| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೩೬. ಉಪಾಲಿದಾರಕವತ್ಥು
36. Upālidārakavatthu
೯೯. 1 ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಗಹೇ ಸತ್ತರಸವಗ್ಗಿಯಾ ದಾರಕಾ ಸಹಾಯಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಉಪಾಲಿದಾರಕೋ ತೇಸಂ ಪಾಮೋಕ್ಖೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಉಪಾಯೇನ ಉಪಾಲಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಞ್ಚ ಜೀವೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಲೇಖಂ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಞ್ಚ ಜೀವೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಲೇಖಂ ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ದುಕ್ಖಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಗಣನಂ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಞ್ಚ ಜೀವೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಗಣನಂ ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಉರಸ್ಸ ದುಕ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ರೂಪಂ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಞ್ಚ ಜೀವೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ರೂಪಂ ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಅಕ್ಖೀನಿ ದುಕ್ಖಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಇಮೇ ಖೋ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ಸುಖಸೀಲಾ ಸುಖಸಮಾಚಾರಾ, ಸುಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ನಿವಾತೇಸು ಸಯನೇಸು ಸಯನ್ತಿ । ಸಚೇ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಸಮಣೇಸು ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೇಸು ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಖೋ ಉಪಾಲಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸುಖಞ್ಚ ಜೀವೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಕಿಲಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
99.2 Tena kho pana samayena rājagahe sattarasavaggiyā dārakā sahāyakā honti. Upālidārako tesaṃ pāmokkho hoti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘kena nu kho upāyena upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti? Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkhissati, aṅguliyo dukkhā bhavissanti. Sace kho upāli gaṇanaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli gaṇanaṃ sikkhissati, urassa dukkho bhavissati. Sace kho upāli rūpaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti. Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli rūpaṃ sikkhissati, akkhīni dukkhā bhavissanti. Ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti . Sace kho upāli samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಉಪಾಲಿದಾರಕೋ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಇಮಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ। ಅಥ ಖೋ ಉಪಾಲಿದಾರಕೋ ಯೇನ ತೇ ದಾರಕಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ದಾರಕೇ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏಥ ಮಯಂ, ಅಯ್ಯಾ, ಸಮಣೇಸು ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೇಸು ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಖೋ ತ್ವಂ, ಅಯ್ಯ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಸಿ, ಏವಂ ಮಯಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇ ದಾರಕಾ ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಥ ಮಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಾಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ದಾರಕಾನಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ – ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ದಾರಕಾ ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದಾ ಕಲ್ಯಾಣಾಧಿಪ್ಪಾಯಾ’’ತಿ – ಅನುಜಾನಿಂಸು। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿಂಸು। ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸುಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸುಂ । ತೇ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ರೋದನ್ತಿ – ‘‘ಯಾಗುಂ ದೇಥ, ಭತ್ತಂ ದೇಥ, ಖಾದನೀಯಂ ದೇಥಾ’’ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಆಗಮೇಥ, ಆವುಸೋ, ಯಾವ ರತ್ತಿ ವಿಭಾಯತಿ। ಸಚೇ ಯಾಗು ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪಿವಿಸ್ಸಥ, ಸಚೇ ಭತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಥ, ಸಚೇ ಖಾದನೀಯಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಖಾದಿಸ್ಸಥ; ನೋ ಚೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಯಾಗು ವಾ ಭತ್ತಂ ವಾ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ, ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ರೋದನ್ತಿಯೇವ ‘‘ಯಾಗುಂ ದೇಥ, ಭತ್ತಂ ದೇಥ, ಖಾದನೀಯಂ ದೇಥಾ’’ತಿ; ಸೇನಾಸನಂ ಉಹದನ್ತಿಪಿ ಉಮ್ಮಿಹನ್ತಿಪಿ।
Assosi kho upālidārako mātāpitūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho upālidārako yena te dārakā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā te dārake etadavoca – ‘‘etha mayaṃ, ayyā, samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajissāmā’’ti. ‘‘Sace kho tvaṃ, ayya, pabbajissasi, evaṃ mayampi pabbajissāmā’’ti. Atha kho te dārakā ekamekassa mātāpitaro upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘anujānātha maṃ agārasmā anāgāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Atha kho tesaṃ dārakānaṃ mātāpitaro – ‘‘sabbepime dārakā samānacchandā kalyāṇādhippāyā’’ti – anujāniṃsu. Te bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ upasampādesuṃ . Te rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya rodanti – ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘āgametha, āvuso, yāva ratti vibhāyati. Sace yāgu bhavissati pivissatha, sace bhattaṃ bhavissati bhuñjissatha, sace khādanīyaṃ bhavissati khādissatha; no ce bhavissati yāgu vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā, piṇḍāya caritvā bhuñjissathā’’ti. Evampi kho te bhikkhū bhikkhūhi vuccamānā rodantiyeva ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti; senāsanaṃ uhadantipi ummihantipi.
ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಭಗವಾ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ದಾರಕಸದ್ದಂ। ಸುತ್ವಾನ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಸೋ, ಆನನ್ದ, ದಾರಕಸದ್ದೋ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಜಾನಂ ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಭಗವಾ’’ತಿ। ವಿಗರಹಿ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮೋಘಪುರಿಸಾ ಜಾನಂ ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸ್ಸನ್ತಿ। ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಕ್ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಿಪಾಸಾಯ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸಾರೀರಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ತಿಬ್ಬಾನಂ ಖರಾನಂ ಕಟುಕಾನಂ ಅಸಾತಾನಂ ಅಮನಾಪಾನಂ ಪಾಣಹರಾನಂ ಅನಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ। ವೀಸತಿವಸ್ಸೋವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಿಪಾಸಾಯ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನಂ, ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸಾರೀರಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ತಿಬ್ಬಾನಂ ಖರಾನಂ ಕಟುಕಾನಂ ಅಸಾತಾನಂ ಅಮನಾಪಾನಂ ಪಾಣಹರಾನಂ ಅಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ। ನೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಂ ವಾ ಪಸಾದಾಯ, ಪಸನ್ನಾನಂ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಾಯ…ಪೇ॰… ವಿಗರಹಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನಂ ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ। ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಯಥಾಧಮ್ಮೋ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
Assosi kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya dārakasaddaṃ. Sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, ānanda, dārakasaddo’’ti? Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādentī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādessanti. Ūnavīsativasso, bhikkhave, puggalo akkhamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ anadhivāsakajātiko hoti. Vīsativassova kho, bhikkhave, puggalo khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti. Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya, pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, jānaṃ ūnavīsativasso puggalo upasampādetabbo. Yo upasampādeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti.
ಉಪಾಲಿದಾರಕವತ್ಥು ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Upālidārakavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಕಮ್ಮಾರಭಣ್ಡುವತ್ಥಾದಿಕಥಾ • Kammārabhaṇḍuvatthādikathā
