Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៤. ឧបាលិវគ្គោ
4. Upālivaggo
១. ឧបាលិសុត្តវណ្ណនា
1. Upālisuttavaṇṇanā
៣១. ចតុត្ថស្ស បឋមេ សង្ឃសុដ្ឋុតាយាតិអាទីសុ សង្ឃសុដ្ឋុតា នាម សង្ឃស្ស សុដ្ឋុភាវោ, ‘‘សុដ្ឋុ ទេវា’’តិ អាគតដ្ឋានេ វិយ ‘‘សុដ្ឋុ, ភន្តេ’’តិ វចនសម្បដិច្ឆនភាវោ។ យោ ច តថាគតស្ស វចនំ សម្បដិច្ឆតិ, តស្ស តំ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយ សំវត្តតិ។ តស្មា សង្ឃស្ស ‘‘សុដ្ឋុ, ភន្តេ’’តិ វចនសម្បដិច្ឆនត្ថំ បញ្ញត្តំ, អសម្បដិច្ឆនេ អាទីនវំ, សម្បដិច្ឆនេ អានិសំសំ ទស្សេត្វា, ន ពលក្ការេន អភិភវិត្វាតិ ឯតមត្ថំ អាវិករោន្តោ អាហ – សង្ឃសុដ្ឋុតាយាតិ។ សង្ឃផាសុតាយាតិ សង្ឃស្ស ផាសុភាវាយ, សហជីវិតាយ សុខវិហារត្ថាយាតិ អត្ថោ។
31. Catutthassa paṭhame saṅghasuṭṭhutāyātiādīsu saṅghasuṭṭhutā nāma saṅghassa suṭṭhubhāvo, ‘‘suṭṭhu devā’’ti āgataṭṭhāne viya ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanabhāvo. Yo ca tathāgatassa vacanaṃ sampaṭicchati, tassa taṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattati. Tasmā saṅghassa ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanatthaṃ paññattaṃ, asampaṭicchane ādīnavaṃ, sampaṭicchane ānisaṃsaṃ dassetvā, na balakkārena abhibhavitvāti etamatthaṃ āvikaronto āha – saṅghasuṭṭhutāyāti. Saṅghaphāsutāyāti saṅghassa phāsubhāvāya, sahajīvitāya sukhavihāratthāyāti attho.
ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហាយាតិ ទុម្មង្កូនាម ទុស្សីលបុគ្គលា, យេ មង្កុតំ អាបាទិយមានាបិ ទុក្ខេន អាបជ្ជន្តិ, វីតិក្កមំ ករោន្តា វា កត្វា វា ន លជ្ជន្តិ, តេសំ និគ្គហត្ថាយ។ តេ ហិ សិក្ខាបទេ អសតិ ‘‘កិំ តុម្ហេហិ ទិដ្ឋំ, កិំ សុតំ, កិំ អម្ហេហិ កតំ, កតមស្មិំ វត្ថុស្មិំ កតមំ អាបត្តិំ រោបេត្វា អម្ហេ និគ្គណ្ហថា’’តិ សង្ឃំ វិហេឋេយ្យុំ។ សិក្ខាបទេ បន សតិ តេ សង្ឃោ សិក្ខាបទំ ទស្សេត្វា សហ ធម្មេន និគ្គហេស្សតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហាយា’’តិ។
Dummaṅkūnaṃpuggalānaṃ niggahāyāti dummaṅkūnāma dussīlapuggalā, ye maṅkutaṃ āpādiyamānāpi dukkhena āpajjanti, vītikkamaṃ karontā vā katvā vā na lajjanti, tesaṃ niggahatthāya. Te hi sikkhāpade asati ‘‘kiṃ tumhehi diṭṭhaṃ, kiṃ sutaṃ, kiṃ amhehi kataṃ, katamasmiṃ vatthusmiṃ katamaṃ āpattiṃ ropetvā amhe niggaṇhathā’’ti saṅghaṃ viheṭheyyuṃ. Sikkhāpade pana sati te saṅgho sikkhāpadaṃ dassetvā saha dhammena niggahessati. Tena vuttaṃ – ‘‘dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’ti.
បេសលានន្តិ បិយសីលានំ ភិក្ខូនំ ផាសុវិហារត្ថាយ។ បិយសីលា ហិ ភិក្ខូ កត្តព្ពាកត្តព្ពំ សាវជ្ជានវជ្ជំ វេលំ មរិយាទញ្ច អជានន្តា សិក្ខាត្តយបារិបូរិយា ឃដមានា កិលមន្តិ, តេ បន សាវជ្ជានវជ្ជំ វេលំ មរិយាទញ្ច ញត្វា សិក្ខាបារិបូរិយា ឃដមានា ន កិលមន្តិ។ តេន តេសំ សិក្ខាបទបញ្ញាបនំ ផាសុវិហារាយ សំវត្តតិយេវ។ យោ វា ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហោ, ស្វេវ តេសំ ផាសុវិហារោ។ ទុស្សីលបុគ្គលេ និស្សាយ ហិ ឧបោសថប្បវារណា ន តិដ្ឋន្តិ, សង្ឃកម្មានិ នប្បវត្តន្តិ, សាមគ្គី ន ហោតិ, ភិក្ខូ អនេកគ្គា ឧទ្ទេសាទីសុ អនុយុញ្ជិតុំ ន សក្កោន្តិ។ ទុស្សីលេសុ បន និគ្គហិតេសុ សព្ពោបិ អយំ ឧបទ្ទវោ ន ហោតិ, តតោ បេសលា ភិក្ខូ ផាសុ វិហរន្តិ។ ឯវំ ‘‘បេសលានំ ភិក្ខូនំ ផាសុវិហារាយា’’តិ ឯត្ថ ទ្វិធា អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Pesalānanti piyasīlānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihāratthāya. Piyasīlā hi bhikkhū kattabbākattabbaṃ sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādañca ajānantā sikkhāttayapāripūriyā ghaṭamānā kilamanti, te pana sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādañca ñatvā sikkhāpāripūriyā ghaṭamānā na kilamanti. Tena tesaṃ sikkhāpadapaññāpanaṃ phāsuvihārāya saṃvattatiyeva. Yo vā dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho, sveva tesaṃ phāsuvihāro. Dussīlapuggale nissāya hi uposathappavāraṇā na tiṭṭhanti, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti, bhikkhū anekaggā uddesādīsu anuyuñjituṃ na sakkonti. Dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti, tato pesalā bhikkhū phāsu viharanti. Evaṃ ‘‘pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyā’’ti ettha dvidhā attho veditabbo.
ទិដ្ឋធម្មិកានំ អាសវានំ សំវរាយាតិ ទិដ្ឋធម្មិកា អាសវា នាម អសំវរេ ឋិតេន តស្មិំយេវ អត្តភាវេ បត្តព្ពា បាណិប្បហារទណ្ឌប្បហារសត្ថប្បហារហត្ថច្ឆេទបាទច្ឆេទអកិត្តិអយសវិប្បដិសារាទយោ ទុក្ខវិសេសោ, តេសំ សំវរាយ បិទហនាយ អាគមនមគ្គថកនាយាតិ អត្ថោ។ សម្បរាយិកានន្តិ សម្បរាយិកា អាសវា នាម អសំវរេ ឋិតេន កតបាបកម្មមូលកា សម្បរាយេ នរកាទីសុ បត្តព្ពា ទុក្ខវិសេសា, តេសំ បដិឃាតត្ថាយ វូបសមត្ថាយ។
Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāyāti diṭṭhadhammikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena tasmiṃyeva attabhāve pattabbā pāṇippahāradaṇḍappahārasatthappahārahatthacchedapādacchedaakittiayasavippaṭisārādayo dukkhaviseso, tesaṃ saṃvarāya pidahanāya āgamanamaggathakanāyāti attho. Samparāyikānanti samparāyikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena katapāpakammamūlakā samparāye narakādīsu pattabbā dukkhavisesā, tesaṃ paṭighātatthāya vūpasamatthāya.
អប្បសន្នានន្តិ សិក្ខាបទបញ្ញត្តិយា ហិ សតិ សិក្ខាបទបញ្ញត្តិំ ញត្វា វា, យថាបញ្ញត្តំ បដិបជ្ជមានេ ភិក្ខូ ទិស្វា វា, យេបិ អប្បសន្នា បណ្ឌិតមនុស្សា, តេ ‘‘យានិ វត លោកេ មហាជនស្ស រជ្ជនទុស្សនមុយ្ហនដ្ឋានានិ, តេហិ ឥមេ សមណា អារកា វិរតា វិហរន្តិ, ទុក្ករំ វត ករោន្តី’’តិ បសាទំ អាបជ្ជន្តិ វិនយបិដកបោត្ថកំ ទិស្វា មិច្ឆាទិដ្ឋិកតវេទិព្រាហ្មណា វិយ។ តេន វុត្តំ – ‘‘អប្បសន្នានំ បសាទាយា’’តិ។
Appasannānanti sikkhāpadapaññattiyā hi sati sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā vā, yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū disvā vā, yepi appasannā paṇḍitamanussā, te ‘‘yāni vata loke mahājanassa rajjanadussanamuyhanaṭṭhānāni, tehi ime samaṇā ārakā viratā viharanti, dukkaraṃ vata karontī’’ti pasādaṃ āpajjanti vinayapiṭakapotthakaṃ disvā micchādiṭṭhikatavedibrāhmaṇā viya. Tena vuttaṃ – ‘‘appasannānaṃ pasādāyā’’ti.
បសន្នានន្តិ យេបិ សាសនេ បសន្នា កុលបុត្តា, តេបិ សិក្ខាបទបញ្ញត្តិំ វា ញត្វា, យថាបញ្ញត្តំ បដិបជ្ជមានេ ភិក្ខូ វា ទិស្វា ‘‘អហោ អយ្យា ទុក្ករំ ករោន្តិ, យេ យាវជីវំ ឯកភត្តា វិនយសំវរំ បាលេន្តី’’តិ ភិយ្យោ ភិយ្យោ បសីទន្តិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘បសន្នានំ ភិយ្យោភាវាយា’’តិ។
Pasannānanti yepi sāsane pasannā kulaputtā, tepi sikkhāpadapaññattiṃ vā ñatvā, yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū vā disvā ‘‘aho ayyā dukkaraṃ karonti, ye yāvajīvaṃ ekabhattā vinayasaṃvaraṃ pālentī’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdanti. Tena vuttaṃ – ‘‘pasannānaṃ bhiyyobhāvāyā’’ti.
សទ្ធម្មដ្ឋិតិយាតិ តិវិធោ សទ្ធម្មោ បរិយត្តិសទ្ធម្មោ បដិបត្តិសទ្ធម្មោ អធិគមសទ្ធម្មោតិ។ តត្ថ សកលម្បិ ពុទ្ធវចនំ បរិយត្តិសទ្ធម្មោ នាម។ តេរស ធុតគុណា ចារិត្តវារិត្តសីលសមាធិវិបស្សនាតិ អយំ បដិបត្តិសទ្ធម្មោ នាម។ នវលោកុត្តរធម្មោ អធិគមសទ្ធម្មោ នាម។ សោ សព្ពោបិ យស្មា សិក្ខាបទបញ្ញត្តិយា សតិ ភិក្ខូ សិក្ខាបទញ្ច តស្ស វិភង្គញ្ច តទត្ថជោតនត្ថំ អញ្ញញ្ច ពុទ្ធវចនំ បរិយាបុណន្តិ, យថាបញ្ញត្តញ្ច បដិបជ្ជមានា បដិបត្តិំ បូរេត្វា បដិបត្តិយា អធិគន្តព្ពំ លោកុត្តរធម្មំ អធិគច្ឆន្តិ, តស្មា សិក្ខាបទបញ្ញត្តិយា សទ្ធម្មោ ចិរដ្ឋិតិកោ ហោតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា’’តិ។
Saddhammaṭṭhitiyāti tividho saddhammo pariyattisaddhammo paṭipattisaddhammo adhigamasaddhammoti. Tattha sakalampi buddhavacanaṃ pariyattisaddhammo nāma. Terasa dhutaguṇā cārittavārittasīlasamādhivipassanāti ayaṃ paṭipattisaddhammo nāma. Navalokuttaradhammo adhigamasaddhammo nāma. So sabbopi yasmā sikkhāpadapaññattiyā sati bhikkhū sikkhāpadañca tassa vibhaṅgañca tadatthajotanatthaṃ aññañca buddhavacanaṃ pariyāpuṇanti, yathāpaññattañca paṭipajjamānā paṭipattiṃ pūretvā paṭipattiyā adhigantabbaṃ lokuttaradhammaṃ adhigacchanti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā saddhammo ciraṭṭhitiko hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘saddhammaṭṭhitiyā’’ti.
វិនយានុគ្គហាយាតិ សិក្ខាបទបញ្ញត្តិយា សតិ សំវរវិនយោ, បហានវិនយោ, សមថវិនយោ, បញ្ញត្តិវិនយោតិ ចតុព្ពិធោ វិនយោ អនុគ្គហិតោ ហោតិ សូបត្ថម្ភិតោ។ តេន វុត្តំ – ‘‘វិនយានុគ្គហាយា’’តិ។
Vinayānuggahāyāti sikkhāpadapaññattiyā sati saṃvaravinayo, pahānavinayo, samathavinayo, paññattivinayoti catubbidho vinayo anuggahito hoti sūpatthambhito. Tena vuttaṃ – ‘‘vinayānuggahāyā’’ti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. ឧបាលិសុត្តំ • 1. Upālisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. ឧបាលិសុត្តវណ្ណនា • 1. Upālisuttavaṇṇanā