Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౬. ఉపాలిసుత్తం
6. Upālisuttaṃ
౫౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా నాళన్దాయం విహరతి పావారికమ్బవనే. తేన ఖో పన సమయేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో 1 నాళన్దాయం పటివసతి మహతియా నిగణ్ఠపరిసాయ సద్ధిం. అథ ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నాళన్దాయం పిణ్డాయ చరిత్వా పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో యేన పావారికమ్బవనం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం అట్ఠాసి. ఏకమన్తం ఠితం ఖో దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘సంవిజ్జన్తి ఖో, తపస్సి 2, ఆసనాని; సచే ఆకఙ్ఖసి నిసీదా’’తి. ఏవం వుత్తే, దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో అఞ్ఞతరం నీచం ఆసనం గహేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘కతి పన, తపస్సి, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో కమ్మాని పఞ్ఞపేతి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా’’తి?
56. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 3 nāḷandāyaṃ paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho nāḷandāyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, tapassi 4, āsanāni; sace ākaṅkhasi nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto kammāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘న ఖో, ఆవుసో గోతమ, ఆచిణ్ణం నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స ‘కమ్మం, కమ్మ’న్తి పఞ్ఞపేతుం; ‘దణ్డం, దణ్డ’న్తి ఖో, ఆవుసో గోతమ, ఆచిణ్ణం నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స పఞ్ఞపేతు’’న్తి.
‘‘Na kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ‘kammaṃ, kamma’nti paññapetuṃ; ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paññapetu’’nti.
‘‘కతి పన, తపస్సి, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో దణ్డాని పఞ్ఞపేతి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా’’తి?
‘‘Kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘తీణి ఖో, ఆవుసో గోతమ, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో దణ్డాని పఞ్ఞపేతి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియాతి, సేయ్యథిదం – కాయదణ్డం, వచీదణ్డం, మనోదణ్డ’’న్తి.
‘‘Tīṇi kho, āvuso gotama, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti, seyyathidaṃ – kāyadaṇḍaṃ, vacīdaṇḍaṃ, manodaṇḍa’’nti.
‘‘కిం పన, తపస్సి, అఞ్ఞదేవ కాయదణ్డం, అఞ్ఞం వచీదణ్డం, అఞ్ఞం మనోదణ్డ’’న్తి?
‘‘Kiṃ pana, tapassi, aññadeva kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti?
‘‘అఞ్ఞదేవ , ఆవుసో గోతమ, కాయదణ్డం, అఞ్ఞం వచీదణ్డం, అఞ్ఞం మనోదణ్డ’’న్తి.
‘‘Aññadeva , āvuso gotama, kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti.
‘‘ఇమేసం పన, తపస్సి, తిణ్ణం దణ్డానం ఏవం పటివిభత్తానం ఏవం పటివిసిట్ఠానం కతమం దణ్డం నిగణ్ఠో నాటపుత్తో మహాసావజ్జతరం పఞ్ఞపేతి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా , యది వా కాయదణ్డం, యది వా వచీదణ్డం, యది వా మనోదణ్డ’’న్తి?
‘‘Imesaṃ pana, tapassi, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ daṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā , yadi vā kāyadaṇḍaṃ, yadi vā vacīdaṇḍaṃ, yadi vā manodaṇḍa’’nti?
‘‘ఇమేసం ఖో, ఆవుసో గోతమ, తిణ్ణం దణ్డానం ఏవం పటివిభత్తానం ఏవం పటివిసిట్ఠానం కాయదణ్డం నిగణ్ఠో నాటపుత్తో మహాసావజ్జతరం పఞ్ఞపేతి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డం, నో తథా మనోదణ్డ’’న్తి.
‘‘Imesaṃ kho, āvuso gotama, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ kāyadaṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍaṃ, no tathā manodaṇḍa’’nti.
‘‘కాయదణ్డన్తి, తపస్సి, వదేసి’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘కాయదణ్డన్తి, ఆవుసో గోతమ, వదామి’’.
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.
‘‘కాయదణ్డన్తి, తపస్సి, వదేసి’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘కాయదణ్డన్తి, ఆవుసో గోతమ, వదామి’’.
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.
‘‘కాయదణ్డన్తి, తపస్సి, వదేసి’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘కాయదణ్డన్తి, ఆవుసో గోతమ, వదామీ’’తి.
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmī’’ti.
ఇతిహ భగవా దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం యావతతియకం పతిట్ఠాపేసి.
Itiha bhagavā dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpesi.
౫౭. ఏవం వుత్తే, దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘త్వం పనావుసో గోతమ, కతి దణ్డాని పఞ్ఞపేసి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా’’తి?
57. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tvaṃ panāvuso gotama, kati daṇḍāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘న ఖో, తపస్సి, ఆచిణ్ణం తథాగతస్స ‘దణ్డం, దణ్డ’న్తి పఞ్ఞపేతుం; ‘కమ్మం, కమ్మ’న్తి ఖో, తపస్సి, ఆచిణ్ణం తథాగతస్స పఞ్ఞపేతు’’న్తి?
‘‘Na kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti paññapetuṃ; ‘kammaṃ, kamma’nti kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa paññapetu’’nti?
‘‘త్వం పనావుసో గోతమ, కతి కమ్మాని పఞ్ఞపేసి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా’’తి?
‘‘Tvaṃ panāvuso gotama, kati kammāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘తీణి ఖో అహం, తపస్సి, కమ్మాని పఞ్ఞపేమి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, సేయ్యథిదం – కాయకమ్మం, వచీకమ్మం, మనోకమ్మ’’న్తి.
‘‘Tīṇi kho ahaṃ, tapassi, kammāni paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, seyyathidaṃ – kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokamma’’nti.
‘‘కిం పనావుసో గోతమ, అఞ్ఞదేవ కాయకమ్మం, అఞ్ఞం వచీకమ్మం, అఞ్ఞం మనోకమ్మ’’న్తి?
‘‘Kiṃ panāvuso gotama, aññadeva kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti?
‘‘అఞ్ఞదేవ, తపస్సి, కాయకమ్మం, అఞ్ఞం వచీకమ్మం, అఞ్ఞం మనోకమ్మ’’న్తి.
‘‘Aññadeva, tapassi, kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti.
‘‘ఇమేసం పనావుసో గోతమ, తిణ్ణం కమ్మానం ఏవం పటివిభత్తానం ఏవం పటివిసిట్ఠానం కతమం కమ్మం మహాసావజ్జతరం పఞ్ఞపేసి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, యది వా కాయకమ్మం, యది వా వచీకమ్మం, యది వా మనోకమ్మ’’న్తి?
‘‘Imesaṃ panāvuso gotama, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ kammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, yadi vā kāyakammaṃ, yadi vā vacīkammaṃ, yadi vā manokamma’’nti?
‘‘ఇమేసం ఖో అహం, తపస్సి, తిణ్ణం కమ్మానం ఏవం పటివిభత్తానం ఏవం పటివిసిట్ఠానం మనోకమ్మం మహాసావజ్జతరం పఞ్ఞపేమి పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా కాయకమ్మం, నో తథా వచీకమ్మ’’న్తి.
‘‘Imesaṃ kho ahaṃ, tapassi, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ manokammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā kāyakammaṃ, no tathā vacīkamma’’nti.
‘‘మనోకమ్మన్తి, ఆవుసో గోతమ, వదేసి’’?
‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘మనోకమ్మన్తి, తపస్సి, వదామి’’.
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.
‘‘మనోకమ్మన్తి, ఆవుసో గోతమ, వదేసి’’?
‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘మనోకమ్మన్తి, తపస్సి, వదామి’’.
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.
‘‘మనోకమ్మన్తి , ఆవుసో గోతమ, వదేసి’’?
‘‘Manokammanti , āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘మనోకమ్మన్తి, తపస్సి, వదామీ’’తి.
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmī’’ti.
ఇతిహ దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో భగవన్తం ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం యావతతియకం పతిట్ఠాపేత్వా ఉట్ఠాయాసనా యేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో తేనుపసఙ్కమి.
Itiha dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami.
౫౮. తేన ఖో పన సమయేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో మహతియా గిహిపరిసాయ సద్ధిం నిసిన్నో హోతి బాలకినియా పరిసాయ ఉపాలిపముఖాయ. అద్దసా ఖో నిగణ్ఠో నాటపుత్తో దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం; దిస్వాన దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం ఏతదవోచ – ‘‘హన్ద, కుతో ను త్వం, తపస్సి, ఆగచ్ఛసి దివా దివస్సా’’తి? ‘‘ఇతో హి ఖో అహం, భన్తే, ఆగచ్ఛామి సమణస్స గోతమస్స సన్తికా’’తి. ‘‘అహు పన తే, తపస్సి, సమణేన గోతమేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి ? ‘‘అహు ఖో మే, భన్తే, సమణేన గోతమేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి. ‘‘యథా కథం పన తే, తపస్సి, అహు సమణేన గోతమేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి? అథ ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో యావతకో అహోసి భగవతా సద్ధిం కథాసల్లాపో తం సబ్బం నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స ఆరోచేసి. ఏవం వుత్తే, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు సాధు, తపస్సి! యథా తం సుతవతా సావకేన సమ్మదేవ సత్థుసాసనం ఆజానన్తేన ఏవమేవ దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన సమణస్స గోతమస్స బ్యాకతం. కిఞ్హి సోభతి ఛవో మనోదణ్డో ఇమస్స ఏవం ఓళారికస్స కాయదణ్డస్స ఉపనిధాయ! అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో’’తి.
58. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā gihiparisāya saddhiṃ nisinno hoti bālakiniyā parisāya upālipamukhāya. Addasā kho nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu tvaṃ, tapassi, āgacchasi divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bhante, āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Ahu pana te, tapassi, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti ? ‘‘Ahu kho me, bhante, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, tapassi, ahu samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti? Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ārocesi. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, tapassi! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evameva dīghatapassinā nigaṇṭhena samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
౫౯. ఏవం వుత్తే, ఉపాలి గహపతి నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు సాధు, భన్తే దీఘతపస్సీ 5! యథా తం సుతవతా సావకేన సమ్మదేవ సత్థుసాసనం ఆజానన్తేన ఏవమేవం భదన్తేన తపస్సినా సమణస్స గోతమస్స బ్యాకతం. కిఞ్హి సోభతి ఛవో మనోదణ్డో ఇమస్స ఏవం ఓళారికస్స కాయదణ్డస్స ఉపనిధాయ! అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో. హన్ద చాహం, భన్తే, గచ్ఛామి సమణస్స గోతమస్స ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం వాదం ఆరోపేస్సామి. సచే మే సమణో గోతమో తథా పతిట్ఠహిస్సతి యథా భదన్తేన తపస్సినా పతిట్ఠాపితం; సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో దీఘలోమికం ఏళకం లోమేసు గహేత్వా ఆకడ్ఢేయ్య పరికడ్ఢేయ్య సమ్పరికడ్ఢేయ్య, ఏవమేవాహం సమణం గోతమం వాదేన వాదం ఆకడ్ఢిస్సామి పరికడ్ఢిస్సామి సమ్పరికడ్ఢిస్సామి . సేయ్యథాపి నామ బలవా సోణ్డికాకమ్మకారో మహన్తం సోణ్డికాకిలఞ్జం గమ్భీరే ఉదకరహదే పక్ఖిపిత్వా కణ్ణే గహేత్వా ఆకడ్ఢేయ్య పరికడ్ఢేయ్య సమ్పరికడ్ఢేయ్య, ఏవమేవాహం సమణం గోతమం వాదేన వాదం ఆకడ్ఢిస్సామి పరికడ్ఢిస్సామి సమ్పరికడ్ఢిస్సామి. సేయ్యథాపి నామ బలవా సోణ్డికాధుత్తో వాలం 6 కణ్ణే గహేత్వా ఓధునేయ్య నిద్ధునేయ్య నిప్ఫోటేయ్య 7, ఏవమేవాహం సమణం గోతమం వాదేన వాదం ఓధునిస్సామి నిద్ధునిస్సామి నిప్ఫోటేస్సామి . సేయ్యథాపి నామ కుఞ్జరో సట్ఠిహాయనో గమ్భీరం పోక్ఖరణిం ఓగాహేత్వా సాణధోవికం నామ కీళితజాతం కీళతి, ఏవమేవాహం సమణం గోతమం సాణధోవికం మఞ్ఞే కీళితజాతం కీళిస్సామి. హన్ద చాహం, భన్తే, గచ్ఛామి సమణస్స గోతమస్స ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం వాదం ఆరోపేస్సామీ’’తి. ‘‘గచ్ఛ త్వం, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం వాదం ఆరోపేహి. అహం వా హి, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్యం, దీఘతపస్సీ వా నిగణ్ఠో, త్వం వా’’తి.
59. Evaṃ vutte, upāli gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante dīghatapassī 8! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ bhadantena tapassinā samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmi. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhahissati yathā bhadantena tapassinā patiṭṭhāpitaṃ; seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi . Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākilañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 9 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 10, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi . Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmī’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti.
౬౦. ఏవం వుత్తే, దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘న ఖో మేతం, భన్తే, రుచ్చతి యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్య. సమణో హి, భన్తే, గోతమో మాయావీ ఆవట్టనిం మాయం జానాతి యాయ అఞ్ఞతిత్థియానం సావకే ఆవట్టేతీ’’తి. ‘‘అట్ఠానం ఖో ఏతం, తపస్సి, అనవకాసో యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. ఠానఞ్చ ఖో ఏతం విజ్జతి యం సమణో గోతమో ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. గచ్ఛ, త్వం, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం వాదం ఆరోపేహి. అహం వా హి, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్యం, దీఘతపస్సీ వా నిగణ్ఠో, త్వం వా’’తి. దుతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ…పే॰… తతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘న ఖో మేతం, భన్తే, రుచ్చతి యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్య. సమణో హి, భన్తే, గోతమో మాయావీ ఆవట్టనిం మాయం జానాతి యాయ అఞ్ఞతిత్థియానం సావకే ఆవట్టేతీ’’తి. ‘‘అట్ఠానం ఖో ఏతం, తపస్సి , అనవకాసో యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. ఠానఞ్చ ఖో ఏతం విజ్జతి యం సమణో గోతమో ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. గచ్ఛ త్వం, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స ఇమస్మిం కథావత్థుస్మిం వాదం ఆరోపేహి. అహం వా హి, గహపతి, సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్యం, దీఘతపస్సీ వా నిగణ్ఠో, త్వం వా’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఉపాలి గహపతి నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స పటిస్సుత్వా ఉట్ఠాయాసనా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా యేన పావారికమ్బవనం యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఉపాలి గహపతి భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఆగమా ను ఖ్విధ, భన్తే, దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో’’తి?
60. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha, tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āgamā nu khvidha, bhante, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti?
‘‘ఆగమా ఖ్విధ, గహపతి, దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో’’తి.
‘‘Āgamā khvidha, gahapati, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti.
‘‘అహు ఖో పన తే, భన్తే, దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి?
‘‘Ahu kho pana te, bhante, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
‘‘అహు ఖో మే, గహపతి, దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి.
‘‘Ahu kho me, gahapati, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti.
‘‘యథా కథం పన తే, భన్తే, అహు దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన సద్ధిం కోచిదేవ కథాసల్లాపో’’తి?
‘‘Yathā kathaṃ pana te, bhante, ahu dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
అథ ఖో భగవా యావతకో అహోసి దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన సద్ధిం కథాసల్లాపో తం సబ్బం ఉపాలిస్స గహపతిస్స ఆరోచేసి.
Atha kho bhagavā yāvatako ahosi dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ upālissa gahapatissa ārocesi.
౬౧. ఏవం వుత్తే, ఉపాలి గహపతి భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు సాధు, భన్తే తపస్సీ! యథా తం సుతవతా సావకేన సమ్మదేవ సత్థుసాసనం ఆజానన్తేన ఏవమేవం దీఘతపస్సినా నిగణ్ఠేన భగవతో బ్యాకతం. కిఞ్హి సోభతి ఛవో మనోదణ్డో ఇమస్స ఏవం ఓళారికస్స కాయదణ్డస్స ఉపనిధాయ? అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో’’తి. ‘‘సచే ఖో త్వం, గహపతి, సచ్చే పతిట్ఠాయ మన్తేయ్యాసి సియా నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’తి. ‘‘సచ్చే అహం, భన్తే, పతిట్ఠాయ మన్తేస్సామి; హోతు నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’తి.
61. Evaṃ vutte, upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante tapassī! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ dīghatapassinā nigaṇṭhena bhagavato byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya? Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti. ‘‘Sace kho tvaṃ, gahapati, sacce patiṭṭhāya manteyyāsi siyā no ettha kathāsallāpo’’ti. ‘‘Sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’ti.
౬౨. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, ఇధస్స నిగణ్ఠో ఆబాధికో దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో సీతోదకపటిక్ఖిత్తో ఉణ్హోదకపటిసేవీ. సో సీతోదకం అలభమానో కాలఙ్కరేయ్య. ఇమస్స పన, గహపతి, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో కత్థూపపత్తిం పఞ్ఞపేతీ’’తి?
62. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idhassa nigaṇṭho ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno sītodakapaṭikkhitto uṇhodakapaṭisevī. So sītodakaṃ alabhamāno kālaṅkareyya. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto katthūpapattiṃ paññapetī’’ti?
‘‘అత్థి, భన్తే, మనోసత్తా నామ దేవా తత్థ సో ఉపపజ్జతి’’.
‘‘Atthi, bhante, manosattā nāma devā tattha so upapajjati’’.
‘‘తం కిస్స హేతు’’?
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘అసు హి, భన్తే , మనోపటిబద్ధో కాలఙ్కరోతీ’’తి.
‘‘Asu hi, bhante , manopaṭibaddho kālaṅkarotī’’ti.
‘‘మనసి కరోహి, గహపతి 11, మనసి కరిత్వా ఖో, గహపతి, బ్యాకరోహి. న ఖో తే సన్ధియతి పురిమేన వా పచ్ఛిమం, పచ్ఛిమేన వా పురిమం. భాసితా ఖో పన తే, గహపతి, ఏసా వాచా – ‘సచ్చే అహం, భన్తే, పతిట్ఠాయ మన్తేస్సామి, హోతు నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’’తి. ‘‘కిఞ్చాపి, భన్తే, భగవా ఏవమాహ, అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో’’తి.
‘‘Manasi karohi, gahapati 12, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi, hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
౬౩. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి , ఇధస్స నిగణ్ఠో నాటపుత్తో చాతుయామసంవరసంవుతో సబ్బవారివారితో సబ్బవారియుత్తో సబ్బవారిధుతో సబ్బవారిఫుటో. సో అభిక్కమన్తో పటిక్కమన్తో బహూ ఖుద్దకే పాణే సఙ్ఘాతం ఆపాదేతి. ఇమస్స పన, గహపతి, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో కం విపాకం పఞ్ఞపేతీ’’తి?
63. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idhassa nigaṇṭho nāṭaputto cātuyāmasaṃvarasaṃvuto sabbavārivārito sabbavāriyutto sabbavāridhuto sabbavāriphuṭo. So abhikkamanto paṭikkamanto bahū khuddake pāṇe saṅghātaṃ āpādeti. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kaṃ vipākaṃ paññapetī’’ti?
‘‘అసఞ్చేతనికం, భన్తే, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో నో మహాసావజ్జం పఞ్ఞపేతీ’’తి.
‘‘Asañcetanikaṃ, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto no mahāsāvajjaṃ paññapetī’’ti.
‘‘సచే పన, గహపతి, చేతేతీ’’తి?
‘‘Sace pana, gahapati, cetetī’’ti?
‘‘మహాసావజ్జం, భన్తే, హోతీ’’తి.
‘‘Mahāsāvajjaṃ, bhante, hotī’’ti.
‘‘చేతనం పన, గహపతి, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో కిస్మిం పఞ్ఞపేతీ’’తి?
‘‘Cetanaṃ pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kismiṃ paññapetī’’ti?
‘‘మనోదణ్డస్మిం, భన్తే’’తి.
‘‘Manodaṇḍasmiṃ, bhante’’ti.
‘‘మనసి కరోహి, గహపతి , మనసి కరిత్వా ఖో, గహపతి, బ్యాకరోహి. న ఖో తే సన్ధియతి పురిమేన వా పచ్ఛిమం, పచ్ఛిమేన వా పురిమం. భాసితా ఖో పన తే, గహపతి, ఏసా వాచా – ‘సచ్చే అహం, భన్తే, పతిట్ఠాయ మన్తేస్సామి; హోతు నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’’తి. ‘‘కిఞ్చాపి, భన్తే, భగవా ఏవమాహ, అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో’’తి.
‘‘Manasi karohi, gahapati , manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
౬౪. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, అయం నాళన్దా ఇద్ధా చేవ ఫీతా చ బహుజనా ఆకిణ్ణమనుస్సా’’తి?
64. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti?
‘‘ఏవం, భన్తే, అయం నాళన్దా ఇద్ధా చేవ ఫీతా చ బహుజనా ఆకిణ్ణమనుస్సా’’తి.
‘‘Evaṃ, bhante, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, ఇధ పురిసో ఆగచ్ఛేయ్య ఉక్ఖిత్తాసికో. సో ఏవం వదేయ్య – ‘అహం యావతికా ఇమిస్సా నాళన్దాయ పాణా తే ఏకేన ఖణేన ఏకేన ముహుత్తేన ఏకం మంసఖలం ఏకం మంసపుఞ్జం కరిస్సామీ’తి. తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, పహోతి ను ఖో సో పురిసో యావతికా ఇమిస్సా నాళన్దాయ పాణా తే ఏకేన ఖణేన ఏకేన ముహుత్తేన ఏకం మంసఖలం ఏకం మంసపుఞ్జం కాతు’’న్తి?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idha puriso āgaccheyya ukkhittāsiko. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so puriso yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātu’’nti?
‘‘దసపి, భన్తే, పురిసా, వీసమ్పి, భన్తే, పురిసా, తింసమ్పి, భన్తే, పురిసా, చత్తారీసమ్పి, భన్తే, పురిసా, పఞ్ఞాసమ్పి, భన్తే, పురిసా నప్పహోన్తి యావతికా ఇమిస్సా నాళన్దాయ పాణా తే ఏకేన ఖణేన ఏకేన ముహుత్తేన ఏకం మంసఖలం ఏకం మంసపుఞ్జం కాతుం. కిఞ్హి సోభతి ఏకో ఛవో పురిసో’’తి!
‘‘Dasapi, bhante, purisā, vīsampi, bhante, purisā, tiṃsampi, bhante, purisā, cattārīsampi, bhante, purisā, paññāsampi, bhante, purisā nappahonti yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati eko chavo puriso’’ti!
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి , ఇధ ఆగచ్ఛేయ్య సమణో వా బ్రాహ్మణో వా ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో. సో ఏవం వదేయ్య – ‘అహం ఇమం నాళన్దం ఏకేన మనోపదోసేన భస్మం కరిస్సామీ’తి. తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, పహోతి ను ఖో సో సమణో వా బ్రాహ్మణో వా ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో ఇమం నాళన్దం ఏకేన మనోపదోసేన భస్మం కాతు’’న్తి ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idha āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ kātu’’nti ?
‘‘దసపి, భన్తే, నాళన్దా, వీసమ్పి నాళన్దా, తింసమ్పి నాళన్దా, చత్తారీసమ్పి నాళన్దా, పఞ్ఞాసమ్పి నాళన్దా పహోతి సో సమణో వా బ్రాహ్మణో వా ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో ఏకేన మనోపదోసేన భస్మం కాతుం. కిఞ్హి సోభతి ఏకా ఛవా నాళన్దా’’తి!
‘‘Dasapi, bhante, nāḷandā, vīsampi nāḷandā, tiṃsampi nāḷandā, cattārīsampi nāḷandā, paññāsampi nāḷandā pahoti so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto ekena manopadosena bhasmaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati ekā chavā nāḷandā’’ti!
‘‘మనసి కరోహి, గహపతి, మనసి కరిత్వా ఖో, గహపతి, బ్యాకరోహి. న ఖో తే సన్ధియతి పురిమేన వా పచ్ఛిమం, పచ్ఛిమేన వా పురిమం. భాసితా ఖో పన తే, గహపతి, ఏసా వాచా – ‘సచ్చే అహం, భన్తే, పతిట్ఠాయ మన్తేస్సామి; హోతు నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’’తి.
‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.
‘‘కిఞ్చాపి, భన్తే, భగవా ఏవమాహ, అథ ఖో కాయదణ్డోవ మహాసావజ్జతరో పాపస్స కమ్మస్స కిరియాయ పాపస్స కమ్మస్స పవత్తియా, నో తథా వచీదణ్డో, నో తథా మనోదణ్డో’’తి.
‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
‘‘ఏవం, భన్తే, సుతం మే దణ్డకీరఞ్ఞం కాలిఙ్గారఞ్ఞం మజ్ఝారఞ్ఞం మాతఙ్గారఞ్ఞం అరఞ్ఞం అరఞ్ఞభూత’’న్తి.
‘‘Evaṃ, bhante, sutaṃ me daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, గహపతి, కిన్తి తే సుతం కేన తం దణ్డకీరఞ్ఞం కాలిఙ్గారఞ్ఞం మజ్ఝారఞ్ఞం మాతఙ్గారఞ్ఞం అరఞ్ఞం అరఞ్ఞభూత’’న్తి?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, kinti te sutaṃ kena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti?
‘‘సుతం మేతం, భన్తే, ఇసీనం మనోపదోసేన తం దణ్డకీరఞ్ఞం కాలిఙ్గారఞ్ఞం మజ్ఝారఞ్ఞం మాతఙ్గారఞ్ఞం అరఞ్ఞం అరఞ్ఞభూత’’న్తి.
‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante, isīnaṃ manopadosena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.
‘‘మనసి కరోహి, గహపతి, మనసి కరిత్వా ఖో, గహపతి, బ్యాకరోహి. న ఖో తే సన్ధియతి పురిమేన వా పచ్ఛిమం, పచ్ఛిమేన వా పురిమం. భాసితా ఖో పన తే, గహపతి, ఏసా వాచా – ‘సచ్చే అహం, భన్తే, పతిట్ఠాయ మన్తేస్సామి; హోతు నో ఏత్థ కథాసల్లాపో’’’తి.
‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.
౬౬. ‘‘పురిమేనేవాహం , భన్తే, ఓపమ్మేన భగవతో అత్తమనో అభిరద్ధో. అపి చాహం ఇమాని భగవతో విచిత్రాని పఞ్హపటిభానాని సోతుకామో, ఏవాహం భగవన్తం పచ్చనీకం కాతబ్బం అమఞ్ఞిస్సం. అభిక్కన్తం, భన్తే, అభిక్కన్తం, భన్తే! సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీతి; ఏవమేవం భగవతా అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
66. ‘‘Purimenevāhaṃ , bhante, opammena bhagavato attamano abhiraddho. Api cāhaṃ imāni bhagavato vicitrāni pañhapaṭibhānāni sotukāmo, evāhaṃ bhagavantaṃ paccanīkaṃ kātabbaṃ amaññissaṃ. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
౬౭. ‘‘అనువిచ్చకారం ఖో, గహపతి, కరోహి, అనువిచ్చకారో తుమ్హాదిసానం ఞాతమనుస్సానం సాధు హోతీ’’తి. ‘‘ఇమినాపాహం, భన్తే, భగవతో భియ్యోసోమత్తాయ అత్తమనో అభిరద్ధో యం మం భగవా ఏవమాహ – ‘అనువిచ్చకారం ఖో, గహపతి, కరోహి, అనువిచ్చకారో తుమ్హాదిసానం ఞాతమనుస్సానం సాధు హోతీ’తి. మఞ్హి, భన్తే, అఞ్ఞతిత్థియా సావకం లభిత్వా కేవలకప్పం నాళన్దం పటాకం పరిహరేయ్యుం – ‘ఉపాలి అమ్హాకం గహపతి సావకత్తం ఉపగతో’తి. అథ చ పన మం భగవా ఏవమాహ – ‘అనువిచ్చకారం ఖో, గహపతి, కరోహి, అనువిచ్చకారో తుమ్హాదిసానం ఞాతమనుస్సానం సాధు హోతీ’తి. ఏసాహం, భన్తే, దుతియమ్పి భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
67. ‘‘Anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Mañhi, bhante, aññatitthiyā sāvakaṃ labhitvā kevalakappaṃ nāḷandaṃ paṭākaṃ parihareyyuṃ – ‘upāli amhākaṃ gahapati sāvakattaṃ upagato’ti. Atha ca pana maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Esāhaṃ, bhante, dutiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
౬౮. ‘‘దీఘరత్తం ఖో తే, గహపతి, నిగణ్ఠానం ఓపానభూతం కులం యేన నేసం ఉపగతానం పిణ్డకం దాతబ్బం మఞ్ఞేయ్యాసీ’’తి. ‘‘ఇమినాపాహం, భన్తే, భగవతో భియ్యోసోమత్తాయ అత్తమనో అభిరద్ధో యం మం భగవా ఏవమాహ – ‘దీఘరత్తం ఖో తే, గహపతి, నిగణ్ఠానం ఓపానభూతం కులం యేన నేసం ఉపగతానం పిణ్డకం దాతబ్బం మఞ్ఞేయ్యాసీ’తి. సుతం మేతం, భన్తే, సమణో గోతమో ఏవమాహ – ‘మయ్హమేవ దానం దాతబ్బం, నాఞ్ఞేసం దానం దాతబ్బం; మయ్హమేవ సావకానం దానం దాతబ్బం, నాఞ్ఞేసం సావకానం దానం దాతబ్బం; మయ్హమేవ దిన్నం మహప్ఫలం, నాఞ్ఞేసం దిన్నం మహప్ఫలం; మయ్హమేవ సావకానం దిన్నం మహప్ఫలం, నాఞ్ఞేసం సావకానం దిన్నం మహప్ఫల’న్తి. అథ చ పన మం భగవా నిగణ్ఠేసుపి దానే సమాదపేతి. అపి చ, భన్తే, మయమేత్థ కాలం జానిస్సామ. ఏసాహం, భన్తే, తతియమ్పి భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
68. ‘‘Dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’ti. Sutaṃ metaṃ, bhante, samaṇo gotamo evamāha – ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Atha ca pana maṃ bhagavā nigaṇṭhesupi dāne samādapeti. Api ca, bhante, mayamettha kālaṃ jānissāma. Esāhaṃ, bhante, tatiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
౬౯. అథ ఖో భగవా ఉపాలిస్స గహపతిస్స అనుపుబ్బిం కథం 17 కథేసి, సేయ్యథిదం – దానకథం సీలకథం సగ్గకథం, కామానం ఆదీనవం ఓకారం సంకిలేసం, నేక్ఖమ్మే ఆనిసంసం పకాసేసి. యదా భగవా అఞ్ఞాసి ఉపాలిం గహపతిం కల్లచిత్తం ముదుచిత్తం వినీవరణచిత్తం ఉదగ్గచిత్తం పసన్నచిత్తం, అథ యా బుద్ధానం సాముక్కంసికా ధమ్మదేసనా తం పకాసేసి – దుక్ఖం, సముదయం, నిరోధం, మగ్గం. సేయ్యథాపి నామ సుద్ధం వత్థం అపగతకాళకం సమ్మదేవ రజనం పటిగ్గణ్హేయ్య, ఏవమేవ ఉపాలిస్స గహపతిస్స తస్మింయేవ ఆసనే విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’న్తి. అథ ఖో ఉపాలి గహపతి దిట్ఠధమ్మో పత్తధమ్మో విదితధమ్మో పరియోగాళ్హధమ్మో తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విగతకథంకథో వేసారజ్జప్పత్తో అపరప్పచ్చయో సత్థుసాసనే భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘హన్ద చ దాని మయం, భన్తే, గచ్ఛామ, బహుకిచ్చా మయం బహుకరణీయా’’తి. ‘‘యస్సదాని త్వం, గహపతి, కాలం మఞ్ఞసీ’’తి.
69. Atha kho bhagavā upālissa gahapatissa anupubbiṃ kathaṃ 18 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ, kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi upāliṃ gahapatiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva upālissa gahapatissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti. Atha kho upāli gahapati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, gahapati, kālaṃ maññasī’’ti.
౭౦. అథ ఖో ఉపాలి గహపతి భగవతో భాసితం అభినన్దిత్వా అనుమోదిత్వా ఉట్ఠాయాసనా భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా యేన సకం నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా దోవారికం ఆమన్తేసి – ‘‘అజ్జతగ్గే, సమ్మ దోవారిక, ఆవరామి ద్వారం నిగణ్ఠానం నిగణ్ఠీనం, అనావటం ద్వారం భగవతో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీనం ఉపాసకానం ఉపాసికానం. సచే కోచి నిగణ్ఠో ఆగచ్ఛతి తమేనం త్వం ఏవం వదేయ్యాసి – ‘తిట్ఠ, భన్తే, మా పావిసి. అజ్జతగ్గే ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో. ఆవటం ద్వారం నిగణ్ఠానం నిగణ్ఠీనం, అనావటం ద్వారం భగవతో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీనం ఉపాసకానం ఉపాసికానం . సచే తే, భన్తే, పిణ్డకేన అత్థో, ఏత్థేవ తిట్ఠ, ఏత్థేవ తే ఆహరిస్సన్తీ’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో దోవారికో ఉపాలిస్స గహపతిస్స పచ్చస్సోసి.
70. Atha kho upāli gahapati bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace koci nigaṇṭho āgacchati tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paccassosi.
౭౧. అస్సోసి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో – ‘‘ఉపాలి కిర గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో’’తి. అథ ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో యేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సుతం మేతం, భన్తే, ఉపాలి కిర గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో’’తి. ‘‘అట్ఠానం ఖో ఏతం, తపస్సి , అనవకాసో యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. ఠానఞ్చ ఖో ఏతం విజ్జతి యం సమణో గోతమో ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యా’’తి . దుతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో…పే॰… తతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సుతం మేతం, భన్తే …పే॰… ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యా’’తి. ‘‘హన్దాహం, భన్తే, గచ్ఛామి యావ జానామి యది వా ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో యది వా నో’’తి. ‘‘గచ్ఛ త్వం, తపస్సి, జానాహి యది వా ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో యది వా నో’’తి.
71. Assosi kho dīghatapassī nigaṇṭho – ‘‘upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti . Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante …pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handāhaṃ, bhante, gacchāmi yāva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, tapassi, jānāhi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.
౭౨. అథ ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో యేన ఉపాలిస్స గహపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో దోవారికో దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన దీఘతపస్సిం నిగణ్ఠం ఏతదవోచ – ‘‘తిట్ఠ, భన్తే, మా పావిసి. అజ్జతగ్గే ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో. ఆవటం ద్వారం నిగణ్ఠానం నిగణ్ఠీనం, అనావటం ద్వారం భగవతో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీనం ఉపాసకానం ఉపాసికానం . సచే తే, భన్తే, పిణ్డకేన అత్థో, ఏత్థేవ తిట్ఠ, ఏత్థేవ తే ఆహరిస్సన్తీ’’తి. ‘‘న మే, ఆవుసో, పిణ్డకేన అత్థో’’తి వత్వా తతో పటినివత్తిత్వా యేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చంయేవ ఖో, భన్తే, యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో. ఏతం ఖో తే అహం, భన్తే, నాలత్థం న ఖో మే, భన్తే, రుచ్చతి యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేయ్య. సమణో హి, భన్తే, గోతమో మాయావీ ఆవట్టనిం మాయం జానాతి యాయ అఞ్ఞతిత్థియానం సావకే ఆవట్టేతీతి. ఆవట్టో ఖో తే, భన్తే, ఉపాలి గహపతి సమణేన గోతమేన ఆవట్టనియా మాయాయా’’తి. ‘‘అట్ఠానం ఖో ఏతం, తపస్సి, అనవకాసో యం ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్య. ఠానఞ్చ ఖో ఏతం విజ్జతి యం సమణో గోతమో ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యా’’తి. దుతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చంయేవ, భన్తే…పే॰… ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యా’’తి. తతియమ్పి ఖో దీఘతపస్సీ నిగణ్ఠో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సచ్చంయేవ ఖో, భన్తే…పే॰… ఉపాలిస్స గహపతిస్స సావకత్తం ఉపగచ్ఛేయ్యా’’తి. ‘‘హన్ద చాహం , తపస్సి, గచ్ఛామి యావ చాహం సామంయేవ జానామి యది వా ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో యది వా నో’’తి.
72. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Na me, āvuso, piṇḍakena attho’’ti vatvā tato paṭinivattitvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante, yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Etaṃ kho te ahaṃ, bhante, nālatthaṃ na kho me, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetīti. Āvaṭṭo kho te, bhante, upāli gahapati samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handa cāhaṃ , tapassi, gacchāmi yāva cāhaṃ sāmaṃyeva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.
అథ ఖో నిగణ్ఠో నాటపుత్తో మహతియా నిగణ్ఠపరిసాయ సద్ధిం యేన ఉపాలిస్స గహపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి. అద్దసా ఖో దోవారికో నిగణ్ఠం నాటపుత్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘తిట్ఠ, భన్తే, మా పావిసి. అజ్జతగ్గే ఉపాలి గహపతి సమణస్స గోతమస్స సావకత్తం ఉపగతో. ఆవటం ద్వారం నిగణ్ఠానం నిగణ్ఠీనం, అనావటం ద్వారం భగవతో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీనం ఉపాసకానం ఉపాసికానం. సచే తే, భన్తే, పిణ్డకేన అత్థో, ఏత్థేవ తిట్ఠ, ఏత్థేవ తే ఆహరిస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేన హి, సమ్మ దోవారిక, యేన ఉపాలి గహపతి తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా ఉపాలిం గహపతిం ఏవం వదేహి – ‘నిగణ్ఠో, భన్తే, నాటపుత్తో మహతియా నిగణ్ఠపరిసాయ సద్ధిం బహిద్వారకోట్ఠకే ఠితో; సో తే దస్సనకామో’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో దోవారికో నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స పటిస్సుత్వా యేన ఉపాలి గహపతి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఉపాలిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘నిగణ్ఠో, భన్తే, నాటపుత్తో మహతియా నిగణ్ఠపరిసాయ సద్ధిం బహిద్వారకోట్ఠకే ఠితో; సో తే దస్సనకామో’’తి. ‘‘తేన హి, సమ్మ దోవారిక, మజ్ఝిమాయ ద్వారసాలాయ ఆసనాని పఞ్ఞపేహీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో దోవారికో ఉపాలిస్స గహపతిస్స పటిస్సుత్వా మజ్ఝిమాయ ద్వారసాలాయ ఆసనాని పఞ్ఞపేత్వా యేన ఉపాలి గహపతి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఉపాలిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘పఞ్ఞత్తాని ఖో, భన్తే, మజ్ఝిమాయ ద్వారసాలాయ ఆసనాని. యస్సదాని కాలం మఞ్ఞసీ’’తి.
Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, yena upāli gahapati tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ evaṃ vadehi – ‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapetvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘paññattāni kho, bhante, majjhimāya dvārasālāya āsanāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti.
౭౩. అథ ఖో ఉపాలి గహపతి యేన మజ్ఝిమా ద్వారసాలా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా యం తత్థ ఆసనం అగ్గఞ్చ సేట్ఠఞ్చ ఉత్తమఞ్చ పణీతఞ్చ తత్థ సామం నిసీదిత్వా దోవారికం ఆమన్తేసి – ‘‘తేన హి, సమ్మ దోవారిక, యేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏవం వదేహి – ‘ఉపాలి, భన్తే, గహపతి ఏవమాహ – పవిస కిర, భన్తే, సచే ఆకఙ్ఖసీ’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో దోవారికో ఉపాలిస్స గహపతిస్స పటిస్సుత్వా యేన నిగణ్ఠో నాటపుత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఉపాలి, భన్తే, గహపతి ఏవమాహ – ‘పవిస కిర, భన్తే, సచే ఆకఙ్ఖసీ’’’తి. అథ ఖో నిగణ్ఠో నాటపుత్తో మహతియా నిగణ్ఠపరిసాయ సద్ధిం యేన మజ్ఝిమా ద్వారసాలా తేనుపసఙ్కమి. అథ ఖో ఉపాలి గహపతి – యం సుదం పుబ్బే యతో పస్సతి నిగణ్ఠం నాటపుత్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం దిస్వాన తతో పచ్చుగ్గన్త్వా యం తత్థ ఆసనం అగ్గఞ్చ సేట్ఠఞ్చ ఉత్తమఞ్చ పణీతఞ్చ తం ఉత్తరాసఙ్గేన సమ్మజ్జిత్వా 19 పరిగ్గహేత్వా నిసీదాపేతి సో – దాని యం తత్థ ఆసనం అగ్గఞ్చ సేట్ఠఞ్చ ఉత్తమఞ్చ పణీతఞ్చ తత్థ సామం నిసీదిత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘సంవిజ్జన్తి ఖో, భన్తే, ఆసనాని; సచే ఆకఙ్ఖసి, నిసీదా’’తి. ఏవం వుత్తే, నిగణ్ఠో నాటపుత్తో ఉపాలిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘ఉమ్మత్తోసి త్వం, గహపతి, దత్తోసి త్వం, గహపతి! ‘గచ్ఛామహం, భన్తే, సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేస్సామీ’తి గన్త్వా మహతాసి వాదసఙ్ఘాటేన పటిముక్కో ఆగతో. సేయ్యథాపి, గహపతి, పురిసో అణ్డహారకో గన్త్వా ఉబ్భతేహి అణ్డేహి ఆగచ్ఛేయ్య, సేయ్యథా వా పన గహపతి పురిసో అక్ఖికహారకో గన్త్వా ఉబ్భతేహి అక్ఖీహి ఆగచ్ఛేయ్య; ఏవమేవ ఖో త్వం, గహపతి, ‘గచ్ఛామహం, భన్తే, సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేస్సామీ’తి గన్త్వా మహతాసి వాదసఙ్ఘాటేన పటిముక్కో ఆగతో. ఆవట్టోసి ఖో త్వం, గహపతి, సమణేన గోతమేన ఆవట్టనియా మాయాయా’’తి.
73. Atha kho upāli gahapati yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, samma dovārika, yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ evaṃ vadehi – ‘upāli, bhante, gahapati evamāha – pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘upāli, bhante, gahapati evamāha – ‘pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami. Atha kho upāli gahapati – yaṃ sudaṃ pubbe yato passati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna tato paccuggantvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca taṃ uttarāsaṅgena sammajjitvā 20 pariggahetvā nisīdāpeti so – dāni yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, bhante, āsanāni; sace ākaṅkhasi, nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ummattosi tvaṃ, gahapati, dattosi tvaṃ, gahapati! ‘Gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Seyyathāpi, gahapati, puriso aṇḍahārako gantvā ubbhatehi aṇḍehi āgaccheyya, seyyathā vā pana gahapati puriso akkhikahārako gantvā ubbhatehi akkhīhi āgaccheyya; evameva kho tvaṃ, gahapati, ‘gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Āvaṭṭosi kho tvaṃ, gahapati, samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti.
౭౪. ‘‘భద్దికా, భన్తే, ఆవట్టనీ మాయా; కల్యాణీ, భన్తే, ఆవట్టనీ మాయా; పియా మే, భన్తే, ఞాతిసాలోహితా ఇమాయ ఆవట్టనియా ఆవట్టేయ్యుం; పియానమ్పి మే అస్స ఞాతిసాలోహితానం దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ; సబ్బే చేపి, భన్తే, ఖత్తియా ఇమాయ ఆవట్టనియా ఆవట్టేయ్యుం; సబ్బేసానమ్పిస్స ఖత్తియానం దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ; సబ్బే చేపి, భన్తే, బ్రాహ్మణా…పే॰… వేస్సా…పే॰… సుద్దా ఇమాయ ఆవట్టనియా ఆవట్టేయ్యుం; సబ్బేసానమ్పిస్స సుద్దానం దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ; సదేవకో చేపి, భన్తే, లోకో సమారకో సబ్రహ్మకో సస్సమణబ్రాహ్మణీ పజా సదేవమనుస్సా ఇమాయ ఆవట్టనియా ఆవట్టేయ్యుం; సదేవకస్సపిస్స లోకస్స సమారకస్స సబ్రహ్మకస్స సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయాతి. తేన హి, భన్తే, ఉపమం తే కరిస్సామి. ఉపమాయ పిధేకచ్చే విఞ్ఞూ పురిసా భాసితస్స అత్థం ఆజానన్తి.
74. ‘‘Bhaddikā, bhante, āvaṭṭanī māyā; kalyāṇī, bhante, āvaṭṭanī māyā; piyā me, bhante, ñātisālohitā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, khattiyā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, brāhmaṇā…pe… vessā…pe… suddā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sadevako cepi, bhante, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Tena hi, bhante, upamaṃ te karissāmi. Upamāya pidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti.
౭౫. ‘‘భూతపుబ్బం , భన్తే, అఞ్ఞతరస్స బ్రాహ్మణస్స జిణ్ణస్స వుడ్ఢస్స మహల్లకస్స దహరా మాణవికా పజాపతీ అహోసి గబ్భినీ ఉపవిజఞ్ఞా. అథ ఖో, భన్తే, సా మాణవికా తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘గచ్ఛ త్వం, బ్రాహ్మణ, ఆపణా మక్కటచ్ఛాపకం కిణిత్వా ఆనేహి, యో మే కుమారకస్స కీళాపనకో భవిస్సతీ’తి. ఏవం వుత్తే, సో బ్రాహ్మణో తం మాణవికం ఏతదవోచ – ‘ఆగమేహి తావ, భోతి, యావ విజాయతి. సచే త్వం, భోతి, కుమారకం విజాయిస్ససి, తస్సా తే అహం ఆపణా మక్కటచ్ఛాపకం కిణిత్వా ఆనేస్సామి, యో తే కుమారకస్స కీళాపనకో భవిస్సతి. సచే పన త్వం, భోతి, కుమారికం విజాయిస్ససి, తస్సా తే అహం ఆపణా మక్కటచ్ఛాపికం కిణిత్వా ఆనేస్సామి, యా తే కుమారికాయ కీళాపనికా భవిస్సతీ’తి. దుతియమ్పి ఖో, భన్తే, సా మాణవికా…పే॰… తతియమ్పి ఖో, భన్తే, సా మాణవికా తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘గచ్ఛ త్వం, బ్రాహ్మణ, ఆపణా మక్కటచ్ఛాపకం కిణిత్వా ఆనేహి, యో మే కుమారకస్స కీళాపనకో భవిస్సతీ’తి. అథ ఖో, భన్తే, సో బ్రాహ్మణో తస్సా మాణవికాయ సారత్తో పటిబద్ధచిత్తో ఆపణా మక్కటచ్ఛాపకం కిణిత్వా ఆనేత్వా తం మాణవికం ఏతదవోచ – ‘అయం తే, భోతి, ఆపణా మక్కటచ్ఛాపకో కిణిత్వా ఆనీతో, యో తే కుమారకస్స కీళాపనకో భవిస్సతీ’తి. ఏవం వుత్తే, భన్తే, సా మాణవికా తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘గచ్ఛ త్వం, బ్రాహ్మణ, ఇమం మక్కటచ్ఛాపకం ఆదాయ యేన రత్తపాణి రజతపుత్తో తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా రత్తపాణిం రజకపుత్తం ఏవం వదేహి – ఇచ్ఛామహం, సమ్మ రత్తపాణి, ఇమం మక్కటచ్ఛాపకం పీతావలేపనం నామ రఙ్గజాతం రజితం ఆకోటితపచ్చాకోటితం ఉభతోభాగవిమట్ఠ’న్తి.
75. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhante, aññatarassa brāhmaṇassa jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa daharā māṇavikā pajāpatī ahosi gabbhinī upavijaññā. Atha kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, so brāhmaṇo taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘āgamehi tāva, bhoti, yāva vijāyati. Sace tvaṃ, bhoti, kumārakaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānessāmi, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissati. Sace pana tvaṃ, bhoti, kumārikaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpikaṃ kiṇitvā ānessāmi, yā te kumārikāya kīḷāpanikā bhavissatī’ti. Dutiyampi kho, bhante, sā māṇavikā…pe… tatiyampi kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānetvā taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘ayaṃ te, bhoti, āpaṇā makkaṭacchāpako kiṇitvā ānīto, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajataputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ evaṃ vadehi – icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti.
‘‘అథ ఖో, భన్తే, సో బ్రాహ్మణో తస్సా మాణవికాయ సారత్తో పటిబద్ధచిత్తో తం మక్కటచ్ఛాపకం ఆదాయ యేన రత్తపాణి రజకపుత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రత్తపాణిం రజకపుత్తం ఏతదవోచ – ‘ఇచ్ఛామహం, సమ్మ రత్తపాణి, ఇమం మక్కటచ్ఛాపకం పీతావలేపనం నామ రఙ్గజాతం రజితం ఆకోటితపచ్చాకోటితం ఉభతోభాగవిమట్ఠ’న్తి. ఏవం వుత్తే, భన్తే, రత్తపాణి రజకపుత్తో తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘అయం ఖో తే, మక్కటచ్ఛాపకో రఙ్గక్ఖమో హి ఖో, నో ఆకోటనక్ఖమో , నో విమజ్జనక్ఖమో’తి. ఏవమేవ ఖో, భన్తే, బాలానం నిగణ్ఠానం వాదో రఙ్గక్ఖమో హి ఖో బాలానం నో పణ్డితానం, నో అనుయోగక్ఖమో, నో విమజ్జనక్ఖమో. అథ ఖో, భన్తే, సో బ్రాహ్మణో అపరేన సమయేన నవం దుస్సయుగం ఆదాయ యేన రత్తపాణి రజకపుత్తో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రత్తపాణిం రజకపుత్తం ఏతదవోచ – ‘ఇచ్ఛామహం, సమ్మ రత్తపాణి, ఇమం నవం దుస్సయుగం పీతావలేపనం నామ రఙ్గజాతం రజితం ఆకోటితపచ్చాకోటితం ఉభతోభాగవిమట్ఠ’న్తి. ఏవం వుత్తే, భన్తే, రత్తపాణి రజకపుత్తో తం బ్రాహ్మణం ఏతదవోచ – ‘ఇదం ఖో తే, భన్తే, నవం దుస్సయుగం రఙ్గక్ఖమఞ్చేవ ఆకోటనక్ఖమఞ్చ విమజ్జనక్ఖమఞ్చా’తి. ఏవమేవ ఖో, భన్తే, తస్స భగవతో వాదో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స రఙ్గక్ఖమో చేవ పణ్డితానం నో బాలానం, అనుయోగక్ఖమో చ విమజ్జనక్ఖమో చా’’తి.
‘‘Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto taṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘ayaṃ kho te, makkaṭacchāpako raṅgakkhamo hi kho, no ākoṭanakkhamo , no vimajjanakkhamo’ti. Evameva kho, bhante, bālānaṃ nigaṇṭhānaṃ vādo raṅgakkhamo hi kho bālānaṃ no paṇḍitānaṃ, no anuyogakkhamo, no vimajjanakkhamo. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo aparena samayena navaṃ dussayugaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ navaṃ dussayugaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘idaṃ kho te, bhante, navaṃ dussayugaṃ raṅgakkhamañceva ākoṭanakkhamañca vimajjanakkhamañcā’ti. Evameva kho, bhante, tassa bhagavato vādo arahato sammāsambuddhassa raṅgakkhamo ceva paṇḍitānaṃ no bālānaṃ, anuyogakkhamo ca vimajjanakkhamo cā’’ti.
‘‘సరాజికా ఖో, గహపతి, పరిసా ఏవం జానాతి – ‘ఉపాలి గహపతి నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స సావకో’తి. కస్స తం, గహపతి, సావకం ధారేమా’’తి? ఏవం వుత్తే, ఉపాలి గహపతి ఉట్ఠాయాసనా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా నిగణ్ఠం నాటపుత్తం ఏతదవోచ – ‘‘తేన హి, భన్తే, సుణోహి యస్సాహం సావకో’’తి –
‘‘Sarājikā kho, gahapati, parisā evaṃ jānāti – ‘upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvako’ti. Kassa taṃ, gahapati, sāvakaṃ dhāremā’’ti? Evaṃ vutte, upāli gahapati uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhante, suṇohi yassāhaṃ sāvako’’ti –
౭౬.
76.
‘‘ధీరస్స విగతమోహస్స, పభిన్నఖీలస్స విజితవిజయస్స;
‘‘Dhīrassa vigatamohassa, pabhinnakhīlassa vijitavijayassa;
అనీఘస్స సుసమచిత్తస్స, వుద్ధసీలస్స సాధుపఞ్ఞస్స;
Anīghassa susamacittassa, vuddhasīlassa sādhupaññassa;
వేసమన్తరస్స 21 విమలస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Vesamantarassa 22 vimalassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘అకథంకథిస్స తుసితస్స, వన్తలోకామిసస్స ముదితస్స;
‘‘Akathaṃkathissa tusitassa, vantalokāmisassa muditassa;
కతసమణస్స మనుజస్స, అన్తిమసారీరస్స నరస్స;
Katasamaṇassa manujassa, antimasārīrassa narassa;
అనోపమస్స విరజస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Anopamassa virajassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘అసంసయస్స కుసలస్స, వేనయికస్స సారథివరస్స;
‘‘Asaṃsayassa kusalassa, venayikassa sārathivarassa;
అనుత్తరస్స రుచిరధమ్మస్స, నిక్కఙ్ఖస్స పభాసకస్స 23;
Anuttarassa ruciradhammassa, nikkaṅkhassa pabhāsakassa 24;
మానచ్ఛిదస్స వీరస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Mānacchidassa vīrassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘నిసభస్స అప్పమేయ్యస్స, గమ్భీరస్స మోనపత్తస్స;
‘‘Nisabhassa appameyyassa, gambhīrassa monapattassa;
ఖేమఙ్కరస్స వేదస్స, ధమ్మట్ఠస్స సంవుతత్తస్స;
Khemaṅkarassa vedassa, dhammaṭṭhassa saṃvutattassa;
సఙ్గాతిగస్స ముత్తస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Saṅgātigassa muttassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘నాగస్స పన్తసేనస్స, ఖీణసంయోజనస్స ముత్తస్స;
‘‘Nāgassa pantasenassa, khīṇasaṃyojanassa muttassa;
దన్తస్స నిప్పపఞ్చస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Dantassa nippapañcassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘ఇసిసత్తమస్స అకుహస్స, తేవిజ్జస్స బ్రహ్మపత్తస్స;
‘‘Isisattamassa akuhassa, tevijjassa brahmapattassa;
పురిన్దదస్స సక్కస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Purindadassa sakkassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘అరియస్స భావితత్తస్స, పత్తిపత్తస్స వేయ్యాకరణస్స;
‘‘Ariyassa bhāvitattassa, pattipattassa veyyākaraṇassa;
సతిమతో విపస్సిస్స, అనభినతస్స నో అపనతస్స;
Satimato vipassissa, anabhinatassa no apanatassa;
అనేజస్స వసిప్పత్తస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి .
Anejassa vasippattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi .
‘‘సముగ్గతస్స 29 ఝాయిస్స, అననుగతన్తరస్స సుద్ధస్స;
‘‘Samuggatassa 30 jhāyissa, ananugatantarassa suddhassa;
తిణ్ణస్స తారయన్తస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Tiṇṇassa tārayantassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘సన్తస్స భూరిపఞ్ఞస్స, మహాపఞ్ఞస్స వీతలోభస్స;
‘‘Santassa bhūripaññassa, mahāpaññassa vītalobhassa;
తథాగతస్స సుగతస్స, అప్పటిపుగ్గలస్స అసమస్స;
Tathāgatassa sugatassa, appaṭipuggalassa asamassa;
విసారదస్స నిపుణస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మి.
Visāradassa nipuṇassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘తణ్హచ్ఛిదస్స బుద్ధస్స, వీతధూమస్స అనుపలిత్తస్స;
‘‘Taṇhacchidassa buddhassa, vītadhūmassa anupalittassa;
ఆహునేయ్యస్స యక్ఖస్స, ఉత్తమపుగ్గలస్స అతులస్స;
Āhuneyyassa yakkhassa, uttamapuggalassa atulassa;
మహతో యసగ్గపత్తస్స, భగవతో తస్స సావకోహమస్మీ’’తి.
Mahato yasaggapattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmī’’ti.
౭౭. ‘‘కదా సఞ్ఞూళ్హా పన తే, గహపతి, ఇమే సమణస్స గోతమస్స వణ్ణా’’తి? ‘‘సేయ్యథాపి, భన్తే, నానాపుప్ఫానం మహాపుప్ఫరాసి , తమేనం దక్ఖో మాలాకారో వా మాలాకారన్తేవాసీ వా విచిత్తం మాలం గన్థేయ్య; ఏవమేవ ఖో, భన్తే, సో భగవా అనేకవణ్ణో అనేకసతవణ్ణో. కో హి, భన్తే, వణ్ణారహస్స వణ్ణం న కరిస్సతీ’’తి? అథ ఖో నిగణ్ఠస్స నాటపుత్తస్స భగవతో సక్కారం అసహమానస్స తత్థేవ ఉణ్హం లోహితం ముఖతో ఉగ్గచ్ఛీతి 33.
77. ‘‘Kadā saññūḷhā pana te, gahapati, ime samaṇassa gotamassa vaṇṇā’’ti? ‘‘Seyyathāpi, bhante, nānāpupphānaṃ mahāpuppharāsi , tamenaṃ dakkho mālākāro vā mālākārantevāsī vā vicittaṃ mālaṃ gantheyya; evameva kho, bhante, so bhagavā anekavaṇṇo anekasatavaṇṇo. Ko hi, bhante, vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ na karissatī’’ti? Atha kho nigaṇṭhassa nāṭaputtassa bhagavato sakkāraṃ asahamānassa tattheva uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggacchīti 34.
ఉపాలిసుత్తం నిట్ఠితం ఛట్ఠం.
Upālisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౬. ఉపాలిసుత్తవణ్ణనా • 6. Upālisuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౬. ఉపాలిసుత్తవణ్ణనా • 6. Upālisuttavaṇṇanā