Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā |
ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾ
Upālipañhākathā
੩੫੧. ਏਕਤੋ ਉਪਾਲਿ ਏਕੋਤਿ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਪਕ੍ਖੇ ਏਕੋ। ਏਕਤੋ ਦ੍વੇਤਿ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਪਕ੍ਖੇ ਦ੍વੇ। ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤਿ; ਅਨੁਨਯਨ੍ਤੋ ਸਾવੇਤਿ ‘‘ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਨਰਕਭਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅવੀਚਿਮਗ੍ਗੋ ਪਿਹਿਤੋ, ਨ ਮਯਂ ਅਕੁਸਲਾ ਨ ਭਾਯਾਮ। ਯਦਿ ਹਿ ਅਯਂ ਅਧਮ੍ਮੋ ਅવਿਨਯੋ ਅਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ વਾ ਭવੇਯ੍ਯ, ਨ ਮਯਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘‘ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਬੋਧੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਲਾਕਂ ਗਾਹੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਦਂ ਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਸਲਾਕਂ ਗਾਹੇਤਿ।
351.Ekato upāli ekoti dhammavādipakkhe eko. Ekato dveti adhammavādipakkhe dve. Catuttho anussāvetīti saṅghaṃ bhindissāmīti adhammavādicatuttho hutvā anussāveti; anunayanto sāveti ‘‘na tumhākaṃyeva narakabhayaṃ atthi, amhākampi atthi, na amhākaṃ avīcimaggo pihito, na mayaṃ akusalā na bhāyāma. Yadi hi ayaṃ adhammo avinayo asatthusāsanaṃ vā bhaveyya, na mayaṃ gaṇheyyāmā’’tiādinā nayena ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti evaṃ aṭṭhārasa bhedakaravatthūni bodhetīti attho. Salākaṃ gāhetīti evaṃ anussāvetvā pana ‘‘idaṃ gaṇhatha, idaṃ rocethā’’ti vadanto salākaṃ gāheti.
ਏਕਤੋ ਉਪਾਲਿ ਦ੍વੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਚਾਤਿ ਏવਂ ਹੋਤਿ; ਨ ਪਨ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।
Ekato upāli dve hontītiādīsupi eseva nayo. Evaṃ kho upāli saṅgharāji ceva hoti saṅghabhedo cāti evaṃ hoti; na pana ettāvatā saṅgho bhinno hoti.
ਭਿਕ੍ਖੁ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕੋ ਸਮਾਨਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਏવਂ ‘‘ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਕਥਂ ਪਕਤਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਕਥਂ ਤਾવ ਨ ਪਕਤਤ੍ਤੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਘਾਤਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਕਤਤ੍ਤਾਤਿ? ਤਤ੍ਥ વਦਾਮ – ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾવ વਿਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਘਾਤਾਪਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਕੁਮਾਰ, ਪਿਤਰਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਹੋਹਿ, ਅਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਹਨ੍ਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਪਨ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਿਤਰਂ ਮਾਰੇਸਿ; ਏવਂ ਤਾવ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ વਿਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਘਾਤਾਪਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਨ ਕਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਭਗવਤਾ ਅਭਬ੍ਬਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ વਿਨਾਯੇવ ਤਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬਤਾ ਆਰੋਪੇਤੁਂ।
Bhikkhu kho upāli pakatatto samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito saṅghaṃ bhindatīti ettha siyā evaṃ ‘‘devadatto kathaṃ pakatatto’’ti. Kathaṃ tāva na pakatatto, rañño ghātāpitattā ruhiruppādassa ca katattāti? Tattha vadāma – āṇattiyā tāva viraddhattā rañño ghātāpanaṃ natthi. ‘‘Tena hi tvaṃ, kumāra, pitaraṃ hantvā rājā hohi, ahaṃ bhagavantaṃ hantvā buddho bhavissāmī’’ti evañhi tassa āṇatti. Kumāro pana rājā hutvā pacchā pitaraṃ māresi; evaṃ tāva āṇattiyā viraddhattā rañño ghātāpanaṃ natthi. Ruhiruppāde pana katamatteyeva ruhiruppādapaccayā bhagavatā abhabbatā na vuttā, na ca sakkā bhagavato vacanaṃ vināyeva tassa abhabbatā āropetuṃ.
‘‘ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ –
‘‘Ruhiruppādako, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’’ti –
ਇਦਂ ਪਨ ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦਤੋ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਕਤਤ੍ਤੇਨੇવ ਤੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋਤਿ।
Idaṃ pana bhagavatā saṅghabhedato pacchā vuttaṃ, tasmā pakatatteneva tena saṅgho bhinnoti.
ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਾવ ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਅਧਮ੍ਮੋ। ਤਥਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ; ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ , ਤਯੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਤਯੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਛ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਛ ਬਲਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਨવਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਪਾਦਾਨਾ, ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ, ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ, ਅਟ੍ਠ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਅਯਂ ਅਧਮ੍ਮੋ।
Adhammaṃ dhammoti dīpentītiādīsu aṭṭhārasasu bhedakaravatthūsu suttantapariyāyena tāva dasa kusalakammapathā dhammo, dasa akusalakammapathā adhammo. Tathā cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā dhammo nāma; tayo satipaṭṭhānā , tayo sammappadhānā, tayo iddhipādā, cha indriyāni, cha balāni, aṭṭha bojjhaṅgā, navaṅgiko maggoti ca cattāro upādānā, pañca nīvaraṇā, satta anusayā, aṭṭha micchattāti ca ayaṃ adhammo.
ਤਤ੍ਥ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਅਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ; ਏવਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਕੁਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਅਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਾ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਤਥੇવ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਚ ਏਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਯਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਭੂਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਚੋਦੇਤ੍વਾ ਸਾਰੇਤ੍વਾ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਅਭੂਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਅਚੋਦੇਤ੍વਾ ਅਸਾਰੇਤ੍વਾ ਅਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ।
Tattha yaṃkiñci ekaṃ adhammakoṭṭhāsaṃ gahetvā ‘‘imaṃ adhammaṃ dhammoti karissāma; evaṃ amhākaṃ ācariyakulaṃ nissāya niyyānikaṃ bhavissati, mayañca loke pākaṭā bhavissāmā’’ti taṃ adhammaṃ ‘‘dhammo aya’’nti kathayantā adhammaṃ dhammoti dīpenti nāma. Tatheva dhammakoṭṭhāsesu ca ekaṃ gahetvā ayaṃ adhammoti kathentā dhammaṃ adhammoti dīpenti nāma. Vinayapariyāyena pana bhūtena vatthunā codetvā sāretvā yathāpaṭiññāya kātabbaṃ kammaṃ dhammo nāma, abhūtena vatthunā acodetvā asāretvā apaṭiññāya kātabbaṃ kammaṃ adhammo nāma.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਰਾਗવਿਨਯੋ ਦੋਸવਿਨਯੋ ਮੋਹવਿਨਯੋ ਸਂવਰੋ ਪਹਾਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਅਯਂ વਿਨਯੋ ਨਾਮ, ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅવਿਨਯੋ ਅਸਂવਰੋ ਅਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਤਿ ਅਯਂ ਅવਿਨਯੋ ਨਾਮ। વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਞਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸੀਮਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਰਿਸਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ વਿਨਯੋ ਨਾਮ, વਤ੍ਥੁવਿਪਤ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਪਰਿਸਾવਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਅવਿਨਯੋ ਨਾਮ।
Suttantapariyāyena rāgavinayo dosavinayo mohavinayo saṃvaro pahānaṃ paṭisaṅkhāti ayaṃ vinayo nāma, rāgādīnaṃ avinayo asaṃvaro appahānaṃ appaṭisaṅkhāti ayaṃ avinayo nāma. Vinayapariyāyena vatthusampatti ñattisampatti anussāvanasampatti sīmāsampatti parisāsampattīti ayaṃ vinayo nāma, vatthuvipatti…pe… parisāvipattīti ayaṃ avinayo nāma.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ… ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਦਂ ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ; ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਤਯੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਤਯੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਛ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਛ ਬਲਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਨવਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਦਂ ਅਭਾਸਿਤਂ ਅਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ। વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਤੇਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ, ਦ੍વੇ ਅਨਿਯਤਾ, ਤਿਂਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ; ਤਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ, ਤਯੋ ਅਨਿਯਤਾ, ਏਕਤ੍ਤਿਂਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਅਭਾਸਿਤਂ ਅਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ।
Suttantapariyāyena cattāro satipaṭṭhānā… aṭṭhaṅgiko maggoti idaṃ bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena ; tayo satipaṭṭhānā, tayo sammappadhānā, tayo iddhipādā, cha indriyāni, cha balāni, aṭṭha bojjhaṅgā, navaṅgiko maggoti idaṃ abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena. Vinayapariyāyena cattāro pārājikā, terasa saṅghādisesā, dve aniyatā, tiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena; tayo pārājikā, cuddasa saṅghādisesā, tayo aniyatā, ekattiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦੇવਸਿਕਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕવੋਲੋਕਨਂ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ, ਜਾਤਕਕਥਾਤਿ ਇਦਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ; ਨ ਦੇવਸਿਕਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ…ਪੇ॰… ਨ ਜਾਤਕਕਥਾਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਚਿਣ੍ਣਂ। વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਚਾਰਿਯਪਕ੍ਕਮਨਂ, ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਚਾਰਿਯਪਕ੍ਕਮਨਂ, ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਠਮਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਕਰਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ; ਤਸ੍ਸੇવ ਆਚਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ ਅਨਾਚਿਣ੍ਣਂ ਨਾਮ।
Suttantapariyāyena devasikaṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ, mahākaruṇāsamāpattisamāpajjanaṃ, buddhacakkhunā lokavolokanaṃ, aṭṭhuppattivasena suttantadesanā, jātakakathāti idaṃ āciṇṇaṃ; na devasikaṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ…pe… na jātakakathāti idaṃ anāciṇṇaṃ. Vinayapariyāyena nimantitassa vassāvāsaṃ vasitvā apaloketvā cāriyapakkamanaṃ, pavāretvā cāriyapakkamanaṃ, āgantukehi saddhiṃ paṭhamaṃ paṭisanthārakaraṇanti idaṃ āciṇṇaṃ; tasseva āciṇṇassa akaraṇaṃ anāciṇṇaṃ nāma.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ; ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ॰… ਨવਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਦਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ। વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ…ਪੇ॰… ਤਿਂਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ; ਤਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ…ਪੇ॰… ਏਕਤ੍ਤਿਂਸ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਾਮ।
Suttantapariyāyena cattāro satipaṭṭhānā…pe… aṭṭhaṅgiko maggoti idaṃ paññattaṃ nāma; tayo satipaṭṭhānā…pe… navaṅgiko maggoti idaṃ apaññattaṃ nāma. Vinayapariyāyena cattāro pārājikā…pe… tiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ paññattaṃ nāma; tayo pārājikā…pe… ekattiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ apaññattaṃ nāma.
‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ, ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ, ਨ ਮੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ‘‘ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਪਞ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਦ੍વੇ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਾવਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਏਕੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਨવਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਦ੍વੇ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਪਞ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ।
‘‘Anāpatti ajānantassa, atheyyacittassa, na maraṇādhippāyassa, anullapanādhippāyassa, na mocanādhippāyassā’’ti tattha tattha vuttā anāpatti anāpatti nāma. ‘‘Jānantassa, theyyacittassā’’tiādinā nayena vuttā āpatti āpatti nāma. Pañcāpattikkhandhā lahukāpatti nāma, dve āpattikkhandhā garukāpatti nāma. Cha āpattikkhandhā sāvasesāpatti nāma, eko pārājikāpattikkhandho anavasesāpatti nāma. Dve āpattikkhandhā duṭṭhullāpatti nāma, pañcāpattikkhandhā aduṭṭhullāpatti nāma.
ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਨੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਅવਿਨਯਂ ‘‘વਿਨਯੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿਂ ‘‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਾ ‘‘ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਏવਂ ‘‘ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਾ ਦੀਪੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਏਕਸੀਮਾਯਂ વਿਸੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇ ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਅਪਕਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ।
Purimanayeneva panettha vuttappakāraṃ dhammaṃ ‘‘adhammo aya’’nti kathayantā ‘‘dhammaṃ adhammo’’ti dīpenti nāma. Avinayaṃ ‘‘vinayo aya’’nti…pe… aduṭṭhullāpattiṃ ‘‘duṭṭhullāpatti aya’’nti kathayantā ‘‘aduṭṭhullāpattiṃ duṭṭhullāpattī’’ti dīpenti nāma. Evaṃ ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti vā…pe… ‘‘aduṭṭhullāpattiṃ duṭṭhullāpattī’’ti vā dīpetvā pakkhaṃ labhitvā catunnaṃ saṅghakammānaṃ aññataraṃ saṅghakammaṃ ekasīmāyaṃ visuṃ karontehi saṅgho bhinno nāma hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘te imehi aṭṭhārasahi vatthūhi apakassantī’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਅਪਕਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, વਿਜਟੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚ। ਅવਪਕਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤਿ વਿਯ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ ਯਥਾ વਿਸਂਸਟ੍ਠਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਆવੇਨਿਨ੍ਤਿ વਿਸੁਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖੋ ਉਪਾਲਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁਂ ਦੀਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ‘‘ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸਲਾਕਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਪਰਿવਾਰੇ ਪਨ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਪਾਲਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾ ਇਧ વੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਭੇਦਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕਰਣਾਭਾવਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Tattha apakassantīti parisaṃ ākaḍḍhanti, vijaṭenti, ekamantaṃ ussārenti ca. Avapakāsantīti ati viya pakāsenti yathā visaṃsaṭṭhāva honti, evaṃ karonti. Āveninti visuṃ. Ettāvatā kho upāli saṅgho bhinno hotīti evaṃ aṭṭhārasasu bhedakaravatthūsu yaṃkiñci ekampi vatthuṃ dīpetvā tena tena kāraṇena ‘‘imaṃ gaṇhatha, imaṃ rocethā’’ti saññāpetvā salākaṃ gāhāpetvā visuṃ saṅghakamme kate saṅgho bhinno hoti. Parivāre pana ‘‘pañcahi upāli ākārehi saṅgho bhijjatī’’tiādi vuttaṃ, tassa iminā idha vuttena saṅghabhedalakkhaṇena atthato nānākaraṇaṃ natthi. Taṃ panassa nānākaraṇābhāvaṃ tattheva pakāsayissāma. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Upālipañhākathā niṭṭhitā.
ਸਙ੍ਘਭੇਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾ • Upālipañhā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upālipañhakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਛਸਕ੍ਯਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upālipañhākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਹਾਕਥਾ • Upālipañhākathā