Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၆. ဥပာလိသုတ္တံ
6. Upālisuttaṃ
၅၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ နာဠန္ဒာယံ ဝိဟရတိ ပာဝာရိကမ္ဗဝနေ။ တေန ခော ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော 1 နာဠန္ဒာယံ ပဋိဝသတိ မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ။ အထ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နာဠန္ဒာယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန ပာဝာရိကမ္ဗဝနံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော, တပသ္သိ 2, အာသနာနိ; သစေ အာကင္ခသိ နိသီဒာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကတိ ပန, တပသ္သိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကမ္မာနိ ပညပေတိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ’’တိ?
56. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 3 nāḷandāyaṃ paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho nāḷandāyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, tapassi 4, āsanāni; sace ākaṅkhasi nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto kammāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘န ခော, အာဝုသော ဂောတမ, အာစိဏ္ဏံ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ‘ကမ္မံ, ကမ္မ’န္တိ ပညပေတုံ; ‘ဒဏ္ဍံ, ဒဏ္ဍ’န္တိ ခော, အာဝုသော ဂောတမ, အာစိဏ္ဏံ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ပညပေတု’’န္တိ။
‘‘Na kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ‘kammaṃ, kamma’nti paññapetuṃ; ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti kho, āvuso gotama, āciṇṇaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paññapetu’’nti.
‘‘ကတိ ပန, တပသ္သိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒဏ္ဍာနိ ပညပေတိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ’’တိ?
‘‘Kati pana, tapassi, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘တီဏိ ခော, အာဝုသော ဂောတမ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒဏ္ဍာနိ ပညပေတိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာတိ, သေယ္ယထိဒံ – ကာယဒဏ္ဍံ, ဝစီဒဏ္ဍံ, မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။
‘‘Tīṇi kho, āvuso gotama, nigaṇṭho nāṭaputto daṇḍāni paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti, seyyathidaṃ – kāyadaṇḍaṃ, vacīdaṇḍaṃ, manodaṇḍa’’nti.
‘‘ကိံ ပန, တပသ္သိ, အညဒေဝ ကာယဒဏ္ဍံ, အညံ ဝစီဒဏ္ဍံ, အညံ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ?
‘‘Kiṃ pana, tapassi, aññadeva kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti?
‘‘အညဒေဝ , အာဝုသော ဂောတမ, ကာယဒဏ္ဍံ, အညံ ဝစီဒဏ္ဍံ, အညံ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။
‘‘Aññadeva , āvuso gotama, kāyadaṇḍaṃ, aññaṃ vacīdaṇḍaṃ, aññaṃ manodaṇḍa’’nti.
‘‘ဣမေသံ ပန, တပသ္သိ, တိဏ္ဏံ ဒဏ္ဍာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကတမံ ဒဏ္ဍံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေတိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ , ယဒိ ဝာ ကာယဒဏ္ဍံ, ယဒိ ဝာ ဝစီဒဏ္ဍံ, ယဒိ ဝာ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ?
‘‘Imesaṃ pana, tapassi, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ daṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā , yadi vā kāyadaṇḍaṃ, yadi vā vacīdaṇḍaṃ, yadi vā manodaṇḍa’’nti?
‘‘ဣမေသံ ခော, အာဝုသော ဂောတမ, တိဏ္ဏံ ဒဏ္ဍာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကာယဒဏ္ဍံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေတိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍံ, နော တထာ မနောဒဏ္ဍ’’န္တိ။
‘‘Imesaṃ kho, āvuso gotama, tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ kāyadaṇḍaṃ nigaṇṭho nāṭaputto mahāsāvajjataraṃ paññapeti pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍaṃ, no tathā manodaṇḍa’’nti.
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒာမိ’’။
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒာမိ’’။
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmi’’.
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Kāyadaṇḍanti, tapassi, vadesi’’?
‘‘ကာယဒဏ္ဍန္တိ, အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒာမီ’’တိ။
‘‘Kāyadaṇḍanti, āvuso gotama, vadāmī’’ti.
ဣတိဟ ဘဂဝာ ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ယာဝတတိယကံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
Itiha bhagavā dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpesi.
၅၇. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တ္ဝံ ပနာဝုသော ဂောတမ, ကတိ ဒဏ္ဍာနိ ပညပေသိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ’’တိ?
57. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tvaṃ panāvuso gotama, kati daṇḍāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘န ခော, တပသ္သိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတသ္သ ‘ဒဏ္ဍံ, ဒဏ္ဍ’န္တိ ပညပေတုံ; ‘ကမ္မံ, ကမ္မ’န္တိ ခော, တပသ္သိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတသ္သ ပညပေတု’’န္တိ?
‘‘Na kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa ‘daṇḍaṃ, daṇḍa’nti paññapetuṃ; ‘kammaṃ, kamma’nti kho, tapassi, āciṇṇaṃ tathāgatassa paññapetu’’nti?
‘‘တ္ဝံ ပနာဝုသော ဂောတမ, ကတိ ကမ္မာနိ ပညပေသိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ’’တိ?
‘‘Tvaṃ panāvuso gotama, kati kammāni paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā’’ti?
‘‘တီဏိ ခော အဟံ, တပသ္သိ, ကမ္မာနိ ပညပေမိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, သေယ္ယထိဒံ – ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, မနောကမ္မ’’န္တိ။
‘‘Tīṇi kho ahaṃ, tapassi, kammāni paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, seyyathidaṃ – kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, manokamma’’nti.
‘‘ကိံ ပနာဝုသော ဂောတမ, အညဒေဝ ကာယကမ္မံ, အညံ ဝစီကမ္မံ, အညံ မနောကမ္မ’’န္တိ?
‘‘Kiṃ panāvuso gotama, aññadeva kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti?
‘‘အညဒေဝ, တပသ္သိ, ကာယကမ္မံ, အညံ ဝစီကမ္မံ, အညံ မနောကမ္မ’’န္တိ။
‘‘Aññadeva, tapassi, kāyakammaṃ, aññaṃ vacīkammaṃ, aññaṃ manokamma’’nti.
‘‘ဣမေသံ ပနာဝုသော ဂောတမ, တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ ကတမံ ကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေသိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, ယဒိ ဝာ ကာယကမ္မံ, ယဒိ ဝာ ဝစီကမ္မံ, ယဒိ ဝာ မနောကမ္မ’’န္တိ?
‘‘Imesaṃ panāvuso gotama, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ katamaṃ kammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapesi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, yadi vā kāyakammaṃ, yadi vā vacīkammaṃ, yadi vā manokamma’’nti?
‘‘ဣမေသံ ခော အဟံ, တပသ္သိ, တိဏ္ဏံ ကမ္မာနံ ဧဝံ ပဋိဝိဘတ္တာနံ ဧဝံ ပဋိဝိသိဋ္ဌာနံ မနောကမ္မံ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ ပညပေမိ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ကာယကမ္မံ, နော တထာ ဝစီကမ္မ’’န္တိ။
‘‘Imesaṃ kho ahaṃ, tapassi, tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ evaṃ paṭivisiṭṭhānaṃ manokammaṃ mahāsāvajjataraṃ paññapemi pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā kāyakammaṃ, no tathā vacīkamma’’nti.
‘‘မနောကမ္မန္တိ, အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒာမိ’’။
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.
‘‘မနောကမ္မန္တိ, အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Manokammanti, āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒာမိ’’။
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmi’’.
‘‘မနောကမ္မန္တိ , အာဝုသော ဂောတမ, ဝဒေသိ’’?
‘‘Manokammanti , āvuso gotama, vadesi’’?
‘‘မနောကမ္မန္တိ, တပသ္သိ, ဝဒာမီ’’တိ။
‘‘Manokammanti, tapassi, vadāmī’’ti.
ဣတိဟ ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော ဘဂဝန္တံ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ယာဝတတိယကံ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ။
Itiha dīghatapassī nigaṇṭho bhagavantaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami.
၅၈. တေန ခော ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ ဂိဟိပရိသာယ သဒ္ဓိံ နိသိန္နော ဟောတိ ဗာလကိနိယာ ပရိသာယ ဥပာလိပမုခာယ။ အဒ္ဒသာ ခော နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ; ဒိသ္ဝာန ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဟန္ဒ, ကုတော နု တ္ဝံ, တပသ္သိ, အာဂစ္ဆသိ ဒိဝာ ဒိဝသ္သာ’’တိ? ‘‘ဣတော ဟိ ခော အဟံ, ဘန္တေ, အာဂစ္ဆာမိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သန္တိကာ’’တိ။ ‘‘အဟု ပန တေ, တပသ္သိ, သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ ? ‘‘အဟု ခော မေ, ဘန္တေ, သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, တပသ္သိ, အဟု သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ? အထ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော ယာဝတကော အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပော တံ သဗ္ဗံ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု သာဓု, တပသ္သိ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝ ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဗ္ယာကတံ။ ကိဉ္ဟိ သောဘတိ ဆဝော မနောဒဏ္ဍော ဣမသ္သ ဧဝံ ဩဠာရိကသ္သ ကာယဒဏ္ဍသ္သ ဥပနိဓာယ! အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။
58. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā gihiparisāya saddhiṃ nisinno hoti bālakiniyā parisāya upālipamukhāya. Addasā kho nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu tvaṃ, tapassi, āgacchasi divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bhante, āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Ahu pana te, tapassi, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti ? ‘‘Ahu kho me, bhante, samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana te, tapassi, ahu samaṇena gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti? Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ nigaṇṭhassa nāṭaputtassa ārocesi. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, tapassi! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evameva dīghatapassinā nigaṇṭhena samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
၅၉. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပာလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဘန္တေ ဒီဃတပသ္သီ 5! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝံ ဘဒန္တေန တပသ္သိနာ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဗ္ယာကတံ။ ကိဉ္ဟိ သောဘတိ ဆဝော မနောဒဏ္ဍော ဣမသ္သ ဧဝံ ဩဠာရိကသ္သ ကာယဒဏ္ဍသ္သ ဥပနိဓာယ! အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော။ ဟန္ဒ စာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမိ။ သစေ မေ သမဏော ဂောတမော တထာ ပတိဋ္ဌဟိသ္သတိ ယထာ ဘဒန္တေန တပသ္သိနာ ပတိဋ္ဌာပိတံ; သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော ဒီဃလောမိကံ ဧဠကံ လောမေသု ဂဟေတ္ဝာ အာကဍ္ဎေယ္ယ ပရိကဍ္ဎေယ္ယ သမ္ပရိကဍ္ဎေယ္ယ, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာကဍ္ဎိသ္သာမိ ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ သောဏ္ဍိကာကမ္မကာရော မဟန္တံ သောဏ္ဍိကာကိလဉ္ဇံ ဂမ္ဘီရေ ဥဒကရဟဒေ ပက္ခိပိတ္ဝာ ကဏ္ဏေ ဂဟေတ္ဝာ အာကဍ္ဎေယ္ယ ပရိကဍ္ဎေယ္ယ သမ္ပရိကဍ္ဎေယ္ယ, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ အာကဍ္ဎိသ္သာမိ ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ သမ္ပရိကဍ္ဎိသ္သာမိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ သောဏ္ဍိကာဓုတ္တော ဝာလံ 6 ကဏ္ဏေ ဂဟေတ္ဝာ ဩဓုနေယ္ယ နိဒ္ဓုနေယ္ယ နိပ္ဖောဋေယ္ယ 7, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဝာဒေန ဝာဒံ ဩဓုနိသ္သာမိ နိဒ္ဓုနိသ္သာမိ နိပ္ဖောဋေသ္သာမိ ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကုဉ္ဇရော သဋ္ဌိဟာယနော ဂမ္ဘီရံ ပောက္ခရဏိံ ဩဂာဟေတ္ဝာ သာဏဓောဝိကံ နာမ ကီဠိတဇာတံ ကီဠတိ, ဧဝမေဝာဟံ သမဏံ ဂောတမံ သာဏဓောဝိကံ မညေ ကီဠိတဇာတံ ကီဠိသ္သာမိ။ ဟန္ဒ စာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝာ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယံ, ဒီဃတပသ္သီ ဝာ နိဂဏ္ဌော, တ္ဝံ ဝာ’’တိ။
59. Evaṃ vutte, upāli gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante dīghatapassī 8! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ bhadantena tapassinā samaṇassa gotamassa byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya! Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmi. Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhahissati yathā bhadantena tapassinā patiṭṭhāpitaṃ; seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi . Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākilañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi. Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ 9 kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya 10, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi . Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi. Handa cāhaṃ, bhante, gacchāmi samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropessāmī’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti.
၆၀. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘န ခော မေတံ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂောတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, တပသ္သိ, အနဝကာသော ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဌာနဉ္စ ခော ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂောတမော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဂစ္ဆ, တ္ဝံ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝာ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယံ, ဒီဃတပသ္သီ ဝာ နိဂဏ္ဌော, တ္ဝံ ဝာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘န ခော မေတံ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂောတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, တပသ္သိ , အနဝကာသော ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဌာနဉ္စ ခော ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂောတမော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဂစ္ဆ တ္ဝံ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဣမသ္မိံ ကထာဝတ္ထုသ္မိံ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ အဟံ ဝာ ဟိ, ဂဟပတိ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယံ, ဒီဃတပသ္သီ ဝာ နိဂဏ္ဌော, တ္ဝံ ဝာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန ပာဝာရိကမ္ဗဝနံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမာ နု ခ္ဝိဓ, ဘန္တေ, ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော’’တိ?
60. Evaṃ vutte, dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha, tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘na kho metaṃ, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyya. Gaccha tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa imasmiṃ kathāvatthusmiṃ vādaṃ āropehi. Ahaṃ vā hi, gahapati, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ, dīghatapassī vā nigaṇṭho, tvaṃ vā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena pāvārikambavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āgamā nu khvidha, bhante, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti?
‘‘အာဂမာ ခ္ဝိဓ, ဂဟပတိ, ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော’’တိ။
‘‘Āgamā khvidha, gahapati, dīghatapassī nigaṇṭho’’ti.
‘‘အဟု ခော ပန တေ, ဘန္တေ, ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ?
‘‘Ahu kho pana te, bhante, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
‘‘အဟု ခော မေ, ဂဟပတိ, ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ။
‘‘Ahu kho me, gahapati, dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti.
‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, ဘန္တေ, အဟု ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ?
‘‘Yathā kathaṃ pana te, bhante, ahu dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
အထ ခော ဘဂဝာ ယာဝတကော အဟောသိ ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပော တံ သဗ္ဗံ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ အာရောစေသိ။
Atha kho bhagavā yāvatako ahosi dīghatapassinā nigaṇṭhena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ upālissa gahapatissa ārocesi.
၆၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပာလိ ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သာဓု သာဓု, ဘန္တေ တပသ္သီ! ယထာ တံ သုတဝတာ သာဝကေန သမ္မဒေဝ သတ္ထုသာသနံ အာဇာနန္တေန ဧဝမေဝံ ဒီဃတပသ္သိနာ နိဂဏ္ဌေန ဘဂဝတော ဗ္ယာကတံ။ ကိဉ္ဟိ သောဘတိ ဆဝော မနောဒဏ္ဍော ဣမသ္သ ဧဝံ ဩဠာရိကသ္သ ကာယဒဏ္ဍသ္သ ဥပနိဓာယ? အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။ ‘‘သစေ ခော တ္ဝံ, ဂဟပတိ, သစ္စေ ပတိဋ္ဌာယ မန္တေယ္ယာသိ သိယာ နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’တိ။ ‘‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေသ္သာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’တိ။
61. Evaṃ vutte, upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu sādhu, bhante tapassī! Yathā taṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthusāsanaṃ ājānantena evamevaṃ dīghatapassinā nigaṇṭhena bhagavato byākataṃ. Kiñhi sobhati chavo manodaṇḍo imassa evaṃ oḷārikassa kāyadaṇḍassa upanidhāya? Atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti. ‘‘Sace kho tvaṃ, gahapati, sacce patiṭṭhāya manteyyāsi siyā no ettha kathāsallāpo’’ti. ‘‘Sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’ti.
၆၂. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ဣဓသ္သ နိဂဏ္ဌော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော သီတောဒကပဋိက္ခိတ္တော ဥဏ္ဟောဒကပဋိသေဝီ။ သော သီတောဒကံ အလဘမာနော ကာလင္ကရေယ္ယ။ ဣမသ္သ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကတ္ထူပပတ္တိံ ပညပေတီ’’တိ?
62. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idhassa nigaṇṭho ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno sītodakapaṭikkhitto uṇhodakapaṭisevī. So sītodakaṃ alabhamāno kālaṅkareyya. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto katthūpapattiṃ paññapetī’’ti?
‘‘အတ္ထိ, ဘန္တေ, မနောသတ္တာ နာမ ဒေဝာ တတ္ထ သော ဥပပဇ္ဇတိ’’။
‘‘Atthi, bhante, manosattā nāma devā tattha so upapajjati’’.
‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’?
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘အသု ဟိ, ဘန္တေ , မနောပဋိဗဒ္ဓော ကာလင္ကရောတီ’’တိ။
‘‘Asu hi, bhante , manopaṭibaddho kālaṅkarotī’’ti.
‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ 11, မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, ဂဟပတိ, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခော ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝာစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေသ္သာမိ, ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧဝမာဟ, အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။
‘‘Manasi karohi, gahapati 12, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi, hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
၆၃. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ , ဣဓသ္သ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော သဗ္ဗဝာရိဝာရိတော သဗ္ဗဝာရိယုတ္တော သဗ္ဗဝာရိဓုတော သဗ္ဗဝာရိဖုဋော။ သော အဘိက္ကမန္တော ပဋိက္ကမန္တော ဗဟူ ခုဒ္ဒကေ ပာဏေ သင္ဃာတံ အာပာဒေတိ။ ဣမသ္သ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကံ ဝိပာကံ ပညပေတီ’’တိ?
63. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idhassa nigaṇṭho nāṭaputto cātuyāmasaṃvarasaṃvuto sabbavārivārito sabbavāriyutto sabbavāridhuto sabbavāriphuṭo. So abhikkamanto paṭikkamanto bahū khuddake pāṇe saṅghātaṃ āpādeti. Imassa pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kaṃ vipākaṃ paññapetī’’ti?
‘‘အသဉ္စေတနိကံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော နော မဟာသာဝဇ္ဇံ ပညပေတီ’’တိ။
‘‘Asañcetanikaṃ, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto no mahāsāvajjaṃ paññapetī’’ti.
‘‘သစေ ပန, ဂဟပတိ, စေတေတီ’’တိ?
‘‘Sace pana, gahapati, cetetī’’ti?
‘‘မဟာသာဝဇ္ဇံ, ဘန္တေ, ဟောတီ’’တိ။
‘‘Mahāsāvajjaṃ, bhante, hotī’’ti.
‘‘စေတနံ ပန, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ကိသ္မိံ ပညပေတီ’’တိ?
‘‘Cetanaṃ pana, gahapati, nigaṇṭho nāṭaputto kismiṃ paññapetī’’ti?
‘‘မနောဒဏ္ဍသ္မိံ, ဘန္တေ’’တိ။
‘‘Manodaṇḍasmiṃ, bhante’’ti.
‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ , မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, ဂဟပတိ, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခော ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝာစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေသ္သာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’’တိ။ ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧဝမာဟ, အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။
‘‘Manasi karohi, gahapati , manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti. ‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
၆၄. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, အယံ နာဠန္ဒာ ဣဒ္ဓာ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ အာကိဏ္ဏမနုသ္သာ’’တိ?
64. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti?
‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, အယံ နာဠန္ဒာ ဣဒ္ဓာ စေဝ ဖီတာ စ ဗဟုဇနာ အာကိဏ္ဏမနုသ္သာ’’တိ။
‘‘Evaṃ, bhante, ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā’’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ဣဓ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဥက္ခိတ္တာသိကော။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ယာဝတိကာ ဣမိသ္သာ နာဠန္ဒာယ ပာဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကရိသ္သာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ပဟောတိ နု ခော သော ပုရိသော ယာဝတိကာ ဣမိသ္သာ နာဠန္ဒာယ ပာဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကာတု’’န္တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, idha puriso āgaccheyya ukkhittāsiko. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so puriso yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātu’’nti?
‘‘ဒသပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, ဝီသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, တိံသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, စတ္တာရီသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ, ပညာသမ္ပိ, ဘန္တေ, ပုရိသာ နပ္ပဟောန္တိ ယာဝတိကာ ဣမိသ္သာ နာဠန္ဒာယ ပာဏာ တေ ဧကေန ခဏေန ဧကေန မုဟုတ္တေန ဧကံ မံသခလံ ဧကံ မံသပုဉ္ဇံ ကာတုံ။ ကိဉ္ဟိ သောဘတိ ဧကော ဆဝော ပုရိသော’’တိ!
‘‘Dasapi, bhante, purisā, vīsampi, bhante, purisā, tiṃsampi, bhante, purisā, cattārīsampi, bhante, purisā, paññāsampi, bhante, purisā nappahonti yāvatikā imissā nāḷandāya pāṇā te ekena khaṇena ekena muhuttena ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati eko chavo puriso’’ti!
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ , ဣဓ အာဂစ္ဆေယ္ယ သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဣမံ နာဠန္ဒံ ဧကေန မနောပဒောသေန ဘသ္မံ ကရိသ္သာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ပဟောတိ နု ခော သော သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဣမံ နာဠန္ဒံ ဧကေန မနောပဒောသေန ဘသ္မံ ကာတု’’န္တိ ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati , idha āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, pahoti nu kho so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto imaṃ nāḷandaṃ ekena manopadosena bhasmaṃ kātu’’nti ?
‘‘ဒသပိ, ဘန္တေ, နာဠန္ဒာ, ဝီသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, တိံသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, စတ္တာရီသမ္ပိ နာဠန္ဒာ, ပညာသမ္ပိ နာဠန္ဒာ ပဟောတိ သော သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဣဒ္ဓိမာ စေတောဝသိပ္ပတ္တော ဧကေန မနောပဒောသေန ဘသ္မံ ကာတုံ။ ကိဉ္ဟိ သောဘတိ ဧကာ ဆဝာ နာဠန္ဒာ’’တိ!
‘‘Dasapi, bhante, nāḷandā, vīsampi nāḷandā, tiṃsampi nāḷandā, cattārīsampi nāḷandā, paññāsampi nāḷandā pahoti so samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto ekena manopadosena bhasmaṃ kātuṃ. Kiñhi sobhati ekā chavā nāḷandā’’ti!
‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ, မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, ဂဟပတိ, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခော ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝာစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေသ္သာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’’တိ။
‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.
‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ဧဝမာဟ, အထ ခော ကာယဒဏ္ဍောဝ မဟာသာဝဇ္ဇတရော ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာယ ပာပသ္သ ကမ္မသ္သ ပဝတ္တိယာ, နော တထာ ဝစီဒဏ္ဍော, နော တထာ မနောဒဏ္ဍော’’တိ။
‘‘Kiñcāpi, bhante, bhagavā evamāha, atha kho kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā, no tathā vacīdaṇḍo, no tathā manodaṇḍo’’ti.
‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, သုတံ မေ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင္ဂာရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင္ဂာရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ။
‘‘Evaṃ, bhante, sutaṃ me daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဂဟပတိ, ကိန္တိ တေ သုတံ ကေန တံ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင္ဂာရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင္ဂာရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, gahapati, kinti te sutaṃ kena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti?
‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, ဣသီနံ မနောပဒောသေန တံ ဒဏ္ဍကီရညံ ကာလိင္ဂာရညံ မဇ္ဈာရညံ မာတင္ဂာရညံ အရညံ အရညဘူတ’’န္တိ။
‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante, isīnaṃ manopadosena taṃ daṇḍakīraññaṃ kāliṅgāraññaṃ majjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūta’’nti.
‘‘မနသိ ကရောဟိ, ဂဟပတိ, မနသိ ကရိတ္ဝာ ခော, ဂဟပတိ, ဗ္ယာကရောဟိ။ န ခော တေ သန္ဓိယတိ ပုရိမေန ဝာ ပစ္ဆိမံ, ပစ္ဆိမေန ဝာ ပုရိမံ။ ဘာသိတာ ခော ပန တေ, ဂဟပတိ, ဧသာ ဝာစာ – ‘သစ္စေ အဟံ, ဘန္တေ, ပတိဋ္ဌာယ မန္တေသ္သာမိ; ဟောတု နော ဧတ္ထ ကထာသလ္လာပော’’’တိ။
‘‘Manasi karohi, gahapati, manasi karitvā kho, gahapati, byākarohi. Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ. Bhāsitā kho pana te, gahapati, esā vācā – ‘sacce ahaṃ, bhante, patiṭṭhāya mantessāmi; hotu no ettha kathāsallāpo’’’ti.
၆၆. ‘‘ပုရိမေနေဝာဟံ , ဘန္တေ, ဩပမ္မေန ဘဂဝတော အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓော။ အပိ စာဟံ ဣမာနိ ဘဂဝတော ဝိစိတ္ရာနိ ပဉ္ဟပဋိဘာနာနိ သောတုကာမော, ဧဝာဟံ ဘဂဝန္တံ ပစ္စနီကံ ကာတဗ္ဗံ အမညိသ္သံ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ – စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီတိ; ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
66. ‘‘Purimenevāhaṃ , bhante, opammena bhagavato attamano abhiraddho. Api cāhaṃ imāni bhagavato vicitrāni pañhapaṭibhānāni sotukāmo, evāhaṃ bhagavantaṃ paccanīkaṃ kātabbaṃ amaññissaṃ. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
၆၇. ‘‘အနုဝိစ္စကာရံ ခော, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမ္ဟာဒိသာနံ ဉာတမနုသ္သာနံ သာဓု ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓော ယံ မံ ဘဂဝာ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခော, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမ္ဟာဒိသာနံ ဉာတမနုသ္သာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ မဉ္ဟိ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ သာဝကံ လဘိတ္ဝာ ကေဝလကပ္ပံ နာဠန္ဒံ ပဋာကံ ပရိဟရေယ္ယုံ – ‘ဥပာလိ အမ္ဟာကံ ဂဟပတိ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝာ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခော, ဂဟပတိ, ကရောဟိ, အနုဝိစ္စကာရော တုမ္ဟာဒိသာနံ ဉာတမနုသ္သာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဒုတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
67. ‘‘Anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Mañhi, bhante, aññatitthiyā sāvakaṃ labhitvā kevalakappaṃ nāḷandaṃ paṭākaṃ parihareyyuṃ – ‘upāli amhākaṃ gahapati sāvakattaṃ upagato’ti. Atha ca pana maṃ bhagavā evamāha – ‘anuviccakāraṃ kho, gahapati, karohi, anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotī’ti. Esāhaṃ, bhante, dutiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
၆၈. ‘‘ဒီဃရတ္တံ ခော တေ, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပာနဘူတံ ကုလံ ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒာတဗ္ဗံ မညေယ္ယာသီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓော ယံ မံ ဘဂဝာ ဧဝမာဟ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခော တေ, ဂဟပတိ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပာနဘူတံ ကုလံ ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒာတဗ္ဗံ မညေယ္ယာသီ’တိ။ သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, သမဏော ဂောတမော ဧဝမာဟ – ‘မယ္ဟမေဝ ဒာနံ ဒာတဗ္ဗံ, နာညေသံ ဒာနံ ဒာတဗ္ဗံ; မယ္ဟမေဝ သာဝကာနံ ဒာနံ ဒာတဗ္ဗံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒာနံ ဒာတဗ္ဗံ; မယ္ဟမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ; မယ္ဟမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, နာညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝာ နိဂဏ္ဌေသုပိ ဒာနေ သမာဒပေတိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယမေတ္ထ ကာလံ ဇာနိသ္သာမ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, တတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
68. ‘‘Dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’’ti. ‘‘Imināpāhaṃ, bhante, bhagavato bhiyyosomattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha – ‘dīgharattaṃ kho te, gahapati, nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍakaṃ dātabbaṃ maññeyyāsī’ti. Sutaṃ metaṃ, bhante, samaṇo gotamo evamāha – ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Atha ca pana maṃ bhagavā nigaṇṭhesupi dāne samādapeti. Api ca, bhante, mayamettha kālaṃ jānissāma. Esāhaṃ, bhante, tatiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
၆၉. အထ ခော ဘဂဝာ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ 17 ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ, ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ ဘဂဝာ အညာသိ ဥပာလိံ ဂဟပတိံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’န္တိ။ အထ ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဟန္ဒ စ ဒာနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ, ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, ဂဟပတိ, ကာလံ မညသီ’’တိ။
69. Atha kho bhagavā upālissa gahapatissa anupubbiṃ kathaṃ 18 kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ, kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi upāliṃ gahapatiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva upālissa gahapatissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti. Atha kho upāli gahapati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘handa ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, gahapati, kālaṃ maññasī’’ti.
၇၀. အထ ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန သကံ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒောဝာရိကံ အာမန္တေသိ – ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ, သမ္မ ဒောဝာရိက, အာဝရာမိ ဒ္ဝာရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒ္ဝာရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပာသကာနံ ဥပာသိကာနံ။ သစေ ကောစိ နိဂဏ္ဌော အာဂစ္ဆတိ တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပာဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒ္ဝာရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒ္ဝာရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပာသကာနံ ဥပာသိကာနံ ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိသ္သန္တီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ဒောဝာရိကော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။
70. Atha kho upāli gahapati bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace koci nigaṇṭho āgacchati tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paccassosi.
၇၁. အသ္သောသိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော – ‘‘ဥပာလိ ကိရ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’’တိ။ အထ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ, ဥပာလိ ကိရ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, တပသ္သိ , အနဝကာသော ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဌာနဉ္စ ခော ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂောတမော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုတံ မေတံ, ဘန္တေ ။ပေ.။ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ဟန္ဒာဟံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမိ ယာဝ ဇာနာမိ ယဒိ ဝာ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝာ နော’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, တပသ္သိ, ဇာနာဟိ ယဒိ ဝာ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝာ နော’’တိ။
71. Assosi kho dīghatapassī nigaṇṭho – ‘‘upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante, upāli kira gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi , anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti . Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho…pe… tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante …pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handāhaṃ, bhante, gacchāmi yāva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti. ‘‘Gaccha tvaṃ, tapassi, jānāhi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.
၇၂. အထ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော ယေန ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဒောဝာရိကော ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန ဒီဃတပသ္သိံ နိဂဏ္ဌံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပာဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒ္ဝာရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒ္ဝာရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပာသကာနံ ဥပာသိကာနံ ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘န မေ, အာဝုသော, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော’’တိ ဝတ္ဝာ တတော ပဋိနိဝတ္တိတ္ဝာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံယေဝ ခော, ဘန္တေ, ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ ဧတံ ခော တေ အဟံ, ဘန္တေ, နာလတ္ထံ န ခော မေ, ဘန္တေ, ရုစ္စတိ ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေယ္ယ။ သမဏော ဟိ, ဘန္တေ, ဂောတမော မာယာဝီ အာဝဋ္ဋနိံ မာယံ ဇာနာတိ ယာယ အညတိတ္ထိယာနံ သာဝကေ အာဝဋ္ဋေတီတိ။ အာဝဋ္ဋော ခော တေ, ဘန္တေ, ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏေန ဂောတမေန အာဝဋ္ဋနိယာ မာယာယာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနံ ခော ဧတံ, တပသ္သိ, အနဝကာသော ယံ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယ။ ဌာနဉ္စ ခော ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ သမဏော ဂောတမော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံယေဝ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခော ဒီဃတပသ္သီ နိဂဏ္ဌော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံယေဝ ခော, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ဟန္ဒ စာဟံ , တပသ္သိ, ဂစ္ဆာမိ ယာဝ စာဟံ သာမံယေဝ ဇာနာမိ ယဒိ ဝာ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော ယဒိ ဝာ နော’’တိ။
72. Atha kho dīghatapassī nigaṇṭho yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna dīghatapassiṃ nigaṇṭhaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ . Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Na me, āvuso, piṇḍakena attho’’ti vatvā tato paṭinivattitvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante, yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Etaṃ kho te ahaṃ, bhante, nālatthaṃ na kho me, bhante, ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa vādaṃ āropeyya. Samaṇo hi, bhante, gotamo māyāvī āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetīti. Āvaṭṭo kho te, bhante, upāli gahapati samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, tapassi, anavakāso yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagaccheyya. Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ samaṇo gotamo upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Dutiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. Tatiyampi kho dīghatapassī nigaṇṭho nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃyeva kho, bhante…pe… upālissa gahapatissa sāvakattaṃ upagaccheyyā’’ti. ‘‘Handa cāhaṃ , tapassi, gacchāmi yāva cāhaṃ sāmaṃyeva jānāmi yadi vā upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā no’’ti.
အထ ခော နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဒောဝာရိကော နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တိဋ္ဌ, ဘန္တေ, မာ ပာဝိသိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဥပာလိ ဂဟပတိ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော။ အာဝဋံ ဒ္ဝာရံ နိဂဏ္ဌာနံ နိဂဏ္ဌီနံ, အနာဝဋံ ဒ္ဝာရံ ဘဂဝတော ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပာသကာနံ ဥပာသိကာနံ။ သစေ တေ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန အတ္ထော, ဧတ္ထေဝ တိဋ္ဌ, ဧတ္ထေဝ တေ အာဟရိသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒောဝာရိက, ယေန ဥပာလိ ဂဟပတိ တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဥပာလိံ ဂဟပတိံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘နိဂဏ္ဌော, ဘန္တေ, နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဗဟိဒ္ဝာရကောဋ္ဌကေ ဌိတော; သော တေ ဒသ္သနကာမော’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ဒောဝာရိကော နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဥပာလိ ဂဟပတိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဥပာလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘နိဂဏ္ဌော, ဘန္တေ, နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဗဟိဒ္ဝာရကောဋ္ဌကေ ဌိတော; သော တေ ဒသ္သနကာမော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒောဝာရိက, မဇ္ဈိမာယ ဒ္ဝာရသာလာယ အာသနာနိ ပညပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ဒောဝာရိကော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ မဇ္ဈိမာယ ဒ္ဝာရသာလာယ အာသနာနိ ပညပေတ္ဝာ ယေန ဥပာလိ ဂဟပတိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဥပာလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပညတ္တာနိ ခော, ဘန္တေ, မဇ္ဈိမာယ ဒ္ဝာရသာလာယ အာသနာနိ။ ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။
Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena upālissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho dovāriko nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭha, bhante, mā pāvisi. Ajjatagge upāli gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato. Āvaṭaṃ dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīnaṃ, anāvaṭaṃ dvāraṃ bhagavato bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Sace te, bhante, piṇḍakena attho, ettheva tiṭṭha, ettheva te āharissantī’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, yena upāli gahapati tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ evaṃ vadehi – ‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘nigaṇṭho, bhante, nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito; so te dassanakāmo’’ti. ‘‘Tena hi, samma dovārika, majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā majjhimāya dvārasālāya āsanāni paññapetvā yena upāli gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘paññattāni kho, bhante, majjhimāya dvārasālāya āsanāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti.
၇၃. အထ ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ ယေန မဇ္ဈိမာ ဒ္ဝာရသာလာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တတ္ထ သာမံ နိသီဒိတ္ဝာ ဒောဝာရိကံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ဒောဝာရိက, ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ဥပာလိ, ဘန္တေ, ဂဟပတိ ဧဝမာဟ – ပဝိသ ကိရ, ဘန္တေ, သစေ အာကင္ခသီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ဒောဝာရိကော ဥပာလိသ္သ ဂဟပတိသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဥပာလိ, ဘန္တေ, ဂဟပတိ ဧဝမာဟ – ‘ပဝိသ ကိရ, ဘန္တေ, သစေ အာကင္ခသီ’’’တိ။ အထ ခော နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော မဟတိယာ နိဂဏ္ဌပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန မဇ္ဈိမာ ဒ္ဝာရသာလာ တေနုပသင္ကမိ။ အထ ခော ဥပာလိ ဂဟပတိ – ယံ သုဒံ ပုဗ္ဗေ ယတော ပသ္သတိ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာန တတော ပစ္စုဂ္ဂန္တ္ဝာ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တံ ဥတ္တရာသင္ဂေန သမ္မဇ္ဇိတ္ဝာ 19 ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ နိသီဒာပေတိ သော – ဒာနိ ယံ တတ္ထ အာသနံ အဂ္ဂဉ္စ သေဋ္ဌဉ္စ ဥတ္တမဉ္စ ပဏီတဉ္စ တတ္ထ သာမံ နိသီဒိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော, ဘန္တေ, အာသနာနိ; သစေ အာကင္ခသိ, နိသီဒာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဥပာလိံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဥမ္မတ္တောသိ တ္ဝံ, ဂဟပတိ, ဒတ္တောသိ တ္ဝံ, ဂဟပတိ! ‘ဂစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’တိ ဂန္တ္ဝာ မဟတာသိ ဝာဒသင္ဃာဋေန ပဋိမုက္ကော အာဂတော။ သေယ္ယထာပိ, ဂဟပတိ, ပုရိသော အဏ္ဍဟာရကော ဂန္တ္ဝာ ဥဗ္ဘတေဟိ အဏ္ဍေဟိ အာဂစ္ဆေယ္ယ, သေယ္ယထာ ဝာ ပန ဂဟပတိ ပုရိသော အက္ခိကဟာရကော ဂန္တ္ဝာ ဥဗ္ဘတေဟိ အက္ခီဟိ အာဂစ္ဆေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော တ္ဝံ, ဂဟပတိ, ‘ဂစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’တိ ဂန္တ္ဝာ မဟတာသိ ဝာဒသင္ဃာဋေန ပဋိမုက္ကော အာဂတော။ အာဝဋ္ဋောသိ ခော တ္ဝံ, ဂဟပတိ, သမဏေန ဂောတမေန အာဝဋ္ဋနိယာ မာယာယာ’’တိ။
73. Atha kho upāli gahapati yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā dovārikaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, samma dovārika, yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ evaṃ vadehi – ‘upāli, bhante, gahapati evamāha – pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho dovāriko upālissa gahapatissa paṭissutvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘upāli, bhante, gahapati evamāha – ‘pavisa kira, bhante, sace ākaṅkhasī’’’ti. Atha kho nigaṇṭho nāṭaputto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami. Atha kho upāli gahapati – yaṃ sudaṃ pubbe yato passati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna tato paccuggantvā yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca taṃ uttarāsaṅgena sammajjitvā 20 pariggahetvā nisīdāpeti so – dāni yaṃ tattha āsanaṃ aggañca seṭṭhañca uttamañca paṇītañca tattha sāmaṃ nisīditvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘saṃvijjanti kho, bhante, āsanāni; sace ākaṅkhasi, nisīdā’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto upāliṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ummattosi tvaṃ, gahapati, dattosi tvaṃ, gahapati! ‘Gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Seyyathāpi, gahapati, puriso aṇḍahārako gantvā ubbhatehi aṇḍehi āgaccheyya, seyyathā vā pana gahapati puriso akkhikahārako gantvā ubbhatehi akkhīhi āgaccheyya; evameva kho tvaṃ, gahapati, ‘gacchāmahaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessāmī’ti gantvā mahatāsi vādasaṅghāṭena paṭimukko āgato. Āvaṭṭosi kho tvaṃ, gahapati, samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyā’’ti.
၇၄. ‘‘ဘဒ္ဒိကာ, ဘန္တေ, အာဝဋ္ဋနီ မာယာ; ကလ္ယာဏီ, ဘန္တေ, အာဝဋ္ဋနီ မာယာ; ပိယာ မေ, ဘန္တေ, ဉာတိသာလောဟိတာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယ္ယုံ; ပိယာနမ္ပိ မေ အသ္သ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ; သဗ္ဗေ စေပိ, ဘန္တေ, ခတ္တိယာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယ္ယုံ; သဗ္ဗေသာနမ္ပိသ္သ ခတ္တိယာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ; သဗ္ဗေ စေပိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏာ။ပေ.။ ဝေသ္သာ။ပေ.။ သုဒ္ဒာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယ္ယုံ; သဗ္ဗေသာနမ္ပိသ္သ သုဒ္ဒာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ; သဒေဝကော စေပိ, ဘန္တေ, လောကော သမာရကော သဗ္ရဟ္မကော သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏီ ပဇာ သဒေဝမနုသ္သာ ဣမာယ အာဝဋ္ဋနိယာ အာဝဋ္ဋေယ္ယုံ; သဒေဝကသ္သပိသ္သ လောကသ္သ သမာရကသ္သ သဗ္ရဟ္မကသ္သ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုသ္သာယ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာတိ။ တေန ဟိ, ဘန္တေ, ဥပမံ တေ ကရိသ္သာမိ။ ဥပမာယ ပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ အာဇာနန္တိ။
74. ‘‘Bhaddikā, bhante, āvaṭṭanī māyā; kalyāṇī, bhante, āvaṭṭanī māyā; piyā me, bhante, ñātisālohitā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, khattiyā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sabbe cepi, bhante, brāhmaṇā…pe… vessā…pe… suddā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sabbesānampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya; sadevako cepi, bhante, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ; sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Tena hi, bhante, upamaṃ te karissāmi. Upamāya pidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti.
၇၅. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဘန္တေ, အညတရသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဇိဏ္ဏသ္သ ဝုဍ္ဎသ္သ မဟလ္လကသ္သ ဒဟရာ မာဏဝိကာ ပဇာပတီ အဟောသိ ဂဗ္ဘိနီ ဥပဝိဇညာ။ အထ ခော, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတ္ဝာ အာနေဟိ, ယော မေ ကုမာရကသ္သ ကီဠာပနကော ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သော ဗ္ရာဟ္မဏော တံ မာဏဝိကံ ဧတဒဝောစ – ‘အာဂမေဟိ တာဝ, ဘောတိ, ယာဝ ဝိဇာယတိ။ သစေ တ္ဝံ, ဘောတိ, ကုမာရကံ ဝိဇာယိသ္သသိ, တသ္သာ တေ အဟံ အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတ္ဝာ အာနေသ္သာမိ, ယော တေ ကုမာရကသ္သ ကီဠာပနကော ဘဝိသ္သတိ။ သစေ ပန တ္ဝံ, ဘောတိ, ကုမာရိကံ ဝိဇာယိသ္သသိ, တသ္သာ တေ အဟံ အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပိကံ ကိဏိတ္ဝာ အာနေသ္သာမိ, ယာ တေ ကုမာရိကာယ ကီဠာပနိကာ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတ္ဝာ အာနေဟိ, ယော မေ ကုမာရကသ္သ ကီဠာပနကော ဘဝိသ္သတီ’တိ။ အထ ခော, ဘန္တေ, သော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သာ မာဏဝိကာယ သာရတ္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ကိဏိတ္ဝာ အာနေတ္ဝာ တံ မာဏဝိကံ ဧတဒဝောစ – ‘အယံ တေ, ဘောတိ, အာပဏာ မက္ကဋစ္ဆာပကော ကိဏိတ္ဝာ အာနီတော, ယော တေ ကုမာရကသ္သ ကီဠာပနကော ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သာ မာဏဝိကာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘ဂစ္ဆ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ အာဒာယ ယေန ရတ္တပာဏိ ရဇတပုတ္တော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရတ္တပာဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပာဏိ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ပီတာဝလေပနံ နာမ ရင္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။
75. ‘‘Bhūtapubbaṃ , bhante, aññatarassa brāhmaṇassa jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa daharā māṇavikā pajāpatī ahosi gabbhinī upavijaññā. Atha kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, so brāhmaṇo taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘āgamehi tāva, bhoti, yāva vijāyati. Sace tvaṃ, bhoti, kumārakaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānessāmi, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissati. Sace pana tvaṃ, bhoti, kumārikaṃ vijāyissasi, tassā te ahaṃ āpaṇā makkaṭacchāpikaṃ kiṇitvā ānessāmi, yā te kumārikāya kīḷāpanikā bhavissatī’ti. Dutiyampi kho, bhante, sā māṇavikā…pe… tatiyampi kho, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānehi, yo me kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto āpaṇā makkaṭacchāpakaṃ kiṇitvā ānetvā taṃ māṇavikaṃ etadavoca – ‘ayaṃ te, bhoti, āpaṇā makkaṭacchāpako kiṇitvā ānīto, yo te kumārakassa kīḷāpanako bhavissatī’ti. Evaṃ vutte, bhante, sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajataputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ evaṃ vadehi – icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti.
‘‘အထ ခော, ဘန္တေ, သော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သာ မာဏဝိကာယ သာရတ္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော တံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ အာဒာယ ယေန ရတ္တပာဏိ ရဇကပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရတ္တပာဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပာဏိ, ဣမံ မက္ကဋစ္ဆာပကံ ပီတာဝလေပနံ နာမ ရင္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ရတ္တပာဏိ ရဇကပုတ္တော တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘အယံ ခော တေ, မက္ကဋစ္ဆာပကော ရင္ဂက္ခမော ဟိ ခော, နော အာကောဋနက္ခမော , နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ဗာလာနံ နိဂဏ္ဌာနံ ဝာဒော ရင္ဂက္ခမော ဟိ ခော ဗာလာနံ နော ပဏ္ဍိတာနံ, နော အနုယောဂက္ခမော, နော ဝိမဇ္ဇနက္ခမော။ အထ ခော, ဘန္တေ, သော ဗ္ရာဟ္မဏော အပရေန သမယေန နဝံ ဒုသ္သယုဂံ အာဒာယ ယေန ရတ္တပာဏိ ရဇကပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရတ္တပာဏိံ ရဇကပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, သမ္မ ရတ္တပာဏိ, ဣမံ နဝံ ဒုသ္သယုဂံ ပီတာဝလေပနံ နာမ ရင္ဂဇာတံ ရဇိတံ အာကောဋိတပစ္စာကောဋိတံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, ရတ္တပာဏိ ရဇကပုတ္တော တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘ဣဒံ ခော တေ, ဘန္တေ, နဝံ ဒုသ္သယုဂံ ရင္ဂက္ခမဉ္စေဝ အာကောဋနက္ခမဉ္စ ဝိမဇ္ဇနက္ခမဉ္စာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, တသ္သ ဘဂဝတော ဝာဒော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ရင္ဂက္ခမော စေဝ ပဏ္ဍိတာနံ နော ဗာလာနံ, အနုယောဂက္ခမော စ ဝိမဇ္ဇနက္ခမော စာ’’တိ။
‘‘Atha kho, bhante, so brāhmaṇo tassā māṇavikāya sāratto paṭibaddhacitto taṃ makkaṭacchāpakaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ makkaṭacchāpakaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘ayaṃ kho te, makkaṭacchāpako raṅgakkhamo hi kho, no ākoṭanakkhamo , no vimajjanakkhamo’ti. Evameva kho, bhante, bālānaṃ nigaṇṭhānaṃ vādo raṅgakkhamo hi kho bālānaṃ no paṇḍitānaṃ, no anuyogakkhamo, no vimajjanakkhamo. Atha kho, bhante, so brāhmaṇo aparena samayena navaṃ dussayugaṃ ādāya yena rattapāṇi rajakaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rattapāṇiṃ rajakaputtaṃ etadavoca – ‘icchāmahaṃ, samma rattapāṇi, imaṃ navaṃ dussayugaṃ pītāvalepanaṃ nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭitapaccākoṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭha’nti. Evaṃ vutte, bhante, rattapāṇi rajakaputto taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘idaṃ kho te, bhante, navaṃ dussayugaṃ raṅgakkhamañceva ākoṭanakkhamañca vimajjanakkhamañcā’ti. Evameva kho, bhante, tassa bhagavato vādo arahato sammāsambuddhassa raṅgakkhamo ceva paṇḍitānaṃ no bālānaṃ, anuyogakkhamo ca vimajjanakkhamo cā’’ti.
‘‘သရာဇိကာ ခော, ဂဟပတိ, ပရိသာ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဥပာလိ ဂဟပတိ နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ သာဝကော’တိ။ ကသ္သ တံ, ဂဟပတိ, သာဝကံ ဓာရေမာ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဥပာလိ ဂဟပတိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, သုဏောဟိ ယသ္သာဟံ သာဝကော’’တိ –
‘‘Sarājikā kho, gahapati, parisā evaṃ jānāti – ‘upāli gahapati nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvako’ti. Kassa taṃ, gahapati, sāvakaṃ dhāremā’’ti? Evaṃ vutte, upāli gahapati uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhante, suṇohi yassāhaṃ sāvako’’ti –
၇၆.
76.
‘‘ဓီရသ္သ ဝိဂတမောဟသ္သ၊ ပဘိန္နခီလသ္သ ဝိဇိတဝိဇယသ္သ။
‘‘Dhīrassa vigatamohassa, pabhinnakhīlassa vijitavijayassa;
အနီဃသ္သ သုသမစိတ္တသ္သ၊ ဝုဒ္ဓသီလသ္သ သာဓုပညသ္သ။
Anīghassa susamacittassa, vuddhasīlassa sādhupaññassa;
ဝေသမန္တရသ္သ 21 ဝိမလသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Vesamantarassa 22 vimalassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘အကထံကထိသ္သ တုသိတသ္သ၊ ဝန္တလောကာမိသသ္သ မုဒိတသ္သ။
‘‘Akathaṃkathissa tusitassa, vantalokāmisassa muditassa;
ကတသမဏသ္သ မနုဇသ္သ၊ အန္တိမသာရီရသ္သ နရသ္သ။
Katasamaṇassa manujassa, antimasārīrassa narassa;
အနောပမသ္သ ဝိရဇသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Anopamassa virajassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘အသံသယသ္သ ကုသလသ္သ၊ ဝေနယိကသ္သ သာရထိဝရသ္သ။
‘‘Asaṃsayassa kusalassa, venayikassa sārathivarassa;
အနုတ္တရသ္သ ရုစိရဓမ္မသ္သ၊ နိက္ကင္ခသ္သ ပဘာသကသ္သ 23။
Anuttarassa ruciradhammassa, nikkaṅkhassa pabhāsakassa 24;
မာနစ္ဆိဒသ္သ ဝီရသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Mānacchidassa vīrassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘နိသဘသ္သ အပ္ပမေယ္ယသ္သ၊ ဂမ္ဘီရသ္သ မောနပတ္တသ္သ။
‘‘Nisabhassa appameyyassa, gambhīrassa monapattassa;
ခေမင္ကရသ္သ ဝေဒသ္သ၊ ဓမ္မဋ္ဌသ္သ သံဝုတတ္တသ္သ။
Khemaṅkarassa vedassa, dhammaṭṭhassa saṃvutattassa;
သင္ဂာတိဂသ္သ မုတ္တသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Saṅgātigassa muttassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘နာဂသ္သ ပန္တသေနသ္သ၊ ခီဏသံယောဇနသ္သ မုတ္တသ္သ။
‘‘Nāgassa pantasenassa, khīṇasaṃyojanassa muttassa;
ဒန္တသ္သ နိပ္ပပဉ္စသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Dantassa nippapañcassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘ဣသိသတ္တမသ္သ အကုဟသ္သ၊ တေဝိဇ္ဇသ္သ ဗ္ရဟ္မပတ္တသ္သ။
‘‘Isisattamassa akuhassa, tevijjassa brahmapattassa;
ပုရိန္ဒဒသ္သ သက္ကသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Purindadassa sakkassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘အရိယသ္သ ဘာဝိတတ္တသ္သ၊ ပတ္တိပတ္တသ္သ ဝေယ္ယာကရဏသ္သ။
‘‘Ariyassa bhāvitattassa, pattipattassa veyyākaraṇassa;
သတိမတော ဝိပသ္သိသ္သ၊ အနဘိနတသ္သ နော အပနတသ္သ။
Satimato vipassissa, anabhinatassa no apanatassa;
အနေဇသ္သ ဝသိပ္ပတ္တသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ ။
Anejassa vasippattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi .
‘‘သမုဂ္ဂတသ္သ 29 ဈာယိသ္သ၊ အနနုဂတန္တရသ္သ သုဒ္ဓသ္သ။
‘‘Samuggatassa 30 jhāyissa, ananugatantarassa suddhassa;
တိဏ္ဏသ္သ တာရယန္တသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Tiṇṇassa tārayantassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘သန္တသ္သ ဘူရိပညသ္သ၊ မဟာပညသ္သ ဝီတလောဘသ္သ။
‘‘Santassa bhūripaññassa, mahāpaññassa vītalobhassa;
တထာဂတသ္သ သုဂတသ္သ၊ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလသ္သ အသမသ္သ။
Tathāgatassa sugatassa, appaṭipuggalassa asamassa;
ဝိသာရဒသ္သ နိပုဏသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မိ။
Visāradassa nipuṇassa, bhagavato tassa sāvakohamasmi.
‘‘တဏ္ဟစ္ဆိဒသ္သ ဗုဒ္ဓသ္သ၊ ဝီတဓူမသ္သ အနုပလိတ္တသ္သ။
‘‘Taṇhacchidassa buddhassa, vītadhūmassa anupalittassa;
အာဟုနေယ္ယသ္သ ယက္ခသ္သ၊ ဥတ္တမပုဂ္ဂလသ္သ အတုလသ္သ။
Āhuneyyassa yakkhassa, uttamapuggalassa atulassa;
မဟတော ယသဂ္ဂပတ္တသ္သ၊ ဘဂဝတော တသ္သ သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။
Mahato yasaggapattassa, bhagavato tassa sāvakohamasmī’’ti.
၇၇. ‘‘ကဒာ သညူဠ္ဟာ ပန တေ, ဂဟပတိ, ဣမေ သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝဏ္ဏာ’’တိ? ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နာနာပုပ္ဖာနံ မဟာပုပ္ဖရာသိ , တမေနံ ဒက္ခော မာလာကာရော ဝာ မာလာကာရန္တေဝာသီ ဝာ ဝိစိတ္တံ မာလံ ဂန္ထေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, သော ဘဂဝာ အနေကဝဏ္ဏော အနေကသတဝဏ္ဏော။ ကော ဟိ, ဘန္တေ, ဝဏ္ဏာရဟသ္သ ဝဏ္ဏံ န ကရိသ္သတီ’’တိ? အထ ခော နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ဘဂဝတော သက္ကာရံ အသဟမာနသ္သ တတ္ထေဝ ဥဏ္ဟံ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂစ္ဆီတိ 33။
77. ‘‘Kadā saññūḷhā pana te, gahapati, ime samaṇassa gotamassa vaṇṇā’’ti? ‘‘Seyyathāpi, bhante, nānāpupphānaṃ mahāpuppharāsi , tamenaṃ dakkho mālākāro vā mālākārantevāsī vā vicittaṃ mālaṃ gantheyya; evameva kho, bhante, so bhagavā anekavaṇṇo anekasatavaṇṇo. Ko hi, bhante, vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ na karissatī’’ti? Atha kho nigaṇṭhassa nāṭaputtassa bhagavato sakkāraṃ asahamānassa tattheva uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggacchīti 34.
ဥပာလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
Upālisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၆. ဥပာလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Upālisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၆. ဥပာလိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Upālisuttavaṇṇanā