| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၃၆. ဥပာလိဒာရကဝတ္ထု
36. Upālidārakavatthu
၉၉. 1 တေန ခော ပန သမယေန ရာဇဂဟေ သတ္တရသဝဂ္ဂိယာ ဒာရကာ သဟာယကာ ဟောန္တိ။ ဥပာလိဒာရကော တေသံ ပာမောက္ခော ဟောတိ။ အထ ခော ဥပာလိသ္သ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကေန နု ခော ဥပာယေန ဥပာလိ အမ္ဟာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယ္ယ, န စ ကိလမေယ္ယာ’’တိ? အထ ခော ဥပာလိသ္သ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခော ဥပာလိ လေခံ သိက္ခေယ္ယ, ဧဝံ ခော ဥပာလိ အမ္ဟာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယ္ယ, န စ ကိလမေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော ဥပာလိသ္သ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခော ဥပာလိ လေခံ သိက္ခိသ္သတိ, အင္ဂုလိယော ဒုက္ခာ ဘဝိသ္သန္တိ။ သစေ ခော ဥပာလိ ဂဏနံ သိက္ခေယ္ယ, ဧဝံ ခော ဥပာလိ အမ္ဟာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယ္ယ, န စ ကိလမေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော ဥပာလိသ္သ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခော ဥပာလိ ဂဏနံ သိက္ခိသ္သတိ, ဥရသ္သ ဒုက္ခော ဘဝိသ္သတိ။ သစေ ခော ဥပာလိ ရူပံ သိက္ခေယ္ယ, ဧဝံ ခော ဥပာလိ အမ္ဟာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယ္ယ, န စ ကိလမေယ္ယာ’’တိ။ အထ ခော ဥပာလိသ္သ မာတာပိတူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သစေ ခော ဥပာလိ ရူပံ သိက္ခိသ္သတိ, အက္ခီနိ ဒုက္ခာ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဣမေ ခော သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ သုခသီလာ သုခသမာစာရာ, သုဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ နိဝာတေသု သယနေသု သယန္တိ ။ သစေ ခော ဥပာလိ သမဏေသု သက္ယပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇေယ္ယ, ဧဝံ ခော ဥပာလိ အမ္ဟာကံ အစ္စယေန သုခဉ္စ ဇီဝေယ္ယ, န စ ကိလမေယ္ယာ’’တိ။
99.2 Tena kho pana samayena rājagahe sattarasavaggiyā dārakā sahāyakā honti. Upālidārako tesaṃ pāmokkho hoti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘kena nu kho upāyena upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti? Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkhissati, aṅguliyo dukkhā bhavissanti. Sace kho upāli gaṇanaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli gaṇanaṃ sikkhissati, urassa dukkho bhavissati. Sace kho upāli rūpaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli rūpaṃ sikkhissati, akkhīni dukkhā bhavissanti. Ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti . Sace kho upāli samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
အသ္သောသိ ခော ဥပာလိဒာရကော မာတာပိတူနံ ဣမံ ကထာသလ္လာပံ။ အထ ခော ဥပာလိဒာရကော ယေန တေ ဒာရကာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဒာရကေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧထ မယံ, အယ္ယာ, သမဏေသု သက္ယပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘သစေ ခော တ္ဝံ, အယ္ယ, ပဗ္ဗဇိသ္သသိ, ဧဝံ မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ အထ ခော တေ ဒာရကာ ဧကမေကသ္သ မာတာပိတရော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အနုဇာနာထ မံ အဂာရသ္မာ အနာဂာရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ အထ ခော တေသံ ဒာရကာနံ မာတာပိတရော – ‘‘သဗ္ဗေပိမေ ဒာရကာ သမာနစ္ဆန္ဒာ ကလ္ယာဏာဓိပ္ပာယာ’’တိ – အနုဇာနိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေသုံ ဥပသမ္ပာဒေသုံ ။ တေ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ရောဒန္တိ – ‘‘ယာဂုံ ဒေထ, ဘတ္တံ ဒေထ, ခာဒနီယံ ဒေထာ’’တိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အာဂမေထ, အာဝုသော, ယာဝ ရတ္တိ ဝိဘာယတိ။ သစေ ယာဂု ဘဝိသ္သတိ ပိဝိသ္သထ, သစေ ဘတ္တံ ဘဝိသ္သတိ ဘုဉ္ဇိသ္သထ, သစေ ခာဒနီယံ ဘဝိသ္သတိ ခာဒိသ္သထ; နော စေ ဘဝိသ္သတိ ယာဂု ဝာ ဘတ္တံ ဝာ ခာဒနီယံ ဝာ, ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇိသ္သထာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနာ ရောဒန္တိယေဝ ‘‘ယာဂုံ ဒေထ, ဘတ္တံ ဒေထ, ခာဒနီယံ ဒေထာ’’တိ; သေနာသနံ ဥဟဒန္တိပိ ဥမ္မိဟန္တိပိ။
Assosi kho upālidārako mātāpitūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho upālidārako yena te dārakā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā te dārake etadavoca – ‘‘etha mayaṃ, ayyā, samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajissāmā’’ti. ‘‘Sace kho tvaṃ, ayya, pabbajissasi, evaṃ mayampi pabbajissāmā’’ti. Atha kho te dārakā ekamekassa mātāpitaro upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘anujānātha maṃ agārasmā anāgāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Atha kho tesaṃ dārakānaṃ mātāpitaro – ‘‘sabbepime dārakā samānacchandā kalyāṇādhippāyā’’ti – anujāniṃsu. Te bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ upasampādesuṃ . Te rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya rodanti – ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘āgametha, āvuso, yāva ratti vibhāyati. Sace yāgu bhavissati pivissatha, sace bhattaṃ bhavissati bhuñjissatha, sace khādanīyaṃ bhavissati khādissatha; no ce bhavissati yāgu vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā, piṇḍāya caritvā bhuñjissathā’’ti. Evampi kho te bhikkhū bhikkhūhi vuccamānā rodantiyeva ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti; senāsanaṃ uhadantipi ummihantipi.
အသ္သောသိ ခော ဘဂဝာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဒာရကသဒ္ဒံ။ သုတ္ဝာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခော သော, အာနန္ဒ, ဒာရကသဒ္ဒော’’တိ? အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဇာနံ ဦနဝီသတိဝသ္သံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသမ္ပာဒေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝာ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ပေ.။ ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ ဇာနံ ဦနဝီသတိဝသ္သံ ပုဂ္ဂလံ ဥပသမ္ပာဒေသ္သန္တိ။ ဦနဝီသတိဝသ္သော, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော အက္ခမော ဟောတိ သီတသ္သ ဥဏ္ဟသ္သ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပာသာယ ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပာနံ ပာဏဟရာနံ အနဓိဝာသကဇာတိကော ဟောတိ။ ဝီသတိဝသ္သောဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပုဂ္ဂလော ခမော ဟောတိ သီတသ္သ ဥဏ္ဟသ္သ ဇိဃစ္ဆာယ ပိပာသာယ ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သာနံ ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာနံ, ဥပ္ပန္နာနံ သာရီရိကာနံ ဝေဒနာနံ ဒုက္ခာနံ တိဗ္ဗာနံ ခရာနံ ကဋုကာနံ အသာတာနံ အမနာပာနံ ပာဏဟရာနံ အဓိဝာသကဇာတိကော ဟောတိ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝာ ပသာဒာယ, ပသန္နာနံ ဝာ ဘိယ္ယောဘာဝာယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတ္ဝာ။ပေ.။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဇာနံ ဦနဝီသတိဝသ္သော ပုဂ္ဂလော ဥပသမ္ပာဒေတဗ္ဗော။ ယော ဥပသမ္ပာဒေယ္ယ, ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။
Assosi kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya dārakasaddaṃ. Sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, ānanda, dārakasaddo’’ti? Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādentī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādessanti. Ūnavīsativasso, bhikkhave, puggalo akkhamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ anadhivāsakajātiko hoti. Vīsativassova kho, bhikkhave, puggalo khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti. Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya, pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, jānaṃ ūnavīsativasso puggalo upasampādetabbo. Yo upasampādeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti.
ဥပာလိဒာရကဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Upālidārakavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ကမ္မာရဘဏ္ဍုဝတ္ထာဒိကထာ • Kammārabhaṇḍuvatthādikathā
