| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
೬೪. ವಜ್ಜಾವಜ್ಜಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ನತ್ಥಿ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅನುಪಜ್ಝಾಯಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಜ್ಜಾವಜ್ಜಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯಕೇನ ಗರುನಾ ವಿರಹಿತಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ವಜ್ಜಾವಜ್ಜನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಂ ಮಹನ್ತಞ್ಚ ವಜ್ಜಂ। ವುದ್ಧಿಅತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಮಕಾರೋ ‘‘ಫಲಾಫಲ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠ-ಸದ್ದಸಮಾನತ್ಥೋ ಉತ್ತಿಟ್ಠ-ಸದ್ದೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಸಞ್ಞಿನೋ, ತಸ್ಮಾ ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಕಪತ್ತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಪತ್ತಸ್ಸ ಸರೂಪದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಕಪ್ಪನಾಯ ಕಾರಣಂ ವಿಭಾವಿತಂ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಕಪತ್ತೇ।
64. Vajjāvajjaṃ upanijjhāyatīti upajjhāyo, natthi upajjhāyo etesanti anupajjhāyakā. Tenāha ‘‘vajjāvajjaṃ upanijjhāyakena garunā virahitā’’ti. Tattha vajjāvajjanti khuddakaṃ mahantañca vajjaṃ. Vuddhiattho hi ayamakāro ‘‘phalāphala’’ntiādīsu viya. Uttiṭṭhapattanti ettha ucchiṭṭha-saddasamānattho uttiṭṭha-saddo. Tenevāha ‘‘tasmiñhi manussā ucchiṭṭhasaññino, tasmā uttiṭṭhapattanti vutta’’nti. Piṇḍāya caraṇakapattanti iminā pana pattassa sarūpadassanamukhena ucchiṭṭhakappanāya kāraṇaṃ vibhāvitaṃ. Tasminti tasmiṃ piṇḍāya caraṇakapatte.
೬೫. ಸಗಾರವಾ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಗರುಭಾವೋ ಗಾರವಂ, ಪಾಸಾಣಚ್ಛತ್ತಂ ವಿಯ ಗರುಕರಣೀಯತಾ। ಸಹ ಗಾರವೇನಾತಿ ಸಗಾರವಾ। ಗರುನಾ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ವುತ್ತೇ ಗಾರವವಸೇನ ಪತಿಸ್ಸವನಂ ಪತಿಸ್ಸೋ, ಪತಿಸ್ಸವಭೂತಂ ತಂಸಭಾಗಞ್ಚ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗಾರವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹ ಪತಿಸ್ಸೇನಾತಿ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾ, ಓವಾದಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ । ಪತಿಸ್ಸೀಯತೀತಿ ವಾ ಪತಿಸ್ಸೋ, ಗರುಕಾತಬ್ಬೋ। ತೇನ ಸಹ ಪತಿಸ್ಸೇನಾತಿ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಬ್ಯಞ್ಜನವಿಚಾರಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಗರುಕಭಾವಞ್ಚೇವ ಜೇಟ್ಠಕಭಾವಞ್ಚ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಹೂತಿ ಸಾಧು। ಲಹೂತಿ ಅಗರು, ಮಮ ತುಯ್ಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಭಾವೇ ಭಾರಿಯಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಓಪಾಯಿಕನ್ತಿ ಉಪಾಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ತೇ ಉಪಜ್ಝಾಯಗ್ಗಹಣಂ ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ತ್ವಂ ಮೇ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಾರೋ ಜಾತೋಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪತಿರೂಪನ್ತಿ ಅನುರೂಪಂ ತವ ಉಪಜ್ಝಾಯಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಸಾದಿಕೇನಾತಿ ಪಸಾದಾವಹೇನ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗೇನ। ಸಮ್ಪಾದೇಹೀತಿ ತಿವಿಧಸಿಕ್ಖಂ ನಿಪ್ಫಾದೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯೇನ ವಾತಿ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾದಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಕಾಯೇನ ವಾ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ। ಗಹಿತೋ ತಯಾ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ‘‘ಸಾಹೂ’’ತಿಆದೀಸು ಏಕಂ ವದನ್ತೋಯೇವ ಇಮಮತ್ಥಂ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಇದಮೇವ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಸಾಧೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ‘‘ಸಾಹೂ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನವಚನಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಕಸ್ಮಾ ನಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಆಯಾಚನದಾನಮತ್ತೇನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ, ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಹೋಹೀ’’ತಿ ಆಯಾಚನಮತ್ತೇನ, ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಚ ‘‘ಸಾಹೂ’’ತಿಆದಿನಾ ದಾನವಚನಮತ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಏತ್ಥ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ಅಙ್ಗನ್ತಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನವಚನಂ ಏತ್ಥ ಉಪಜ್ಝಾಯಗ್ಗಹಣೇ ಅಙ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ।
65.Sagāravā sappatissāti ettha garubhāvo gāravaṃ, pāsāṇacchattaṃ viya garukaraṇīyatā. Saha gāravenāti sagāravā. Garunā kismiñci vutte gāravavasena patissavanaṃ patisso, patissavabhūtaṃ taṃsabhāgañca yaṃkiñci gāravanti attho. Saha patissenāti sappatissā, ovādaṃ sampaṭicchantāti attho . Patissīyatīti vā patisso, garukātabbo. Tena saha patissenāti sappatissā. Aṭṭhakathāyaṃ pana byañjanavicāraṃ akatvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘garukabhāvañceva jeṭṭhakabhāvañca upaṭṭhapetvā’’ti vuttaṃ. Sāhūti sādhu. Lahūti agaru, mama tuyhaṃ upajjhāyabhāve bhāriyaṃ nāma natthīti attho. Opāyikanti upāyapaṭisaṃyuttaṃ te upajjhāyaggahaṇaṃ iminā upāyena tvaṃ me ito paṭṭhāya bhāro jātosīti vuttaṃ hoti. Patirūpanti anurūpaṃ tava upajjhāyaggahaṇanti attho. Pāsādikenāti pasādāvahena kāyavacīpayogena. Sampādehīti tividhasikkhaṃ nipphādehīti attho. Kāyena vāti hatthamuddādiṃ dassento kāyena vā viññāpeti. Gahito tayā…pe… viññāpetīti ‘‘sāhū’’tiādīsu ekaṃ vadantoyeva imamatthaṃ viññāpetīti vuccati. Tenevāha ‘‘idameva hī’’tiādi. Sādhūti sampaṭicchanaṃ sandhāyāti upajjhāyena ‘‘sāhū’’ti vutte saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanavacanaṃ sandhāya. Kasmā nappamāṇanti āha ‘‘āyācanadānamattena hī’’tiādi, saddhivihārikassa ‘‘upajjhāyo me, bhante, hohī’’ti āyācanamattena, upajjhāyassa ca ‘‘sāhū’’tiādinā dānavacanamattenāti attho. Na ettha sampaṭicchanaṃ aṅganti saddhivihārikassa sampaṭicchanavacanaṃ ettha upajjhāyaggahaṇe aṅgaṃ na hoti.
೬೬. ಸಮ್ಮಾವತ್ತನಾತಿ ಸಮ್ಮಾಪವತ್ತಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ। ತಾದಿಸಮೇವ ಮುಖಧೋವನೋದಕಂ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಉತುಮ್ಹಿ ಸರೀರಸಭಾವೇ ಚ ಏಕಾಕಾರೇ ತಾದಿಸಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ದ್ವೇ ಚೀವರಾನೀತಿ ಪಾರುಪನಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ‘‘ಸಙ್ಘಾಟಿಯೋ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಹಿ ಚೀವರಂ ಸಙ್ಘಟಿತತ್ತಾ ಸಙ್ಘಾಟೀತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ಪದವೀತಿಹಾರೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಪದಂ ವೀತಿಹರತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಪದವೀತಿಹಾರೋ, ಪದವೀತಿಹರಣಟ್ಠಾನಂ ದೂತವಿಲಮ್ಬಿತಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಮಗಮನೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪದಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಮುಟ್ಠಿರತನಮತ್ತಂ। ಪದಾನಂ ವಾ ವೀತಿಹರಣಂ ಅಭಿಮುಖಂ ಹರಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖೇಪೋ ಪದವೀತಿಹಾರೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ‘‘ನ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಭಣಮಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತ ನ-ಕಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ‘‘ಈದಿಸೇಸು ಗಿಲಾನೋಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಹಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಂ ಅನಾದರಿಯೇನ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ವತ್ತಭೇದೇ ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಅಗಿಲಾನೇನ ಹಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕೇನ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸೇನಪಿ ಸಬ್ಬಂ ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಂ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಅನಾದರೇನ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಭೇದೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ನ-ಕಾರಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇಸು ಪನ ಪದೇಸು ಗಿಲಾನಸ್ಸಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಕಿರಿಯಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೬೪)। ಆಪತ್ತಿಯಾ ಆಸನ್ನವಾಚನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಜನಕಮೇವ ವಚನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಯಾಯ ಹಿ ವಾಚಾಯ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಸಾ ವಾಚಾ ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಆಸನ್ನಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
66.Sammāvattanāti sammāpavatti. Assāti saddhivihārikassa. Tādisameva mukhadhovanodakaṃ dātabbanti utumhi sarīrasabhāve ca ekākāre tādisameva dātabbaṃ. Dve cīvarānīti pārupanaṃ saṅghāṭiñca sandhāya vadati. Yadi evaṃ ‘‘saṅghāṭiyo’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘sabbañhi cīvaraṃ saṅghaṭitattā saṅghāṭīti vuccatī’’ti. Padavītihārehīti ettha padaṃ vītiharati etthāti padavītihāro, padavītiharaṇaṭṭhānaṃ dūtavilambitaṃ akatvā samagamane dvinnaṃ padānaṃ antare muṭṭhiratanamattaṃ. Padānaṃ vā vītiharaṇaṃ abhimukhaṃ haritvā nikkhepo padavītihāroti evamettha attho daṭṭhabbo. Ito paṭṭhāyāti ‘‘na upajjhāyassa bhaṇamānassā’’ti ettha vutta na-kārato paṭṭhāya. Sabbattha dukkaṭāpatti veditabbāti ‘‘īdisesu gilānopi na muccatī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. Aññampi hi yathāvuttaṃ upajjhāyavattaṃ anādariyena akarontassa agilānassa vattabhede sabbattha dukkaṭameva. Teneva vakkhati ‘‘agilānena hi saddhivihārikena saṭṭhivassenapi sabbaṃ upajjhāyavattaṃ kātabbaṃ, anādarena akarontassa vattabhede dukkaṭaṃ. Na-kārapaṭisaṃyuttesu pana padesu gilānassapi paṭikkhittakiriyaṃ karontassa dukkaṭamevā’’ti (mahāva. aṭṭha. 64). Āpattiyā āsannavācanti āpattijanakameva vacanaṃ sandhāya vadati. Yāya hi vācāya āpattiṃ āpajjati, sā vācā tassā āpattiyā āsannāti vuccati.
ಚೀವರೇನ ಪತ್ತಂ ವೇಠೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಸ್ಸ ಏಕೇನ ಕಣ್ಣೇನ ವೇಠೇತ್ವಾ’’ತಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ। ಗಾಮೇತಿ ಗಾಮಪರಿಯಾಪನ್ನೇ ತಾದಿಸೇ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪದೇಸೇ। ಅನ್ತರಘರೇತಿ ಅನ್ತೋಗೇಹೇ। ಪಟಿಕ್ಕಮನೇತಿ ಆಸನಸಾಲಾಯಂ। ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಾನೀಯೇನ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಆದಿಮ್ಹಿ ಮಜ್ಝೇ ಅನ್ತೇತಿ ಏವಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಕಟ್ಠೋತಿ ಆಸನ್ನೋ। ಧೋತವಾಲಿಕಾಯಾತಿ ನಿರಜಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧವಾಲಿಕಾಯ। ಸಚೇ ಪಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ವಿಭಾವೇತಿ ‘‘ನ ಕೇನಚಿ ಗೇಲಞ್ಞೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ।
Cīvarena pattaṃ veṭhetvāti ettha ‘‘uttarāsaṅgassa ekena kaṇṇena veṭhetvā’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Gāmeti gāmapariyāpanne tādise kismiñci padese. Antaraghareti antogehe. Paṭikkamaneti āsanasālāyaṃ. Tikkhattuṃ pānīyena pucchitabboti sambandho, ādimhi majjhe anteti evaṃ tikkhattuṃ pucchitabboti attho. Upakaṭṭhoti āsanno. Dhotavālikāyāti nirajāya parisuddhavālikāya. Sace pahotīti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘na kenaci gelaññena abhibhūto hotī’’ti. Pariveṇaṃ gantvāti upajjhāyassa pariveṇaṃ gantvā.
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
೬೭. ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಕಥಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾಯೇವ।
67. Saddhivihārikavattakathā uttānatthāyeva.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೧೫. ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • 15. Upajjhāyavattakathā
೧೬. ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಕಥಾ • 16. Saddhivihārikavattakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • Upajjhāyavattakathā
ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಕಥಾ • Saddhivihārikavattakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Saddhivihārikavattakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi
೧೫. ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • 15. Upajjhāyavattakathā
೧೬. ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವತ್ತಕಥಾ • 16. Saddhivihārikavattakathā
