| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā |
ឧបាលិបញ្ហាកថាវណ្ណនា
Upālipañhākathāvaṇṇanā
៣៥១. ន បន ឯត្តាវតា សង្ឃោ ភិន្នោ ហោតីតិ សលាកគ្គាហាបនមត្តេន សង្ឃភេទានិព្ពត្តិតោ វុត្តំ។ ឧបោសថាទិសង្ឃកម្មេ កតេ ឯវ ហិ សង្ឃោ ភិន្នោ ហោតិ។ តត្ថ ច ឧបោសថបវារណាសុ ញត្តិនិដ្ឋានេន, សេសកម្មេសុ អបលោកនាទិកម្មបរិយោសានេន សង្ឃភេទោ សមត្ថោតិ ទដ្ឋព្ពោ។
351.Na pana ettāvatā saṅgho bhinno hotīti salākaggāhāpanamattena saṅghabhedānibbattito vuttaṃ. Uposathādisaṅghakamme kate eva hi saṅgho bhinno hoti. Tattha ca uposathapavāraṇāsu ñattiniṭṭhānena, sesakammesu apalokanādikammapariyosānena saṅghabhedo samatthoti daṭṭhabbo.
‘‘អភព្ពតា ន វុត្តា’’តិ ឥទំ ‘‘ភិក្ខវេ, ទេវទត្តេន បឋមំ អានន្តរិយកម្មំ ឧបចិត’’ន្តិអាទិនា អានន្តរិយត្តំ វទតា ភគវតា តស្ស អភព្ពតាសង្ខាតា បារាជិកតា ន បញ្ញត្តា។ ឯតេន អាបត្តិ វិយ អភព្ពតាបិ បញ្ញត្តិអនន្តរមេវ ហោតិ, ន តតោ បុរេតិ ទស្សេតិ។ ឥធ បន អាទិកម្មិកស្សបិ អនាបត្តិយា អវុត្តត្តា ទេវទត្តាទយោបិ ន មុត្តាតិ ទដ្ឋព្ពំ។
‘‘Abhabbatā na vuttā’’ti idaṃ ‘‘bhikkhave, devadattena paṭhamaṃ ānantariyakammaṃ upacita’’ntiādinā ānantariyattaṃ vadatā bhagavatā tassa abhabbatāsaṅkhātā pārājikatā na paññattā. Etena āpatti viya abhabbatāpi paññattianantarameva hoti, na tato pureti dasseti. Idha pana ādikammikassapi anāpattiyā avuttattā devadattādayopi na muttāti daṭṭhabbaṃ.
តយោ សតិបដ្ឋានាតិអាទីសុ តយោ ឯវ សតិបដ្ឋានា, ន តតោ បរន្តិ ឯកស្ស សតិបដ្ឋានស្ស បដិក្ខេបោវ ឥធ អធម្មោ, ន បន តិណ្ណំ សតិបដ្ឋានត្តវិធានំ តស្ស ធម្មត្តា។ ឯវំ សេសេសុបិ ហាបនកោដ្ឋាសេសុ។ វឌ្ឍនេសុ បន ឆ ឥន្ទ្រិយានីតិ អនិន្ទ្រិយស្សបិ ឯកស្ស ឥន្ទ្រិយត្តវិធានមេវ អធម្មោ។ ឯវំ សេសេសុបិ។ ន កេវលញ្ច ឯតេវ, ‘‘ចត្តារោ ខន្ធា, តេរសាយតនានី’’តិអាទិនា យត្ថ កត្ថចិ វិបរីតតោ បកាសនំ សព្ពំ អធម្មោ។ យាថាវតោ បកាសនញ្ច សព្ពំ ធម្មោតិ ទដ្ឋព្ពំ។ បកាសនន្តិ ចេត្ថ តថា តថា កាយវចីបយោគសមុដ្ឋាបិកា អរូបក្ខន្ធាវ អធិប្បេតា, ឯវមេត្ថ ទសកុសលកម្មបថាទីសុ អនវជ្ជដ្ឋេន សរូបតោ ធម្មេសុ, អកុសលកម្មបថាទីសុ សាវជ្ជដ្ឋេន សរូបតោ អធម្មេសុ ច តទញ្ញេសុ ច អព្យាកតេសុ យស្ស កស្សចិ កោដ្ឋាសស្ស ភគវតា បញ្ញត្តក្កមេនេវ បកាសនំ ‘‘ធម្មោ’’តិ ច វិបរីតតោ បកាសនំ ‘‘អធម្មោ’’តិ ច ទស្សិតន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ កាមញ្ចេត្ថ វិនយាទយោបិ យថាភូតតោ, អយថាភូតតោ ច បកាសនវសេន ធម្មាធម្មេសុ ឯវ បវិសន្តិ, វិនយាទិនាមេន បន វិសេសេត្វា វិសុំ គហិតត្តា តទវសេសមេវ ធម្មាធម្មកោដ្ឋាសេ បវិសតីតិ ទដ្ឋព្ពំ។
Tayo satipaṭṭhānātiādīsu tayo eva satipaṭṭhānā, na tato paranti ekassa satipaṭṭhānassa paṭikkhepova idha adhammo, na pana tiṇṇaṃ satipaṭṭhānattavidhānaṃ tassa dhammattā. Evaṃ sesesupi hāpanakoṭṭhāsesu. Vaḍḍhanesu pana cha indriyānīti anindriyassapi ekassa indriyattavidhānameva adhammo. Evaṃ sesesupi. Na kevalañca eteva, ‘‘cattāro khandhā, terasāyatanānī’’tiādinā yattha katthaci viparītato pakāsanaṃ sabbaṃ adhammo. Yāthāvato pakāsanañca sabbaṃ dhammoti daṭṭhabbaṃ. Pakāsananti cettha tathā tathā kāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā arūpakkhandhāva adhippetā, evamettha dasakusalakammapathādīsu anavajjaṭṭhena sarūpato dhammesu, akusalakammapathādīsu sāvajjaṭṭhena sarūpato adhammesu ca tadaññesu ca abyākatesu yassa kassaci koṭṭhāsassa bhagavatā paññattakkameneva pakāsanaṃ ‘‘dhammo’’ti ca viparītato pakāsanaṃ ‘‘adhammo’’ti ca dassitanti daṭṭhabbaṃ. Kāmañcettha vinayādayopi yathābhūtato, ayathābhūtato ca pakāsanavasena dhammādhammesu eva pavisanti, vinayādināmena pana visesetvā visuṃ gahitattā tadavasesameva dhammādhammakoṭṭhāse pavisatīti daṭṭhabbaṃ.
ឥមំ អធម្មំ ធម្មោតិ ករិស្សាមាតិអាទិ ធម្មញ្ច អធម្មញ្ច យាថាវតោ ញត្វាវ បាបិច្ឆំ និស្សាយ វិបរីតតោ បកាសេន្តស្សេវ សង្ឃភេទោ ហោតិ, ន បន តថាសញ្ញាយ បកាសេន្តស្សាតិ ទស្សនត្ថំ វុត្តំ។ ឯស នយោ ‘‘អវិនយំ វិនយោតិ ទីបេន្តី’’តិអាទីសុបិ។ តត្ថ និយ្យានិកន្តិ ឧក្កដ្ឋន្តិ អត្ថោ។ ‘‘តថេវា’’តិ ឥមិនា ‘‘ឯវំ អម្ហាកំ អាចរិយកុល’’ន្តិអាទិនា វុត្តមត្ថំ អាកឌ្ឍតិ។
Imaṃ adhammaṃ dhammoti karissāmātiādi dhammañca adhammañca yāthāvato ñatvāva pāpicchaṃ nissāya viparītato pakāsentasseva saṅghabhedo hoti, na pana tathāsaññāya pakāsentassāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Esa nayo ‘‘avinayaṃ vinayoti dīpentī’’tiādīsupi. Tattha niyyānikanti ukkaṭṭhanti attho. ‘‘Tathevā’’ti iminā ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyakula’’ntiādinā vuttamatthaṃ ākaḍḍhati.
សំវរោ បហានំ បដិសង្ខាតិ សំវរវិនយោ, បហានវិនយោ, បដិសង្ខាវិនយោ ច វុត្តោ។ តេនាហ ‘‘អយំ វិនយោ’’តិ។ ‘‘បញ្ញត្តំ អបញ្ញត្ត’’ន្តិ ទុកំ ‘‘ភាសិតំ អភាសិត’’ន្តិ ទុកេន អត្ថតោ សមានមេវ, តថា ទុដ្ឋុល្លទុកំ គរុកទុកេន។ តេនេវ តេសំ ‘‘ចត្តារោ សតិបដ្ឋានា…បេ.… ឥទំ អបញ្ញត្តំ នាមា’’តិអាទិនា សទិសនិទ្ទេសោ កតោ។ សាវសេសាបត្តិន្តិ អវសេសសីលេហិ សហិតាបត្តិំ។ នត្ថិ ឯតិស្សំ អាបន្នាយំ សីលាវសេសាតិ អនវសេសាបត្តិ។
Saṃvaro pahānaṃ paṭisaṅkhāti saṃvaravinayo, pahānavinayo, paṭisaṅkhāvinayo ca vutto. Tenāha ‘‘ayaṃ vinayo’’ti. ‘‘Paññattaṃ apaññatta’’nti dukaṃ ‘‘bhāsitaṃ abhāsita’’nti dukena atthato samānameva, tathā duṭṭhulladukaṃ garukadukena. Teneva tesaṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhānā…pe… idaṃ apaññattaṃ nāmā’’tiādinā sadisaniddeso kato. Sāvasesāpattinti avasesasīlehi sahitāpattiṃ. Natthi etissaṃ āpannāyaṃ sīlāvasesāti anavasesāpatti.
៣៥៤. បាឡិយំ សមគ្គានញ្ច អនុគ្គហោតិ យថា សមគ្គានំ សាមគ្គី ន ភិជ្ជតិ, ឯវំ អនុគ្គហណំ អនុពលប្បទានំ។
354. Pāḷiyaṃ samaggānañca anuggahoti yathā samaggānaṃ sāmaggī na bhijjati, evaṃ anuggahaṇaṃ anubalappadānaṃ.
៣៥៥. សិយា នុ ខោតិ សម្ភវេយ្យ នុ ខោ។ តស្មិំ អធម្មទិដ្ឋីតិ អត្តនោ ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិ ឯតស្មិំ ទីបនេ អយុត្តទិដ្ឋិ។ ភេទេ អធម្មទិដ្ឋីតិ ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិ ទីបេត្វា អនុស្សាវនសលាកគ្គាហាបនាទិនា អត្តានំ មុញ្ចិត្វា ចតុវគ្គាទិកំ សង្ឃំ ឯកសីមាយមេវ ឋិតតោ ចតុវគ្គាទិសង្ឃតោ វិយោជេត្វា ឯកកម្មាទិនិប្ផាទនវសេន សង្ឃភេទករណេ អធម្មទិដ្ឋិកោ ហុត្វាតិ អត្ថោ។ វិនិធាយ ទិដ្ឋិន្តិ យា តស្មិំ ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិ ទីបនេ អត្តនោ អធម្មទិដ្ឋិ ឧប្បជ្ជតិ, តំ វិនិធាយ បដិច្ឆាទេត្វា ‘‘ធម្មោ ឯវាយ’’ន្តិ វិបរីតតោ បកាសេត្វាតិ អត្ថោ។ ឯវំ សព្ពត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
355.Siyānu khoti sambhaveyya nu kho. Tasmiṃ adhammadiṭṭhīti attano ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti etasmiṃ dīpane ayuttadiṭṭhi. Bhede adhammadiṭṭhīti ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpetvā anussāvanasalākaggāhāpanādinā attānaṃ muñcitvā catuvaggādikaṃ saṅghaṃ ekasīmāyameva ṭhitato catuvaggādisaṅghato viyojetvā ekakammādinipphādanavasena saṅghabhedakaraṇe adhammadiṭṭhiko hutvāti attho. Vinidhāya diṭṭhinti yā tasmiṃ ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpane attano adhammadiṭṭhi uppajjati, taṃ vinidhāya paṭicchādetvā ‘‘dhammo evāya’’nti viparītato pakāsetvāti attho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo.
ភេទេ ធម្មទិដ្ឋីតិ យថាវុត្តនយេន សង្ឃភេទនេ ទោសោ នត្ថីតិ លទ្ធិកោ។ អយំ បន ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិ ទីបនេ អធម្មទិដ្ឋិកោ ហុត្វាបិ តំ ទិដ្ឋិំ វិនិធាយ ករណេន សង្ឃភេទកោ អតេកិច្ឆោ ជាតោ។ ឯវំ ភេទេ វេមតិកោតិ ឥមស្ស បន ភេទេ វេមតិកទិដ្ឋិយា វិនិធានម្បិ អត្ថិ។ សេសំ សមមេវ។ តស្មិំ ធម្មទិដ្ឋិភេទេ អធម្មទិដ្ឋីតិ អយំ បន ភេទេ អធម្មទិដ្ឋិំ វិនិធាយ កតត្តា សង្ឃភេទកោ អតេកិច្ឆោ ជាតោ។ សុក្កបក្ខេ បន សព្ពត្ថ ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិអាទិទីបនេ វា ភេទេ វា ធម្មទិដ្ឋិតាយ ទិដ្ឋិំ អវិនិធាយេវ កតត្តា សង្ឃភេទកោបិ សតេកិច្ឆោ ជាតោ។ តស្មា ‘‘អធម្មំ ធម្មោ’’តិអាទិទីបនេ វា សង្ឃភេទេ វា ឧភោសុបិ វា អធម្មទិដ្ឋិ វា វេមតិកោ វា ហុត្វា តំ ទិដ្ឋិំ, វិមតិញ្ច វិនិធាយ ‘‘ធម្មោ’’តិ បកាសេត្វា វុត្តនយេន សង្ឃភេទំ ករោន្តស្សេវ អានន្តរិយំ ហោតីតិ វេទិតព្ពំ។
Bhede dhammadiṭṭhīti yathāvuttanayena saṅghabhedane doso natthīti laddhiko. Ayaṃ pana ‘‘adhammaṃ dhammo’’ti dīpane adhammadiṭṭhiko hutvāpi taṃ diṭṭhiṃ vinidhāya karaṇena saṅghabhedako atekiccho jāto. Evaṃ bhede vematikoti imassa pana bhede vematikadiṭṭhiyā vinidhānampi atthi. Sesaṃ samameva. Tasmiṃ dhammadiṭṭhibhede adhammadiṭṭhīti ayaṃ pana bhede adhammadiṭṭhiṃ vinidhāya katattā saṅghabhedako atekiccho jāto. Sukkapakkhe pana sabbattha ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādidīpane vā bhede vā dhammadiṭṭhitāya diṭṭhiṃ avinidhāyeva katattā saṅghabhedakopi satekiccho jāto. Tasmā ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādidīpane vā saṅghabhede vā ubhosupi vā adhammadiṭṭhi vā vematiko vā hutvā taṃ diṭṭhiṃ, vimatiñca vinidhāya ‘‘dhammo’’ti pakāsetvā vuttanayena saṅghabhedaṃ karontasseva ānantariyaṃ hotīti veditabbaṃ.
ឧបាលិបញ្ហាកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Upālipañhākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
សង្ឃភេទកក្ខន្ធកវណ្ណនានយោ និដ្ឋិតោ។
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ឧបាលិបញ្ហា • Upālipañhā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ឧបាលិបញ្ហាកថា • Upālipañhākathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ឧបាលិបញ្ហកថាវណ្ណនា • Upālipañhakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថាវណ្ណនា • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ឧបាលិបញ្ហាកថា • Upālipañhākathā
