Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළවග්ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi |
උපාලිපඤ්හා
Upālipañhā
351. අථ ඛො ආයස්මා උපාලි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි, උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා උපාලි භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සඞ්ඝරාජි සඞ්ඝරාජීති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො? කිත්තාවතා ච පන සඞ්ඝරාජි චෙව හොති සඞ්ඝභෙදො චා’’ති?
351. Atha kho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘saṅgharāji saṅgharājīti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo? Kittāvatā ca pana saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo cā’’ti?
‘‘එකතො , උපාලි, එකො හොති, එකතො ද්වෙ, චතුත්ථො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. එවම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො. එකතො, උපාලි, ද්වෙ හොන්ති, එකතො ද්වෙ, පඤ්චමො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. එවම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො. එකතො, උපාලි, ද්වෙ හොන්ති, එකතො තයො, ඡට්ඨො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. එවම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො . එකතො, උපාලි, තයො හොන්ති, එකතො තයො, සත්තමො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. එවම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො. එකතො, උපාලි, තයො හොන්ති, එකතො චත්තාරො, අට්ඨමො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. එවම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි හොති, නො ච සඞ්ඝභෙදො. එකතො, උපාලි, චත්තාරො හොන්ති, එකතො චත්තාරො, නවමො අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති . එවං ඛො, උපාලි, සඞ්ඝරාජි චෙව හොති සඞ්ඝභෙදො ච. නවන්නං වා, උපාලි, අතිරෙකනවන්නං වා සඞ්ඝරාජි චෙව හොති සඞ්ඝභෙදො ච. න ඛො, උපාලි, භික්ඛුනී සඞ්ඝං භින්දති, අපි ච භෙදාය පරක්කමති, න සික්ඛමානා සඞ්ඝං භින්දති…පෙ.… න සාමණෙරො සඞ්ඝං භින්දති, න සාමණෙරී සඞ්ඝං භින්දති, න උපාසකො සඞ්ඝං භින්දති, න උපාසිකා සඞ්ඝං භින්දති, අපි ච භෙදාය පරක්කමති. භික්ඛු ඛො, උපාලි, පකතත්තො, සමානසංවාසකො, සමානසීමායං ඨිතො, සඞ්ඝං භින්දතී’’ති.
‘‘Ekato , upāli, eko hoti, ekato dve, catuttho anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, dve honti, ekato dve, pañcamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, dve honti, ekato tayo, chaṭṭho anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo . Ekato, upāli, tayo honti, ekato tayo, sattamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, tayo honti, ekato cattāro, aṭṭhamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Evampi kho, upāli, saṅgharāji hoti, no ca saṅghabhedo. Ekato, upāli, cattāro honti, ekato cattāro, navamo anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti . Evaṃ kho, upāli, saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca. Navannaṃ vā, upāli, atirekanavannaṃ vā saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo ca. Na kho, upāli, bhikkhunī saṅghaṃ bhindati, api ca bhedāya parakkamati, na sikkhamānā saṅghaṃ bhindati…pe… na sāmaṇero saṅghaṃ bhindati, na sāmaṇerī saṅghaṃ bhindati, na upāsako saṅghaṃ bhindati, na upāsikā saṅghaṃ bhindati, api ca bhedāya parakkamati. Bhikkhu kho, upāli, pakatatto, samānasaṃvāsako, samānasīmāyaṃ ṭhito, saṅghaṃ bhindatī’’ti.
352. 1 ‘‘සඞ්ඝභෙදො සඞ්ඝභෙදොති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, සඞ්ඝො භින්නො හොතී’’ති?
352.2 ‘‘Saṅghabhedo saṅghabhedoti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgho bhinno hotī’’ti?
‘‘ඉධුපාලි, භික්ඛූ අධම්මං ධම්මොති දීපෙන්ති, ධම්මං අධම්මොති දීපෙන්ති, අවිනයං විනයොති දීපෙන්ති, විනයං අවිනයොති දීපෙන්ති, අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙන භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, භාසිතං ලපිතං තථාගතෙන අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අනාචිණ්ණං තථාගතෙන ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, ආචිණ්ණං තථාගතෙන අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙන පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, පඤ්ඤත්තං තථාගතෙන අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අනාපත්තිං ආපත්තීති දීපෙන්ති, ආපත්තිං අනාපත්තීති දීපෙන්ති, ලහුකං ආපත්තිං ගරුකා ආපත්තීති දීපෙන්ති, ගරුකං ආපත්තිං ලහුකා ආපත්තීති දීපෙන්ති, සාවසෙසං ආපත්තිං අනවසෙසා ආපත්තීති දීපෙන්ති, අනවසෙසං ආපත්තිං සාවසෙසා ආපත්තීති දීපෙන්ති, දුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං අදුට්ඨුලා ආපත්තීති දීපෙන්ති, අදුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙන්ති. තෙ ඉමෙහි අට්ඨාරසහි වත්ථූහි අපකස්සන්ති, අවපකස්සන්ති, ආවෙනිං 3 උපොසථං කරොන්ති, ආවෙනිං පවාරණං කරොන්ති, ආවෙනිං සඞ්ඝකම්මං කරොන්ති. එත්තාවතා ඛො, උපාලි, සඞ්ඝො භින්නො හොතී’’ති.
‘‘Idhupāli, bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti, dhammaṃ adhammoti dīpenti, avinayaṃ vinayoti dīpenti, vinayaṃ avinayoti dīpenti, abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, paññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāpattiṃ āpattīti dīpenti, āpattiṃ anāpattīti dīpenti, lahukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpenti, garukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpenti, sāvasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpenti, anavasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpenti, duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhulā āpattīti dīpenti, aduṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpenti. Te imehi aṭṭhārasahi vatthūhi apakassanti, avapakassanti, āveniṃ 4 uposathaṃ karonti, āveniṃ pavāraṇaṃ karonti, āveniṃ saṅghakammaṃ karonti. Ettāvatā kho, upāli, saṅgho bhinno hotī’’ti.
353. 5 ‘‘සඞ්ඝසාමග්ගී සඞ්ඝසාමග්ගීති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, සඞ්ඝො සමග්ගො හොතී’’ති? ‘‘ඉධුපාලි, භික්ඛූ අධම්මං අධම්මොති දීපෙන්ති, ධම්මං ධම්මොති දීපෙන්ති, අවිනයං අවිනයොති දීපෙන්ති, විනයං විනයොති දීපෙන්ති, අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙන අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, භාසිතං ලපිතං තථාගතෙන භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අනාචිණ්ණං තථාගතෙන අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, ආචිණ්ණං තථාගතෙන ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙන අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, පඤ්ඤත්තං තථාගතෙන පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙන්ති, අනාපත්තිං අනාපත්තීති දීපෙන්ති, ආපත්තිං ආපත්තීති දීපෙන්ති, ලහුකං ආපත්තිං ලහුකා ආපත්තීති දීපෙන්ති, ගරුකං ආපත්තිං ගරුකා ආපත්තීති දීපෙන්ති, සාවසෙසං ආපත්තිං සාවසෙසා ආපත්තීති දීපෙන්ති, අනවසෙසං ආපත්තිං අනවසෙසා ආපත්තීති දීපෙන්ති , දුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙන්ති, අදුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙන්ති. තෙ ඉමෙහි අට්ඨාරසහි වත්ථූහි න අපකස්සන්ති, න අවපකස්සන්ති, න ආවෙනිං උපොසථං කරොන්ති, න ආවෙනිං පවාරණං කරොන්ති, න ආවෙනිං සඞ්ඝකම්මං කරොන්ති. එත්තාවතා ඛො, උපාලි, සඞ්ඝො සමග්ගො හොතී’’ති.
353.6 ‘‘Saṅghasāmaggī saṅghasāmaggīti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, saṅgho samaggo hotī’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhū adhammaṃ adhammoti dīpenti, dhammaṃ dhammoti dīpenti, avinayaṃ avinayoti dīpenti, vinayaṃ vinayoti dīpenti, abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, āciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti, apaññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, paññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti, anāpattiṃ anāpattīti dīpenti, āpattiṃ āpattīti dīpenti, lahukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpenti, garukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpenti, sāvasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpenti, anavasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpenti , duṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpenti, aduṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpenti. Te imehi aṭṭhārasahi vatthūhi na apakassanti, na avapakassanti, na āveniṃ uposathaṃ karonti, na āveniṃ pavāraṇaṃ karonti, na āveniṃ saṅghakammaṃ karonti. Ettāvatā kho, upāli, saṅgho samaggo hotī’’ti.
354. ‘‘සමග්ගං පන, භන්තෙ, සඞ්ඝං භින්දිත්වා කිං සො පසවතී’’ති? ‘‘සමග්ගං ඛො, උපාලි, සඞ්ඝං භින්දිත්වා කප්පට්ඨිකං කිබ්බිසං පසවති, කප්පං නිරයම්හි පච්චතී’’ති.
354. ‘‘Samaggaṃ pana, bhante, saṅghaṃ bhinditvā kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Samaggaṃ kho, upāli, saṅghaṃ bhinditvā kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti.
වග්ගරතො අධම්මට්ඨො, යොගක්ඛෙමා පධංසති;
Vaggarato adhammaṭṭho, yogakkhemā padhaṃsati;
සඞ්ඝං සමග්ගං භින්දිත්වා, කප්පං නිරයම්හි පච්චතී’’ති.
Saṅghaṃ samaggaṃ bhinditvā, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti.
‘‘භින්නං පන, භන්තෙ, සඞ්ඝං සමග්ගං කත්වා කිං සො පසවතී’’ති? ‘‘භින්නං ඛො, උපාලි, සඞ්ඝං සමග්ගං කත්වා බ්රහ්මං පුඤ්ඤං පසවති, කප්පං සග්ගම්හි මොදතී’’ති.
‘‘Bhinnaṃ pana, bhante, saṅghaṃ samaggaṃ katvā kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Bhinnaṃ kho, upāli, saṅghaṃ samaggaṃ katvā brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti.
9 ‘‘සුඛා සඞ්ඝස්ස සාමග්ගී, සමග්ගානඤ්ච අනුග්ගහො;
10 ‘‘Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānañca anuggaho;
සමග්ගරතො ධම්මට්ඨො, යොගක්ඛෙමා න ධංසති;
Samaggarato dhammaṭṭho, yogakkhemā na dhaṃsati;
සඞ්ඝං සමග්ගං කත්වාන, කප්පං සග්ගම්හි මොදතී’’ති.
Saṅghaṃ samaggaṃ katvāna, kappaṃ saggamhi modatī’’ti.
355. 11 ‘‘සියා නු ඛො, භන්තෙ, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො’’ති? ‘‘සියා, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො’’ති.
355.12 ‘‘Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti? ‘‘Siyā, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti.
‘‘කතමො පන, භන්තෙ, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො’’ති? ‘‘ඉධුපාලි, භික්ඛු අධම්මං ධම්මොති දීපෙති. තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො.
‘‘Katamo pana, bhante, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘පුන චපරං, උපාලි, භික්ඛු අධම්මං ධම්මොති දීපෙති. තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො.
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘පුන චපරං, උපාලි, භික්ඛු අධම්මං ධම්මොති දීපෙති. තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ වෙමතිකො, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො.
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede vematiko, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘පුන චපරං, උපාලි, භික්ඛු අධම්මං ධම්මොති දීපෙති. තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි…පෙ.… (තස්මිං ධම්මදිට්ඨි භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි) 17. තස්මිං ධම්මදිට්ඨි භෙදෙ වෙමතිකො. තස්මිං වෙමතිකො භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි. තස්මිං වෙමතිකො භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි. තස්මිං වෙමතිකො භෙදෙ වෙමතිකො විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො.
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi…pe… (tasmiṃ dhammadiṭṭhi bhede dhammadiṭṭhi) 18. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi bhede vematiko. Tasmiṃ vematiko bhede adhammadiṭṭhi. Tasmiṃ vematiko bhede dhammadiṭṭhi. Tasmiṃ vematiko bhede vematiko vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho.
‘‘පුන චපරං, උපාලි, භික්ඛු ධම්මං අධම්මොති දීපෙති…පෙ.… අවිනයං විනයොති දීපෙති… විනයං අවිනයොති දීපෙති… අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙන භාසිතං ලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙති… භාසිතං ලපිතං තථාගතෙන අභාසිතං අලපිතං තථාගතෙනාති දීපෙති… අනාචිණ්ණං තථාගතෙන ආචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙති… ආචිණ්ණං තථාගතෙන අනාචිණ්ණං තථාගතෙනාති දීපෙති… අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙන පඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙති… පඤ්ඤත්තං තථාගතෙන අපඤ්ඤත්තං තථාගතෙනාති දීපෙති… අනාපත්තිං ආපත්තීති දීපෙති… ආපත්තිං අනාපත්තීති දීපෙති… ලහුකං ආපත්තිං ගරුකා ආපත්තීති දීපෙති… ගරුකං ආපත්තිං ලහුකා ආපත්තීති දීපෙති… සාවසෙසං ආපත්තිං අනවසෙසා ආපත්තීති දීපෙති… අනවසෙසං ආපත්තිං සාවසෙසා ආපත්තීති දීපෙති… දුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙති… අදුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං දුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙති… තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි…පෙ.… තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි … තස්මිං අධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ වෙමතිකො… තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි… (තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි) 19 … තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ වෙමතිකො… තස්මිං වෙමතිකො, භෙදෙ අධම්මදිට්ඨි… තස්මිං වෙමතිකො, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි… තස්මිං වෙමතිකො, භෙදෙ වෙමතිකො, විනිධාය දිට්ඨිං, විනිධාය ඛන්තිං, විනිධාය රුචිං, විනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො ආපායිකො, නෙරයිකො, කප්පට්ඨො, අතෙකිච්ඡො’’ති.
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu dhammaṃ adhammoti dīpeti…pe… avinayaṃ vinayoti dīpeti… vinayaṃ avinayoti dīpeti… abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpeti… bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpeti… anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpeti… āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpeti… apaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpeti… paññattaṃ tathāgatena apaññattaṃ tathāgatenāti dīpeti… anāpattiṃ āpattīti dīpeti… āpattiṃ anāpattīti dīpeti… lahukaṃ āpattiṃ garukā āpattīti dīpeti… garukaṃ āpattiṃ lahukā āpattīti dīpeti… sāvasesaṃ āpattiṃ anavasesā āpattīti dīpeti… anavasesaṃ āpattiṃ sāvasesā āpattīti dīpeti… duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpeti… aduṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullā āpattīti dīpeti… tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi…pe… tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi … tasmiṃ adhammadiṭṭhi, bhede vematiko… tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede adhammadiṭṭhi… (tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi) 20 … tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede vematiko… tasmiṃ vematiko, bhede adhammadiṭṭhi… tasmiṃ vematiko, bhede dhammadiṭṭhi… tasmiṃ vematiko, bhede vematiko, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako āpāyiko, nerayiko, kappaṭṭho, atekiccho’’ti.
‘‘කතමො පන, භන්තෙ, සඞ්ඝභෙදකො න ආපායිකො, න නෙරයිකො, න කප්පට්ඨො , න අතෙකිච්ඡො’’ති? ‘‘ඉධුපාලි, භික්ඛු අධම්මං ධම්මොති දීපෙති. තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි , අවිනිධාය දිට්ඨිං, අවිනිධාය ඛන්තිං, අවිනිධාය රුචිං, අවිනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො, උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො න ආපායිකො, න නෙරයිකො, න කප්පට්ඨො, න අතෙකිච්ඡො.
‘‘Katamo pana, bhante, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho , na atekiccho’’ti? ‘‘Idhupāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi , avinidhāya diṭṭhiṃ, avinidhāya khantiṃ, avinidhāya ruciṃ, avinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho, upāli, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho, na atekiccho.
‘‘පුන චපරං, උපාලි, භික්ඛු ධම්මං අධම්මොති දීපෙති…පෙ.… දුට්ඨුල්ලං ආපත්තිං අදුට්ඨුල්ලා ආපත්තීති දීපෙති. තස්මිං ධම්මදිට්ඨි, භෙදෙ ධම්මදිට්ඨි, අවිනිධාය දිට්ඨිං, අවිනිධාය ඛන්තිං, අවිනිධාය රුචිං, අවිනිධාය භාවං, අනුස්සාවෙති, සලාකං ගාහෙති – ‘අයං ධම්මො, අයං විනයො, ඉදං සත්ථුසාසනං, ඉමං ගණ්හථ, ඉමං රොචෙථා’ති. අයම්පි ඛො , උපාලි, සඞ්ඝභෙදකො න ආපායිකො, න නෙරයිකො, න කප්පට්ඨො, න අතෙකිච්ඡො’’ති.
‘‘Puna caparaṃ, upāli, bhikkhu dhammaṃ adhammoti dīpeti…pe… duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullā āpattīti dīpeti. Tasmiṃ dhammadiṭṭhi, bhede dhammadiṭṭhi, avinidhāya diṭṭhiṃ, avinidhāya khantiṃ, avinidhāya ruciṃ, avinidhāya bhāvaṃ, anussāveti, salākaṃ gāheti – ‘ayaṃ dhammo, ayaṃ vinayo, idaṃ satthusāsanaṃ, imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’ti. Ayampi kho , upāli, saṅghabhedako na āpāyiko, na nerayiko, na kappaṭṭho, na atekiccho’’ti.
තතියභාණවාරො නිට්ඨිතො.
Tatiyabhāṇavāro niṭṭhito.
සඞ්ඝභෙදකක්ඛන්ධකො සත්තමො.
Saṅghabhedakakkhandhako sattamo.
තස්සුද්දානං –
Tassuddānaṃ –
අනුපියෙ අභිඤ්ඤාතා, සුඛුමාලො න ඉච්ඡති;
Anupiye abhiññātā, sukhumālo na icchati;
කසා වපා අභි නින්නෙ, නිද්ධා ලාවෙ ච උබ්බහෙ.
Kasā vapā abhi ninne, niddhā lāve ca ubbahe.
පුඤ්ජමද්දපලාලඤ්ච, භුසඔඵුණනීහරෙ;
Puñjamaddapalālañca, bhusaophuṇanīhare;
ආයතිම්පි න ඛීයන්ති, පිතරො ච පිතාමහා.
Āyatimpi na khīyanti, pitaro ca pitāmahā.
භද්දියො අනුරුද්ධො ච, ආනන්දො භගු කිමිලො;
Bhaddiyo anuruddho ca, ānando bhagu kimilo;
සක්යමානො ච කොසම්බිං, පරිහායි කකුධෙන ච.
Sakyamāno ca kosambiṃ, parihāyi kakudhena ca.
පකාසෙසි පිතුනො ච, පුරිසෙ සිලං නාළාගිරිං;
Pakāsesi pituno ca, purise silaṃ nāḷāgiriṃ;
තිකපඤ්චගරුකො ඛො, භින්දි ථුල්ලච්චයෙන ච;
Tikapañcagaruko kho, bhindi thullaccayena ca;
තයො අට්ඨ පුන තීණි, රාජි භෙදා සියා නු ඛොති.
Tayo aṭṭha puna tīṇi, rāji bhedā siyā nu khoti.
සඞ්ඝභෙදකක්ඛන්ධකං නිට්ඨිතං.
Saṅghabhedakakkhandhakaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්ග-අට්ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / උපාලිපඤ්හාකථා • Upālipañhākathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / උපාලිපඤ්හකථාවණ්ණනා • Upālipañhakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / ඡසක්යපබ්බජ්ජාකථාවණ්ණනා • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / උපාලිපඤ්හාකථාවණ්ණනා • Upālipañhākathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / උපාලිපඤ්හාකථා • Upālipañhākathā