Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi

    ౧౫. ఉపజ్ఝాయవత్తకథా

    15. Upajjhāyavattakathā

    ౬౪. అనుపజ్ఝాయకాతి ఏత్థ వజ్జావజ్జం ఉపగన్త్వా ఝాయతీతి ఉపజ్ఝాయో, సో నత్థి ఏతేసన్తి అనుపజ్ఝాయకాతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘వజ్జావజ్జ’’న్తిఆది. ‘‘పిణ్డాయ చరణకపత్త’’న్తి ఇమినా పిణ్డాయ ఉద్దిస్స, ఉట్ఠహిత్వా వా తిట్ఠతి అనేనాతి ఉత్తిట్ఠో, సోయేవ పత్తో ఉత్తిట్ఠపత్తోతి అత్థం దస్సేతి. ‘‘ఉత్తిట్ఠే న పమజ్జేయ్యా’’తిఆదీసు (ధ॰ ప॰ ౧౬౮) పన పిణ్డాయ చరణం ‘‘ఉత్తిట్ఠ’’న్తి వుచ్చతి. తస్మా తత్థ పిణ్డాయ ఉద్దిస్స, ఉట్ఠహిత్వా వా తిట్ఠనం ఉత్తిట్ఠన్తి వచనత్థో కాతబ్బో. ‘‘పిణ్డాయ చరణపత్త’’న్తి ఇదం వచనం ‘‘తస్మిఞ్హి మనుస్సా ఉచ్ఛిట్ఠసఞ్ఞినో’’తిపదం లఙ్ఘిత్వా ‘‘తస్మా ఉత్తిట్ఠపత్తన్తి వుత్త’’న్తిపదేన యోజేతబ్బం, తస్మా పిణ్డాయ చరణకపత్తత్తా ఉత్తిట్ఠపత్తన్తి వుత్తన్తి వుత్తం హోతి. తస్మిం మనుస్సా కింసఞ్ఞినోతి ఆహ ‘‘తస్మిఞ్హి మనుస్సా ఉచ్ఛిట్ఠసఞ్ఞినో’’తి. తస్మిఞ్హి తస్మిం ఏవ ఉత్తిట్ఠపత్తే పబ్బజితానం పరిభోగభావేన మనుస్సేహి అవసజ్జితబ్బత్తా, అవఛడ్డేతబ్బత్తా వా మనుస్సా ఉచ్ఛిట్ఠసఞ్ఞినో హోన్తీతి యోజనా. పబ్బజితానం పిణ్డాయ చరణకపత్తత్తా ఉత్తిట్ఠపత్తన్తి వుత్తం, మనుస్సానం పన అవసజ్జితపత్తత్తా ఉచ్ఛిట్ఠపత్తన్తి వుత్తన్తి అధిప్పాయో. ఉత్తిట్ఠ పత్తన్తిపదం వాక్యమేవ, న సమాసోతిపి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అథ వా’’తిఆది. ‘‘ఉట్ఠహిత్వా’’తి ఇమినా ఉత్తిట్ఠాతి ఏత్థ త్వాలోపోతి దస్సేతి. ‘‘గహేతు’’న్తి ఇమినా పాఠసేసం దస్సేతి. గేహసితపేమవసేనాతి గేహే నిస్సితపేమవసేన, మేత్తాపుబ్బఙ్గమపేమవసేనాతి అత్థో. సగారవా హుత్వా సప్పతిస్సా హుత్వా విహరన్తాతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఉపట్ఠపేత్వా’’తి. ‘‘సభాగజీవికా’’తి ఇమినా సభాగవుత్తికాతి ఏత్థ వుత్తిసద్దో జీవికత్థోయేవ, న వివరణాద్యత్థోతి దస్సేతి. ఉపజ్ఝాయభావం సమ్పటిచ్ఛతి ఏతేహీతి ఉపజ్ఝాయభావసమ్పటిచ్ఛనాని, తానియేవ వేవచనాని ఉపజ్ఝాయభావసమ్పటిచ్ఛనవేవచనాని. తిక్ఖత్తున్తి ఉక్కట్ఠవసేన వుత్తం, సకిమ్పి వట్టతియేవ. పదస్స వసేన విఞ్ఞాపేతీతి సమ్బన్ధో. హీతి సచ్చం. ఏత్థాతి ఉపజ్ఝాయగహణట్ఠానే. యదిదం వాచాయ వా సావనం, యదిదం కాయేన వా అత్థవిఞ్ఞాపనం అత్థి, ఇదమేవ సావనఅత్థవిఞ్ఞాపనమేవ ఉపజ్ఝాయగహణన్తి యోజనా. సాధూతి సమ్పటిచ్ఛనన్తి ఉపజ్ఝాయేన పఞ్చసు పదేసు యస్మిం కిస్మించి వుత్తే సద్ధివిహారికస్స ‘‘సాధూ’’తి సమ్పటిచ్ఛనం. న్తి కేసఞ్చి వచనం. హీతి సచ్చం, యస్మా వా. ఏత్థాతి ఉపజ్ఝాయగహణే. ‘‘న సమ్పటిచ్ఛనం అఙ్గ’’న్తి ఇమినా ఆయాచనదానానియేవ అఙ్గాని నామాతి దస్సేతి. సద్ధివిహారికేనాపి ఞాతున్తి సమ్బన్ధో. ఇమినా పదేనాతి ‘‘సాధూ’’తి ఇమినా పదేన.

    64.Anupajjhāyakāti ettha vajjāvajjaṃ upagantvā jhāyatīti upajjhāyo, so natthi etesanti anupajjhāyakāti atthaṃ dassento āha ‘‘vajjāvajja’’ntiādi. ‘‘Piṇḍāya caraṇakapatta’’nti iminā piṇḍāya uddissa, uṭṭhahitvā vā tiṭṭhati anenāti uttiṭṭho, soyeva patto uttiṭṭhapattoti atthaṃ dasseti. ‘‘Uttiṭṭhe na pamajjeyyā’’tiādīsu (dha. pa. 168) pana piṇḍāya caraṇaṃ ‘‘uttiṭṭha’’nti vuccati. Tasmā tattha piṇḍāya uddissa, uṭṭhahitvā vā tiṭṭhanaṃ uttiṭṭhanti vacanattho kātabbo. ‘‘Piṇḍāya caraṇapatta’’nti idaṃ vacanaṃ ‘‘tasmiñhi manussā ucchiṭṭhasaññino’’tipadaṃ laṅghitvā ‘‘tasmā uttiṭṭhapattanti vutta’’ntipadena yojetabbaṃ, tasmā piṇḍāya caraṇakapattattā uttiṭṭhapattanti vuttanti vuttaṃ hoti. Tasmiṃ manussā kiṃsaññinoti āha ‘‘tasmiñhi manussā ucchiṭṭhasaññino’’ti. Tasmiñhi tasmiṃ eva uttiṭṭhapatte pabbajitānaṃ paribhogabhāvena manussehi avasajjitabbattā, avachaḍḍetabbattā vā manussā ucchiṭṭhasaññino hontīti yojanā. Pabbajitānaṃ piṇḍāya caraṇakapattattā uttiṭṭhapattanti vuttaṃ, manussānaṃ pana avasajjitapattattā ucchiṭṭhapattanti vuttanti adhippāyo. Uttiṭṭha pattantipadaṃ vākyameva, na samāsotipi dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. ‘‘Uṭṭhahitvā’’ti iminā uttiṭṭhāti ettha tvālopoti dasseti. ‘‘Gahetu’’nti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Gehasitapemavasenāti gehe nissitapemavasena, mettāpubbaṅgamapemavasenāti attho. Sagāravā hutvā sappatissā hutvā viharantāti atthaṃ dassento āha ‘‘upaṭṭhapetvā’’ti. ‘‘Sabhāgajīvikā’’ti iminā sabhāgavuttikāti ettha vuttisaddo jīvikatthoyeva, na vivaraṇādyatthoti dasseti. Upajjhāyabhāvaṃ sampaṭicchati etehīti upajjhāyabhāvasampaṭicchanāni, tāniyeva vevacanāni upajjhāyabhāvasampaṭicchanavevacanāni. Tikkhattunti ukkaṭṭhavasena vuttaṃ, sakimpi vaṭṭatiyeva. Padassa vasena viññāpetīti sambandho. ti saccaṃ. Etthāti upajjhāyagahaṇaṭṭhāne. Yadidaṃ vācāya vā sāvanaṃ, yadidaṃ kāyena vā atthaviññāpanaṃ atthi, idameva sāvanaatthaviññāpanameva upajjhāyagahaṇanti yojanā. Sādhūti sampaṭicchananti upajjhāyena pañcasu padesu yasmiṃ kismiṃci vutte saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanaṃ. Tanti kesañci vacanaṃ. ti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti upajjhāyagahaṇe. ‘‘Na sampaṭicchanaṃ aṅga’’nti iminā āyācanadānāniyeva aṅgāni nāmāti dasseti. Saddhivihārikenāpi ñātunti sambandho. Iminā padenāti ‘‘sādhū’’ti iminā padena.

    తత్రాయం సమ్మావత్తనాతి ఏత్థ తసద్దస్స విసయం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘యం వుత్తం సమ్మా వత్తితబ్బ’’న్తి. ఇమినా కిరియావిసయభావమేవ దీపేతి, న దబ్బవిసయభావం. అయన్తి వుచ్చమానా. అస్సాతి సద్ధివిహారికస్స. ధోతపాదపరిహరణత్థాయాతి ధోతస్స పాదస్స పంసుమక్ఖనాదీనం పరిహరణత్థాయ. తాతి ఉపాహనాయో. కాలస్సేవాతి పచ్చూసకాలతోయేవ, నిస్సక్కత్థే చేతం సామివచనం. తతోతి తేహి తీహి దన్తకట్ఠేహి, విభత్తఅపాదానమేతం. తేసు వా తీసు దన్తకట్ఠేసు. న్తి యం దన్తకట్ఠం. అథాతి తస్మిం గహణే.

    Tatrāyaṃ sammāvattanāti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘yaṃ vuttaṃ sammā vattitabba’’nti. Iminā kiriyāvisayabhāvameva dīpeti, na dabbavisayabhāvaṃ. Ayanti vuccamānā. Assāti saddhivihārikassa. Dhotapādapariharaṇatthāyāti dhotassa pādassa paṃsumakkhanādīnaṃ pariharaṇatthāya. ti upāhanāyo. Kālassevāti paccūsakālatoyeva, nissakkatthe cetaṃ sāmivacanaṃ. Tatoti tehi tīhi dantakaṭṭhehi, vibhattaapādānametaṃ. Tesu vā tīsu dantakaṭṭhesu. Yanti yaṃ dantakaṭṭhaṃ. Athāti tasmiṃ gahaṇe.

    తతోతి సీతుణ్హోదకేహి, సీతుణ్హోదకేసు వా. వళఞ్జేతీతి పరిభుఞ్జతి. ఉదకన్తి ముఖధోవనోదకం. ‘‘వచ్చకుటితో’’తి ఇమినా పస్సావకుటీపి గహేతబ్బా. ఏవన్తి సమ్మజ్జియమానే. అసుఞ్ఞన్తి జనసద్దతో అతుచ్ఛం. ఆసనన్తి థేరస్స ఆసనం. తస్మిన్తి ఆసనే. నిసిన్నస్స థేరస్స వత్తం కాతబ్బన్తి సమ్బన్ధో. ఉక్లాపో అస్మిం దేసే అత్థీతి ఉక్లాపోతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘కేనచి కచవరేన సంకిణ్ణో’’తి. ఏత్థ చ సఙ్కారో ఉచ్ఛిట్ఠో కలాపో సమూహో ఉక్లాపోతి వచనత్థేన ఉక్లాపోతి వుచ్చతి. కచీయతి బన్ధీయతి అస్మిం దేసేతి కచో, సో వరీయతి ఇచ్ఛీయతి అనేనాతి కచవరోతి వచనత్థేన కచవరోతి వుచ్చతి. హత్థేనపీతి ఏత్థ పిసద్దో పిలోతికేనపీతిఆదిం సఙ్గణ్హాతి.

    Tatoti sītuṇhodakehi, sītuṇhodakesu vā. Vaḷañjetīti paribhuñjati. Udakanti mukhadhovanodakaṃ. ‘‘Vaccakuṭito’’ti iminā passāvakuṭīpi gahetabbā. Evanti sammajjiyamāne. Asuññanti janasaddato atucchaṃ. Āsananti therassa āsanaṃ. Tasminti āsane. Nisinnassa therassa vattaṃ kātabbanti sambandho. Uklāpo asmiṃ dese atthīti uklāpoti atthaṃ dassento āha ‘‘kenaci kacavarena saṃkiṇṇo’’ti. Ettha ca saṅkāro ucchiṭṭho kalāpo samūho uklāpoti vacanatthena uklāpoti vuccati. Kacīyati bandhīyati asmiṃ deseti kaco, so varīyati icchīyati anenāti kacavaroti vacanatthena kacavaroti vuccati. Hatthenapīti ettha pisaddo pilotikenapītiādiṃ saṅgaṇhāti.

    ఏకతో కత్వాతి ఏకతో సమానపటలం కత్వా. కస్మా సఙ్ఘాటీతి ఆహ ‘‘సబ్బం హీ’’తిఆది. ‘‘సఙ్ఘటితత్తా’’తి ఇమినా సంహరితబ్బాతి సఙ్ఘాటీతి వచనత్థం దస్సేతి. నివత్తిత్వా ఓలోకేన్తం ఉపజ్ఝాయం సంపాపుణాతీతి యోజనా. ఏకేన వా పదవీతిహారేనాతి సమ్బన్ధో. పత్తోయేవ ఉణ్హభారికేసు పరియాపన్నోతి పత్తపరియాపన్నో, పత్తే పరియాపన్నో యాగుఆదికో పత్తపరియాపన్నోతిపి యుజ్జతియేవ. భిక్ఖాచారేతి భిక్ఖాచారట్ఠానే. యాగుయా వా లద్ధాయాతి సమ్బన్ధో. తస్సాతి ఉపజ్ఝాయస్స. సో పత్తోతి ఉణ్హాదీసు పరియాపన్నో సో పత్తో. అఞ్ఞత్ర వాతి ఆరామాదీసు వా. తస్సాతి ఉపజ్ఝాయస్స. వచనే అనిట్ఠితేతి సమ్బన్ధో. ఇతో పట్ఠాయాతి ‘‘న ఉపజ్ఝాయస్స భణమానస్సా’’తి ఏత్థ వుత్తనకారతో పట్ఠాయ. ఇమినా హేట్ఠా వుత్తేసు ‘‘నాతిదూరే గన్తబ్బ’’న్తిఆదీసు నకారపటిసిద్ధేసు ఆపత్తి నత్థీతి దస్సేతి. యత్థ కత్థచీతి ‘‘న చ ఉణ్హే చీవరం నిదహితబ్బ’’న్తిఆదీసు యేసు కేసుచి. అయన్తి దుక్కటాపత్తి. హీతి సచ్చం. ఆపత్తిసామన్తాతి ఏత్థ ఆపత్తియా సామన్తా ఆపత్తిసామన్తాతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఆపత్తియా ఆసన్న’’న్తి. ‘‘ఆసన్న’’న్తి ఇమినా సామన్తాసద్దస్స ఆసన్నవేవచనతఞ్చ ఉపయోగత్థే నిస్సక్కవచనతఞ్చ దస్సేతి. ఈదిసం వచనం భన్తే వత్తుం వట్టతి నామాతి యోజనా.

    Ekato katvāti ekato samānapaṭalaṃ katvā. Kasmā saṅghāṭīti āha ‘‘sabbaṃ hī’’tiādi. ‘‘Saṅghaṭitattā’’ti iminā saṃharitabbāti saṅghāṭīti vacanatthaṃ dasseti. Nivattitvā olokentaṃ upajjhāyaṃ saṃpāpuṇātīti yojanā. Ekena vā padavītihārenāti sambandho. Pattoyeva uṇhabhārikesu pariyāpannoti pattapariyāpanno, patte pariyāpanno yāguādiko pattapariyāpannotipi yujjatiyeva. Bhikkhācāreti bhikkhācāraṭṭhāne. Yāguyā vā laddhāyāti sambandho. Tassāti upajjhāyassa. So pattoti uṇhādīsu pariyāpanno so patto. Aññatra vāti ārāmādīsu vā. Tassāti upajjhāyassa. Vacane aniṭṭhiteti sambandho. Ito paṭṭhāyāti ‘‘na upajjhāyassa bhaṇamānassā’’ti ettha vuttanakārato paṭṭhāya. Iminā heṭṭhā vuttesu ‘‘nātidūre gantabba’’ntiādīsu nakārapaṭisiddhesu āpatti natthīti dasseti. Yattha katthacīti ‘‘na ca uṇhe cīvaraṃ nidahitabba’’ntiādīsu yesu kesuci. Ayanti dukkaṭāpatti. ti saccaṃ. Āpattisāmantāti ettha āpattiyā sāmantā āpattisāmantāti atthaṃ dassento āha ‘‘āpattiyā āsanna’’nti. ‘‘Āsanna’’nti iminā sāmantāsaddassa āsannavevacanatañca upayogatthe nissakkavacanatañca dasseti. Īdisaṃ vacanaṃ bhante vattuṃ vaṭṭati nāmāti yojanā.

    గామతో పఠమతరన్తి గామతో ఉపజ్ఝాయస్స పఠమతరం. తేనేవాతి ఉపజ్ఝాయేనేవ. నివత్తన్తేన సద్ధివిహారికేనాతి సమ్బన్ధో. ‘‘తిన్త’’న్తి వత్వా తమేవత్థం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘సేదగ్గహిత’’న్తి. ఇమినా సేదేన సీదతీతి సిన్నన్తి అత్థం దస్సేతి. ‘‘అతిరేకం కత్వా’’తి ఇమినా ఉస్సారేత్వాతిపదస్స అధిప్పాయత్థం దస్సేతి, ఉద్ధం ఉద్ధం సారేత్వాతి వుత్తం హోతి. పచ్ఛిమవాక్యస్స పుబ్బవాక్యకారణభావం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘కిం కారణా’’తి. మజ్ఝే భఙ్గస్స దోసం ఆవికరోన్తో ఆహ ‘‘సమం కత్వా’’తిఆది. తతోతి సమం కత్వా సంహరణతో, నిచ్చం భిజ్జమానన్తి సమ్బన్ధో. మజ్ఝే భఙ్గతో వా, దుబ్బలన్తి సమ్బన్ధో. ఏతన్తి ‘‘చతురఙ్గులం కణ్ణం ఉస్సారేత్వా’’తి ఏతం వచనం. యథాతి యేనాకారేన సంహరియమానేతి సమ్బన్ధో. చీవరభోగస్స ఓరో అన్తో ఓభోగోతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘కాయబన్ధన’’న్తిఆది.

    Gāmatopaṭhamataranti gāmato upajjhāyassa paṭhamataraṃ. Tenevāti upajjhāyeneva. Nivattantena saddhivihārikenāti sambandho. ‘‘Tinta’’nti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘sedaggahita’’nti. Iminā sedena sīdatīti sinnanti atthaṃ dasseti. ‘‘Atirekaṃ katvā’’ti iminā ussāretvātipadassa adhippāyatthaṃ dasseti, uddhaṃ uddhaṃ sāretvāti vuttaṃ hoti. Pacchimavākyassa pubbavākyakāraṇabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘kiṃ kāraṇā’’ti. Majjhe bhaṅgassa dosaṃ āvikaronto āha ‘‘samaṃ katvā’’tiādi. Tatoti samaṃ katvā saṃharaṇato, niccaṃ bhijjamānanti sambandho. Majjhe bhaṅgato vā, dubbalanti sambandho. Etanti ‘‘caturaṅgulaṃ kaṇṇaṃ ussāretvā’’ti etaṃ vacanaṃ. Yathāti yenākārena saṃhariyamāneti sambandho. Cīvarabhogassa oro anto obhogoti atthaṃ dassento āha ‘‘kāyabandhana’’ntiādi.

    యోతి ఉపజ్ఝాయో. ‘‘గామేయేవా’’తి వత్వా తమేవత్థం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘అన్తరఘరే వా పటిక్కమనే వా’’తి. పటిక్కమనే వాతి భోజనసాలాయం వా. తస్సాతి ఉపజ్ఝాయస్స. లద్ధా భిక్ఖా యేనాతి లద్ధభిక్ఖో, తస్స వా. పిణ్డపాతో హోతీతి యోజనా. తస్సాతి ఉపజ్ఝాయస్స. పిణ్డపాతో న హోతీతి సమ్బన్ధో. అత్తనా లద్ధోపీతి పిసద్దో ఉపజ్ఝాయేన లద్ధోపీతి అత్థం సమ్పిణ్డేతి. ఆహరియతూతి ఏత్థ తువిభత్తి పుచ్ఛాయం హోతి, ఆహరియతు కిన్తి అత్థో. కాలోతి భోజనకాలో. భుఞ్జిత్థాతి భుత్తో, తస్మిం సతీతి సమ్బన్ధో. ఉపకట్ఠోతి మజ్ఝన్హికస్స ఆసన్నో.

    Yoti upajjhāyo. ‘‘Gāmeyevā’’ti vatvā tamevatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘antaraghare vā paṭikkamane vā’’ti. Paṭikkamane vāti bhojanasālāyaṃ vā. Tassāti upajjhāyassa. Laddhā bhikkhā yenāti laddhabhikkho, tassa vā. Piṇḍapāto hotīti yojanā. Tassāti upajjhāyassa. Piṇḍapāto na hotīti sambandho. Attanā laddhopīti pisaddo upajjhāyena laddhopīti atthaṃ sampiṇḍeti. Āhariyatūti ettha tuvibhatti pucchāyaṃ hoti, āhariyatu kinti attho. Kāloti bhojanakālo. Bhuñjitthāti bhutto, tasmiṃ satīti sambandho. Upakaṭṭhoti majjhanhikassa āsanno.

    అనన్తరహితాయాతి ఏత్థ అన్తరధాయతీతి అన్తరహితో, తట్టికచమ్మఖణ్డాది, నత్థి అన్తరహితో ఏతస్మిం పత్తభూమీనమన్తరేతి అనన్తరహితోతి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అనత్థతాయా’’తి. కాళవణ్ణకతా వా సుధాబద్ధా వా నిరజమత్తికా హోతీతి యోజనా. న్తి పత్తం. ధోతవాలికాయపీతి సుద్ధవాలికాయపి. తత్థాతి పంసురజసక్ఖరాదీసు. పున తత్థాతి పణ్ణాధారకేసు. ఇదం వచనం వుత్తన్తి సమ్బన్ధో. అభిముఖేనాతి అత్తనో అభిముఖేన. సణికన్తి సిన్నం . అన్తే పనాతి చీవరస్స కోటియం పన. నిక్ఖిపన్తస్స సద్ధివిహారికస్స చీవరస్స భోగోతి యోజనా.

    Anantarahitāyāti ettha antaradhāyatīti antarahito, taṭṭikacammakhaṇḍādi, natthi antarahito etasmiṃ pattabhūmīnamantareti anantarahitoti atthaṃ dassento āha ‘‘anatthatāyā’’ti. Kāḷavaṇṇakatā vā sudhābaddhā vā nirajamattikā hotīti yojanā. Tanti pattaṃ. Dhotavālikāyapīti suddhavālikāyapi. Tatthāti paṃsurajasakkharādīsu. Puna tatthāti paṇṇādhārakesu. Idaṃ vacanaṃ vuttanti sambandho. Abhimukhenāti attano abhimukhena. Saṇikanti sinnaṃ . Ante panāti cīvarassa koṭiyaṃ pana. Nikkhipantassa saddhivihārikassa cīvarassa bhogoti yojanā.

    చుణ్ణం సన్నేతబ్బన్తి ఏత్థ చుణ్ణసమోధానేన నేతబ్బన్తి అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘పిణ్డి కాతబ్బా’’తి. ‘‘ఏకస్మిం నిద్ధూమే ఠానే’’తి ఇమినా ఏకమన్తన్తి ఏత్థ ఏకస్మిం అన్తే ఠానేతి అత్థం దస్సేతి. జన్తాఘరేతి అగ్గిసాలాయం. సా హి జలతి దిబ్బతి అగ్గి ఏత్థాతి జన్తా, జనేతి సరీరసేదమేత్థాతి వా జన్తా, సా ఏవ ఘరం జన్తాఘరన్తి వుచ్చతి, తస్మిం. పరిపూజావసేన కరీయతీతి పరికమ్మన్తి అత్థేన అఙ్గారదానాదికం పరికమ్మం నామాతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘పరికమ్మం నామా’’తిఆది.

    Cuṇṇaṃsannetabbanti ettha cuṇṇasamodhānena netabbanti atthaṃ dassento āha ‘‘piṇḍi kātabbā’’ti. ‘‘Ekasmiṃ niddhūme ṭhāne’’ti iminā ekamantanti ettha ekasmiṃ ante ṭhāneti atthaṃ dasseti. Jantāghareti aggisālāyaṃ. Sā hi jalati dibbati aggi etthāti jantā, janeti sarīrasedametthāti vā jantā, sā eva gharaṃ jantāgharanti vuccati, tasmiṃ. Paripūjāvasena karīyatīti parikammanti atthena aṅgāradānādikaṃ parikammaṃ nāmāti dassento āha ‘‘parikammaṃ nāmā’’tiādi.

    ‘‘న కేనచి గేలఞ్ఞేనా’’తిఆదినా ఉస్సహనస్స కారణం దస్సేతి. హీతి సచ్చం. అగిలానేన సట్ఠివస్సేన సద్ధివిహారికేనాపి కాతబ్బన్తి యోజనా. అనాదరేనాతి వత్తకరణస్స అనాదరేన. నకారపటిసంయుత్తేసూతి పటిసేధవాచకేన నకారేన పటిసంయుత్తేసు. పదేసూతి ‘‘న ఉపజ్ఝాయస్స భణమానస్స అన్తరన్తరా కథా ఓపాతేతబ్బా’’తిఆదీసు వాక్యేసు. భూమియన్తి ఉపలక్ఖణవసేన వుత్తం భిత్తియమ్పి అపటిఘంసితబ్బత్తా. ‘‘పిఠసఙ్ఘాటఞ్చా’’తి ఇమినా కవాటపీళన్తి ఏత్థ పీఠసద్దేన పిఠసఙ్ఘాటం వుచ్చతి ఉత్తరపదలోపవసేన వా ఏకదేసవోహారవసేన వాతి దస్సేతి. ‘‘అచ్ఛుపన్తేనా’’తి ఇమినా అప్పటిఘంసన్తేనాతి ఏత్థ ఘంసధాతుయా అత్థం దస్సేతి. సమ్మా తాయతి అత్తానఞ్చ పరఞ్చ అనేనాతి సన్తానం, తమేవ సన్తానకన్తి అత్థేన కీటకులావకమక్కటకసుత్తాది సన్తానకం నామాతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సన్తానక’’న్తిఆది. ఉల్లోకతోతి వితానతో. తఞ్హి ఉద్ధం లుచీయతే బన్ధీయతేతి ఉల్లోకన్తి వుచ్చతి, చకారస్స కకారమకత్వా ‘‘ఉల్లోచ’’న్తిపి వుచ్చతి. తోసద్దేన ఆకారస్స స్మావచనస్స కారియభావం దస్సేతి. అపహరితబ్బన్తి అపనేతబ్బం. ‘‘అవహరితబ్బ’’న్తిపి పాఠో, హేట్ఠా హరితబ్బం పాతేతబ్బన్తి అత్థో.

    ‘‘Na kenaci gelaññenā’’tiādinā ussahanassa kāraṇaṃ dasseti. ti saccaṃ. Agilānena saṭṭhivassena saddhivihārikenāpi kātabbanti yojanā. Anādarenāti vattakaraṇassa anādarena. Nakārapaṭisaṃyuttesūti paṭisedhavācakena nakārena paṭisaṃyuttesu. Padesūti ‘‘na upajjhāyassa bhaṇamānassa antarantarā kathā opātetabbā’’tiādīsu vākyesu. Bhūmiyanti upalakkhaṇavasena vuttaṃ bhittiyampi apaṭighaṃsitabbattā. ‘‘Piṭhasaṅghāṭañcā’’ti iminā kavāṭapīḷanti ettha pīṭhasaddena piṭhasaṅghāṭaṃ vuccati uttarapadalopavasena vā ekadesavohāravasena vāti dasseti. ‘‘Acchupantenā’’ti iminā appaṭighaṃsantenāti ettha ghaṃsadhātuyā atthaṃ dasseti. Sammā tāyati attānañca parañca anenāti santānaṃ, tameva santānakanti atthena kīṭakulāvakamakkaṭakasuttādi santānakaṃ nāmāti dassento āha ‘‘santānaka’’ntiādi. Ullokatoti vitānato. Tañhi uddhaṃ lucīyate bandhīyateti ullokanti vuccati, cakārassa kakāramakatvā ‘‘ulloca’’ntipi vuccati. Tosaddena ākārassa smāvacanassa kāriyabhāvaṃ dasseti. Apaharitabbanti apanetabbaṃ. ‘‘Avaharitabba’’ntipi pāṭho, heṭṭhā haritabbaṃ pātetabbanti attho.

    ఆలోకసన్ధిభాగాతి ఏత్థ భాగసద్దస్స ద్వన్దతో పరత్తా పుబ్బపదేసుపి పచ్చేకం యోజేతబ్బోతి ఆహ ‘‘ఆలోకసన్ధిభాగా చ కణ్ణభాగా చా’’తి. తస్స అత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అన్తరబాహిరా’’తిఆది. ‘‘వాతపానకవాటకానీ’’తి ఇమినా ఆలోకసన్ధిసద్దస్స వాతపానకవాటకపరియాయభావం దస్సేతి. ‘‘కోణా’’తి ఇమినా కణ్ణసద్దస్స కోణవేవచనభావం దస్సేతి.

    Ālokasandhibhāgāti ettha bhāgasaddassa dvandato parattā pubbapadesupi paccekaṃ yojetabboti āha ‘‘ālokasandhibhāgā ca kaṇṇabhāgā cā’’ti. Tassa atthaṃ dassento āha ‘‘antarabāhirā’’tiādi. ‘‘Vātapānakavāṭakānī’’ti iminā ālokasandhisaddassa vātapānakavāṭakapariyāyabhāvaṃ dasseti. ‘‘Koṇā’’ti iminā kaṇṇasaddassa koṇavevacanabhāvaṃ dasseti.

    ‘‘యథా పఠమ’’న్తిఆదినా పఠమపఞ్ఞత్తమేవ పఞ్ఞపేతబ్బం, న అఞ్ఞథాతి దస్సేతి. ఇదం పతిరూపం పఠమపఞ్ఞత్తం సన్ధాయ వుత్తం. పఠమపఞ్ఞత్తే అపతిరూపే అఞ్ఞథాపి పఞ్ఞపేతబ్బం. ఏతదత్థమేవాతి యథాపఞ్ఞత్తం పఞ్ఞపేతబ్బస్స అత్థాయ ఏవ. సచే పఞ్ఞత్తం అహోసి, ఏవం సతీతి యోజనా. ఇదన్తి భిత్తిం మోచేత్వా పఞ్ఞాపనం. కటేసు కిళఞ్జేసు సారత్తా ఉత్తమత్తా కటసారకోతి వుచ్చతి. నివత్తేత్వాతి సంహరిత్వా. పురత్థిమాతి ఏత్థ యకారలోపేన నిద్దేసోతి ఆహ ‘‘పురత్థిమాయా’’తి.

    ‘‘Yathā paṭhama’’ntiādinā paṭhamapaññattameva paññapetabbaṃ, na aññathāti dasseti. Idaṃ patirūpaṃ paṭhamapaññattaṃ sandhāya vuttaṃ. Paṭhamapaññatte apatirūpe aññathāpi paññapetabbaṃ. Etadatthamevāti yathāpaññattaṃ paññapetabbassa atthāya eva. Sace paññattaṃ ahosi, evaṃ satīti yojanā. Idanti bhittiṃ mocetvā paññāpanaṃ. Kaṭesu kiḷañjesu sārattā uttamattā kaṭasārakoti vuccati. Nivattetvāti saṃharitvā. Puratthimāti ettha yakāralopena niddesoti āha ‘‘puratthimāyā’’ti.

    వూపకాసేతబ్బోతి ఏత్థ కసధాతు గత్యత్థోతి ఆహ ‘‘అఞ్ఞత్థ నేతబ్బో’’తి. ఉపజ్ఝాయం గహేత్వా అఞ్ఞత్థ గన్తబ్బోతి అత్థో. అఞ్ఞత్థాతి అఞ్ఞం ఠానం. వివేచేతబ్బన్తి ఏత్థ దిట్ఠిగతతో ఉపజ్ఝాయం వివేచేతబ్బన్తి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘విస్సజ్జాపేతబ్బ’’న్తి. ‘‘అఞ్ఞో వత్తబ్బో’’తి వత్వా తస్స ఆకారం దస్సేతి ‘‘థేర’’న్తిఆదినా. సో సో భిక్ఖు యాచితబ్బోతి సమ్బన్ధో. అఞ్ఞేన దాపేతబ్బోతి అత్తనా అఞ్ఞేన భిక్ఖునా ఉపజ్ఝాయస్స పరివాసో దాపేతబ్బోతి అత్థో. కిన్తి ను ఖోతి కేన ఏవ ఉపాయేన దదేయ్య నుఖోతి అత్థో. ఇతిసద్దో హి అవధారణత్థో. అట్ఠకథాయపి ఇమమేవ నయం దస్సేతి ‘‘కేన ను ఖో ఉపాయేనా’’తి ఇమినా. సబ్బత్థాతి సబ్బేసు ‘‘కిన్తి ను ఖో పటికస్సేయ్యా’’తిఆదివాక్యేసు. సత్తసు కమ్మేసు తివిధస్స ఉక్ఖేపనీయకమ్మస్స గరుకత్తా వుత్తం ‘‘ఉక్ఖేపనీయం అకత్వా’’తి. తమేవత్థం విత్థారేన్తో ఆహ ‘‘తేన హీ’’తిఆది.

    Vūpakāsetabboti ettha kasadhātu gatyatthoti āha ‘‘aññattha netabbo’’ti. Upajjhāyaṃ gahetvā aññattha gantabboti attho. Aññatthāti aññaṃ ṭhānaṃ. Vivecetabbanti ettha diṭṭhigatato upajjhāyaṃ vivecetabbanti dassento āha ‘‘vissajjāpetabba’’nti. ‘‘Añño vattabbo’’ti vatvā tassa ākāraṃ dasseti ‘‘thera’’ntiādinā. So so bhikkhu yācitabboti sambandho. Aññena dāpetabboti attanā aññena bhikkhunā upajjhāyassa parivāso dāpetabboti attho. Kinti nu khoti kena eva upāyena dadeyya nukhoti attho. Itisaddo hi avadhāraṇattho. Aṭṭhakathāyapi imameva nayaṃ dasseti ‘‘kena nu kho upāyenā’’ti iminā. Sabbatthāti sabbesu ‘‘kinti nu kho paṭikasseyyā’’tiādivākyesu. Sattasu kammesu tividhassa ukkhepanīyakammassa garukattā vuttaṃ ‘‘ukkhepanīyaṃ akatvā’’ti. Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘tena hī’’tiādi.

    తేన సద్ధివిహారికేన యాచితబ్బాతి సమ్బన్ధో. సచే కరోన్తియేవాతి భిక్ఖూ సచే కమ్మం కరోన్తియేవ. పున సచే కరోన్తియేవాతి భిక్ఖూ సచే ఉక్ఖేపనీయకమ్మం కరోన్తియేవ. అథాతి తస్మిం కమ్మే కతే. ఇతీతి ఏవం యాచనేన. నన్తి తం ఉపజ్ఝాయం.

    Tena saddhivihārikena yācitabbāti sambandho. Sace karontiyevāti bhikkhū sace kammaṃ karontiyeva. Puna sace karontiyevāti bhikkhū sace ukkhepanīyakammaṃ karontiyeva. Athāti tasmiṃ kamme kate. Itīti evaṃ yācanena. Nanti taṃ upajjhāyaṃ.

    సమ్పరివత్తకన్తి ఏత్థ ‘‘పిణ్డుక్ఖేపక’’న్తిఆదీసు (పాచి॰ ౬౨౦) వియ సమ్పరివత్తకన్తిపదం కిరియావిసేసనం, కపచ్చయో చ విచ్ఛత్థోతి ఆహ ‘‘సమ్పరివత్తేత్వా సమ్పరివత్తేత్వా’’తి. యదీతి యావ. యదిసద్దో హి యావపరియాయో, తేన వుత్తం ‘‘న తావ పక్కమితబ్బ’’న్తి. యావ అప్పమత్తకమ్పి రజనం గలతి, న తావ పక్కమితబ్బన్తి యోజనా. విసభాగపుగ్గలేనాతి విసభాగేన పుగ్గలేన కరణభూతేన. న ఉపజ్ఝాయం అనాపుచ్ఛా గామో పవిసితబ్బోతి ఏత్థ న అఞ్ఞేనేవ కరణీయేన పవిసితబ్బో. పిణ్డాయ పన పవిసితబ్బోతి ఆసఙ్కా భవేయ్యాతి ఆహ ‘‘పిణ్డాయ వా’’తిఆది. ‘‘అనాపుచ్ఛిత్వా’’తి ఇమినా అనాపుచ్ఛాతి ఏత్థ ఆకారో త్వాపచ్చయస్స కారియోతి దస్సేతి. భిక్ఖాచారన్తి భిక్ఖాయ చరణట్ఠానం, ఉపజ్ఝాయేన గన్తబ్బన్తి యోజనా. పరివేణన్తి ఉపజ్ఝాయస్స పరివేణం. పస్సతీతి ఉపజ్ఝాయం పస్సతి.

    Samparivattakanti ettha ‘‘piṇḍukkhepaka’’ntiādīsu (pāci. 620) viya samparivattakantipadaṃ kiriyāvisesanaṃ, kapaccayo ca vicchatthoti āha ‘‘samparivattetvā samparivattetvā’’ti. Yadīti yāva. Yadisaddo hi yāvapariyāyo, tena vuttaṃ ‘‘na tāva pakkamitabba’’nti. Yāva appamattakampi rajanaṃ galati, na tāva pakkamitabbanti yojanā. Visabhāgapuggalenāti visabhāgena puggalena karaṇabhūtena. Na upajjhāyaṃ anāpucchā gāmo pavisitabboti ettha na aññeneva karaṇīyena pavisitabbo. Piṇḍāya pana pavisitabboti āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘piṇḍāya vā’’tiādi. ‘‘Anāpucchitvā’’ti iminā anāpucchāti ettha ākāro tvāpaccayassa kāriyoti dasseti. Bhikkhācāranti bhikkhāya caraṇaṭṭhānaṃ, upajjhāyena gantabbanti yojanā. Pariveṇanti upajjhāyassa pariveṇaṃ. Passatīti upajjhāyaṃ passati.

    దస్సనత్థాయ వాతి అసుభదస్సనత్థాయ వా. ఇమినాపి వాసత్థాయ ఏవ న గన్తబ్బన్తి ఆసఙ్కం నివత్తేతి. కమ్మన్తి పక్కమనస్స కారణం కమ్మం. అననుజాననం సన్ధాయ వుత్తం ‘‘యావతతియ’’న్తి. న్తి ఉపజ్ఝాయం. అస్సాతి సద్ధివిహారికస్స. ‘‘న సమ్పజ్జతీ’’తి ఇమినా సచే సమ్పజ్జతి, న పక్కమితబ్బాతి దస్సేతి. కేవలన్తి వినా ఉద్దేసాదిసమ్పజ్జనేహి. ఏవరూపే ఉపజ్ఝాయే నివారేన్తేపీతి యోజనా. ‘‘గేలఞ్ఞతో’’తి ఇమినా వుట్ఠానసద్దస్స అవధిఅపేక్ఖతం దస్సేతి. అస్సాతి ఉపజ్ఝాయస్స. అఞ్ఞోతి అత్తనా అఞ్ఞో. తస్సాతి అఞ్ఞస్స భిక్ఖుస్స.

    Dassanatthāya vāti asubhadassanatthāya vā. Imināpi vāsatthāya eva na gantabbanti āsaṅkaṃ nivatteti. Kammanti pakkamanassa kāraṇaṃ kammaṃ. Ananujānanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘yāvatatiya’’nti. Tanti upajjhāyaṃ. Assāti saddhivihārikassa. ‘‘Na sampajjatī’’ti iminā sace sampajjati, na pakkamitabbāti dasseti. Kevalanti vinā uddesādisampajjanehi. Evarūpe upajjhāye nivārentepīti yojanā. ‘‘Gelaññato’’ti iminā vuṭṭhānasaddassa avadhiapekkhataṃ dasseti. Assāti upajjhāyassa. Aññoti attanā añño. Tassāti aññassa bhikkhussa.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౧౫. ఉపజ్ఝాయవత్తకథా • 15. Upajjhāyavattakathā

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ఉపజ్ఝాయవత్తకథా • Upajjhāyavattakathā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ఉపజ్ఝాయవత్తకథావణ్ణనా • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఉపజ్ఝాయవత్తకథావణ్ణనా • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఉపజ్ఝాయవత్తకథావణ్ణనా • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact