| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
೬೪. ವಜ್ಜಾವಜ್ಜನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಂ, ಮಹನ್ತಞ್ಚ ವಜ್ಜಂ। ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉತ್ತಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೧೬೮) ವಿಯ। ಉತ್ತಿಟ್ಠತ್ಥಾಯ ಗಹಿತಂ ಪತ್ತಂ ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಕಪತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಉಪನಾಮೇ ಕೋ ದೋಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಏತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಏತೇ ಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತೇ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಸಞ್ಞಿನೋ, ತಸ್ಮಾ ಉತ್ತಿಟ್ಠಪತ್ತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಉತ್ತಿಟ್ಠ-ಸದ್ದೇನೇವ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸಞ್ಞಾಯ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠತಾಪಿ ಗಮ್ಮತೀತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಸದ್ದೇನ ಸಮಾನತ್ಥೋ ಉತ್ತಿಟ್ಠಸದ್ದೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ತ್ವಾಪಚ್ಚಯನ್ತೋಪಿ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಗಹೇತುನ್ತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯತ್ತಂ ಮನಸಾ ಗಹೇತುಂ, ಯಾಚನವಚನೇನ ತಸ್ಸ ಅನುಮತಿಂ ಗಹೇತುನ್ತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ।
64.Vajjāvajjanti khuddakaṃ, mahantañca vajjaṃ. Uttiṭṭhapattanti ettha uttiṭṭhaṃ nāma piṇḍāya caraṇaṃ vuccati ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’tiādīsu (dha. pa. 168) viya. Uttiṭṭhatthāya gahitaṃ pattaṃ uttiṭṭhapattaṃ, tenāha ‘‘piṇḍāya caraṇakapatta’’nti. Tassa upanāme ko dosoti āha ‘‘tasmiṃ hī’’tiādi. Tasmāti yasmā manussā etasmiṃyeva ete bhuñjantīti uttiṭṭhapatte ucchiṭṭhasaññino, tasmā uttiṭṭhapattanti vuttaṃ uttiṭṭha-saddeneva manussānaṃ saññāya ucchiṭṭhatāpi gammatīti. Keci pana ‘‘ucchiṭṭhasaddena samānattho uttiṭṭhasaddo’’ti vadanti. ‘‘Uttiṭṭhā’’ti tvāpaccayantopi hotīti āha ‘‘uṭṭhahitvā’’ti. Upajjhāyaṃ gahetunti upajjhāyattaṃ manasā gahetuṃ, yācanavacanena tassa anumatiṃ gahetunti vā attho.
೬೫. ಪತಿಸ್ಸಯನಂ ಪತಿಸ್ಸೋ, ಗರುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವತ್ತನಭಾವೋ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗಾರವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹ ಪತಿಸ್ಸೇನ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸೋ, ಪರಂ ಜೇಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸೋವಾದೇ ವತ್ತನತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜೇಟ್ಠಕಭಾವಞ್ಚ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಸಾಹೂತಿ ಸಾಧು ಸುನ್ದರಂ। ಲಹೂತಿ ಅಗರು, ಸುಭರತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಓಪಾಯಿಕನ್ತಿ ಉಪಾಯಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ, ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನಂ ನಿತ್ಥರಣೂಪಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪತಿರೂಪನ್ತಿ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಮಿದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಸಾದಿಕೇನಾತಿ ಪಸಾದಾವಹೇನ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗೇನ ಸಮ್ಪಾದೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯೇನಾತಿ ಏತದತ್ಥವಿಞ್ಞಾಪಕಂ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾದಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಕಾಯೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ। ಸಾಧೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ‘‘ಸಾಹೂ’’ತಿಆದೀಸು ವುತ್ತೇಸು ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ವಚನಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಕಾಯೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆಯಾಚನದಾನಮತ್ತೇನಾತಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಆಯಾಚನಮತ್ತೇನ, ತತೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಚ ‘‘ಸಾಹೂ’’ತಿಆದಿನಾ ವಚನಮತ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
65. Patissayanaṃ patisso, garuṃ nissāya vattanabhāvo, yaṃkiñci gāravanti attho. Saha patissena sappatisso, paraṃ jeṭṭhaṃ katvā tassovāde vattanatāti attho. Tenāha ‘‘jeṭṭhakabhāvañca upaṭṭhapetvā’’ti. Sāhūti sādhu sundaraṃ. Lahūti agaru, subharatāti attho. Opāyikanti upāyapaṭisaṃyuttaṃ, evaṃ paṭipajjanaṃ nittharaṇūpāyoti attho. Patirūpanti sāmīcikammamidanti attho. Pāsādikenāti pasādāvahena kāyavacīpayogena sampādehīti attho. Kāyenāti etadatthaviññāpakaṃ hatthamuddādiṃ dassento kāyena viññāpeti. Sādhūti sampaṭicchanaṃ sandhāyāti upajjhāyena ‘‘sāhū’’tiādīsu vuttesu saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanaṃ vacanaṃ sandhāya ‘‘kāyena viññāpetī’’tiādi vuttanti adhippāyo. Āyācanadānamattenāti saddhivihārikassa paṭhamaṃ āyācanamattena, tato upajjhāyassa ca ‘‘sāhū’’tiādinā vacanamattenāti attho.
೬೬. ಅಸ್ಸಾತಿ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ। ದ್ವೇ ಚೀವರಾನೀತಿ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ, ಸಙ್ಘಾಟಿಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ‘‘ನ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಭಣಮಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ನ-ಕಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ, ತೇನ ‘‘ನಾತಿದೂರೇ’’ತಿಆದೀಸು ನ-ಕಾರಪಟಿಸಿದ್ಧೇಸು ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತೀತಿ ಆಪದಾಉಮ್ಮತ್ತಖಿತ್ತಚಿತ್ತವೇದನಟ್ಟತಾದೀಹಿ ವಿನಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ವದನ್ತಸ್ಸ ಗಿಲಾನಸ್ಸಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಆಪದಾಸು ಹಿ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಾ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಏವಮಞ್ಞೇಸುಪಿ ನ-ಕಾರಪಟಿಸಿದ್ಧೇಸು ಈದಿಸೇಸು, ಇತರೇಸು ಪನ ಗಿಲಾನೋಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ। ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾಪೀಠಂ ವಾ ಪರಾಮಸಿತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ತತ್ಥ ಠಪಿತಪತ್ತಾದಿನಾ ಅಸಙ್ಘಟ್ಟನತ್ಥಾಯ ವುತ್ತಂ, ಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾಪಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಭಾವಂ ಞತ್ವಾಪಿ ಠಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಏವ। ಆಪತ್ತಿಯಾ ಆಸನ್ನನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಕರಣಮೇವ।
66.Assāti saddhivihārikassa. Dve cīvarānīti uttarāsaṅgaṃ, saṅghāṭiñca sandhāya vadati. Ito paṭṭhāyāti ‘‘na upajjhāyassa bhaṇamānassā’’ti ettha na-kārato paṭṭhāya, tena ‘‘nātidūre’’tiādīsu na-kārapaṭisiddhesu āpatti natthīti dasseti. Sabbattha dukkaṭāpattīti āpadāummattakhittacittavedanaṭṭatādīhi vinā paṇṇattiṃ ajānitvāpi vadantassa gilānassapi dukkaṭameva. Āpadāsu hi antarantarā kathā vattuṃ vaṭṭati. Evamaññesupi na-kārapaṭisiddhesu īdisesu, itaresu pana gilānopi na muccati. Pāḷiyaṃ ‘‘heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā’’ti idaṃ pubbe tattha ṭhapitapattādinā asaṅghaṭṭanatthāya vuttaṃ, cakkhunā oloketvāpi aññesaṃ abhāvaṃ ñatvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭati eva. Āpattiyā āsannanti āpattikaraṇameva.
ಗಾಮೇತಿ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ತಾದಿಸೇ ಮಣ್ಡಪಾದಿಮ್ಹಿ। ಅನ್ತರಘರೇತಿ ಅನ್ತೋಗೇಹೇ। ಪಟಿಕ್ಕಮನೇತಿ ಆಸನಸಾಲಾಯಂ। ಧೋತವಾಲಿಕಾಯಾತಿ ಉದಕೇನ ಗತಟ್ಠಾನೇ ನಿರಜಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧವಾಲಿಕಾಯ। ನಿದ್ಧೂಮೇತಿ ಜನ್ತಾಘರೇ ಜಲಿಯಮಾನಅಗ್ಗಿಧೂಮರಹಿತೇ। ಜನ್ತಾಘರಞ್ಹಿ ನಾಮ ಹಿಮಪಾತಬಹುಲೇಸು ದೇಸೇಸು ತಪ್ಪಚ್ಚಯರೋಗಪೀಳಾದಿನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಸರೀರಸೇದಾಪನಟ್ಠಾನಂ। ತತ್ಥ ಕಿರ ಅನ್ಧಕಾರಪಟಿಚ್ಛನ್ನತಾಯ ಬಹೂಪಿ ಏಕತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿತಾಪಪರಿಹಾರಾಯ ಮತ್ತಿಕಾಯ ಮುಖಂ ಲಿಮ್ಪಿತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಯಾವದತ್ಥಂ ಸೇದೇತ್ವಾ ಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ನಹಾಯನ್ತಿ। ತೇನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಚುಣ್ಣಂ ಸನ್ನೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಉಲ್ಲೋಕನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ಓಲೋಕನಟ್ಠಾನಂ। ಉಪರಿಭಾಗನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Gāmeti antogāme tādise maṇḍapādimhi. Antaraghareti antogehe. Paṭikkamaneti āsanasālāyaṃ. Dhotavālikāyāti udakena gataṭṭhāne nirajāya parisuddhavālikāya. Niddhūmeti jantāghare jaliyamānaaggidhūmarahite. Jantāgharañhi nāma himapātabahulesu desesu tappaccayarogapīḷādinivāraṇatthaṃ sarīrasedāpanaṭṭhānaṃ. Tattha kira andhakārapaṭicchannatāya bahūpi ekato pavisitvā cīvaraṃ nikkhipitvā aggitāpaparihārāya mattikāya mukhaṃ limpitvā sarīraṃ yāvadatthaṃ sedetvā cuṇṇādīhi ubbaṭṭetvā nahāyanti. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘cuṇṇaṃ sannetabba’’ntiādi vuttaṃ. Ullokanti uddhaṃ olokanaṭṭhānaṃ. Uparibhāganti attho.
ಅಞ್ಞತ್ಥ ನೇತಬ್ಬೋತಿ ಯತ್ಥ ವಿಹರತೋ ಸಾಸನೇ ಅನಭಿರತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತತೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ನೇತಬ್ಬೋ। ವಿಸಭಾಗಪುಗ್ಗಲಾನನ್ತಿ ಲಜ್ಜಿನೋ ವಾ ಅಲಜ್ಜಿನೋ ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಅವಡ್ಢಿಕಾಮೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಪನ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಅಲಜ್ಜೀ ಓವಾದಮ್ಪಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಲಜ್ಜಿನೋ ಚ ಏತಸ್ಸ ವಿಸಭಾಗಾ ಹೋನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ವಿಹಾಯ ಲಜ್ಜೀಹೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಆಮಿಸಾದಿಪರಿಭೋಗೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಉಪಜ್ಝಾಯಾದಿಭಾವೋ ಹೇತ್ಥ ನ ಪಮಾಣನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ। ‘‘ನ ಸುಸಾನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಉಪಲಕ್ಖಣಂ, ಉಪಚಾರಸೀಮತೋ ಬಹಿ ಗನ್ತುಕಾಮೇನ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಗನ್ತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Aññattha netabboti yattha viharato sāsane anabhirati uppannā, tato aññattha kalyāṇamittādisampattiyuttaṭṭhāne netabbo. Visabhāgapuggalānanti lajjino vā alajjino vā upajjhāyassa avaḍḍhikāme sandhāya vuttaṃ. Sace pana upajjhāyo alajjī ovādampi na gaṇhāti, lajjino ca etassa visabhāgā honti, tattha upajjhāyaṃ vihāya lajjīheva saddhiṃ āmisādiparibhogo kātabbo. Upajjhāyādibhāvo hettha na pamāṇanti daṭṭhabbaṃ. Pariveṇaṃ gantvāti upajjhāyassa pariveṇaṃ gantvā. ‘‘Na susāna’’nti idaṃ upalakkhaṇaṃ, upacārasīmato bahi gantukāmena anāpucchā gantuṃ na vaṭṭati.
ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೫. ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • 15. Upajjhāyavattakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • Upajjhāyavattakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೫. ಉಪಜ್ಝಾಯವತ್ತಕಥಾ • 15. Upajjhāyavattakathā
