ ಪುಟಂ ಬದ್ಧಂ ಯಾಸನ್ತಿ ಬಹುಬ್ಬೀಹಿ। ತೂಲಂ ಪಿಚು ಪುಣ್ಣಂ ಯಾಸನ್ತಿ ಅಞ್ಞಪದತ್ಥೋ। ಪಲಿಗುಣ್ಠೇತೀತಿ ಪಲಿಗುಣ್ಠೋ, ಉಪರಿಪಾದತಲಮತ್ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಬನ್ಧೋ, ತೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಾ ಪಾಲಿಗುಣ್ಠಿಮಾ, ವಿಚಿತ್ರಾ ಹಿ ತದ್ಧಿತವುತ್ತಿ। ವಿಚ್ಛಿಕಾನಂ ಅಳಸದಿಸಂ ನಙ್ಗುಟ್ಠಸದಿಸಂ ಬದ್ಧಮೇತಾಸನ್ತಿ ವಿಚ್ಛಿಕಾಳಿಕಾ। ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘುದ್ದಾಜಿನದೀಪೀನಂ ಚಮ್ಮೇಹಿ ಚಾತಿ ಪಕರಣತೋ ಅಜಿನಾ ನಾಮ ಮಿಗಾ। ಉಲೂಕಾ ಪಕ್ಖಿಬಿಳಾರಾ। ಸಙ್ಕಮನ್ತಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಏತಾಹೀತಿ ಸಙ್ಕಮನೀಯಾ। ತಾ ಪನ ತಾಲಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಕತಾ ಸಂಹಾರಿಯಾ।
Hi vuttaṃ. Citrāti vicitrā. Nīlapītādī vaddhāyeva yāsanti samāso. Ādi-saddena odātādīnaṃ gahaṇaṃ. Tittirapattasadiso vicitto vaṇṇo tittirapatta-saddena gahito. Tametesamatthīti tittirapattikā. Meṇḍassa ca ajassa ca visāṇasadisā vaddhā yāsanti bāhirattho. Tā pana kaṇṇikaṭṭhāne meṇḍakaajavisāṇasaṇṭhāne vaddhe yojetvā katā. Esa nayo vicchikāḷikādīsu. Paṇhipidhānatthaṃ tale khallaṃ baddhaṃ yāsanti viggaho. Jaṅghato sabbapādappaṭicchādanakaṃ puṭaṃ baddhaṃ yāsanti bahubbīhi. Tūlaṃ picu puṇṇaṃ yāsanti aññapadattho. Paliguṇṭhetīti paliguṇṭho, uparipādatalamattappaṭicchādakabandho, tena yojetvā katā pāliguṇṭhimā, vicitrā hi taddhitavutti. Vicchikānaṃ aḷasadisaṃ naṅguṭṭhasadisaṃ baddhametāsanti vicchikāḷikā. Sīhabyagghuddājinadīpīnaṃ cammehi cāti pakaraṇato ajinā nāma migā. Ulūkā pakkhibiḷārā. Saṅkamanti gacchanti etāhīti saṅkamanīyā. Tā pana tālapaṇṇādīhi katā saṃhāriyā.
೧೮೦. ಸಕಲಂ ಏಕದೇಸಂ ವಾ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಖಲ್ಲಕಾದಿಕನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮೇಣ್ಡವಿಸಾಣವದ್ಧಿಕಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ।
180. Sakalaṃ ekadesaṃ vā puñchitvāvāti yojanā. Khallakādikanti ādi-saddena meṇḍavisāṇavaddhikādikaṃ sabbaṃ saṅgaṇhātīti.
ಉಪಾಹನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Upāhananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
