| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
၃. ဥပက္ကိလေသဉာဏနိဒ္ဒေသော
3. Upakkilesañāṇaniddeso
ပဌမစ္ဆက္ကံ
Paṭhamacchakkaṃ
၁၅၄. ဣမေဟိ စ ပန နီဝရဏေဟိ ဝိသုဒ္ဓစိတ္တသ္သ သောဠသဝတ္ထုကံ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိံ ဘာဝယတော ခဏိကသမောဓာနာ ကတမေ အဋ္ဌာရသ ဥပက္ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ? အသ္သာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော အဇ္ဈတ္တဝိက္ခေပဂတံ စိတ္တံ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ ပသ္သာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော ဗဟိဒ္ဓာဝိက္ခေပဂတံ စိတ္တံ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အသ္သာသပဋိကင္ခနာ နိကန္တိ တဏ္ဟာစရိယာ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ ပသ္သာသပဋိကင္ခနာ နိကန္တိ တဏ္ဟာစရိယာ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ ပသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆနာ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ ပသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ အသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆနာ သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။
154. Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti? Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Assāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Passāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.
အနုဂစ္ဆနာ စ အသ္သာသံ၊ ပသ္သာသံ အနုဂစ္ဆနာ။
Anugacchanā ca assāsaṃ, passāsaṃ anugacchanā;
သတိ အဇ္ဈတ္တဝိက္ခေပာ၊ ကင္ခနာ ဗဟိဒ္ဓာဝိက္ခေပပတ္ထနာ 1။
Sati ajjhattavikkhepā, kaṅkhanā bahiddhāvikkhepapatthanā 2.
အသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ၊ ပသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆနာ။
Assāsenābhitunnassa, passāsapaṭilābhe mucchanā;
ပသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ၊ အသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆနာ။
Passāsenābhitunnassa, assāsapaṭilābhe mucchanā.
ဆ ဧတေ ဥပက္ကိလေသာ၊ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိသ္သ။
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
ဝိမောက္ခံ အပ္ပဇာနန္တာ၊ တေ ဟောန္တိ ပရပတ္တိယာတိ။
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
ဒုတိယစ္ဆက္ကံ
Dutiyacchakkaṃ
၁၅၅. နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇတော အသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇတော ပသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော ပသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော အသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။
155. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ အသ္သာသေ ဝိက္ခိပတေ မနော။
Nimittaṃ āvajjamānassa, assāse vikkhipate mano;
အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ။
Assāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ ပသ္သာသေ ဝိက္ခိပတေ မနော။
Nimittaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ။
Passāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ ပသ္သာသေ ဝိက္ခိပတေ မနော။
Assāsaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇမာနသ္သ၊ အသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ။
Passāsaṃ āvajjamānassa, assāse cittaṃ vikampati.
ဆ ဧတေ ဥပက္ကိလေသာ၊ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိသ္သ။
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
ယေဟိ ဝိက္ခိပ္ပမာနသ္သ၊ နော စ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။
Yehi vikkhippamānassa, no ca cittaṃ vimuccati;
ဝိမောက္ခံ အပ္ပဇာနန္တာ၊ တေ ဟောန္တိ ပရပတ္တိယာတိ။
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
တတိယစ္ဆက္ကံ
Tatiyacchakkaṃ
၁၅၆. အတီတာနုဓာဝနံ စိတ္တံ ဝိက္ခေပာနုပတိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အနာဂတပဋိကင္ခနံ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ လီနံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာနုပတိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အတိပဂ္ဂဟိတံ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စာနုပတိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အဘိနတံ စိတ္တံ ရာဂာနုပတိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။ အပနတံ စိတ္တံ ဗ္ယာပာဒာနုပတိတံ – သမာဓိသ္သ ပရိပန္ထော။
156. Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ – samādhissa paripantho. Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
အတီတာနုဓာဝနံ စိတ္တံ၊ အနာဂတပဋိကင္ခနံ လီနံ။
Atītānudhāvanaṃ cittaṃ, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ;
အတိပဂ္ဂဟိတံ အဘိနတံ၊ အပနတံ စိတ္တံ န သမာဓိယတိ။
Atipaggahitaṃ abhinataṃ, apanataṃ cittaṃ na samādhiyati.
ဆ ဧတေ ဥပက္ကိလေသာ၊ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိသ္သ။
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
ယေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌသင္ကပ္ပော၊ အဓိစိတ္တံ နပ္ပဇာနာတီတိ။
Yehi upakkiliṭṭhasaṅkappo, adhicittaṃ nappajānātīti.
၁၅၇. အသ္သာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော အဇ္ဈတ္တံ ဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပသ္သာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော ဗဟိဒ္ဓာဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အသ္သာသပဋိကင္ခနာယ နိကန္တိယာ တဏ္ဟာစရိယာယ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပသ္သာသပဋိကင္ခနာယ နိကန္တိယာ တဏ္ဟာစရိယာယ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ ပသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပသ္သာသေနာဘိတုန္နသ္သ အသ္သာသပဋိလာဘေ မုစ္ဆိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇတော အသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇတော ပသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော နိမိတ္တေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော ပသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပသ္သာသံ အာဝဇ္ဇတော အသ္သာသေ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတတ္တာ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အတီတာနုဓာဝနေန စိတ္တေန ဝိက္ခေပာနုပတိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အနာဂတပဋိကင္ခနေန စိတ္တေန ဝိကမ္ပိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ လီနေန စိတ္တေန ကောသဇ္ဇာနုပတိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အတိပဂ္ဂဟိတေန စိတ္တေန ဥဒ္ဓစ္စာနုပတိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အဘိနတေန စိတ္တေန ရာဂာနုပတိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ အပနတေန စိတ္တေန ဗ္ယာပာဒာနုပတိတေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓာ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။
157. Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Abhinatena cittena rāgānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Apanatena cittena byāpādānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
အာနာပာနသ္သတိ ယသ္သ၊ ပရိပုဏ္ဏာ အဘာဝိတာ။
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā abhāvitā;
ကာယောပိ ဣဉ္ဇိတော ဟောတိ၊ စိတ္တမ္ပိ ဟောတိ ဣဉ္ဇိတံ။
Kāyopi iñjito hoti, cittampi hoti iñjitaṃ;
ကာယောပိ ဖန္ဒိတော ဟောတိ၊ စိတ္တမ္ပိ ဟောတိ ဖန္ဒိတံ။
Kāyopi phandito hoti, cittampi hoti phanditaṃ.
အာနာပာနသ္သတိ ယသ္သ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုဘာဝိတာ။
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
ကာယောပိ အနိဉ္ဇိတော ဟောတိ၊ စိတ္တမ္ပိ ဟောတိ အနိဉ္ဇိတံ။
Kāyopi aniñjito hoti, cittampi hoti aniñjitaṃ;
ကာယောပိ အဖန္ဒိတော ဟောတိ၊ စိတ္တမ္ပိ ဟောတိ အဖန္ဒိတန္တိ။
Kāyopi aphandito hoti, cittampi hoti aphanditanti.
ဣမေဟိ စ ပန နီဝရဏေဟိ ဝိသုဒ္ဓစိတ္တသ္သ သောဠသဝတ္ထုကံ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိံ ဘာဝယတော ခဏိကသမောဓာနာ ဣမေ အဋ္ဌာရသ ဥပက္ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.
ဥပက္ကိလေသဉာဏနိဒ္ဒေသော တတိယော။
Upakkilesañāṇaniddeso tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ၃. ဥပက္ကိလေသဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 3. Upakkilesañāṇaniddesavaṇṇanā
