Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
൩. ഉപക്കിലേസഞാണനിദ്ദേസോ
3. Upakkilesañāṇaniddeso
പഠമച്ഛക്കം
Paṭhamacchakkaṃ
൧൫൪. ഇമേഹി ച പന നീവരണേഹി വിസുദ്ധചിത്തസ്സ സോളസവത്ഥുകം ആനാപാനസ്സതിസമാധിം ഭാവയതോ ഖണികസമോധാനാ കതമേ അട്ഠാരസ ഉപക്കിലേസാ ഉപ്പജ്ജന്തി? അസ്സാസാദിമജ്ഝപരിയോസാനം സതിയാ അനുഗച്ഛതോ അജ്ഝത്തവിക്ഖേപഗതം ചിത്തം സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. പസ്സാസാദിമജ്ഝപരിയോസാനം സതിയാ അനുഗച്ഛതോ ബഹിദ്ധാവിക്ഖേപഗതം ചിത്തം സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അസ്സാസപടികങ്ഖനാ നികന്തി തണ്ഹാചരിയാ സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. പസ്സാസപടികങ്ഖനാ നികന്തി തണ്ഹാചരിയാ സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ പസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛനാ സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. പസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ അസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛനാ സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ.
154. Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti? Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho. Assāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Passāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.
അനുഗച്ഛനാ ച അസ്സാസം, പസ്സാസം അനുഗച്ഛനാ;
Anugacchanā ca assāsaṃ, passāsaṃ anugacchanā;
സതി അജ്ഝത്തവിക്ഖേപാ, കങ്ഖനാ ബഹിദ്ധാവിക്ഖേപപത്ഥനാ 1.
Sati ajjhattavikkhepā, kaṅkhanā bahiddhāvikkhepapatthanā 2.
അസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ, പസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛനാ;
Assāsenābhitunnassa, passāsapaṭilābhe mucchanā;
പസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ, അസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛനാ.
Passāsenābhitunnassa, assāsapaṭilābhe mucchanā.
ഛ ഏതേ ഉപക്കിലേസാ, ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
വിമോക്ഖം അപ്പജാനന്താ, തേ ഹോന്തി പരപത്തിയാതി.
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
ദുതിയച്ഛക്കം
Dutiyacchakkaṃ
൧൫൫. നിമിത്തം ആവജ്ജതോ അസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അസ്സാസം ആവജ്ജതോ നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. നിമിത്തം ആവജ്ജതോ പസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. പസ്സാസം ആവജ്ജതോ നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അസ്സാസം ആവജ്ജതോ പസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. പസ്സാസം ആവജ്ജതോ അസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പതി – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ.
155. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
നിമിത്തം ആവജ്ജമാനസ്സ, അസ്സാസേ വിക്ഖിപതേ മനോ;
Nimittaṃ āvajjamānassa, assāse vikkhipate mano;
അസ്സാസം ആവജ്ജമാനസ്സ, നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പതി.
Assāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
നിമിത്തം ആവജ്ജമാനസ്സ, പസ്സാസേ വിക്ഖിപതേ മനോ;
Nimittaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
പസ്സാസം ആവജ്ജമാനസ്സ, നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പതി.
Passāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
അസ്സാസം ആവജ്ജമാനസ്സ, പസ്സാസേ വിക്ഖിപതേ മനോ;
Assāsaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
പസ്സാസം ആവജ്ജമാനസ്സ, അസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പതി.
Passāsaṃ āvajjamānassa, assāse cittaṃ vikampati.
ഛ ഏതേ ഉപക്കിലേസാ, ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
യേഹി വിക്ഖിപ്പമാനസ്സ, നോ ച ചിത്തം വിമുച്ചതി;
Yehi vikkhippamānassa, no ca cittaṃ vimuccati;
വിമോക്ഖം അപ്പജാനന്താ, തേ ഹോന്തി പരപത്തിയാതി.
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
തതിയച്ഛക്കം
Tatiyacchakkaṃ
൧൫൬. അതീതാനുധാവനം ചിത്തം വിക്ഖേപാനുപതിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അനാഗതപടികങ്ഖനം ചിത്തം വികമ്പിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. ലീനം ചിത്തം കോസജ്ജാനുപതിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അതിപഗ്ഗഹിതം ചിത്തം ഉദ്ധച്ചാനുപതിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അഭിനതം ചിത്തം രാഗാനുപതിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ. അപനതം ചിത്തം ബ്യാപാദാനുപതിതം – സമാധിസ്സ പരിപന്ഥോ.
156. Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ – samādhissa paripantho. Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ – samādhissa paripantho. Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
അതീതാനുധാവനം ചിത്തം, അനാഗതപടികങ്ഖനം ലീനം;
Atītānudhāvanaṃ cittaṃ, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ;
അതിപഗ്ഗഹിതം അഭിനതം, അപനതം ചിത്തം ന സമാധിയതി.
Atipaggahitaṃ abhinataṃ, apanataṃ cittaṃ na samādhiyati.
ഛ ഏതേ ഉപക്കിലേസാ, ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ;
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
യേഹി ഉപക്കിലിട്ഠസങ്കപ്പോ, അധിചിത്തം നപ്പജാനാതീതി.
Yehi upakkiliṭṭhasaṅkappo, adhicittaṃ nappajānātīti.
൧൫൭. അസ്സാസാദിമജ്ഝപരിയോസാനം സതിയാ അനുഗച്ഛതോ അജ്ഝത്തം വിക്ഖേപഗതേന ചിത്തേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. പസ്സാസാദിമജ്ഝപരിയോസാനം സതിയാ അനുഗച്ഛതോ ബഹിദ്ധാവിക്ഖേപഗതേന ചിത്തേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അസ്സാസപടികങ്ഖനായ നികന്തിയാ തണ്ഹാചരിയായ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. പസ്സാസപടികങ്ഖനായ നികന്തിയാ തണ്ഹാചരിയായ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ പസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. പസ്സാസേനാഭിതുന്നസ്സ അസ്സാസപടിലാഭേ മുച്ഛിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. നിമിത്തം ആവജ്ജതോ അസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അസ്സാസം ആവജ്ജതോ നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. നിമിത്തം ആവജ്ജതോ പസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. പസ്സാസം ആവജ്ജതോ നിമിത്തേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അസ്സാസം ആവജ്ജതോ പസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. പസ്സാസം ആവജ്ജതോ അസ്സാസേ ചിത്തം വികമ്പിതത്താ കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അതീതാനുധാവനേന ചിത്തേന വിക്ഖേപാനുപതിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അനാഗതപടികങ്ഖനേന ചിത്തേന വികമ്പിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. ലീനേന ചിത്തേന കോസജ്ജാനുപതിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അതിപഗ്ഗഹിതേന ചിത്തേന ഉദ്ധച്ചാനുപതിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അഭിനതേന ചിത്തേന രാഗാനുപതിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച. അപനതേന ചിത്തേന ബ്യാപാദാനുപതിതേന കായോപി ചിത്തമ്പി സാരദ്ധാ ച ഹോന്തി ഇഞ്ജിതാ ച ഫന്ദിതാ ച.
157. Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Abhinatena cittena rāgānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca. Apanatena cittena byāpādānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
ആനാപാനസ്സതി യസ്സ, പരിപുണ്ണാ അഭാവിതാ;
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā abhāvitā;
കായോപി ഇഞ്ജിതോ ഹോതി, ചിത്തമ്പി ഹോതി ഇഞ്ജിതം;
Kāyopi iñjito hoti, cittampi hoti iñjitaṃ;
കായോപി ഫന്ദിതോ ഹോതി, ചിത്തമ്പി ഹോതി ഫന്ദിതം.
Kāyopi phandito hoti, cittampi hoti phanditaṃ.
ആനാപാനസ്സതി യസ്സ, പരിപുണ്ണാ സുഭാവിതാ;
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
കായോപി അനിഞ്ജിതോ ഹോതി, ചിത്തമ്പി ഹോതി അനിഞ്ജിതം;
Kāyopi aniñjito hoti, cittampi hoti aniñjitaṃ;
കായോപി അഫന്ദിതോ ഹോതി, ചിത്തമ്പി ഹോതി അഫന്ദിതന്തി.
Kāyopi aphandito hoti, cittampi hoti aphanditanti.
ഇമേഹി ച പന നീവരണേഹി വിസുദ്ധചിത്തസ്സ സോളസവത്ഥുകം ആനാപാനസ്സതിസമാധിം ഭാവയതോ ഖണികസമോധാനാ ഇമേ അട്ഠാരസ ഉപക്കിലേസാ ഉപ്പജ്ജന്തി.
Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.
ഉപക്കിലേസഞാണനിദ്ദേസോ തതിയോ.
Upakkilesañāṇaniddeso tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ൩. ഉപക്കിലേസഞാണനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 3. Upakkilesañāṇaniddesavaṇṇanā