| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³-அட்ட²கதா² • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
3. உபக்கிலேஸஞாணனித்³தே³ஸவண்ணனா
3. Upakkilesañāṇaniddesavaṇṇanā
பட²மச்ச²க்கங்
Paṭhamacchakkaṃ
154. பட²மச்ச²க்கே அஸ்ஸாஸாதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானந்தி அப்³ப⁴ந்தரபவிஸனவாதஸ்ஸ நாஸிகக்³க³ங் வா முக²னிமித்தங் வா ஆதி³, ஹத³யங் மஜ்ஜ²ங், நாபி⁴ பரியோஸானங். தங் தஸ்ஸ ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானங் ஸதியா அனுக³ச்ச²தோ யோகி³ஸ்ஸ டா²னநானத்தானுக³மனேன சித்தங் அஜ்ஜ²த்தங் விக்கே²பங் க³ச்ச²தி, தங் அஜ்ஜ²த்தவிக்கே²பக³தங் சித்தங் ஏகத்தே அஸண்ட²ஹனதோ ஸமாதி⁴ஸ்ஸ பரிபந்தோ². பஸ்ஸாஸாதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானந்தி ப³ஹினிக்க²மனவாதஸ்ஸ நாபி⁴ ஆதி³, ஹத³யங் மஜ்ஜ²ங், நாஸிகக்³க³ங் வா முக²னிமித்தங் வா ப³ஹிஆகாஸோ வா பரியோஸானங். யோஜனா பனெத்த² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. அஸ்ஸாஸபடிகங்க²னா நிகந்திதண்ஹாசரியாதி ‘‘நாஸிகாவாதாயத்தமித³ங் கம்மட்டா²ன’’ந்தி ஸல்லக்கெ²த்வா ஓளாரிகோளாரிகஸ்ஸ அஸ்ஸாஸஸ்ஸ பத்த²னாஸங்கா²தா நிகாமனா ஏவ தண்ஹாபவத்தி. தண்ஹாபவத்தியா ஸதி ஏகத்தே அஸண்ட²ஹனதோ ஸமாதி⁴ஸ்ஸ பரிபந்தோ². பஸ்ஸாஸபடிகங்க²னா நிகந்தீதி புன அஸ்ஸாஸபுப்³ப³கஸ்ஸ பஸ்ஸாஸஸ்ஸ பத்த²னாஸங்கா²தா நிகந்தி. ஸேஸங் வுத்தனயேனேவ யோஜேதப்³ப³ங். அஸ்ஸாஸேனாபி⁴துன்னஸ்ஸாதி அதிதீ³க⁴ங் அதிரஸ்ஸங் வா அஸ்ஸாஸங் கரொந்தஸ்ஸ அஸ்ஸாஸமூலகஸ்ஸ காயசித்தகிலமத²ஸ்ஸ ஸப்³பா⁴வதோ தேன அஸ்ஸாஸேன வித்³த⁴ஸ்ஸ பீளிதஸ்ஸ. பஸ்ஸாஸபடிலாபே⁴ முச்ச²னாதி அஸ்ஸாஸேன பீளிதத்தாயேவ பஸ்ஸாஸே அஸ்ஸாத³ஸஞ்ஞினோ பஸ்ஸாஸங் பத்த²யதோ தஸ்மிங் பஸ்ஸாஸபடிலாபே⁴ ரஜ்ஜனா. பஸ்ஸாஸமூலகேபி ஏஸேவ நயோ.
154. Paṭhamacchakke assāsādimajjhapariyosānanti abbhantarapavisanavātassa nāsikaggaṃ vā mukhanimittaṃ vā ādi, hadayaṃ majjhaṃ, nābhi pariyosānaṃ. Taṃ tassa ādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato yogissa ṭhānanānattānugamanena cittaṃ ajjhattaṃ vikkhepaṃ gacchati, taṃ ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ ekatte asaṇṭhahanato samādhissa paripantho. Passāsādimajjhapariyosānanti bahinikkhamanavātassa nābhi ādi, hadayaṃ majjhaṃ, nāsikaggaṃ vā mukhanimittaṃ vā bahiākāso vā pariyosānaṃ. Yojanā panettha vuttanayeneva veditabbā. Assāsapaṭikaṅkhanā nikantitaṇhācariyāti ‘‘nāsikāvātāyattamidaṃ kammaṭṭhāna’’nti sallakkhetvā oḷārikoḷārikassa assāsassa patthanāsaṅkhātā nikāmanā eva taṇhāpavatti. Taṇhāpavattiyā sati ekatte asaṇṭhahanato samādhissa paripantho. Passāsapaṭikaṅkhanā nikantīti puna assāsapubbakassa passāsassa patthanāsaṅkhātā nikanti. Sesaṃ vuttanayeneva yojetabbaṃ. Assāsenābhitunnassāti atidīghaṃ atirassaṃ vā assāsaṃ karontassa assāsamūlakassa kāyacittakilamathassa sabbhāvato tena assāsena viddhassa pīḷitassa. Passāsapaṭilābhe mucchanāti assāsena pīḷitattāyeva passāse assādasaññino passāsaṃ patthayato tasmiṃ passāsapaṭilābhe rajjanā. Passāsamūlakepi eseva nayo.
வுத்தஸ்ஸேவ அத்த²ஸ்ஸ அனுவண்ணனத்த²ங் வுத்தேஸு கா³தா²ப³ந்தே⁴ஸு அனுக³ச்ச²னாதி அனுக³ச்ச²மானா. ஸதீதி அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴விக்கே²பஹேதுபூ⁴தா ஸதி. விக்கி²பதி அனேன சித்தந்தி விக்கே²போ. கோ ஸோ? அஸ்ஸாஸோ. அஜ்ஜ²த்தங் விக்கே²போ அஜ்ஜ²த்தவிக்கே²போ, தஸ்ஸ ஆகங்க²னா அஜ்ஜ²த்தவிக்கே²பாகங்க²னா, அஸம்மாமனஸிகாரவஸேன அஜ்ஜ²த்தவிக்கே²பகஸ்ஸ அஸ்ஸாஸஸ்ஸ ஆகங்க²னாதி வுத்தங் ஹோதி. ஏதேனேவ நயேன ப³ஹித்³தா⁴விக்கே²பபத்த²னா வேதி³தப்³பா³. யேஹீதி யேஹி உபக்கிலேஸேஹி. விக்கி²ப்பமானஸ்ஸாதி விக்கி²பியமானஸ்ஸ விக்கே²பங் ஆபாதி³யமானஸ்ஸ. நோ ச சித்தங் விமுச்சதீதி சித்தங் அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸாரம்மணே ச நாதி⁴முச்சதி, பச்சனீகத⁴ம்மேஹி ச ந விமுச்சதி. சித்தங் நோ ச விமுச்சதி பரபத்தியா ச ஹொந்தீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. விமொக்க²ங் அப்பஜானந்தாதி ஸோ வா அஞ்ஞோ வா ஆரம்மணாதி⁴முத்திவிமொக்க²ஞ்ச பச்சனீகவிமுத்திவிமொக்க²ஞ்ச ஏவங் அப்பஜானந்தா. பரபத்தியாதி பரபச்சயங் பரஸத்³த³ஹனங் அரஹந்தி, ந அத்தபச்சக்க²ங் ஞாணந்தி ‘‘பரபச்சயிகா’’தி வத்தப்³பே³ ‘‘பரபத்தியா’’தி வுத்தங். அத்தோ² பன ஸோயேவ.
Vuttasseva atthassa anuvaṇṇanatthaṃ vuttesu gāthābandhesu anugacchanāti anugacchamānā. Satīti ajjhattabahiddhāvikkhepahetubhūtā sati. Vikkhipati anena cittanti vikkhepo. Ko so? Assāso. Ajjhattaṃ vikkhepo ajjhattavikkhepo, tassa ākaṅkhanā ajjhattavikkhepākaṅkhanā, asammāmanasikāravasena ajjhattavikkhepakassa assāsassa ākaṅkhanāti vuttaṃ hoti. Eteneva nayena bahiddhāvikkhepapatthanā veditabbā. Yehīti yehi upakkilesehi. Vikkhippamānassāti vikkhipiyamānassa vikkhepaṃ āpādiyamānassa. No ca cittaṃ vimuccatīti cittaṃ assāsapassāsārammaṇe ca nādhimuccati, paccanīkadhammehi ca na vimuccati. Cittaṃ no ca vimuccati parapattiyā ca hontīti sambandho. Vimokkhaṃ appajānantāti so vā añño vā ārammaṇādhimuttivimokkhañca paccanīkavimuttivimokkhañca evaṃ appajānantā. Parapattiyāti parapaccayaṃ parasaddahanaṃ arahanti, na attapaccakkhaṃ ñāṇanti ‘‘parapaccayikā’’ti vattabbe ‘‘parapattiyā’’ti vuttaṃ. Attho pana soyeva.
து³தியச்ச²க்கங்
Dutiyacchakkaṃ
155. து³தியச்ச²க்கே நிமித்தந்தி அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸானங் பு²ஸனட்டா²னங். அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸா ஹி தீ³க⁴னாஸிகஸ்ஸ நாஸாபுடங் க⁴ட்டெந்தா பவத்தந்தி, ரஸ்ஸனாஸிகஸ்ஸ உத்தரொட்ட²ங். யதி³ ஹி அயங் யோகீ³ தங் நிமித்தமேவ ஆவஜ்ஜதி, தஸ்ஸ நிமித்தமேவ ஆவஜ்ஜமானஸ்ஸ அஸ்ஸாஸே சித்தங் விகம்பதி, ந பதிட்டா²தீதி அத்தோ². தஸ்ஸ தஸ்மிங் சித்தே அப்பதிட்டி²தே ஸமாதி⁴ஸ்ஸ அபா⁴வதோ தங் விகம்பனங் ஸமாதி⁴ஸ்ஸ பரிபந்தோ². யதி³ அஸ்ஸாஸமேவ ஆவஜ்ஜதி, தஸ்ஸ சித்தங் அப்³ப⁴ந்தரபவேஸனவஸேன விக்கே²பங் ஆவஹதி, நிமித்தே ந பதிட்டா²தி, தஸ்மா நிமித்தே விகம்பதி. இமினா நயேன ஸேஸேஸுபி யோஜனா காதப்³பா³. கா³தா²ஸு விக்கி²ப்பதேதி விக்கி²பீயதி விக்கே²பங் ஆபாதீ³யதி.
155. Dutiyacchakke nimittanti assāsapassāsānaṃ phusanaṭṭhānaṃ. Assāsapassāsā hi dīghanāsikassa nāsāpuṭaṃ ghaṭṭentā pavattanti, rassanāsikassa uttaroṭṭhaṃ. Yadi hi ayaṃ yogī taṃ nimittameva āvajjati, tassa nimittameva āvajjamānassa assāse cittaṃ vikampati, na patiṭṭhātīti attho. Tassa tasmiṃ citte appatiṭṭhite samādhissa abhāvato taṃ vikampanaṃ samādhissa paripantho. Yadi assāsameva āvajjati, tassa cittaṃ abbhantarapavesanavasena vikkhepaṃ āvahati, nimitte na patiṭṭhāti, tasmā nimitte vikampati. Iminā nayena sesesupi yojanā kātabbā. Gāthāsu vikkhippateti vikkhipīyati vikkhepaṃ āpādīyati.
ததியச்ச²க்கங்
Tatiyacchakkaṃ
156. ததியச்ச²க்கே அதீதானுதா⁴வனங் சித்தந்தி பு²ஸனட்டா²னங் அதிக்கமித்வா க³தங் அஸ்ஸாஸங் வா பஸ்ஸாஸங் வா அனுக³ச்ச²மானங் சித்தங். விக்கே²பானுபதிதந்தி விக்கே²பேன அனுக³தங், விக்கே²பங் வா ஸயங் அனுபதிதங் அனுக³தங். அனாக³தபடிகங்க²னங் சித்தந்தி பு²ஸனட்டா²னங் அப்பத்தங் அஸ்ஸாஸங் வா பஸ்ஸாஸங் வா படிகங்க²மானங் பச்சாஸீஸமானங் சித்தங். விகம்பிதந்தி தஸ்மிங் அப்பதிட்டா²னேனேவ விக்கே²பேன விகம்பிதங். லீனந்தி அதிஸிதி²லவீரியதாதீ³ஹி ஸங்குசிதங். கோஸஜ்ஜானுபதிதந்தி குஸீதபா⁴வானுக³தங். அதிபக்³க³ஹிதந்தி அச்சாரத்³த⁴வீரியதாதீ³ஹி அதிஉஸ்ஸாஹிதங். உத்³த⁴ச்சானுபதிதந்தி விக்கே²பானுக³தங். அபி⁴னதந்தி அஸ்ஸாத³வத்தூ²ஸு பு⁴ஸங் நதங் அல்லீனங். அபனதந்தி நிரஸ்ஸாத³வத்தூ²ஸு பதிஹதங், ததோ அபக³தங் வா, அபக³தனதங் வா, ந ததோ அபக³தந்தி அத்தோ². ராகா³னுபதிதந்தி எத்த² அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸனிமித்தங் மனஸிகரோதோ உப்பன்னபீதிஸுகே² வா புப்³பே³ ஹஸிதலபிதகீளிதவத்தூ²ஸு வா ராகோ³ அனுபததி. ப்³யாபாதா³னுபதிதந்தி எத்த² மனஸிகாரே நிரஸ்ஸாத³க³தசித்தஸ்ஸ உப்பன்னதோ³மனஸ்ஸவஸேன வா புப்³பே³ ஸமுதா³சிண்ணேஸு ஆகா⁴தவத்தூ²ஸு வா ப்³யாபாதோ³ அனுபததி. கா³தா²ஸு ந ஸமாதி⁴யதீதி ந ஸமாஹிதங் ஹோதி. அதி⁴சித்தந்தி சித்தஸீஸேன நித்³தி³ட்டோ² அதி⁴கோ ஸமாதி⁴.
156. Tatiyacchakke atītānudhāvanaṃ cittanti phusanaṭṭhānaṃ atikkamitvā gataṃ assāsaṃ vā passāsaṃ vā anugacchamānaṃ cittaṃ. Vikkhepānupatitanti vikkhepena anugataṃ, vikkhepaṃ vā sayaṃ anupatitaṃ anugataṃ. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittanti phusanaṭṭhānaṃ appattaṃ assāsaṃ vā passāsaṃ vā paṭikaṅkhamānaṃ paccāsīsamānaṃ cittaṃ. Vikampitanti tasmiṃ appatiṭṭhāneneva vikkhepena vikampitaṃ. Līnanti atisithilavīriyatādīhi saṅkucitaṃ. Kosajjānupatitanti kusītabhāvānugataṃ. Atipaggahitanti accāraddhavīriyatādīhi atiussāhitaṃ. Uddhaccānupatitanti vikkhepānugataṃ. Abhinatanti assādavatthūsu bhusaṃ nataṃ allīnaṃ. Apanatanti nirassādavatthūsu patihataṃ, tato apagataṃ vā, apagatanataṃ vā, na tato apagatanti attho. Rāgānupatitanti ettha assāsapassāsanimittaṃ manasikaroto uppannapītisukhe vā pubbe hasitalapitakīḷitavatthūsu vā rāgo anupatati. Byāpādānupatitanti ettha manasikāre nirassādagatacittassa uppannadomanassavasena vā pubbe samudāciṇṇesu āghātavatthūsu vā byāpādo anupatati. Gāthāsu na samādhiyatīti na samāhitaṃ hoti. Adhicittanti cittasīsena niddiṭṭho adhiko samādhi.
157. எத்தாவதா தீஹி ச²க்கேஹி அட்டா²ரஸ உபக்கிலேஸே நித்³தி³ஸித்வா இதா³னி தேஸங் உபக்கிலேஸானங் ஸமாதி⁴ஸ்ஸ பரிபந்த²பா⁴வஸாத⁴னேன ஆதீ³னவங் த³ஸ்ஸெந்தோ புன அஸ்ஸாஸாதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானந்திஆதி³மாஹ. தத்த² காயோபி சித்தம்பி ஸாரத்³தா⁴ ச ஹொந்தீதி விக்கே²பஸமுட்டா²னரூபானங் வஸேன ரூபகாயோபி, விக்கே²பஸந்ததிவஸேன சித்தம்பி மஹதா கோ²பே⁴ன கு²பி⁴தா ஸத³ரதா² ச ஹொந்தி. ததோ மந்த³தரேன இஞ்ஜிதா கம்பிதா, ததோ மந்த³தரேன ப²ந்தி³தா சலிதா ஹொந்தி. ப³லவாபி மஜ்ஜி²மோபி மந்தோ³பி கோ²போ⁴ ஹோதியேவ, ந ஸக்கா கோ²பே⁴ன ந ப⁴விதுந்தி வுத்தங் ஹோதி. சித்தங் விகம்பிதத்தாதி சித்தஸ்ஸ விகம்பிதத்தா. கா³தா²ஸு பரிபுண்ணா அபா⁴விதாதி யதா² பரிபுண்ணா ஹோதி, ததா² அபா⁴விதா. இஞ்ஜிதோதி கம்பிதோ. ப²ந்தி³தோதி மந்த³கம்பிதோ. ஹெட்டா² நீவரணானங் அனந்தரத்தா ‘‘இமேஹி ச பன நீவரணேஹீ’’தி (படி॰ ம॰ 1.153) அச்சந்தஸமீபனித³ஸ்ஸனவசனங் கதங். இத⁴ பன நிக³மனே நீவரணானங் ஸந்தரத்தா தேஹி ச பன நீவரணேஹீதி பரம்முக²னித³ஸ்ஸனவசனங் கதங்.
157. Ettāvatā tīhi chakkehi aṭṭhārasa upakkilese niddisitvā idāni tesaṃ upakkilesānaṃ samādhissa paripanthabhāvasādhanena ādīnavaṃ dassento puna assāsādimajjhapariyosānantiādimāha. Tattha kāyopi cittampi sāraddhā ca hontīti vikkhepasamuṭṭhānarūpānaṃ vasena rūpakāyopi, vikkhepasantativasena cittampi mahatā khobhena khubhitā sadarathā ca honti. Tato mandatarena iñjitā kampitā, tato mandatarena phanditā calitā honti. Balavāpi majjhimopi mandopi khobho hotiyeva, na sakkā khobhena na bhavitunti vuttaṃ hoti. Cittaṃ vikampitattāti cittassa vikampitattā. Gāthāsu paripuṇṇā abhāvitāti yathā paripuṇṇā hoti, tathā abhāvitā. Iñjitoti kampito. Phanditoti mandakampito. Heṭṭhā nīvaraṇānaṃ anantarattā ‘‘imehi ca pana nīvaraṇehī’’ti (paṭi. ma. 1.153) accantasamīpanidassanavacanaṃ kataṃ. Idha pana nigamane nīvaraṇānaṃ santarattā tehi ca pana nīvaraṇehīti parammukhanidassanavacanaṃ kataṃ.
உபக்கிலேஸஞாணனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Upakkilesañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³பாளி • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 3. உபக்கிலேஸஞாணனித்³தே³ஸோ • 3. Upakkilesañāṇaniddeso
