Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੪. ਉਪਾਲਿવਗ੍ਗੋ
4. Upālivaggo
੧. ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Upālisuttavaṇṇanā
੩੧. ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁਭਾવੋ, ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ વਿਯ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਭਾવੋ। ਯੋ ਚ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ ਆਦੀਨવਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ, ਨ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ – ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾਤਿ। ਸਙ੍ਘਫਾਸੁਤਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਫਾਸੁਭਾવਾਯ, ਸਹਜੀવਿਤਾਯ ਸੁਖવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
31. Catutthassa paṭhame saṅghasuṭṭhutāyātiādīsu saṅghasuṭṭhutā nāma saṅghassa suṭṭhubhāvo, ‘‘suṭṭhu devā’’ti āgataṭṭhāne viya ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanabhāvo. Yo ca tathāgatassa vacanaṃ sampaṭicchati, tassa taṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattati. Tasmā saṅghassa ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanatthaṃ paññattaṃ, asampaṭicchane ādīnavaṃ, sampaṭicchane ānisaṃsaṃ dassetvā, na balakkārena abhibhavitvāti etamatthaṃ āvikaronto āha – saṅghasuṭṭhutāyāti. Saṅghaphāsutāyāti saṅghassa phāsubhāvāya, sahajīvitāya sukhavihāratthāyāti attho.
ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਾਮ ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਯੇ ਮਙ੍ਕੁਤਂ ਆਪਾਦਿਯਮਾਨਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਾ ਕਤ੍વਾ વਾ ਨ ਲਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ। ਤੇ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਸਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਕਿਂ ਸੁਤਂ, ਕਿਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ, ਕਤਮਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਨ ਸਤਿ ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Dummaṅkūnaṃpuggalānaṃ niggahāyāti dummaṅkūnāma dussīlapuggalā, ye maṅkutaṃ āpādiyamānāpi dukkhena āpajjanti, vītikkamaṃ karontā vā katvā vā na lajjanti, tesaṃ niggahatthāya. Te hi sikkhāpade asati ‘‘kiṃ tumhehi diṭṭhaṃ, kiṃ sutaṃ, kiṃ amhehi kataṃ, katamasmiṃ vatthusmiṃ katamaṃ āpattiṃ ropetvā amhe niggaṇhathā’’ti saṅghaṃ viheṭheyyuṃ. Sikkhāpade pana sati te saṅgho sikkhāpadaṃ dassetvā saha dhammena niggahessati. Tena vuttaṃ – ‘‘dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’ti.
ਪੇਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਯਸੀਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ। ਪਿਯਸੀਲਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜਂ વੇਲਂ ਮਰਿਯਾਦਞ੍ਚ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਘਟਮਾਨਾ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਨ ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜਂ વੇਲਂ ਮਰਿਯਾਦਞ੍ਚ ਞਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਘਟਮਾਨਾ ਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿਯੇવ। ਯੋ વਾ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੋ, ਸ੍વੇવ ਤੇਸਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਿ ਉਪੋਸਥਪ੍ਪવਾਰਣਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਾਮਗ੍ਗੀ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੇਕਗ੍ਗਾ ਉਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਸੁ ਪਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਯਂ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੇਸਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਫਾਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ‘‘ਪੇਸਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Pesalānanti piyasīlānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihāratthāya. Piyasīlā hi bhikkhū kattabbākattabbaṃ sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādañca ajānantā sikkhāttayapāripūriyā ghaṭamānā kilamanti, te pana sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādañca ñatvā sikkhāpāripūriyā ghaṭamānā na kilamanti. Tena tesaṃ sikkhāpadapaññāpanaṃ phāsuvihārāya saṃvattatiyeva. Yo vā dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho, sveva tesaṃ phāsuvihāro. Dussīlapuggale nissāya hi uposathappavāraṇā na tiṭṭhanti, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti, bhikkhū anekaggā uddesādīsu anuyuñjituṃ na sakkonti. Dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti, tato pesalā bhikkhū phāsu viharanti. Evaṃ ‘‘pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyā’’ti ettha dvidhā attho veditabbo.
ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਸਂવਰਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਆਸવਾ ਨਾਮ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਦਣ੍ਡਪ੍ਪਹਾਰਸਤ੍ਥਪ੍ਪਹਾਰਹਤ੍ਥਚ੍ਛੇਦਪਾਦਚ੍ਛੇਦਅਕਿਤ੍ਤਿਅਯਸવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖવਿਸੇਸੋ, ਤੇਸਂ ਸਂવਰਾਯ ਪਿਦਹਨਾਯ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਥਕਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਆਸવਾ ਨਾਮ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤੇਨ ਕਤਪਾਪਕਮ੍ਮਮੂਲਕਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਦੁਕ੍ਖવਿਸੇਸਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਘਾਤਤ੍ਥਾਯ વੂਪਸਮਤ੍ਥਾਯ।
Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāyāti diṭṭhadhammikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena tasmiṃyeva attabhāve pattabbā pāṇippahāradaṇḍappahārasatthappahārahatthacchedapādacchedaakittiayasavippaṭisārādayo dukkhaviseso, tesaṃ saṃvarāya pidahanāya āgamanamaggathakanāyāti attho. Samparāyikānanti samparāyikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena katapāpakammamūlakā samparāye narakādīsu pattabbā dukkhavisesā, tesaṃ paṭighātatthāya vūpasamatthāya.
ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਸਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ વਾ, ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ વਾ, ਯੇਪਿ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਤੇ ‘‘ਯਾਨਿ વਤ ਲੋਕੇ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਆਰਕਾ વਿਰਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਰਂ વਤ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਸਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕਪੋਤ੍ਥਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਤવੇਦਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਿਯ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦਾਯਾ’’ਤਿ।
Appasannānanti sikkhāpadapaññattiyā hi sati sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā vā, yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū disvā vā, yepi appasannā paṇḍitamanussā, te ‘‘yāni vata loke mahājanassa rajjanadussanamuyhanaṭṭhānāni, tehi ime samaṇā ārakā viratā viharanti, dukkaraṃ vata karontī’’ti pasādaṃ āpajjanti vinayapiṭakapotthakaṃ disvā micchādiṭṭhikatavedibrāhmaṇā viya. Tena vuttaṃ – ‘‘appasannānaṃ pasādāyā’’ti.
ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇਪਿ ਸਾਸਨੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ વਾ ਞਤ੍વਾ, ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਯ੍ਯਾ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਯਾવਜੀવਂ ਏਕਭਤ੍ਤਾ વਿਨਯਸਂવਰਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯਾ’’ਤਿ।
Pasannānanti yepi sāsane pasannā kulaputtā, tepi sikkhāpadapaññattiṃ vā ñatvā, yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū vā disvā ‘‘aho ayyā dukkaraṃ karonti, ye yāvajīvaṃ ekabhattā vinayasaṃvaraṃ pālentī’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdanti. Tena vuttaṃ – ‘‘pasannānaṃ bhiyyobhāvāyā’’ti.
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਤਿવਿਧੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਤੇਰਸ ਧੁਤਗੁਣਾ ਚਾਰਿਤ੍ਤવਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਸਮਾਧਿવਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਯਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿ।
Saddhammaṭṭhitiyāti tividho saddhammo pariyattisaddhammo paṭipattisaddhammo adhigamasaddhammoti. Tattha sakalampi buddhavacanaṃ pariyattisaddhammo nāma. Terasa dhutaguṇā cārittavārittasīlasamādhivipassanāti ayaṃ paṭipattisaddhammo nāma. Navalokuttaradhammo adhigamasaddhammo nāma. So sabbopi yasmā sikkhāpadapaññattiyā sati bhikkhū sikkhāpadañca tassa vibhaṅgañca tadatthajotanatthaṃ aññañca buddhavacanaṃ pariyāpuṇanti, yathāpaññattañca paṭipajjamānā paṭipattiṃ pūretvā paṭipattiyā adhigantabbaṃ lokuttaradhammaṃ adhigacchanti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā saddhammo ciraṭṭhitiko hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘saddhammaṭṭhitiyā’’ti.
વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਸਂવਰવਿਨਯੋ, ਪਹਾਨવਿਨਯੋ, ਸਮਥવਿਨਯੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਿਨਯੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ વਿਨਯੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Vinayānuggahāyāti sikkhāpadapaññattiyā sati saṃvaravinayo, pahānavinayo, samathavinayo, paññattivinayoti catubbidho vinayo anuggahito hoti sūpatthambhito. Tena vuttaṃ – ‘‘vinayānuggahāyā’’ti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Upālisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧. ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Upālisuttavaṇṇanā