| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๘. อุปกสุตฺตวณฺณนา
8. Upakasuttavaṇṇanā
๑๘๘. อฎฺฐเม นิพฺพตฺติวเสน นิรยํ อรหติ, นิรยสํวตฺตนิเยน วา กมฺมุนา นิรเย นิยุโตฺตติ เนรยิโกฯ อวีจิมฺหิ อุปฺปชฺชิตฺวา ตตฺถ อายุกปฺปสญฺญิตํ อนฺตรกปฺปํ ติฎฺฐตีติ กปฺปโฎฺฐฯ นิรยูปปตฺติํ ปริหรณวเสน ติกิจฺฉิตุํ อสกฺกุเณโยฺยติ อเตกิโจฺฉฯ อปริยาทินฺนาวาติ อปริกฺขีณาเยวฯ สเจ หิ เอโก ภิกฺขุ กายานุปสฺสนํ ปุจฺฉติ, อโญฺญ เวทนานุปสฺสนํ…เป.… จิตฺตานุปสฺสนํฯ ‘‘อิมินา ปุเฎฺฐ อหํ ปุจฺฉามี’’ติ เอโก เอกํ น โอโลเกติ, เอวํ สเนฺตปิ เตสํ วาโร ปญฺญายติ เอว, พุทฺธานํ ปน วาโร น ปญฺญายติฯ วิทตฺถิจตุรงฺคุลํ ฉายํ อติกฺกมนโต ปุเรตรํเยว ภควา จุทฺทสวิเธน กายานุปสฺสนํ, นววิเธน เวทนานุปสฺสนํ, โสฬสวิเธน จิตฺตานุปสฺสนํ, ปญฺจวิเธน ธมฺมานุปสฺสนํ กเถติฯ ติฎฺฐนฺตุ วา เอวํ จตฺตาโรฯ สเจ หิ อเญฺญ จตฺตาโร สมฺมปฺปธาเนสุ, อเญฺญ อิทฺธิปาเทสุ, อเญฺญ ปญฺจินฺทฺริเยสุ , อเญฺญ ปญฺจพเลสุ, อเญฺญ สตฺตโพชฺฌเงฺคสุ, อเญฺญ อฎฺฐมคฺคเงฺคสุ ปเญฺห ปุเจฺฉยฺยุํ, ตมฺปิ ภควา กเถยฺยฯ ติฎฺฐนฺตุ วา เอเต อฎฺฐฯ สเจ อเญฺญ สตฺตติํส ชนา โพธิปกฺขิเยสุ ปเญฺห ปุเจฺฉยฺยุํ, ตมฺปิ ภควา ตาวเทว กเถยฺยฯ กสฺมา? ยาวตา หิ โลกิยมหาชเน เอกํ ปทํ กเถเนฺต ตาว อานนฺทเตฺถโร อฎฺฐ ปทานิ กเถติฯ อานนฺทเตฺถเร ปน เอกํ ปทํ กเถเนฺตเยว ภควา โสฬส ปทานิ กเถติฯ กสฺมา? ภควโต หิ ชิวฺหา มุทุ, ทนฺตาวรณํ สุผุสิตํ, วจนํ อคฬิตํ, ภวงฺคปริวาโส ลหุโกฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อปริยาทินฺนาวสฺส ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา, อปริยาทินฺนํ ธมฺมปทพฺยญฺชน’’นฺติฯ
188. Aṭṭhame nibbattivasena nirayaṃ arahati, nirayasaṃvattaniyena vā kammunā niraye niyuttoti nerayiko. Avīcimhi uppajjitvā tattha āyukappasaññitaṃ antarakappaṃ tiṭṭhatīti kappaṭṭho. Nirayūpapattiṃ pariharaṇavasena tikicchituṃ asakkuṇeyyoti atekiccho. Apariyādinnāvāti aparikkhīṇāyeva. Sace hi eko bhikkhu kāyānupassanaṃ pucchati, añño vedanānupassanaṃ…pe… cittānupassanaṃ. ‘‘Iminā puṭṭhe ahaṃ pucchāmī’’ti eko ekaṃ na oloketi, evaṃ santepi tesaṃ vāro paññāyati eva, buddhānaṃ pana vāro na paññāyati. Vidatthicaturaṅgulaṃ chāyaṃ atikkamanato puretaraṃyeva bhagavā cuddasavidhena kāyānupassanaṃ, navavidhena vedanānupassanaṃ, soḷasavidhena cittānupassanaṃ, pañcavidhena dhammānupassanaṃ katheti. Tiṭṭhantu vā evaṃ cattāro. Sace hi aññe cattāro sammappadhānesu, aññe iddhipādesu, aññe pañcindriyesu , aññe pañcabalesu, aññe sattabojjhaṅgesu, aññe aṭṭhamaggaṅgesu pañhe puccheyyuṃ, tampi bhagavā katheyya. Tiṭṭhantu vā ete aṭṭha. Sace aññe sattatiṃsa janā bodhipakkhiyesu pañhe puccheyyuṃ, tampi bhagavā tāvadeva katheyya. Kasmā? Yāvatā hi lokiyamahājane ekaṃ padaṃ kathente tāva ānandatthero aṭṭha padāni katheti. Ānandatthere pana ekaṃ padaṃ kathenteyeva bhagavā soḷasa padāni katheti. Kasmā? Bhagavato hi jivhā mudu, dantāvaraṇaṃ suphusitaṃ, vacanaṃ agaḷitaṃ, bhavaṅgaparivāso lahuko. Tena vuttaṃ – ‘‘apariyādinnāvassa tathāgatassa dhammadesanā, apariyādinnaṃ dhammapadabyañjana’’nti.
ตตฺถ ธมฺมเทสนาติ ตนฺติฎฺฐปนาฯ ธมฺมปทพฺยญฺชนนฺติ เอตฺถ ธโมฺมติ ปาฬิฯ ปชฺชติ อโตฺถ เอเตนาติ ปทํฯ วากฺยญฺจ ปเทเนว สงฺคหิตํฯ อตฺถํ พฺยเญฺชตีติ พฺยญฺชนํ, อกฺขรํฯ ตญฺหิ ปทวากฺยํ ปริจฺฉิชฺชมานํ ตํ ตํ อตฺถํ พฺยเญฺชติ ปกาเสติฯ เอเตน อปราปเรหิ ปทพฺยญฺชเนหิ สุจิรมฺปิ กาลํ กเถนฺตสฺส ตถาคตสฺส น กทาจิ เตสํ ปริยาทานํ อตฺถีติ ทเสฺสติฯ คุณธํสีติ คุณธํสนสีโลฯ ปคโพฺพติ วาจาปาคพฺพิเยน สมนฺนาคโตฯ
Tattha dhammadesanāti tantiṭṭhapanā. Dhammapadabyañjananti ettha dhammoti pāḷi. Pajjati attho etenāti padaṃ. Vākyañca padeneva saṅgahitaṃ. Atthaṃ byañjetīti byañjanaṃ, akkharaṃ. Tañhi padavākyaṃ paricchijjamānaṃ taṃ taṃ atthaṃ byañjeti pakāseti. Etena aparāparehi padabyañjanehi sucirampi kālaṃ kathentassa tathāgatassa na kadāci tesaṃ pariyādānaṃ atthīti dasseti. Guṇadhaṃsīti guṇadhaṃsanasīlo. Pagabboti vācāpāgabbiyena samannāgato.
อุปกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Upakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๘. อุปกสุตฺตํ • 8. Upakasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๘. อุปกสุตฺตวณฺณนา • 8. Upakasuttavaṇṇanā
