| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi |
ဥပာလိပဉ္ဟာ
Upālipañhā
၃၅၁. အထ ခော အာယသ္မာ ဥပာလိ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ ဥပာလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သင္ဃရာဇိ သင္ဃရာဇီတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခော, ဘန္တေ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော? ကိတ္တာဝတာ စ ပန သင္ဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သင္ဃဘေဒော စာ’’တိ?
351. Atha kho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘saṅgharāji saṅgharājīti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo? Kittāvatā ca pana saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo cā’’ti?
‘‘ဧကတော , ဥပာလိ, ဧကော ဟောတိ, ဧကတော ဒ္ဝေ, စတုတ္ထော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော။ ဧကတော, ဥပာလိ, ဒ္ဝေ ဟောန္တိ, ဧကတော ဒ္ဝေ, ပဉ္စမော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော။ ဧကတော, ဥပာလိ, ဒ္ဝေ ဟောန္တိ, ဧကတော တယော, ဆဋ္ဌော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော ။ ဧကတော, ဥပာလိ, တယော ဟောန္တိ, ဧကတော တယော, သတ္တမော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော။ ဧကတော, ဥပာလိ, တယော ဟောန္တိ, ဧကတော စတ္တာရော, အဋ္ဌမော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သင္ဃဘေဒော။ ဧကတော, ဥပာလိ, စတ္တာရော ဟောန္တိ, ဧကတော စတ္တာရော, နဝမော အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ ။ ဧဝံ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သင္ဃဘေဒော စ။ နဝန္နံ ဝာ, ဥပာလိ, အတိရေကနဝန္နံ ဝာ သင္ဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သင္ဃဘေဒော စ။ န ခော, ဥပာလိ, ဘိက္ခုနီ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, အပိ စ ဘေဒာယ ပရက္ကမတိ, န သိက္ခမာနာ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ။ပေ.။ န သာမဏေရော သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, န သာမဏေရီ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, န ဥပာသကော သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, န ဥပာသိကာ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, အပိ စ ဘေဒာယ ပရက္ကမတိ။ ဘိက္ခု ခော, ဥပာလိ, ပကတတ္တော, သမာနသံဝာသကော, သမာနသီမာယံ ဌိတော, သင္ဃံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။
‘‘Ekato , upāli, eko hoti, ekato dve, catuttho anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, dve honti, ekato dve, pañcamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, dve honti, ekato tayo, chaṭṭho anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo . Ekato, upāli, tayo honti, ekato tayo, sattamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, tayo honti, ekato cattāro, aṭṭhamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, cattāro honti, ekato cattāro, navamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti . Evaṃ kho, upāli, saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca. Navannaṃ vā, upāli, atirekanavannaṃ vā saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca. Na kho, upāli, bhikkhunī saṅghaṃ bhindati, api ca bhedāya parakkamati, na sikkhamānā saṅghaṃ bhindati…pe… na sāmaṇero saṅghaṃ bhindati, na sāmaṇerī saṅghaṃ bhindati, na upāsako saṅghaṃ bhindati, na upāsikā saṅghaṃ bhindati, api ca bhedāya parakkamati. Bhikkhu kho, upāli, pakatatto, samānasaṃvāsako, samānasīmāyaṃ ṭhito, saṅghaṃ bhindatī’’ti.
၃၅၂. 1 ‘‘သင္ဃဘေဒော သင္ဃဘေဒောတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခော, ဘန္တေ, သင္ဃော ဘိန္နော ဟောတီ’’တိ?
352.2 ‘‘Saṅghabhedo saṅghabhedoti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgho bhinno hotī’’ti?
‘‘ဣဓုပာလိ, ဘိက္ခူ အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ။ တေ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ အပကသ္သန္တိ, အဝပကသ္သန္တိ, အာဝေနိံ 3 ဥပောသထံ ကရောန္တိ, အာဝေနိံ ပဝာရဏံ ကရောန္တိ, အာဝေနိံ သင္ဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃော ဘိန္နော ဟောတီ’’တိ။
‘‘Idhupāli, bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti, dhammaṃ adhammoti dīpenti, avinayaṃ vinayoti dīpenti, vinayaṃ avinayoti dīpenti, abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, paññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāpattiṃ āpattīti dīpenti, āpattiṃ anāpattīti dīpenti, lahukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpenti, garukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpenti, sāvasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpenti, anavasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpenti, duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhulā āpattīti dīpenti, aduṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpenti. Te imehi aṭṭhārasahi vatthūhi apakassanti, avapakassanti, āveniṃ 4 uposathaṃ karonti, āveniṃ pavāraṇaṃ karonti, āveniṃ saṅghakammaṃ karonti. Ettāvatā kho, upāli, saṅgho bhinno hotī’’ti.
၃၅၃. 5 ‘‘သင္ဃသာမဂ္ဂီ သင္ဃသာမဂ္ဂီတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခော, ဘန္တေ, သင္ဃော သမဂ္ဂော ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓုပာလိ, ဘိက္ခူ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, လဟုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, သာဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ , ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ။ တေ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ န အပကသ္သန္တိ, န အဝပကသ္သန္တိ, န အာဝေနိံ ဥပောသထံ ကရောန္တိ, န အာဝေနိံ ပဝာရဏံ ကရောန္တိ, န အာဝေနိံ သင္ဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃော သမဂ္ဂော ဟောတီ’’တိ။
353.6 ‘‘Saṅghasāmaggī saṅghasāmaggīti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgho samaggo hotī’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhū adhammaṃ adhammoti dīpenti, dhammaṃ dhammoti dīpenti, avinayaṃ avinayoti dīpenti, vinayaṃ vinayoti dīpenti, abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, paññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāpattiṃ anāpattīti dīpenti, āpattiṃ āpattīti dīpenti, lahukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpenti, garukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpenti, sāvasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpenti, anavasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpenti , duṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpenti, aduṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpenti. Te imehi aṭṭhārasahi vatthūhi na apakassanti, na avapakassanti, na āveniṃ uposathaṃ karonti, na āveniṃ pavāraṇaṃ karonti, na āveniṃ saṅghakammaṃ karonti. Ettāvatā kho, upāli, saṅgho samaggo hotī’’ti.
၃၅၄. ‘‘သမဂ္ဂံ ပန, ဘန္တေ, သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကိံ သော ပသဝတီ’’တိ? ‘‘သမဂ္ဂံ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကပ္ပဋ္ဌိကံ ကိဗ္ဗိသံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ နိရယမ္ဟိ ပစ္စတီ’’တိ။
354. ‘‘Samaggaṃ pana, bhante, saṅghaṃ bhinditvā kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Samaggaṃ kho, upāli, saṅghaṃ bhinditvā kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti.
ဝဂ္ဂရတော အဓမ္မဋ္ဌော၊ ယောဂက္ခေမာ ပဓံသတိ။
Vaggarato adhammaṭṭho, yogakkhemā padhaṃsati;
သင္ဃံ သမဂ္ဂံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ၊ ကပ္ပံ နိရယမ္ဟိ ပစ္စတီ’’တိ။
Saṅghaṃ samaggaṃ bhinditvā, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti.
‘‘ဘိန္နံ ပန, ဘန္တေ, သင္ဃံ သမဂ္ဂံ ကတ္ဝာ ကိံ သော ပသဝတီ’’တိ? ‘‘ဘိန္နံ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃံ သမဂ္ဂံ ကတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မံ ပုညံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမ္ဟိ မောဒတီ’’တိ။
‘‘Bhinnaṃ pana, bhante, saṅghaṃ samaggaṃ katvā kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Bhinnaṃ kho, upāli, saṅghaṃ samaggaṃ katvā brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti.
9 ‘‘သုခာ သင္ဃသ္သ သာမဂ္ဂီ၊ သမဂ္ဂာနဉ္စ အနုဂ္ဂဟော။
10 ‘‘Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānañca anuggaho;
သမဂ္ဂရတော ဓမ္မဋ္ဌော၊ ယောဂက္ခေမာ န ဓံသတိ။
Samaggarato dhammaṭṭho, yogakkhemā na dhaṃsati;
သင္ဃံ သမဂ္ဂံ ကတ္ဝာန၊ ကပ္ပံ သဂ္ဂမ္ဟိ မောဒတီ’’တိ။
Saṅghaṃ samaggaṃ katvāna, kappaṃ saggamhi modatī’’ti.
၃၅၅. 11 ‘‘သိယာ နု ခော, ဘန္တေ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘သိယာ, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ။
355.12 ‘‘Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti? ‘‘Siyā, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti.
‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘ဣဓုပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။
‘‘Katamo pana, bhante, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘ပုန စပရံ, ဥပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘ပုန စပရံ, ဥပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede vematiko, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘ပုန စပရံ, ဥပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ (တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ) 17။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ ဝေမတိကော ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi…pe… (tasmiṃ dhammadiṭṭhi bhede dhammadiṭṭhi) 18. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi bhede vematiko. Tasmiṃ vematiko bhede adhammadiṭṭhi. Tasmiṃ vematiko bhede dhammadiṭṭhi. Tasmiṃ vematiko bhede vematiko vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘ပုန စပရံ, ဥပာလိ, ဘိက္ခု ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ပေ.။ အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ။ ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ။ အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ (တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ) 19 ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ ဝေမတိကော, ဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓာယ ခန္တိံ, ဝိနိဓာယ ရုစိံ, ဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော အာပာယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ။
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu dhammaṃ adhammoti dīpeti…pe… avinayaṃ vinayoti dīpeti… vinayaṃ avinayoti dīpeti… abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpeti… bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpeti… anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpeti… āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpeti… apaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpeti… paññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpeti… anāpattiṃ āpattīti dīpeti… āpattiṃ anāpattīti dīpeti… lahukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpeti… garukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpeti… sāvasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpeti… anavasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpeti… duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpeti… aduṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpeti… tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi…pe… tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi … tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede vematiko… tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi… (tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi) 20 … tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede vematiko… tasmiṃ vematiko, bhede adhammadiṭṭhi… tasmiṃ vematiko, bhede dhammadiṭṭhi… tasmiṃ vematiko, bhede vematiko, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti.
‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, သင္ဃဘေဒကော န အာပာယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော , န အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘ဣဓုပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ , အဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, အဝိနိဓာယ ခန္တိံ, အဝိနိဓာယ ရုစိံ, အဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော, ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော န အာပာယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော။
‘‘Katamo pana, bhante, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho , na atekiccho’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi , avinidhāya diṭṭhiṃ, avinidhāya khantiṃ, avinidhāya ruciṃ, avinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho, na atekiccho.
‘‘ပုန စပရံ, ဥပာလိ, ဘိက္ခု ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, အဝိနိဓာယ ဒိဋ္ဌိံ, အဝိနိဓာယ ခန္တိံ, အဝိနိဓာယ ရုစိံ, အဝိနိဓာယ ဘာဝံ, အနုသ္သာဝေတိ, သလာကံ ဂာဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏ္ဟထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခော , ဥပာလိ, သင္ဃဘေဒကော န အာပာယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော’’တိ။
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu dhammaṃ adhammoti dīpeti…pe… duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi, avinidhāya diṭṭhiṃ, avinidhāya khantiṃ, avinidhāya ruciṃ, avinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho , upāli, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho, na atekiccho’’ti.
တတိယဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော။
Tatiyabhāṇavāro niṭṭhito.
သင္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကော သတ္တမော။
Saṅghabhedakakkhandhako sattamo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
အနုပိယေ အဘိညာတာ၊ သုခုမာလော န ဣစ္ဆတိ။
Anupiye abhiññātā, sukhumālo na icchati;
ကသာ ဝပာ အဘိ နိန္နေ၊ နိဒ္ဓာ လာဝေ စ ဥဗ္ဗဟေ။
Kasā vapā abhi ninne, niddhā lāve ca ubbahe.
ပုဉ္ဇမဒ္ဒပလာလဉ္စ၊ ဘုသဩဖုဏနီဟရေ။
Puñjamaddapalālañca, bhusaophuṇanīhare;
အာယတိမ္ပိ န ခီယန္တိ၊ ပိတရော စ ပိတာမဟာ။
Āyatimpi na khīyanti, pitaro ca pitāmahā.
ဘဒ္ဒိယော အနုရုဒ္ဓော စ၊ အာနန္ဒော ဘဂု ကိမိလော။
Bhaddiyo anuruddho ca, ānando bhagu kimilo;
သက္ယမာနော စ ကောသမ္ဗိံ၊ ပရိဟာယိ ကကုဓေန စ။
Sakyamāno ca kosambiṃ, parihāyi kakudhena ca.
ပကာသေသိ ပိတုနော စ၊ ပုရိသေ သိလံ နာဠာဂိရိံ။
Pakāsesi pituno ca, purise silaṃ nāḷāgiriṃ;
တိကပဉ္စဂရုကော ခော၊ ဘိန္ဒိ ထုလ္လစ္စယေန စ။
Tikapañcagaruko kho, bhindi thullaccayena ca;
တယော အဋ္ဌ ပုန တီဏိ၊ ရာဇိ ဘေဒာ သိယာ နု ခောတိ။
Tayo aṭṭha puna tīṇi, rāji bhedā siyā nu khoti.
သင္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ နိဋ္ဌိတံ။
Saṅghabhedakakkhandhakaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ဥပာလိပဉ္ဟာကထာ • Upālipañhākathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဥပာလိပဉ္ဟကထာဝဏ္ဏနာ • Upālipañhakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဥပာလိပဉ္ဟာကထာဝဏ္ဏနာ • Upālipañhākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ဥပာလိပဉ္ဟာကထာ • Upālipañhākathā
