Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā

    ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā

    ੬੪. વਜ੍ਜਾવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਮਹਨ੍ਤਞ੍ਚ વਜ੍ਜਂ। ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੬੮) વਿਯ। ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਤ੍ਥਾਯ ਗਹਿਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣਕਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਾਮੇ ਕੋ ਦੋਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਏਤੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਤ੍ਤੇ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠ-ਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਤਾਪਿ ਗਮ੍ਮਤੀਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਤ੍વਾਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਗਹੇਤੁਨ੍ਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਤ੍ਤਂ ਮਨਸਾ ਗਹੇਤੁਂ, ਯਾਚਨવਚਨੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਮਤਿਂ ਗਹੇਤੁਨ੍ਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ।

    64.Vajjāvajjanti khuddakaṃ, mahantañca vajjaṃ. Uttiṭṭhapattanti ettha uttiṭṭhaṃ nāma piṇḍāya caraṇaṃ vuccati ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’tiādīsu (dha. pa. 168) viya. Uttiṭṭhatthāya gahitaṃ pattaṃ uttiṭṭhapattaṃ, tenāha ‘‘piṇḍāya caraṇakapatta’’nti. Tassa upanāme ko dosoti āha ‘‘tasmiṃ hī’’tiādi. Tasmāti yasmā manussā etasmiṃyeva ete bhuñjantīti uttiṭṭhapatte ucchiṭṭhasaññino, tasmā uttiṭṭhapattanti vuttaṃ uttiṭṭha-saddeneva manussānaṃ saññāya ucchiṭṭhatāpi gammatīti. Keci pana ‘‘ucchiṭṭhasaddena samānattho uttiṭṭhasaddo’’ti vadanti. ‘‘Uttiṭṭhā’’ti tvāpaccayantopi hotīti āha ‘‘uṭṭhahitvā’’ti. Upajjhāyaṃ gahetunti upajjhāyattaṃ manasā gahetuṃ, yācanavacanena tassa anumatiṃ gahetunti vā attho.

    ੬੫. ਪਤਿਸ੍ਸਯਨਂ ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਗਰੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਤ੍ਤਨਭਾવੋ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਗਾਰવਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਹ ਪਤਿਸ੍ਸੇਨ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਪਰਂ ਜੇਟ੍ਠਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੋવਾਦੇ વਤ੍ਤਨਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਕਭਾવਞ੍ਚ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸਾਹੂਤਿ ਸਾਧੁ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਲਹੂਤਿ ਅਗਰੁ, ਸੁਭਰਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਪਾਯਿਕਨ੍ਤਿ ਉਪਾਯਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਂ ਨਿਤ੍ਥਰਣੂਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਮਿਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਸਾਦਿਕੇਨਾਤਿ ਪਸਾਦਾવਹੇਨ ਕਾਯવਚੀਪਯੋਗੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਕਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ। ਸਾਧੂਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ‘‘ਸਾਹੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ વਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਕਾਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਆਯਾਚਨਦਾਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਆਯਾਚਨਮਤ੍ਤੇਨ, ਤਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਸਾਹੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    65. Patissayanaṃ patisso, garuṃ nissāya vattanabhāvo, yaṃkiñci gāravanti attho. Saha patissena sappatisso, paraṃ jeṭṭhaṃ katvā tassovāde vattanatāti attho. Tenāha ‘‘jeṭṭhakabhāvañca upaṭṭhapetvā’’ti. Sāhūti sādhu sundaraṃ. Lahūti agaru, subharatāti attho. Opāyikanti upāyapaṭisaṃyuttaṃ, evaṃ paṭipajjanaṃ nittharaṇūpāyoti attho. Patirūpanti sāmīcikammamidanti attho. Pāsādikenāti pasādāvahena kāyavacīpayogena sampādehīti attho. Kāyenāti etadatthaviññāpakaṃ hatthamuddādiṃ dassento kāyena viññāpeti. Sādhūti sampaṭicchanaṃ sandhāyāti upajjhāyena ‘‘sāhū’’tiādīsu vuttesu saddhivihārikassa ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchanaṃ vacanaṃ sandhāya ‘‘kāyena viññāpetī’’tiādi vuttanti adhippāyo. Āyācanadānamattenāti saddhivihārikassa paṭhamaṃ āyācanamattena, tato upajjhāyassa ca ‘‘sāhū’’tiādinā vacanamattenāti attho.

    ੬੬. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ। ਦ੍વੇ ਚੀવਰਾਨੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ‘‘ਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਭਣਮਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ-ਕਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਤੇਨ ‘‘ਨਾਤਿਦੂਰੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨ-ਕਾਰਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਪਦਾਉਮ੍ਮਤ੍ਤਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવੇਦਨਟ੍ਟਤਾਦੀਹਿ વਿਨਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਆਪਦਾਸੁ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਮਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਨ-ਕਾਰਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਈਦਿਸੇਸੁ, ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਗਿਲਾਨੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾਪੀਠਂ વਾ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਤ੍ਥ ਠਪਿਤਪਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਅਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਤ੍ਥਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਭਾવਂ ਞਤ੍વਾਪਿ ਠਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਏવ। ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਣਮੇવ।

    66.Assāti saddhivihārikassa. Dve cīvarānīti uttarāsaṅgaṃ, saṅghāṭiñca sandhāya vadati. Ito paṭṭhāyāti ‘‘na upajjhāyassa bhaṇamānassā’’ti ettha na-kārato paṭṭhāya, tena ‘‘nātidūre’’tiādīsu na-kārapaṭisiddhesu āpatti natthīti dasseti. Sabbattha dukkaṭāpattīti āpadāummattakhittacittavedanaṭṭatādīhi vinā paṇṇattiṃ ajānitvāpi vadantassa gilānassapi dukkaṭameva. Āpadāsu hi antarantarā kathā vattuṃ vaṭṭati. Evamaññesupi na-kārapaṭisiddhesu īdisesu, itaresu pana gilānopi na muccati. Pāḷiyaṃ ‘‘heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā’’ti idaṃ pubbe tattha ṭhapitapattādinā asaṅghaṭṭanatthāya vuttaṃ, cakkhunā oloketvāpi aññesaṃ abhāvaṃ ñatvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭati eva. Āpattiyā āsannanti āpattikaraṇameva.

    ਗਾਮੇਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਤਾਦਿਸੇ ਮਣ੍ਡਪਾਦਿਮ੍ਹਿ। ਅਨ੍ਤਰਘਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ। ਪਟਿਕ੍ਕਮਨੇਤਿ ਆਸਨਸਾਲਾਯਂ। ਧੋਤવਾਲਿਕਾਯਾਤਿ ਉਦਕੇਨ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਰਜਾਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਾਲਿਕਾਯ। ਨਿਦ੍ਧੂਮੇਤਿ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਜਲਿਯਮਾਨਅਗ੍ਗਿਧੂਮਰਹਿਤੇ। ਜਨ੍ਤਾਘਰਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਹਿਮਪਾਤਬਹੁਲੇਸੁ ਦੇਸੇਸੁ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਰੋਗਪੀਲ਼ਾਦਿਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਸਰੀਰਸੇਦਾਪਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਅਨ੍ਧਕਾਰਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾਯ ਬਹੂਪਿ ਏਕਤੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਤਾਪਪਰਿਹਾਰਾਯ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਮੁਖਂ ਲਿਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਸੇਦੇਤ੍વਾ ਚੁਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਨਹਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚੁਣ੍ਣਂ ਸਨ੍ਨੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਲ੍ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਉਪਰਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Gāmeti antogāme tādise maṇḍapādimhi. Antaraghareti antogehe. Paṭikkamaneti āsanasālāyaṃ. Dhotavālikāyāti udakena gataṭṭhāne nirajāya parisuddhavālikāya. Niddhūmeti jantāghare jaliyamānaaggidhūmarahite. Jantāgharañhi nāma himapātabahulesu desesu tappaccayarogapīḷādinivāraṇatthaṃ sarīrasedāpanaṭṭhānaṃ. Tattha kira andhakārapaṭicchannatāya bahūpi ekato pavisitvā cīvaraṃ nikkhipitvā aggitāpaparihārāya mattikāya mukhaṃ limpitvā sarīraṃ yāvadatthaṃ sedetvā cuṇṇādīhi ubbaṭṭetvā nahāyanti. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘cuṇṇaṃ sannetabba’’ntiādi vuttaṃ. Ullokanti uddhaṃ olokanaṭṭhānaṃ. Uparibhāganti attho.

    ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਤ੍ਥ વਿਹਰਤੋ ਸਾਸਨੇ ਅਨਭਿਰਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨੇਤਬ੍ਬੋ। વਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲਾਨਨ੍ਤਿ ਲਜ੍ਜਿਨੋ વਾ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਅવਡ੍ਢਿਕਾਮੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਓવਾਦਮ੍ਪਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਚ ਏਤਸ੍ਸ વਿਸਭਾਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ વਿਹਾਯ ਲਜ੍ਜੀਹੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਮਿਸਾਦਿਪਰਿਭੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਾਦਿਭਾવੋ ਹੇਤ੍ਥ ਨ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਰਿવੇਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ‘‘ਨ ਸੁਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ, ਉਪਚਾਰਸੀਮਤੋ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।

    Aññattha netabboti yattha viharato sāsane anabhirati uppannā, tato aññattha kalyāṇamittādisampattiyuttaṭṭhāne netabbo. Visabhāgapuggalānanti lajjino vā alajjino vā upajjhāyassa avaḍḍhikāme sandhāya vuttaṃ. Sace pana upajjhāyo alajjī ovādampi na gaṇhāti, lajjino ca etassa visabhāgā honti, tattha upajjhāyaṃ vihāya lajjīheva saddhiṃ āmisādiparibhogo kātabbo. Upajjhāyādibhāvo hettha na pamāṇanti daṭṭhabbaṃ. Pariveṇaṃ gantvāti upajjhāyassa pariveṇaṃ gantvā. ‘‘Na susāna’’nti idaṃ upalakkhaṇaṃ, upacārasīmato bahi gantukāmena anāpucchā gantuṃ na vaṭṭati.

    ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੫. ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾ • 15. Upajjhāyavattakathā

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾ • Upajjhāyavattakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upajjhāyavattakathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੫. ਉਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਕਥਾ • 15. Upajjhāyavattakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact