| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
8. උපක්‌කිලෙසසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Upakkilesasuttavaṇṇanā
236. එවං මෙ සුතන්‌ති උපක්‌කිලෙසසුත්‌තං. තත්‌ථ එතදවොචාති නෙව භෙදාධිප්‌පායෙන න පියකම්‍යතාය, අථ ඛ්‌වාස්‌ස එතදහොසි – ‘‘ඉමෙ භික්‌ඛූ මම වචනං ගහෙත්‌වා න ඔරමිස්‌සන්‌ති, බුද්‌ධා ච නාම හිතානුකම්‌පකා, අද්‌ධා නෙසං භගවා එකං කාරණං කථෙස්‌සති, තං සුත්‌වා එතෙ ඔරමිස්‌සන්‌ති, තතො තෙසං ඵාසුවිහාරො භවිස්‌සතී’’ති. තස්‌මා එතං ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ’’තිආදිවචනමවොච. මා භණ්‌ඩනන්‌තිආදීසු ‘‘අකත්‌ථා’’ති පාඨසෙසං ගහෙත්‌වා ‘‘මා භණ්‌ඩනං අකත්‌ථා’’ති එවං අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. අඤ්‌ඤතරොති සො කිර භික්‌ඛු භගවතො අත්‌ථකාමො, අයං කිරස්‌ස අධිප්‌පායො – ‘‘ඉමෙ භික්‌ඛූ කොධාභිභූතා සත්‌ථු වචනං න ගණ්‌හන්‌ති, මා භගවා එතෙ ඔවදන්‌තො කිලමී’’ති, තස්‌මා එවමාහ.
236.Evaṃme sutanti upakkilesasuttaṃ. Tattha etadavocāti neva bhedādhippāyena na piyakamyatāya, atha khvāssa etadahosi – ‘‘ime bhikkhū mama vacanaṃ gahetvā na oramissanti, buddhā ca nāma hitānukampakā, addhā nesaṃ bhagavā ekaṃ kāraṇaṃ kathessati, taṃ sutvā ete oramissanti, tato tesaṃ phāsuvihāro bhavissatī’’ti. Tasmā etaṃ ‘‘idha, bhante’’tiādivacanamavoca. Mā bhaṇḍanantiādīsu ‘‘akatthā’’ti pāṭhasesaṃ gahetvā ‘‘mā bhaṇḍanaṃ akatthā’’ti evaṃ attho daṭṭhabbo. Aññataroti so kira bhikkhu bhagavato atthakāmo, ayaṃ kirassa adhippāyo – ‘‘ime bhikkhū kodhābhibhūtā satthu vacanaṃ na gaṇhanti, mā bhagavā ete ovadanto kilamī’’ti, tasmā evamāha.
පිණ්‌ඩාය පාවිසීති න කෙවලං පාවිසි, යෙනපි ජනෙන න දිට්‌ඨො, සො මං පස්‌සතූතිපි අධිට්‌ඨාසි. කිමත්‌ථං අධිට්‌ඨාසීති? තෙසං භික්‌ඛූනං දමනත්‌ථං. භගවා හි තදා පිණ්‌ඩපාතප්‌පටික්‌කන්‌තො ‘‘පුථුසද්‌දො සමජනො’’තිආදිගාථා භාසිත්‌වා කොසම්‌බිතො බාලකලොණකාරගාමං ගතො. තතො පාචීනවංසදායං, තතො පාලිලෙය්‍යකවනසණ්‌ඩං ගන්‌ත්‌වා පාලිලෙය්‍යහත්‌ථිනාගෙන උපට්‌ඨහියමානො තෙමාසං වසි. නගරවාසිනොපි – ‘‘සත්‌ථා විහාරං ගතො, ගච්‌ඡාම ධම්‌මස්‌සවනායා’’ති ගන්‌ධපුප්‌ඵහත්‌ථා විහාරං ගන්‌ත්‌වා ‘‘කහං, භන්‌තෙ, සත්‌ථා’’ති පුච්‌ඡිංසු. ‘‘කහං තුම්‌හෙ සත්‌ථාරං දක්‌ඛථ, සත්‌ථා ‘ඉමෙ භික්‌ඛූ සමග්‌ගෙ කරිස්‌සාමී’ති ආගතො, සමග්‌ගෙ කාතුං අසක්‌කොන්‌තො නික්‌ඛමිත්‌වා ගතො’’ති. ‘‘මයං සතම්‌පි සහස්‌සම්‌පි දත්‌වා සත්‌ථාරං ආනෙතුං න සක්‌කොම, සො නො අයාචිතො සයමෙව ආගතො, මයං ඉමෙ භික්‌ඛූ නිස්‌සාය සත්‌ථු සම්‌මුඛා ධම්‌මකථං සොතුං න ලභිම්‌හා. ඉමෙ සත්‌ථාරං උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිතා, තස්‌මිම්‌පි සාමග්‌ගිං කරොන්‌තෙ සමග්‌ගා න ජාතා, කස්‌සාඤ්‌ඤස්‌ස වචනං කරිස්‌සන්‌ති. අලං න ඉමෙසං භික්‌ඛා දාතබ්‌බා’’ති සකලනගරෙ දණ්‌ඩං ඨපයිංසු. තෙ පුනදිවසෙ සකලනගරං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා කටච්‌ඡුමත්‌තම්‌පි භික්‌ඛං අලභිත්‌වා විහාරං ආගමංසු. උපාසකාපි තෙ පුන ආහංසු – ‘‘යාව සත්‌ථාරං න ඛමාපෙථ, තාව වො තමෙව දණ්‌ඩකම්‌ම’’න්‌ති. තෙ ‘‘සත්‌ථාරං ඛමාපෙස්‌සාමා’’ති භගවති සාවත්‌ථියං අනුප්‌පත්‌තෙ තත්‌ථ අගමංසු. සත්‌ථා තෙසං අට්‌ඨාරස භෙදකරවත්‌ථූනි දෙසෙසීති අයමෙත්‌ථ පාළිමුත්‌තකකථා.
Piṇḍāya pāvisīti na kevalaṃ pāvisi, yenapi janena na diṭṭho, so maṃ passatūtipi adhiṭṭhāsi. Kimatthaṃ adhiṭṭhāsīti? Tesaṃ bhikkhūnaṃ damanatthaṃ. Bhagavā hi tadā piṇḍapātappaṭikkanto ‘‘puthusaddo samajano’’tiādigāthā bhāsitvā kosambito bālakaloṇakāragāmaṃ gato. Tato pācīnavaṃsadāyaṃ, tato pālileyyakavanasaṇḍaṃ gantvā pālileyyahatthināgena upaṭṭhahiyamāno temāsaṃ vasi. Nagaravāsinopi – ‘‘satthā vihāraṃ gato, gacchāma dhammassavanāyā’’ti gandhapupphahatthā vihāraṃ gantvā ‘‘kahaṃ, bhante, satthā’’ti pucchiṃsu. ‘‘Kahaṃ tumhe satthāraṃ dakkhatha, satthā ‘ime bhikkhū samagge karissāmī’ti āgato, samagge kātuṃ asakkonto nikkhamitvā gato’’ti. ‘‘Mayaṃ satampi sahassampi datvā satthāraṃ ānetuṃ na sakkoma, so no ayācito sayameva āgato, mayaṃ ime bhikkhū nissāya satthu sammukhā dhammakathaṃ sotuṃ na labhimhā. Ime satthāraṃ uddissa pabbajitā, tasmimpi sāmaggiṃ karonte samaggā na jātā, kassāññassa vacanaṃ karissanti. Alaṃ na imesaṃ bhikkhā dātabbā’’ti sakalanagare daṇḍaṃ ṭhapayiṃsu. Te punadivase sakalanagaraṃ piṇḍāya caritvā kaṭacchumattampi bhikkhaṃ alabhitvā vihāraṃ āgamaṃsu. Upāsakāpi te puna āhaṃsu – ‘‘yāva satthāraṃ na khamāpetha, tāva vo tameva daṇḍakamma’’nti. Te ‘‘satthāraṃ khamāpessāmā’’ti bhagavati sāvatthiyaṃ anuppatte tattha agamaṃsu. Satthā tesaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni desesīti ayamettha pāḷimuttakakathā.
237. ඉදානි පුථුසද්‌දොතිආදිගාථාසු පුථු මහාසද්‌දො අස්‌සාති පුථුසද්‌දො. සමජනොති සමානො එකසදිසො ජනො, සබ්‌බොවායං භණ්‌ඩනකාරකජනො සමන්‌තතො සද්‌දනිච්‌ඡරණෙන පුථුසද්‌දො චෙව සදිසො චාති වුත්‌තං හොති. න බාලො කොචි මඤ්‌ඤථාති තත්‍ර කොචි එකොපි අහං බාලොති න මඤ්‌ඤති, සබ්‌බෙපි පණ්‌ඩිතමානිනොයෙව. නාඤ්‌ඤං භිය්‍යො අමඤ්‌ඤරුන්‌ති කොචි එකොපි අහං බාලොති න ච මඤ්‌ඤි, භිය්‍යො ච සඞ්‌ඝස්‌මිං භිජ්‌ජමානෙ අඤ්‌ඤම්‌පි එකං ‘‘මය්‌හං කාරණා සඞ්‌ඝො භිජ්‌ජතී’’ති ඉදං කාරණං න මඤ්‌ඤීති අත්‌ථො.
237. Idāni puthusaddotiādigāthāsu puthu mahāsaddo assāti puthusaddo. Samajanoti samāno ekasadiso jano, sabbovāyaṃ bhaṇḍanakārakajano samantato saddaniccharaṇena puthusaddo ceva sadiso cāti vuttaṃ hoti. Na bālo koci maññathāti tatra koci ekopi ahaṃ bāloti na maññati, sabbepi paṇḍitamāninoyeva. Nāññaṃ bhiyyo amaññarunti koci ekopi ahaṃ bāloti na ca maññi, bhiyyo ca saṅghasmiṃ bhijjamāne aññampi ekaṃ ‘‘mayhaṃ kāraṇā saṅgho bhijjatī’’ti idaṃ kāraṇaṃ na maññīti attho.
පරිමුට්‌ඨාති මුට්‌ඨස්‌සතිනො. වාචාගොචරභාණිනොති රාකාරස්‌ස රස්‌සාදෙසො කතො; වාචාගොචරාව , න සතිපට්‌ඨානගොචරා, භාණිනො ච, කථං භාණිනො? යාවිච්‌ඡන්‌ති මුඛායාමං, යාව මුඛං පසාරෙතුං ඉච්‌ඡන්‌ති, තාව පසාරෙත්‌වා භාණිනො, එකොපි සඞ්‌ඝගාරවෙන මුඛසඞ්‌කොචනං න කරොතීති අත්‌ථො. යෙන නීතාති යෙන කලහෙන ඉමං නිල්‌ලජ්‌ජභාවං නීතා. න තං විදූ න තං ජානන්‌ති ‘‘එවං සාදීනවො අය’’න්‌ති.
Parimuṭṭhāti muṭṭhassatino. Vācāgocarabhāṇinoti rākārassa rassādeso kato; vācāgocarāva , na satipaṭṭhānagocarā, bhāṇino ca, kathaṃ bhāṇino? Yāvicchanti mukhāyāmaṃ, yāva mukhaṃ pasāretuṃ icchanti, tāva pasāretvā bhāṇino, ekopi saṅghagāravena mukhasaṅkocanaṃ na karotīti attho. Yena nītāti yena kalahena imaṃ nillajjabhāvaṃ nītā. Na taṃ vidū na taṃ jānanti ‘‘evaṃ sādīnavo aya’’nti.
යෙ ච තං උපනය්‌හන්‌තීති තං අක්‌කොච්‌ඡි මන්‌තිආදිකං ආකාරං යෙ උපනය්‌හන්‌ති. සනන්‌තනොති පොරාණො.
Ye ca taṃ upanayhantīti taṃ akkocchi mantiādikaṃ ākāraṃ ye upanayhanti. Sanantanoti porāṇo.
පරෙති පණ්‌ඩිතෙ ඨපෙත්‌වා තතො අඤ්‌ඤෙ භණ්‌ඩනකාරකා පරෙ නාම. තෙ එත්‌ථ සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ කලහං කරොන්‌තා ‘‘මයං යමාමසෙ උපයමාම නස්‌සාම සතතං සමිතං මච්‌චුසන්‌තිකං ගච්‌ඡාමා’’ති න ජානන්‌ති. යෙ ච තත්‌ථ විජානන්‌තීති යෙ ච තත්‌ථ පණ්‌ඩිතා ‘‘මයං මච්‌චුනො සමීපං ගච්‌ඡාමා’’ති විජානන්‌ති. තතො සම්‌මන්‌ති මෙධගාති එවඤ්‌හි තෙ ජානන්‌තා යොනිසොමනසිකාරං උප්‌පාදෙත්‌වා මෙධගානං කලහානං වූපසමාය පටිපජ්‌ජන්‌ති.
Pareti paṇḍite ṭhapetvā tato aññe bhaṇḍanakārakā pare nāma. Te ettha saṅghamajjhe kalahaṃ karontā ‘‘mayaṃ yamāmase upayamāma nassāma satataṃ samitaṃ maccusantikaṃ gacchāmā’’ti na jānanti. Ye ca tattha vijānantīti ye ca tattha paṇḍitā ‘‘mayaṃ maccuno samīpaṃ gacchāmā’’ti vijānanti. Tato sammanti medhagāti evañhi te jānantā yonisomanasikāraṃ uppādetvā medhagānaṃ kalahānaṃ vūpasamāya paṭipajjanti.
අට්‌ඨිච්‌ඡින්‌නාති අයං ගාථා ජාතකෙ (ජා. 1.9.16) ආගතා, බ්‍රහ්‌මදත්‌තඤ්‌ච දීඝාවුකුමාරඤ්‌ච සන්‌ධාය වුත්‌තා. අයඤ්‌හෙත්‌ථ අත්‌ථො – තෙසම්‌පි තථා පවත්‌තවෙරානං හොති සඞ්‌ගති, කස්‌මා තුම්‌හාකං න හොති, යෙසං වො නෙව මාතාපිතූනං අට්‌ඨීනි ඡින්‌නානි, න පාණා හටා න ගවාස්‌සධනානි හටානීති.
Aṭṭhicchinnāti ayaṃ gāthā jātake (jā. 1.9.16) āgatā, brahmadattañca dīghāvukumārañca sandhāya vuttā. Ayañhettha attho – tesampi tathā pavattaverānaṃ hoti saṅgati, kasmā tumhākaṃ na hoti, yesaṃ vo neva mātāpitūnaṃ aṭṭhīni chinnāni, na pāṇā haṭā na gavāssadhanāni haṭānīti.
සචෙ ලභෙථාතිආදිගාථා පණ්‌ඩිතසහායස්‌ස ච බාලසහායස්‌ස ච වණ්‌ණාවණ්‌ණදීපනත්‌ථං වුත්‌තා. අභිභුය්‍ය සබ්‌බානි පරිස්‌සයානීති පාකටපරිස්‌සයෙ ච පටිච්‌ඡන්‌නපරිස්‌සයෙ ච අභිභවිත්‌වා තෙන සද්‌ධිං අත්‌තමනො සතිමා චරෙය්‍යාති.
Sacelabhethātiādigāthā paṇḍitasahāyassa ca bālasahāyassa ca vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttā. Abhibhuyya sabbāni parissayānīti pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye ca abhibhavitvā tena saddhiṃ attamano satimā careyyāti.
රාජාව රට්‌ඨං විජිතන්‌ති යථා අත්‌තනො විජිතරට්‌ඨං මහාජනකරාජා ච අරින්‌දමමහාරාජා ච පහාය එකකා විචරිංසු, එවං විචරෙය්‍යාති අත්‌ථො. මාතඞ්‌ගරඤ්‌ඤෙව නාගොති මාතඞ්‌ගො අරඤ්‌ඤෙ නාගොව. මාතඞ්‌ගොති හත්‌ථි වුච්‌චති. නාගොති මහන්‌තාධිවචනමෙතං. යථා හි මාතුපොසකො මාතඞ්‌ගනාගො අරඤ්‌ඤෙ එකො චරි, න ච පාපානි අකාසි, යථා ච පාලිලෙය්‍යකො, එවං එකො චරෙ, න ච පාපානි කයිරාති වුත්‌තං හොති.
Rājāva raṭṭhaṃ vijitanti yathā attano vijitaraṭṭhaṃ mahājanakarājā ca arindamamahārājā ca pahāya ekakā vicariṃsu, evaṃ vicareyyāti attho. Mātaṅgaraññeva nāgoti mātaṅgo araññe nāgova. Mātaṅgoti hatthi vuccati. Nāgoti mahantādhivacanametaṃ. Yathā hi mātuposako mātaṅganāgo araññe eko cari, na ca pāpāni akāsi, yathā ca pālileyyako, evaṃ eko care, na ca pāpāni kayirāti vuttaṃ hoti.
238. බාලකලොණකාරගාමොති උපාලිගහපතිස්‌ස භොගගාමො. තෙනුපසඞ්‌කමීති කස්‌මා උපසඞ්‌කමි? ගණෙ කිරස්‌ස ආදීනවං දිස්‌වා එකවිහාරිං භික්‌ඛුං පස්‌සිතුකාමතා උදපාදි, තස්‌මා සීතාදීහි පීළිතො උණ්‌හාදීනි පත්‌ථයමානො විය උපසඞ්‌කමි. ධම්‌මියා කථායාති එකීභාවෙ ආනිසංසප්‌පටිසංයුත්‌තාය. යෙන පාචීනවංසදායො, තත්‌ථ කස්‌මා උපසඞ්‌කමි? කලහකාරකෙ කිරස්‌ස දිට්‌ඨාදීනවත්‌තා සමග්‌ගවාසිනො භික්‌ඛූ පස්‌සිතුකාමතා උදපාදි, තස්‌මා සීතාදීහි පීළිතො උණ්‌හාදීනි පත්‌ථයමානො විය තත්‌ථ උපසඞ්‌කමි. ආයස්‌මා ච අනුරුද්‌ධොතිආදි වුත්‌තනයමෙව.
238.Bālakaloṇakāragāmoti upāligahapatissa bhogagāmo. Tenupasaṅkamīti kasmā upasaṅkami? Gaṇe kirassa ādīnavaṃ disvā ekavihāriṃ bhikkhuṃ passitukāmatā udapādi, tasmā sītādīhi pīḷito uṇhādīni patthayamāno viya upasaṅkami. Dhammiyā kathāyāti ekībhāve ānisaṃsappaṭisaṃyuttāya. Yena pācīnavaṃsadāyo, tattha kasmā upasaṅkami? Kalahakārake kirassa diṭṭhādīnavattā samaggavāsino bhikkhū passitukāmatā udapādi, tasmā sītādīhi pīḷito uṇhādīni patthayamāno viya tattha upasaṅkami. Āyasmā ca anuruddhotiādi vuttanayameva.
241. අත්‌ථි පන වොති පච්‌ඡිමපුච්‌ඡාය ලොකුත්‌තරධම්‌මං පුච්‌ඡෙය්‍ය. සො පන ථෙරානං නත්‌ථි, තස්‌මා තං පුච්‌ඡිතුං න යුත්‌තන්‌ති පරිකම්‌මොභාසං පුච්‌ඡති. ඔභාසඤ්‌චෙව සඤ්‌ජානාමාති පරිකම්‌මොභාසං සඤ්‌ජානාම. දස්‌සනඤ්‌ච රූපානන්‌ති දිබ්‌බචක්‌ඛුනා රූපදස්‌සනඤ්‌ච සඤ්‌ජානාම. තඤ්‌ච නිමිත්‌තං නප්‌පටිවිජ්‌ඣාමාති තඤ්‌ච කාරණං න ජානාම, යෙන නො ඔභාසො ච රූපදස්‌සනඤ්‌ච අන්‌තරධායති.
241.Atthi pana voti pacchimapucchāya lokuttaradhammaṃ puccheyya. So pana therānaṃ natthi, tasmā taṃ pucchituṃ na yuttanti parikammobhāsaṃ pucchati. Obhāsañceva sañjānāmāti parikammobhāsaṃ sañjānāma. Dassanañca rūpānanti dibbacakkhunā rūpadassanañca sañjānāma. Tañca nimittaṃ nappaṭivijjhāmāti tañca kāraṇaṃ na jānāma, yena no obhāso ca rūpadassanañca antaradhāyati.
තං ඛො පන වො අනුරුද්‌ධා නිමිත්‌තං පටිවිජ්‌ඣිතබ්‌බන්‌ති තං වො කාරණං ජානිතබ්‌බං. අහම්‌පි සුදන්‌ති අනුරුද්‌ධා තුම්‌හෙ කිං න ආළුලෙස්‌සන්‌ති, අහම්‌පි ඉමෙහි එකාදසහි උපක්‌කිලෙසෙහි ආළුලිතපුබ්‌බොති දස්‌සෙතුං ඉමං දෙසනං ආරභි. විචිකිච්‌ඡා ඛො මෙතිආදීසු මහාසත්‌තස්‌ස ආලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දිබ්‌බචක්‌ඛුනා නානාවිධානි රූපානි දිස්‌වා ‘‘ඉදං ඛො කි’’න්‌ති විචිකිච්‌ඡා උදපාදි. සමාධි චවීති පරිකම්‌මසමාධි චවි. ඔභාසොති පරිකම්‌මොභාසොපි අන්‌තරධායි, දිබ්‌බචක්‌ඛුනාපි රූපං න පස්‌සි. අමනසිකාරොති රූපානි පස්‌සතො විචිකිච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජති, ඉදානි කිඤ්‌චි න මනසිකරිස්‌සාමීති අමනසිකාරො උදපාදි.
Taṃ kho pana vo anuruddhā nimittaṃ paṭivijjhitabbanti taṃ vo kāraṇaṃ jānitabbaṃ. Ahampi sudanti anuruddhā tumhe kiṃ na āḷulessanti, ahampi imehi ekādasahi upakkilesehi āḷulitapubboti dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi. Vicikicchā kho metiādīsu mahāsattassa ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbacakkhunā nānāvidhāni rūpāni disvā ‘‘idaṃ kho ki’’nti vicikicchā udapādi. Samādhi cavīti parikammasamādhi cavi. Obhāsoti parikammobhāsopi antaradhāyi, dibbacakkhunāpi rūpaṃ na passi. Amanasikāroti rūpāni passato vicikicchā uppajjati, idāni kiñci na manasikarissāmīti amanasikāro udapādi.
ථිනමිද්‌ධන්‌ති කිඤ්‌චි අමනසිකරොන්‌තස්‌ස ථිනමිද්‌ධං උදපාදි.
Thinamiddhanti kiñci amanasikarontassa thinamiddhaṃ udapādi.
ඡම්‌භිතත්‌තන්‌ති හිමවන්‌තාභිමුඛං ආලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දානවරක්‌ඛසඅජගරාදයො අද්‌දස, අථස්‌ස ඡම්‌භිතත්‌තං උදපාදි.
Chambhitattanti himavantābhimukhaṃ ālokaṃ vaḍḍhetvā dānavarakkhasaajagarādayo addasa, athassa chambhitattaṃ udapādi.
උප්‌පිලන්‌ති ‘‘මයා දිට්‌ඨභයං පකතියා ඔලොකියමානං නත්‌ථි. අදිට්‌ඨෙ කිං නාම භය’’න්‌ති චින්‌තයතො උප්‌පිලාවිතත්‌තං උදපාදි. සකිදෙවාති එකපයොගෙනෙව පඤ්‌ච නිධිකුම්‌භියොපි පස්‌සෙය්‍ය.
Uppilanti ‘‘mayā diṭṭhabhayaṃ pakatiyā olokiyamānaṃ natthi. Adiṭṭhe kiṃ nāma bhaya’’nti cintayato uppilāvitattaṃ udapādi. Sakidevāti ekapayogeneva pañca nidhikumbhiyopi passeyya.
දුට්‌ඨුල්‌ලන්‌ති මයා වීරියං ගාළ්‌හං පග්‌ගහිතං, තෙන මෙ උප්‌පිලං උප්‌පන්‌නන්‌ති වීරියං සිථිලමකාසි, තතො කායදරථො කායදුට්‌ඨුල්‌ලං කායාලසියං උදපාදි.
Duṭṭhullanti mayā vīriyaṃ gāḷhaṃ paggahitaṃ, tena me uppilaṃ uppannanti vīriyaṃ sithilamakāsi, tato kāyadaratho kāyaduṭṭhullaṃ kāyālasiyaṃ udapādi.
අච්‌චාරද්‌ධවීරියන්‌ති මම වීරියං සිථිලං කරොතො දුට්‌ඨුල්‌ලං උප්‌පන්‌නන්‌ති පුන වීරියං පග්‌ගණ්‌හතො අච්‌චාරද්‌ධවීරියං උදපාදි. පතමෙය්‍යාති මරෙය්‍ය.
Accāraddhavīriyanti mama vīriyaṃ sithilaṃ karoto duṭṭhullaṃ uppannanti puna vīriyaṃ paggaṇhato accāraddhavīriyaṃ udapādi. Patameyyāti mareyya.
අතිලීනවීරියන්‌ති මම වීරියං පග්‌ගණ්‌හතො එවං ජාතන්‌ති පුන වීරියං සිථිලං කරොතො අතිලීනවීරියං උදපාදි.
Atilīnavīriyanti mama vīriyaṃ paggaṇhato evaṃ jātanti puna vīriyaṃ sithilaṃ karoto atilīnavīriyaṃ udapādi.
අභිජප්‌පාති දෙවලොකාභිමුඛං ආලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දෙවසඞ්‌ඝං පස්‌සතො තණ්‌හා උදපාදි.
Abhijappāti devalokābhimukhaṃ ālokaṃ vaḍḍhetvā devasaṅghaṃ passato taṇhā udapādi.
නානත්‌තසඤ්‌ඤාති මය්‌හං එකජාතිකං රූපං මනසිකරොන්‌තස්‌ස අභිජප්‌පා උප්‌පන්‌නා, නානාවිධරූපං මනසි කරිස්‌සාමීති කාලෙන දෙවලොකාභිමුඛං කාලෙන මනුස්‌සලොකාභිමුඛං වඩ්‌ඪෙත්‌වා නානාවිධානි රූපානි මනසිකරොතො නානත්‌තසඤ්‌ඤා උදපාදි.
Nānattasaññāti mayhaṃ ekajātikaṃ rūpaṃ manasikarontassa abhijappā uppannā, nānāvidharūpaṃ manasi karissāmīti kālena devalokābhimukhaṃ kālena manussalokābhimukhaṃ vaḍḍhetvā nānāvidhāni rūpāni manasikaroto nānattasaññā udapādi.
අතිනිජ්‌ඣායිතත්‌තන්‌ති මය්‌හං නානාවිධානි රූපානි මනසිකරොන්‌තස්‌ස නානත්‌තසඤ්‌ඤා උදපාදි, ඉට්‌ඨං වා අනිට්‌ඨං වා එකජාතිකමෙව මනසි කරිස්‌සාමීති තථා මනසිකරොතො අතිනිජ්‌ඣායිතත්‌තං රූපානං උදපාදි.
Atinijjhāyitattanti mayhaṃ nānāvidhāni rūpāni manasikarontassa nānattasaññā udapādi, iṭṭhaṃ vā aniṭṭhaṃ vā ekajātikameva manasi karissāmīti tathā manasikaroto atinijjhāyitattaṃ rūpānaṃ udapādi.
243. ඔභාසනිමිත්‌තං මනසි කරොමීති පරිකම්‌මොභාසමෙව මනසි කරොමි. න ච රූපානි පස්‌සාමීති දිබ්‌බචක්‌ඛුනා රූපානි න පස්‌සාමි. රූපනිමිත්‌තං මනසි කරොමීති දිබ්‌බචක්‌ඛුනා විසයරූපමෙව මනසි කරොමි.
243.Obhāsanimittaṃmanasi karomīti parikammobhāsameva manasi karomi. Na ca rūpāni passāmīti dibbacakkhunā rūpāni na passāmi. Rūpanimittaṃ manasi karomīti dibbacakkhunā visayarūpameva manasi karomi.
පරිත්‌තඤ්‌චෙව ඔභාසන්‌ති පරිත්‌තකට්‌ඨානෙ ඔභාසං. පරිත්‌තානි ච රූපානීති පරිත්‌තකට්‌ඨානෙ රූපානි. විපරියායෙන දුතියවාරො වෙදිතබ්‌බො. පරිත්‌තො සමාධීති පරිත්‌තකො පරිකම්‌මොභාසො, ඔභාසපරිත්‌තතඤ්‌හි සන්‌ධාය ඉධ පරිකම්‌මසමාධි ‘‘පරිත්‌තො’’ති වුත්‌තො. පරිත්‌තං මෙ තස්‌මිං සමයෙති තස්‌මිං සමයෙ දිබ්‌බචක්‌ඛුපි පරිත්‌තකං හොති. අප්‌පමාණවාරෙපි එසෙව නයො.
Parittañceva obhāsanti parittakaṭṭhāne obhāsaṃ. Parittāni ca rūpānīti parittakaṭṭhāne rūpāni. Vipariyāyena dutiyavāro veditabbo. Paritto samādhīti parittako parikammobhāso, obhāsaparittatañhi sandhāya idha parikammasamādhi ‘‘paritto’’ti vutto. Parittaṃ me tasmiṃ samayeti tasmiṃ samaye dibbacakkhupi parittakaṃ hoti. Appamāṇavārepi eseva nayo.
245. අවිතක්‌කම්‌පි විචාරමත්‌තන්‌ති පඤ්‌චකනයෙ දුතියජ්‌ඣානසමාධිං. අවිතක්‌කම්‌පි අවිචාරන්‌ති චතුක්‌කනයෙපි පඤ්‌චකනයෙපි ඣානත්‌තයසමාධිං. සප්‌පීතිකන්‌ති දුකතිකජ්‌ඣානසමාධිං. නිප්‌පීතිකන්‌ති දුකජ්‌ඣානසමාධිං. සාතසහගතන්‌ති තිකචතුක්‌කජ්‌ඣානසමාධිං. උපෙක්‌ඛාසහගතන්‌ති චතුක්‌කනයෙ චතුත්‌ථජ්‌ඣානසමාධිං පඤ්‌චකනයෙ පඤ්‌චමජ්‌ඣානසමාධිං.
245.Avitakkampi vicāramattanti pañcakanaye dutiyajjhānasamādhiṃ. Avitakkampi avicāranti catukkanayepi pañcakanayepi jhānattayasamādhiṃ. Sappītikanti dukatikajjhānasamādhiṃ. Nippītikanti dukajjhānasamādhiṃ. Sātasahagatanti tikacatukkajjhānasamādhiṃ. Upekkhāsahagatanti catukkanaye catutthajjhānasamādhiṃ pañcakanaye pañcamajjhānasamādhiṃ.
කදා පන භගවා ඉමං තිවිධං සමාධිං භාවෙති? මහාබොධිමූලෙ නිසින්‌නො පච්‌ඡිමයාමෙ. භගවතො හි පඨමමග්‌ගො පඨමජ්‌ඣානිකො අහොසි, දුතියාදයො දුතියතතියචතුත්‌ථජ්‌ඣානිකා . පඤ්‌චකනයෙ පඤ්‌චමජ්‌ඣානස්‌ස මග්‌ගො නත්‌ථීති සො ලොකියො අහොසීති ලොකියලොකුත්‌තරමිස්‌සකං සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Kadā pana bhagavā imaṃ tividhaṃ samādhiṃ bhāveti? Mahābodhimūle nisinno pacchimayāme. Bhagavato hi paṭhamamaggo paṭhamajjhāniko ahosi, dutiyādayo dutiyatatiyacatutthajjhānikā . Pañcakanaye pañcamajjhānassa maggo natthīti so lokiyo ahosīti lokiyalokuttaramissakaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
උපක්‌කිලෙසසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Upakkilesasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 8. උපක්‌කිලෙසසුත්‌තං • 8. Upakkilesasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. උපක්‌කිලෙසසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Upakkilesasuttavaṇṇanā
