| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
9. උපාලිසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Upālisuttavaṇṇanā
99. නවමෙ දුරභිසම්‌භවානීති සම්‌භවිතුං දුක්‌ඛානි දුස්‌සහානි, න සක්‌කා අප්‌පෙසක්‌ඛෙහි අජ්‌ඣොගාහිතුන්‌ති වුත්‌තං හොති. අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානීති අරඤ්‌ඤානි ච වනපත්‌ථානි ච. ආරඤ්‌ඤකඞ්‌ගනිප්‌ඵාදනෙන අරඤ්‌ඤානි, ගාමන්‌තං අතික්‌කමිත්‌වා මනුස්‌සානං අනුපචාරට්‌ඨානභාවෙන වනපත්‌ථානි. පන්‌තානීති පරියන්‌තානි අතිදූරානි. දුක්‌කරං පවිවෙකන්‌ති කායවිවෙකො දුක්‌කරො. දුරභිරමන්‌ති අභිරමිතුං න සුකරං. එකත්‌තෙති එකීභාවෙ. කිං දස්‌සෙති? කායවිවෙකෙ කතෙපි තත්‌ථ චිත්‌තං අභිරමාපෙතුං දුක්‌කරං. ද්‌වයංද්‌වයාරාමො හි අයං ලොකොති. හරන්‌ති මඤ්‌ඤෙති හරන්‌ති විය ඝසන්‌ති විය. මනොති චිත්‌තං. සමාධිං අලභමානස්‌සාති උපචාරසමාධිං වා අප්‌පනාසමාධිං වා අලභන්‌තස්‌ස . කිං දස්‌සෙති? ඊදිසස්‌ස භික්‌ඛුනො තිණපණ්‌ණමිගාදිසද්‌දෙහි විවිධෙහි ච භීසනකෙහි වනානි චිත්‌තං වික්‌ඛිපන්‌ති මඤ්‌ඤෙති. සංසීදිස්‌සතීති කාමවිතක්‌කෙන සංසීදිස්‌සති. උප්‌ලවිස්‌සතීති බ්‍යාපාදවිහිංසාවිතක්‌කෙහි උද්‌ධං ප්‌ලවිස්‌සති.
99. Navame durabhisambhavānīti sambhavituṃ dukkhāni dussahāni, na sakkā appesakkhehi ajjhogāhitunti vuttaṃ hoti. Araññavanapatthānīti araññāni ca vanapatthāni ca. Āraññakaṅganipphādanena araññāni, gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānabhāvena vanapatthāni. Pantānīti pariyantāni atidūrāni. Dukkaraṃ pavivekanti kāyaviveko dukkaro. Durabhiramanti abhiramituṃ na sukaraṃ. Ekatteti ekībhāve. Kiṃ dasseti? Kāyaviveke katepi tattha cittaṃ abhiramāpetuṃ dukkaraṃ. Dvayaṃdvayārāmo hi ayaṃ lokoti. Haranti maññeti haranti viya ghasanti viya. Manoti cittaṃ. Samādhiṃ alabhamānassāti upacārasamādhiṃ vā appanāsamādhiṃ vā alabhantassa . Kiṃ dasseti? Īdisassa bhikkhuno tiṇapaṇṇamigādisaddehi vividhehi ca bhīsanakehi vanāni cittaṃ vikkhipanti maññeti. Saṃsīdissatīti kāmavitakkena saṃsīdissati. Uplavissatīti byāpādavihiṃsāvitakkehi uddhaṃ plavissati.
කණ්‌ණසංධොවිකන්‌ති කණ්‌ණෙ ධොවන්‌තෙන කීළිතබ්‌බං. පිට්‌ඨිසංධොවිකන්‌ති පිට්‌ඨිං ධොවන්‌තෙන කීළිතබ්‌බං. තත්‌ථ උදකං සොණ්‌ඩාය ගහෙත්‌වා ද්‌වීසු කණ්‌ණෙසු ආසිඤ්‌චනං කණ්‌ණසංධොවිකා නාම, පිට්‌ඨියං ආසිඤ්‌චනං පිට්‌ඨිසංධොවිකා නාම. ගාධං වින්‌දතීති පතිට්‌ඨං ලභති. කො චාහං කො ච හත්‌ථිනාගොති අහං කො, හත්‌ථිනාගො කො, අහම්‌පි තිරච්‌ඡානගතො, අයම්‌පි, මය්‌හම්‌පි චත්‌තාරො පාදා, ඉමස්‌සපි, නනු උභොපි මයං සමසමාති.
Kaṇṇasaṃdhovikanti kaṇṇe dhovantena kīḷitabbaṃ. Piṭṭhisaṃdhovikanti piṭṭhiṃ dhovantena kīḷitabbaṃ. Tattha udakaṃ soṇḍāya gahetvā dvīsu kaṇṇesu āsiñcanaṃ kaṇṇasaṃdhovikā nāma, piṭṭhiyaṃ āsiñcanaṃ piṭṭhisaṃdhovikā nāma. Gādhaṃ vindatīti patiṭṭhaṃ labhati. Ko cāhaṃ ko ca hatthināgoti ahaṃ ko, hatthināgo ko, ahampi tiracchānagato, ayampi, mayhampi cattāro pādā, imassapi, nanu ubhopi mayaṃ samasamāti.
වඞ්‌කකන්‌ති කුමාරකානං කීළනකං ඛුද්‌දකනඞ්‌ගලං. ඝටිකන්‌ති දීඝදණ්‌ඩකෙන රස්‌සදණ්‌ඩකං පහරණකීළං. මොක්‌ඛචිකන්‌ති සංපරිවත්‌තකකීළං, ආකාසෙ දණ්‌ඩකං ගහෙත්‌වා භූමියං වා සීසං ඨපෙත්‌වා හෙට්‌ඨුපරියභාවෙන පරිවත්‌තනකීළන්‌ති වුත්‌තං හොති. චිඞ්‌ගුලකන්‌ති තාලපණ්‌ණාදීහි කතං වාතප්‌පහාරෙන පරිබ්‌භමනචක්‌කං. පත්‌තාළ්‌හකං වුච්‌චති පණ්‌ණනාළි, තාය වාලුකාදීනි මිනන්‌තා කීළන්‌ති. රථකන්‌ති ඛුද්‌දකරථං. ධනුකන්‌ති ඛුද්‌දකධනුමෙව.
Vaṅkakanti kumārakānaṃ kīḷanakaṃ khuddakanaṅgalaṃ. Ghaṭikanti dīghadaṇḍakena rassadaṇḍakaṃ paharaṇakīḷaṃ. Mokkhacikanti saṃparivattakakīḷaṃ, ākāse daṇḍakaṃ gahetvā bhūmiyaṃ vā sīsaṃ ṭhapetvā heṭṭhupariyabhāvena parivattanakīḷanti vuttaṃ hoti. Ciṅgulakanti tālapaṇṇādīhi kataṃ vātappahārena paribbhamanacakkaṃ. Pattāḷhakaṃ vuccati paṇṇanāḷi, tāya vālukādīni minantā kīḷanti. Rathakanti khuddakarathaṃ. Dhanukanti khuddakadhanumeva.
ඉධ ඛො පන වොති එත්‌ථ වොති නිපාතමත්‌තං, ඉධ ඛො පනාති අත්‌ථො. ඉඞ්‌ඝ ත්‌වං, උපාලි, සඞ්‌ඝෙ විහරාහීති එත්‌ථ ඉඞ්‌ඝාති චොදනත්‌ථෙ නිපාතො. තෙන ථෙරං සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ විහාරත්‌ථාය චොදෙති, නාස්‌ස අරඤ්‌ඤවාසං අනුජානාති. කස්‌මා? අරඤ්‌ඤසෙනාසනෙ වසතො කිරස්‌ස වාසධුරමෙව පූරිස්‌සති, න ගන්‌ථධුරං. සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ වසන්‌තො පන ද්‌වෙ ධුරානි පූරෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණිස්‌සති, විනයපිටකෙ ච පාමොක්‌ඛො භවිස්‌සති. අථස්‌සාහං පරිසමජ්‌ඣෙ පුබ්‌බපත්‌ථනං පුබ්‌බාභිනීහාරඤ්‌ච කථෙත්‌වා ඉමං භික්‌ඛුං විනයධරානං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙස්‌සාමීති ඉමමත්‌ථං පස්‌සමානො සත්‌ථා ථෙරස්‌ස අරඤ්‌ඤවාසං නානුජානීති. දසමං උත්‌තානත්‌ථමෙවාති.
Idha kho pana voti ettha voti nipātamattaṃ, idha kho panāti attho. Iṅgha tvaṃ, upāli, saṅghe viharāhīti ettha iṅghāti codanatthe nipāto. Tena theraṃ saṅghamajjhe vihāratthāya codeti, nāssa araññavāsaṃ anujānāti. Kasmā? Araññasenāsane vasato kirassa vāsadhurameva pūrissati, na ganthadhuraṃ. Saṅghamajjhe vasanto pana dve dhurāni pūretvā arahattaṃ pāpuṇissati, vinayapiṭake ca pāmokkho bhavissati. Athassāhaṃ parisamajjhe pubbapatthanaṃ pubbābhinīhārañca kathetvā imaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapessāmīti imamatthaṃ passamāno satthā therassa araññavāsaṃ nānujānīti. Dasamaṃ uttānatthamevāti.
උපාලිවග්‌ගො පඤ්‌චමො.
Upālivaggo pañcamo.
දුතියපණ්‌ණාසකං නිට්‌ඨිතං.
Dutiyapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 9. උපාලිසුත්‌තං • 9. Upālisuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 9-10. උපාලිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 9-10. Upālisuttādivaṇṇanā
