| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ឧបាលិបញ្ហកថាវណ្ណនា
Upālipañhakathāvaṇṇanā
៣៥១. ឧបាលិបញ្ហេ យំ វត្តព្ពំ, តំ អដ្ឋកថាយំ ទស្សិតមេវ។ តត្ថ អនុនយន្តោតិ អនុជានាបេន្តោ, ភេទស្ស អនុរូបំ វា ពោធេន្តោ, យថា ភេទោ ហោតិ, ឯវំ ភិន្ទិតព្ពេ ភិក្ខូ វិញ្ញាបេន្តោតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘ន តុម្ហាក’’ន្តិអាទិ។
351. Upālipañhe yaṃ vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ dassitameva. Tattha anunayantoti anujānāpento, bhedassa anurūpaṃ vā bodhento, yathā bhedo hoti, evaṃ bhinditabbe bhikkhū viññāpentoti attho. Tenāha ‘‘na tumhāka’’ntiādi.
៣៥២. អដ្ឋារសភេទករវត្ថុម្ហិ ទស អកុសលកម្មបថា សំកិលិដ្ឋធម្មតាយ វោទានធម្មបអបក្ខត្តា ‘‘អធម្មោ’’តិ ទស្សិតា, តថា ឧបាទានាទយោ, ពោធិបក្ខិយធម្មានំ ឯកន្តានវជ្ជភាវតោ នត្ថិ អធម្មភាវោ, ភគវតា បន ទេសិតាការេន ហាបេត្វា វឌ្ឍេត្វា វា កថនំ យថាធម្មំ អកថនន្តិ កត្វា អធម្មភាវោតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘តយោ សតិបដ្ឋានា’’តិអាទិ។ និយ្យានិកន្តិ សបាដិហីរំ អប្បដិហតំ ហុត្វា បវត្តតីតិ អត្ថោ។ តថេវាតិ ឥមិនា ‘‘ឯវំ អម្ហាក’’ន្តិអាទិនា វុត្តមត្ថំ អាកឌ្ឍតិ។ កាតព្ពំ កម្មំ ធម្មោ នាមាតិ យថាធម្មំ ករណតោ ធម្មោ នាម, ឥតរំ វុត្តវិបរិយាយតោ អធម្មោ នាម។
352. Aṭṭhārasabhedakaravatthumhi dasa akusalakammapathā saṃkiliṭṭhadhammatāya vodānadhammapaapakkhattā ‘‘adhammo’’ti dassitā, tathā upādānādayo, bodhipakkhiyadhammānaṃ ekantānavajjabhāvato natthi adhammabhāvo, bhagavatā pana desitākārena hāpetvā vaḍḍhetvā vā kathanaṃ yathādhammaṃ akathananti katvā adhammabhāvoti dassento āha ‘‘tayo satipaṭṭhānā’’tiādi. Niyyānikanti sapāṭihīraṃ appaṭihataṃ hutvā pavattatīti attho. Tathevāti iminā ‘‘evaṃ amhāka’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati. Kātabbaṃ kammaṃ dhammo nāmāti yathādhammaṃ karaṇato dhammo nāma, itaraṃ vuttavipariyāyato adhammo nāma.
រាគវិនយោ…បេ.… អយំ វិនយោ នាមាតិ រាគាទីនំ វិនយនតោ សំវរណតោ បជហនតោ បដិសង្ខានតោ ច វិនយោ នាម, វុត្តវិបរិយាយេន ឥតរោ អវិនយោ។ វត្ថុសម្បត្តិអាទិវសេន សព្ពេសំ វិនយកម្មានំ អកុប្បតាតិ អាហ ‘‘វត្ថុសម្បត្តិ…បេ.… អយំ វិនយោ នាមា’’តិ។ តប្បដិបក្ខតោ អវិនយោ វេទិតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘វត្ថុវិបត្តី’’តិអាទិ។ យាសំ អាបន្នស្ស បព្ពជ្ជា សាវសេសា, តា អាបត្តិយោ សាវសេសា។
Rāgavinayo…pe… ayaṃ vinayo nāmāti rāgādīnaṃ vinayanato saṃvaraṇato pajahanato paṭisaṅkhānato ca vinayo nāma, vuttavipariyāyena itaro avinayo. Vatthusampattiādivasena sabbesaṃ vinayakammānaṃ akuppatāti āha ‘‘vatthusampatti…pe… ayaṃ vinayo nāmā’’ti. Tappaṭipakkhato avinayo veditabbo. Tenāha ‘‘vatthuvipattī’’tiādi. Yāsaṃ āpannassa pabbajjā sāvasesā, tā āpattiyo sāvasesā.
៣៥៤. អាបាយិកោតិអាទិគាថាសុ (ឥតិវុ. អដ្ឋ. ១៨) សង្ឃស្ស ភេទសង្ខាតេ វគ្គេ រតោតិ វគ្គរតោ។ អធម្មិកតាយ អធម្មេ ភេទករវត្ថុម្ហិ សង្ឃភេទសង្ខាតេ ឯវ ច អធម្មេ ឋិតោតិ អធម្មដ្ឋោ។ យោគក្ខេមា បធំសតីតិ ហិតតោ បរិហាយតិ, ចតូហិបិ យោគេហិ អនុបទ្ទុតត្តា យោគក្ខេមំ នាម អរហត្តំ និព្ពានញ្ច, តតោ បនស្ស ធំសនេ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ ទិដ្ឋិសីលសាមញ្ញតោ សង្ឃតដ្ឋេន សង្ឃំ, តតោ ឯវ ឯកកម្មាទិវិធានយោគេន សមគ្គំ សហិតំ ភិន្ទិត្វា បុព្ពេ វុត្តលក្ខណេន សង្ឃភេទេន ភិន្ទិត្វា។ កប្បន្តិ អន្តរកប្បសង្ខាតំ អាយុកប្បំ។ និរយម្ហីតិ អវីចិមហានិរយម្ហិ។
354.Āpāyikotiādigāthāsu (itivu. aṭṭha. 18) saṅghassa bhedasaṅkhāte vagge ratoti vaggarato. Adhammikatāya adhamme bhedakaravatthumhi saṅghabhedasaṅkhāte eva ca adhamme ṭhitoti adhammaṭṭho. Yogakkhemā padhaṃsatīti hitato parihāyati, catūhipi yogehi anupaddutattā yogakkhemaṃ nāma arahattaṃ nibbānañca, tato panassa dhaṃsane vattabbameva natthi. Diṭṭhisīlasāmaññato saṅghataṭṭhena saṅghaṃ, tato eva ekakammādividhānayogena samaggaṃ sahitaṃ bhinditvā pubbe vuttalakkhaṇena saṅghabhedena bhinditvā. Kappanti antarakappasaṅkhātaṃ āyukappaṃ. Nirayamhīti avīcimahānirayamhi.
សុខា សង្ឃស្ស សាមគ្គីតិ (ឥតិវុ. អដ្ដ. ១៩) សុខស្ស បច្ចយភាវតោ សាមគ្គី ‘‘សុខា’’តិ វុត្តា យថា ‘‘សុខោ ពុទ្ធានមុប្បាទោ’’តិ (ធ. ប. ១៩៤)។ សមគ្គានញ្ចនុគ្គហោតិ សមគ្គានំ សាមគ្គិអនុមោទនេន អនុគ្គណ្ហនំ សាមគ្គិអនុរូបំ វា, យថា តេ សាមគ្គិំ ន វិជហន្តិ, តថា គហណំ ឋបនំ អនុពលប្បទានន្តិ អត្ថោ។ សមគ្គំ កត្វានាតិ ភិន្នំ សង្ឃំ សង្ឃរាជិប្បត្តំ វា សមគ្គំ សហិតំ កត្វា។ កប្បន្តិ អាយុកប្បមេវ។ សគ្គម្ហិ មោទតីតិ កាមាវចរទេវលោកេ អញ្ញេ ទេវេ ទសហិ ឋានេហិ អភិភវិត្វា ទិព្ពសុខំ អនុភវន្តោ ឥច្ឆិតនិព្ពត្តិយា ច មោទតិ បមោទតិ លឡតិ កីឡតិ។
Sukhā saṅghassa sāmaggīti (itivu. aṭṭa. 19) sukhassa paccayabhāvato sāmaggī ‘‘sukhā’’ti vuttā yathā ‘‘sukho buddhānamuppādo’’ti (dha. pa. 194). Samaggānañcanuggahoti samaggānaṃ sāmaggianumodanena anuggaṇhanaṃ sāmaggianurūpaṃ vā, yathā te sāmaggiṃ na vijahanti, tathā gahaṇaṃ ṭhapanaṃ anubalappadānanti attho. Samaggaṃ katvānāti bhinnaṃ saṅghaṃ saṅgharājippattaṃ vā samaggaṃ sahitaṃ katvā. Kappanti āyukappameva. Saggamhi modatīti kāmāvacaradevaloke aññe deve dasahi ṭhānehi abhibhavitvā dibbasukhaṃ anubhavanto icchitanibbattiyā ca modati pamodati laḷati kīḷati.
៣៥៥. សិយា នុ ខោ, ភន្តេ, សង្ឃភេទកោតិអាទិ បាឡិអនុសារេនេវ វេទិតព្ពំ។ ‘‘បញ្ចហិ, ឧបាលិ, អាការេហិ សង្ឃោ ភិជ្ជតិ កម្មេន ឧទ្ទេសេន វោហរន្តោ អនុស្សាវនេន សលាកគ្គាហេនា’’តិ ឯវំ បរិវារេ (បរិ. ៤៥៨) អាគតម្បិ សង្ឃភេទលក្ខណំ ឥធ វុត្តេន កិំ នានាករណន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘បរិវារេ បនា’’តិអាទិមាហ។ ឯត្ថ ច សីមដ្ឋកសង្ឃេ អសន្និបតិតេ វិសុំ បរិសំ គហេត្វា កតវោហារានុស្សាវនសលាកគ្គាហស្ស កម្មំ វា ករោន្តស្ស ឧទ្ទេសំ វា ឧទ្ទិសន្តស្ស ភេទោ ច ហោតិ អានន្តរិយកម្មញ្ច។ សមគ្គសញ្ញាយ បន ‘‘វដ្ដតី’’តិ សញ្ញាយ វា ករោន្តស្ស ភេទោវ ហោតិ, ន អានន្តរិយកម្មំ។ តតោ ឩនបរិសាយ ករោន្តស្ស នេវ សង្ឃភេទោ ន អានន្តរិយំ។ សព្ពន្តិមេន ហិ បរិច្ឆេទេន នវន្នំ ជនានំ យោ សង្ឃំ ភិន្ទតិ, តស្ស អានន្តរិយកម្មំ ហោតិ, អនុវត្តកានំ អធម្មវាទីនំ មហាសាវជ្ជំ កម្មំ, ធម្មវាទិនោ អនវជ្ជា។ សេសមេត្ថ ឧត្តានមេវាតិ។
355.Siyā nu kho, bhante, saṅghabhedakotiādi pāḷianusāreneva veditabbaṃ. ‘‘Pañcahi, upāli, ākārehi saṅgho bhijjati kammena uddesena voharanto anussāvanena salākaggāhenā’’ti evaṃ parivāre (pari. 458) āgatampi saṅghabhedalakkhaṇaṃ idha vuttena kiṃ nānākaraṇanti dassetuṃ ‘‘parivāre panā’’tiādimāha. Ettha ca sīmaṭṭhakasaṅghe asannipatite visuṃ parisaṃ gahetvā katavohārānussāvanasalākaggāhassa kammaṃ vā karontassa uddesaṃ vā uddisantassa bhedo ca hoti ānantariyakammañca. Samaggasaññāya pana ‘‘vaṭṭatī’’ti saññāya vā karontassa bhedova hoti, na ānantariyakammaṃ. Tato ūnaparisāya karontassa neva saṅghabhedo na ānantariyaṃ. Sabbantimena hi paricchedena navannaṃ janānaṃ yo saṅghaṃ bhindati, tassa ānantariyakammaṃ hoti, anuvattakānaṃ adhammavādīnaṃ mahāsāvajjaṃ kammaṃ, dhammavādino anavajjā. Sesamettha uttānamevāti.
ឧបាលិបញ្ហកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Upālipañhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
សង្ឃភេទកក្ខន្ធកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ឧបាលិបញ្ហា • Upālipañhā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ឧបាលិបញ្ហាកថា • Upālipañhākathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថាវណ្ណនា • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / ឧបាលិបញ្ហាកថាវណ្ណនា • Upālipañhākathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ឧបាលិបញ្ហាកថា • Upālipañhākathā
