Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā

    ౩-౬. ఉపాలిత్థేరఅపదానవణ్ణనా

    3-6. Upālittheraapadānavaṇṇanā

    నగరే హంసవతియాతిఆదికం ఆయస్మతో ఉపాలిత్థేరస్స అపదానం. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే విభవసమ్పన్నే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తో. ఏకదివసం సత్థు సన్తికే ధమ్మకథం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం వినయధరానం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా సత్థు అధికారకమ్మం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేసి.

    Nagarehaṃsavatiyātiādikaṃ āyasmato upālittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanne brāhmaṇakule nibbatto. Ekadivasaṃ satthu santike dhammakathaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi.

    సో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కప్పకగేహే నిబ్బత్తో. ఉపాలీతిస్స నామం అకంసు. సో వయప్పత్తో అనురుద్ధాదీనం ఛన్నం ఖత్తియానం పియసహాయో హుత్వా తథాగతే అనుపియమ్బవనే విహరన్తే పబ్బజ్జాయ నిక్ఖమన్తేహి ఛహి ఖత్తియేహి సద్ధిం నిక్ఖమిత్వా పబ్బజి. తస్స పబ్బజ్జావిధానం పాళియం (చూళవ॰ ౩౩౦ ఆదయో) ఆగతమేవ. సో పబ్బజిత్వా ఉపసమ్పన్నో హుత్వా సత్థు సన్తికే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా ‘‘మయ్హం, భన్తే, అరఞ్ఞవాసం అనుజానాథా’’తి ఆహ. ‘‘భిక్ఖు అరఞ్ఞే వసన్తస్స ఏకమేవ ధురం వడ్ఢిస్సతి, మయ్హం పన సన్తికే వసన్తస్స విపస్సనాధురఞ్చ గన్థధురఞ్చ పరిపూరేస్సతీ’’తి. సో సత్థు వచనం సమ్పటిచ్ఛిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. సత్థాపి నం సయమేవ సకలం వినయపిటకం ఉగ్గణ్హాపేసి. సో అపరభాగే భారుకచ్ఛవత్థుం అజ్జుకవత్థుం కుమారకస్సపవత్థున్తి ఇమాని తీణి వత్థూని వినిచ్ఛిని. సత్థా ఏకేకస్మిం వినిచ్ఛయే సాధుకారం దత్వా తయో వినిచ్ఛయే అట్ఠుప్పత్తిం కత్వా థేరం వినయధరానం అగ్గట్ఠానే ఠపేసి.

    So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kappakagehe nibbatto. Upālītissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīnaṃ channaṃ khattiyānaṃ piyasahāyo hutvā tathāgate anupiyambavane viharante pabbajjāya nikkhamantehi chahi khattiyehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbaji. Tassa pabbajjāvidhānaṃ pāḷiyaṃ (cūḷava. 330 ādayo) āgatameva. So pabbajitvā upasampanno hutvā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ, bhante, araññavāsaṃ anujānāthā’’ti āha. ‘‘Bhikkhu araññe vasantassa ekameva dhuraṃ vaḍḍhissati, mayhaṃ pana santike vasantassa vipassanādhurañca ganthadhurañca paripūressatī’’ti. So satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Satthāpi naṃ sayameva sakalaṃ vinayapiṭakaṃ uggaṇhāpesi. So aparabhāge bhārukacchavatthuṃ ajjukavatthuṃ kumārakassapavatthunti imāni tīṇi vatthūni vinicchini. Satthā ekekasmiṃ vinicchaye sādhukāraṃ datvā tayo vinicchaye aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ౪౪౧. ఏవం సో ఏతదగ్గట్ఠానం పత్వా అత్తనో పుబ్బకమ్మం సరిత్వా సోమనస్సప్పత్తో తం పుబ్బచరితాపదానం పకాసేన్తో నగరే హంసవతియాతిఆదిమాహ. తత్థ హంసవతియాతి హంసావట్టఆకారేన వతి పాకారపరిక్ఖేపో యస్మిం నగరే, తం నగరం హంసవతీ. అథ వా అనేకసఙ్ఖా హంసా తళాకపోక్ఖరణీసరపల్లలాదీసు నివసన్తా ఇతో చితో చ విధావమానా వసన్తి ఏత్థాతి హంసవతీ, తస్సా హంసవతియా. సుజాతో నామ బ్రాహ్మణోతి సుట్ఠు జాతోతి సుజాతో, ‘‘అక్ఖిత్తో అనుపకుట్ఠో’’తి వచనతో అగరహితో హుత్వా జాతోతి అత్థో. అసీతికోటినిచయోతి అసీతికోటిధనరాసికో పహూతధనధఞ్ఞవా అసఙ్ఖ్యేయ్యధనధఞ్ఞవా బ్రాహ్మణో సుజాతో నామ అహోసిన్తి సమ్బన్ధో.

    441. Evaṃ so etadaggaṭṭhānaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassappatto taṃ pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nagare haṃsavatiyātiādimāha. Tattha haṃsavatiyāti haṃsāvaṭṭaākārena vati pākāraparikkhepo yasmiṃ nagare, taṃ nagaraṃ haṃsavatī. Atha vā anekasaṅkhā haṃsā taḷākapokkharaṇīsarapallalādīsu nivasantā ito cito ca vidhāvamānā vasanti etthāti haṃsavatī, tassā haṃsavatiyā. Sujāto nāma brāhmaṇoti suṭṭhu jātoti sujāto, ‘‘akkhitto anupakuṭṭho’’ti vacanato agarahito hutvā jātoti attho. Asītikoṭinicayoti asītikoṭidhanarāsiko pahūtadhanadhaññavā asaṅkhyeyyadhanadhaññavā brāhmaṇo sujāto nāma ahosinti sambandho.

    ౪౪౨. పునపి తస్సేవ మహన్తభావం దస్సేన్తో అజ్ఝాయకోతిఆదిమాహ. తత్థ అజ్ఝాయకోతి పరేసం వేదత్తయాదిం వాచేతా. మన్తధరోతి మన్తా వుచ్చతి పఞ్ఞా, అథబ్బనవేదబ్యాకరణాదిజాననపఞ్ఞవాతి అత్థో. తిణ్ణం వేదాన పారగూతి ఇరువేదయజువేదసామవేదసఙ్ఖాతానం తిణ్ణం వేదానం పరియోసానం పత్తోతి అత్థో. లక్ఖణేతి లక్ఖణసత్థే, బుద్ధపచ్చేకబుద్ధచక్కవత్తిఇత్థిపురిసానం హత్థపాదాదీసు దిస్సమానలక్ఖణపకాసనకగన్థే చాతి అత్థో. ఇతిహాసేతి ‘‘ఇతిహ ఆస ఇతిహ ఆసా’’తి పోరాణకథాప్పకాసకే గన్థే. సధమ్మేతి సకధమ్మే బ్రాహ్మణధమ్మే పారమిం గతో పరియోసానం కోటిం గతో పత్తోతి అత్థో.

    442. Punapi tasseva mahantabhāvaṃ dassento ajjhāyakotiādimāha. Tattha ajjhāyakoti paresaṃ vedattayādiṃ vācetā. Mantadharoti mantā vuccati paññā, athabbanavedabyākaraṇādijānanapaññavāti attho. Tiṇṇaṃ vedāna pāragūti iruvedayajuvedasāmavedasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ vedānaṃ pariyosānaṃ pattoti attho. Lakkhaṇeti lakkhaṇasatthe, buddhapaccekabuddhacakkavattiitthipurisānaṃ hatthapādādīsu dissamānalakkhaṇapakāsanakaganthe cāti attho. Itihāseti ‘‘itiha āsa itiha āsā’’ti porāṇakathāppakāsake ganthe. Sadhammeti sakadhamme brāhmaṇadhamme pāramiṃ gato pariyosānaṃ koṭiṃ gato pattoti attho.

    ౪౪౩. పరిబ్బాజాతి యే నిగణ్ఠసావకా, తే సబ్బే నానాదిట్ఠికా తదా మహియా పథవీతలే చరన్తీతి సమ్బన్ధో.

    443.Paribbājāti ye nigaṇṭhasāvakā, te sabbe nānādiṭṭhikā tadā mahiyā pathavītale carantīti sambandho.

    ౪౪౫. యావ యత్తకం కాలం జినో నుప్పజ్జతి, తావ తత్తకం కాలం బుద్ధోతి వచనం నత్థీతి అత్థో.

    445. Yāva yattakaṃ kālaṃ jino nuppajjati, tāva tattakaṃ kālaṃ buddhoti vacanaṃ natthīti attho.

    ౪౪౬. అచ్చయేన అహోరత్తన్తి అహో చ రత్తి చ అహోరత్తం, బహూనం సంవచ్ఛరానం అతిక్కమేనాతి అత్థో. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    446.Accayena ahorattanti aho ca ratti ca ahorattaṃ, bahūnaṃ saṃvaccharānaṃ atikkamenāti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ౪౫౪. మన్తాణిపుత్తోతి మన్తాణీనామాయ కప్పకధీతుయా పుత్తో, మాసపుణ్ణతాయ దివసపుణ్ణతాయ పుణ్ణోతి లద్ధనామోతి అత్థో. తస్స సత్థుస్స సావకో హేస్సతి భవిస్సతీతి సమ్బన్ధో.

    454.Mantāṇiputtoti mantāṇīnāmāya kappakadhītuyā putto, māsapuṇṇatāya divasapuṇṇatāya puṇṇoti laddhanāmoti attho. Tassa satthussa sāvako hessati bhavissatīti sambandho.

    ౪౫౫. ఏవం కిత్తయి సో బుద్ధోతి సో పదుముత్తరో భగవా ఏవం ఇమినా పకారేన సునన్దం సున్దరాకారేన సోమనస్సదాయకం కిత్తయి బ్యాకరణమదాసీతి అత్థో. సబ్బం జనం సకలజనసమూహం సాధుకం హాసయన్తో సోమనస్సం కరోన్తో సకం బలం అత్తనో బలం దస్సయన్తో పాకటం కరోన్తోతి సమ్బన్ధో.

    455.Evaṃ kittayi so buddhoti so padumuttaro bhagavā evaṃ iminā pakārena sunandaṃ sundarākārena somanassadāyakaṃ kittayi byākaraṇamadāsīti attho. Sabbaṃ janaṃ sakalajanasamūhaṃ sādhukaṃ hāsayanto somanassaṃ karonto sakaṃ balaṃ attano balaṃ dassayanto pākaṭaṃ karontoti sambandho.

    ౪౫౬. తతో అనన్తరం అత్తనో ఆనుభావం అఞ్ఞాపదేసేన దస్సేన్తో కతఞ్జలీతిఆదిమాహ. తదా తస్మిం బుద్ధుప్పాదతో పురిమకాలే సునన్దం తాపసం కతఞ్జలిపుటా సబ్బే జనా నమస్సన్తీతి సమ్బన్ధో. బుద్ధే కారం కరిత్వానాతి ఏవం సో సబ్బజనపూజితోపి సమానో ‘‘పూజితోమ్హీ’’తి మానం అకత్వా బుద్ధసాసనే అధికం కిచ్చం కత్వా అత్తనో గతిం జాతిం సోధేసి పరిసుద్ధమకాసీతి అత్థో.

    456. Tato anantaraṃ attano ānubhāvaṃ aññāpadesena dassento katañjalītiādimāha. Tadā tasmiṃ buddhuppādato purimakāle sunandaṃ tāpasaṃ katañjalipuṭā sabbe janā namassantīti sambandho. Buddhe kāraṃ karitvānāti evaṃ so sabbajanapūjitopi samāno ‘‘pūjitomhī’’ti mānaṃ akatvā buddhasāsane adhikaṃ kiccaṃ katvā attano gatiṃ jātiṃ sodhesi parisuddhamakāsīti attho.

    ౪౫౭. సుత్వాన మునినో వచన్తి తస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స వాచం, గాథాబన్ధసుఖత్థం ఆ-కారస్స రస్సం కత్వా ‘‘వచ’’న్తి వుత్తం. ‘‘అనాగతమ్హి అద్ధానే గోతమో నామ నామేన సత్థా లోకే భవిస్సతీ’’తి ఇమం మునినో వచనం సుత్వా యథా యేన పకారేన గోతమం భగవన్తం పస్సామి, తథా తేన పకారేన కారం అధికకిచ్చం పుఞ్ఞసమ్భారం కస్సామి కరిస్సామీతి మే మయ్హం సఙ్కప్పో చేతనామనసికారో అహు అహోసీతి సమ్బన్ధో.

    457.Sutvāna munino vacanti tassa sammāsambuddhassa vācaṃ, gāthābandhasukhatthaṃ ā-kārassa rassaṃ katvā ‘‘vaca’’nti vuttaṃ. ‘‘Anāgatamhi addhāne gotamo nāma nāmena satthā loke bhavissatī’’ti imaṃ munino vacanaṃ sutvā yathā yena pakārena gotamaṃ bhagavantaṃ passāmi, tathā tena pakārena kāraṃ adhikakiccaṃ puññasambhāraṃ kassāmi karissāmīti me mayhaṃ saṅkappo cetanāmanasikāro ahu ahosīti sambandho.

    ౪౫౮. ఏవాహం చిన్తయిత్వానాతి ‘‘అహం కారం కరిస్సామీ’’తి ఏవం చిన్తేత్వా. కిరియం చిన్తయిం మమాతి ‘‘మయా కీదిసం పుఞ్ఞం కత్తబ్బం ను ఖో’’తి కిరియం కత్తబ్బకిచ్చం చిన్తయిన్తి అత్థో. క్యాహం కమ్మం ఆచరామీతి అహం కీదిసం పుఞ్ఞకమ్మం ఆచరామి పూరేమి ను ఖోతి అత్థో. పుఞ్ఞక్ఖేత్తే అనుత్తరేతి ఉత్తరవిరహితే సకలపుఞ్ఞస్స భాజనభూతే రతనత్తయేతి అత్థో.

    458.Evāhaṃ cintayitvānāti ‘‘ahaṃ kāraṃ karissāmī’’ti evaṃ cintetvā. Kiriyaṃ cintayiṃ mamāti ‘‘mayā kīdisaṃ puññaṃ kattabbaṃ nu kho’’ti kiriyaṃ kattabbakiccaṃ cintayinti attho. Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmīti ahaṃ kīdisaṃ puññakammaṃ ācarāmi pūremi nu khoti attho. Puññakkhette anuttareti uttaravirahite sakalapuññassa bhājanabhūte ratanattayeti attho.

    ౪౫౯. అయఞ్చ పాఠికో భిక్ఖూతి అయం భిక్ఖు సరభఞ్ఞవసేన గన్థపాఠపఠనతో వాచనతో ‘‘పాఠికో’’తి లద్ధనామో భిక్ఖు. బుద్ధసాసనే సబ్బేసం పాఠీనం పాఠకవాచకానం అన్తరే వినయే చ అగ్గనిక్ఖిత్తో అగ్గో ఇతి ఠపితో. తం ఠానం తేన భిక్ఖునా పత్తట్ఠానన్తరం అహం పత్థయే పత్థేమీతి అత్థో.

    459.Ayañca pāṭhiko bhikkhūti ayaṃ bhikkhu sarabhaññavasena ganthapāṭhapaṭhanato vācanato ‘‘pāṭhiko’’ti laddhanāmo bhikkhu. Buddhasāsane sabbesaṃ pāṭhīnaṃ pāṭhakavācakānaṃ antare vinaye ca agganikkhitto aggo iti ṭhapito. Taṃ ṭhānaṃ tena bhikkhunā pattaṭṭhānantaraṃ ahaṃ patthaye patthemīti attho.

    ౪౬౦. తతో పరం అత్తనో పుఞ్ఞకరణూపాయం దస్సేన్తో ఇదం మే అమితం భోగన్తిఆదిమాహ. మే మయ్హం అమితం పమాణవిరహితం భోగరాసిం అక్ఖోభం ఖోభేతుం అసక్కుణేయ్యం సాగరూపమం సాగరసదిసం తేన భోగేన తాదిసేన ధనేన బుద్ధస్స ఆరామం మాపయేతి సమ్బన్ధో. సేసం ఉత్తానత్థమేవ.

    460. Tato paraṃ attano puññakaraṇūpāyaṃ dassento idaṃ me amitaṃ bhogantiādimāha. Me mayhaṃ amitaṃ pamāṇavirahitaṃ bhogarāsiṃ akkhobhaṃ khobhetuṃ asakkuṇeyyaṃ sāgarūpamaṃ sāgarasadisaṃ tena bhogena tādisena dhanena buddhassa ārāmaṃ māpayeti sambandho. Sesaṃ uttānatthameva.

    ౪౭౪. భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా సమ్బుద్ధో తేన సుట్ఠు మాపితం కారితం సఙ్ఘారామం పటిగ్గహేత్వా తస్సారామస్సానిసంసదీపకం ఇదం వచనం అబ్రవి కథేసీతి సమ్బన్ధో.

    474. Bhikkhusaṅghe nisīditvā sambuddho tena suṭṭhu māpitaṃ kāritaṃ saṅghārāmaṃ paṭiggahetvā tassārāmassānisaṃsadīpakaṃ idaṃ vacanaṃ abravi kathesīti sambandho.

    ౪౭౫. కథం? యో సోతి యో సఙ్ఘారామదాయకో తాపసో సుమాపితం కుటిలేణమణ్డపపాసాదహమ్మియపాకారాదినా సుట్ఠు సజ్జితం సఙ్ఘారామం బుద్ధస్స పాదాసి ప-కారేన సోమనస్ససమ్పయుత్తచిత్తేన అదాసి. తమహం కిత్తయిస్సామీతి తం తాపసం అహం పాకటం కరిస్సామి, ఉత్తానిం కరిస్సామీతి అత్థో. సుణాథ మమ భాసతోతి భాసన్తస్స మయ్హం వచనం సుణాథ, ఓహితసోతా అవిక్ఖిత్తచిత్తా మనసి కరోథాతి అత్థో.

    475. Kathaṃ? Yo soti yo saṅghārāmadāyako tāpaso sumāpitaṃ kuṭileṇamaṇḍapapāsādahammiyapākārādinā suṭṭhu sajjitaṃ saṅghārāmaṃ buddhassa pādāsi pa-kārena somanassasampayuttacittena adāsi. Tamahaṃ kittayissāmīti taṃ tāpasaṃ ahaṃ pākaṭaṃ karissāmi, uttāniṃ karissāmīti attho. Suṇātha mama bhāsatoti bhāsantassa mayhaṃ vacanaṃ suṇātha, ohitasotā avikkhittacittā manasi karothāti attho.

    ౪౭౬. తేన దిన్నారామస్స ఫలం దస్సేన్తో హత్థీ అస్సా రథా పత్తీతిఆదిమాహ. తం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    476. Tena dinnārāmassa phalaṃ dassento hatthī assā rathā pattītiādimāha. Taṃ suviññeyyameva.

    ౪౭౭. సఙ్ఘారామస్సిదం ఫలన్తి ఇదం ఆయతిం అనుభవితబ్బసమ్పత్తిసఙ్ఖాతం ఇట్ఠఫలం సఙ్ఘారామదానస్స ఫలం విపాకన్తి అత్థో.

    477.Saṅghārāmassidaṃ phalanti idaṃ āyatiṃ anubhavitabbasampattisaṅkhātaṃ iṭṭhaphalaṃ saṅghārāmadānassa phalaṃ vipākanti attho.

    ౪౭౮. ఛళాసీతిసహస్సానీతి ఛసహస్సాని అసీతిసహస్సాని సమలఙ్కతా సుట్ఠు అలఙ్కతా సజ్జితా నారియో ఇత్థియో విచిత్తవత్థాభరణాతి విచిత్తేహి అనేకరూపేహి వత్థేహి ఆభరణేహి చ సమన్నాగతా. ఆముత్తమణికుణ్డలాతి ఓలమ్బితముత్తాహారమణికఞ్చితకణ్ణాతి అత్థో.

    478.Chaḷāsītisahassānīti chasahassāni asītisahassāni samalaṅkatā suṭṭhu alaṅkatā sajjitā nāriyo itthiyo vicittavatthābharaṇāti vicittehi anekarūpehi vatthehi ābharaṇehi ca samannāgatā. Āmuttamaṇikuṇḍalāti olambitamuttāhāramaṇikañcitakaṇṇāti attho.

    ౪౭౯. తాసం ఇత్థీనం రూపసోభాతిసయం వణ్ణేన్తో ఆళారపమ్హాతిఆదిమాహ. తత్థ ఆళారాని మహన్తాని అక్ఖీని మణిగుళసదిసాని యాసం ఇత్థీనం తా ఆళారపమ్హా భమరానమివ మన్దలోచనాతి అత్థో. హసులా హాసపకతి, లీలావిలాసాతి అత్థో. సుసఞ్ఞాతి సున్దరసఞ్ఞితబ్బసరీరావయవా. తనుమజ్ఝిమాతి ఖుద్దకఉదరపదేసా. సేసం ఉత్తానమేవ.

    479. Tāsaṃ itthīnaṃ rūpasobhātisayaṃ vaṇṇento āḷārapamhātiādimāha. Tattha āḷārāni mahantāni akkhīni maṇiguḷasadisāni yāsaṃ itthīnaṃ tā āḷārapamhā bhamarānamiva mandalocanāti attho. Hasulā hāsapakati, līlāvilāsāti attho. Susaññāti sundarasaññitabbasarīrāvayavā. Tanumajjhimāti khuddakaudarapadesā. Sesaṃ uttānameva.

    ౪౮౪. తస్స ధమ్మేసు దాయాదోతి తస్స గోతమస్స భగవతో ధమ్మేసు దాయాదో ధమ్మకోట్ఠాసభాగీ. ఓరసోతి ఉరసి జాతో, సిథిలధనితాదిదసవిధబ్యఞ్జనబుద్ధిసమ్పన్నం కణ్ఠతాలుఓట్ఠాదిపఞ్చట్ఠానే ఘట్టేత్వా దేసితధమ్మం సుత్వా సోతాపత్తిమగ్గాదిమగ్గపటిపాటియా సబ్బకిలేసే ఖేపేత్వా అరహత్తే ఠితభావేన ఉరసి జాతపుత్తోతి అత్థో. ధమ్మనిమ్మితోతి ధమ్మేన సమేన అదణ్డేన అసత్థేన నిమ్మితో పాకటో భవిస్ససీతి అత్థో. ఉపాలి నామ నామేనాతి కిఞ్చాపి సో మాతు నామేన మన్తాణిపుత్తనామో, అనురుద్ధాదీహి పన సహ గన్త్వా పబ్బజితత్తా ఖత్తియానం ఉపసమీపే అల్లీనో యుత్తో కాయచిత్తేహి సమఙ్గీభూతోతి ఉపాలీతి నామేన సత్థు సావకో హేస్సతి భవిస్సతీతి అత్థో.

    484.Tassadhammesu dāyādoti tassa gotamassa bhagavato dhammesu dāyādo dhammakoṭṭhāsabhāgī. Orasoti urasi jāto, sithiladhanitādidasavidhabyañjanabuddhisampannaṃ kaṇṭhatāluoṭṭhādipañcaṭṭhāne ghaṭṭetvā desitadhammaṃ sutvā sotāpattimaggādimaggapaṭipāṭiyā sabbakilese khepetvā arahatte ṭhitabhāvena urasi jātaputtoti attho. Dhammanimmitoti dhammena samena adaṇḍena asatthena nimmito pākaṭo bhavissasīti attho. Upāli nāma nāmenāti kiñcāpi so mātu nāmena mantāṇiputtanāmo, anuruddhādīhi pana saha gantvā pabbajitattā khattiyānaṃ upasamīpe allīno yutto kāyacittehi samaṅgībhūtoti upālīti nāmena satthu sāvako hessati bhavissatīti attho.

    ౪౮౫. వినయే పారమిం పత్వాతి వినయపిటకే కోటిం పరియోసానం పత్వా పాపుణిత్వా. ఠానాట్ఠానే చ కోవిదోతి కారణాకారణే చ దక్ఖో ఛేకోతి అత్థో. జినసాసనం ధారేన్తోతి జినేన వుత్తానుసాసనిం జినస్స పిటకత్తయం వాచనసవనచిన్తనధారణాదివసేన ధారేన్తో, సల్లక్ఖేన్తోతి అత్థో. విహరిస్సతినాసవోతి నిక్కిలేసో చతూహి ఇరియాపథేహి అపరిపతన్తం అత్తభావం హరిస్సతి పవత్తేస్సతీతి అత్థో.

    485.Vinaye pāramiṃ patvāti vinayapiṭake koṭiṃ pariyosānaṃ patvā pāpuṇitvā. Ṭhānāṭṭhāne ca kovidoti kāraṇākāraṇe ca dakkho chekoti attho. Jinasāsanaṃ dhārentoti jinena vuttānusāsaniṃ jinassa piṭakattayaṃ vācanasavanacintanadhāraṇādivasena dhārento, sallakkhentoti attho. Viharissatināsavoti nikkileso catūhi iriyāpathehi aparipatantaṃ attabhāvaṃ harissati pavattessatīti attho.

    ౪౮౭. అపరిమేయ్యుపాదాయాతి అనేకసతసహస్సే ఆదిం కత్వా. పత్థేమి తవ సాసనన్తి ‘‘గోతమస్స భగవతో సాసనే వినయధరానం అగ్గో భవేయ్య’’న్తి తుయ్హం సాసనం పత్థేమి ఇచ్ఛామీతి అత్థో. సో మే అత్థోతి సో ఏతదగ్గట్ఠానన్తరసఙ్ఖాతో అత్థో మే మయా అనుప్పత్తోతి అత్థో. సబ్బసంయోజనక్ఖయోతి సబ్బేసం సంయోజనానం ఖయో మయా అనుప్పత్తోతి సమ్బన్ధో, నిబ్బానం అధిగతన్తి అత్థో.

    487.Aparimeyyupādāyāti anekasatasahasse ādiṃ katvā. Patthemi tava sāsananti ‘‘gotamassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo bhaveyya’’nti tuyhaṃ sāsanaṃ patthemi icchāmīti attho. So me atthoti so etadaggaṭṭhānantarasaṅkhāto attho me mayā anuppattoti attho. Sabbasaṃyojanakkhayoti sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khayo mayā anuppattoti sambandho, nibbānaṃ adhigatanti attho.

    ౪౮౮. రాజదణ్డేన తజ్జితో పీళితో సూలావుతో సూలే ఆవుతో ఆవుణితో పోసో పురిసో సూలే సాతం మధురసుఖం అవిన్దన్తో నానుభవన్తో పరిముత్తింవ పరిమోచనమేవ ఇచ్ఛతి యథాతి సమ్బన్ధో.

    488. Rājadaṇḍena tajjito pīḷito sūlāvuto sūle āvuto āvuṇito poso puriso sūle sātaṃ madhurasukhaṃ avindanto nānubhavanto parimuttiṃva parimocanameva icchati yathāti sambandho.

    ౪౮౯-౯౦. మహావీర వీరానమన్తరే వీరుత్తమ అహం భవదణ్డేన జాతిదణ్డేన, తజ్జితో పీళితో కమ్మసూలావుతో కుసలాకుసలకమ్మసూలస్మిం ఆవుతో సన్తో సంవిజ్జమానో, పిపాసావేదనాయ పిపాసాతురభావేన అట్టితో అభిభూతో దుక్ఖాపితో భవే సాతం సంసారే మధురం సుఖం న విన్దామి న లభామి. రాగగ్గిదోసగ్గిమోహగ్గిసఙ్ఖాతేహి, నరకగ్గికప్పుట్ఠానగ్గిదుక్ఖగ్గిసఙ్ఖాతేహి వా తీహి అగ్గీహి డయ్హన్తో పరిముత్తిం పరిముచ్చనుపాయం గవేసామి పరియేసామి తథేవాతి సమ్బన్ధో. యథా రాజదణ్డం ఇతో గతో పత్తో పరిముత్తిం గవేసతి, తథా అహం భవదణ్డప్పత్తో పరిముత్తిం గవేసామీతి సమ్బన్ధో.

    489-90.Mahāvīra vīrānamantare vīruttama ahaṃ bhavadaṇḍena jātidaṇḍena, tajjito pīḷito kammasūlāvuto kusalākusalakammasūlasmiṃ āvuto santo saṃvijjamāno, pipāsāvedanāya pipāsāturabhāvena aṭṭito abhibhūto dukkhāpito bhave sātaṃ saṃsāre madhuraṃ sukhaṃ na vindāmi na labhāmi. Rāgaggidosaggimohaggisaṅkhātehi, narakaggikappuṭṭhānaggidukkhaggisaṅkhātehi vā tīhi aggīhi ḍayhanto parimuttiṃ parimuccanupāyaṃ gavesāmi pariyesāmi tathevāti sambandho. Yathā rājadaṇḍaṃ ito gato patto parimuttiṃ gavesati, tathā ahaṃ bhavadaṇḍappatto parimuttiṃ gavesāmīti sambandho.

    ౪౯౧-౨. పున సంసారతో మోచనం ఉపమోపమేయ్యవసేన దస్సేన్తో యథా విసాదోతిఆదిమాహ. తత్థ విసేన సప్పవిసేన ఆ సమన్తతో దంసీయిత్థ దట్ఠో హోతీతి విసాదో, సప్పదట్ఠోతి అత్థో. అథ వా విసం హలాహలవిసం అదతి గిలతీతి విసాదో, విసఖాదకోతి అత్థో. యో పురిసో విసాదో, తేన తాదిసేన విసేన పరిపీళితో, తస్స విసస్స విఘాతాయ వినాసాయ ఉపాయనం ఉపాయభూతం అగదం ఓసధం గవేసేయ్య పరియేసేయ్య, తం గవేసమానో విసఘాతకం విసనాసకం అగదం ఓసధం పస్సేయ్య దక్ఖేయ్య. సో తం అత్తనో దిట్ఠం ఓసధం పివిత్వా విసమ్హా విసతో పరిముత్తియా పరిమోచనకారణా సుఖీ అస్స భవేయ్య యథాతి సమ్బన్ధో.

    491-2. Puna saṃsārato mocanaṃ upamopameyyavasena dassento yathāvisādotiādimāha. Tattha visena sappavisena ā samantato daṃsīyittha daṭṭho hotīti visādo, sappadaṭṭhoti attho. Atha vā visaṃ halāhalavisaṃ adati gilatīti visādo, visakhādakoti attho. Yo puriso visādo, tena tādisena visena paripīḷito, tassa visassa vighātāya vināsāya upāyanaṃ upāyabhūtaṃ agadaṃ osadhaṃ gaveseyya pariyeseyya, taṃ gavesamāno visaghātakaṃ visanāsakaṃ agadaṃ osadhaṃ passeyya dakkheyya. So taṃ attano diṭṭhaṃ osadhaṃ pivitvā visamhā visato parimuttiyā parimocanakāraṇā sukhī assa bhaveyya yathāti sambandho.

    ౪౯౩. తథేవాహన్తి యథా యేన పకారేన సో నరో విసహతో, సవిసేన సప్పేన దట్ఠో విసఖాదకో వా ఓసధం పివిత్వా సుఖీ భవేయ్య, తథేవ తేన పకారేన అహం అవిజ్జాయ మోహేన సం సుట్ఠు పీళితో. సద్ధమ్మాగదమేసహన్తి అహం సద్ధమ్మసఙ్ఖాతం ఓసధం ఏసం పరియేసన్తోతి అత్థో.

    493.Tathevāhanti yathā yena pakārena so naro visahato, savisena sappena daṭṭho visakhādako vā osadhaṃ pivitvā sukhī bhaveyya, tatheva tena pakārena ahaṃ avijjāya mohena saṃ suṭṭhu pīḷito. Saddhammāgadamesahanti ahaṃ saddhammasaṅkhātaṃ osadhaṃ esaṃ pariyesantoti attho.

    ౪౯౪-౫. ధమ్మాగదం గవేసన్తోతి సంసారదుక్ఖవిసస్స వినాసాయ ధమ్మోసధం గవేసన్తో. అద్దక్ఖిం సక్యసాసనన్తి సక్యవంసపభవస్స గోతమస్స సాసనం సద్దక్ఖిన్తి అత్థో. అగ్గం సబ్బోసధానం తన్తి సబ్బేసం ఓసధానం అన్తరే తం సక్యసాసనసఙ్ఖాతం ధమ్మోసధం అగ్గం ఉత్తమన్తి అత్థో. సబ్బసల్లవినోదనన్తి రాగసల్లాదీనం సబ్బేసం సల్లానం వినోదనం వూపసమకరం ధమ్మోసధం ధమ్మసఙ్ఖాతం ఓసధం పివిత్వా సబ్బం విసం సకలసంసారదుక్ఖవిసం సమూహనిం నాసేసిన్తి సమ్బన్ధో. అజరామరన్తి తం దుక్ఖవిసం సమూహనిత్వా అజరం జరావిరహితం అమరం మరణవిరహితం సీతిభావం రాగపరిళాహాదివిరహితత్తా సీతలభూతం నిబ్బానం అహం ఫస్సయిం పచ్చక్ఖమకాసిన్తి సమ్బన్ధో.

    494-5.Dhammāgadaṃ gavesantoti saṃsāradukkhavisassa vināsāya dhammosadhaṃ gavesanto. Addakkhiṃ sakyasāsananti sakyavaṃsapabhavassa gotamassa sāsanaṃ saddakkhinti attho. Aggaṃ sabbosadhānaṃ tanti sabbesaṃ osadhānaṃ antare taṃ sakyasāsanasaṅkhātaṃ dhammosadhaṃ aggaṃ uttamanti attho. Sabbasallavinodananti rāgasallādīnaṃ sabbesaṃ sallānaṃ vinodanaṃ vūpasamakaraṃ dhammosadhaṃ dhammasaṅkhātaṃ osadhaṃ pivitvā sabbaṃ visaṃ sakalasaṃsāradukkhavisaṃ samūhaniṃ nāsesinti sambandho. Ajarāmaranti taṃ dukkhavisaṃ samūhanitvā ajaraṃ jarāvirahitaṃ amaraṃ maraṇavirahitaṃ sītibhāvaṃ rāgapariḷāhādivirahitattā sītalabhūtaṃ nibbānaṃ ahaṃ phassayiṃ paccakkhamakāsinti sambandho.

    ౪౯౬. పున కిలేసతమస్స ఉపమం దస్సేన్తో యథా భూతట్టితోతిఆదిమాహ. తత్థ యథా యేన పకారేన భూతట్టితో భూతేన యక్ఖేన అట్టితో పీళితో పోసో పురిసో భూతగ్గాహేన యక్ఖగ్గాహేన పీళితో దుక్ఖితో భూతస్మా యక్ఖగ్గాహతో పరిముత్తియా మోచనత్థాయ భూతవేజ్జం గవేసేయ్య.

    496. Puna kilesatamassa upamaṃ dassento yathā bhūtaṭṭitotiādimāha. Tattha yathā yena pakārena bhūtaṭṭito bhūtena yakkhena aṭṭito pīḷito poso puriso bhūtaggāhena yakkhaggāhena pīḷito dukkhito bhūtasmā yakkhaggāhato parimuttiyā mocanatthāya bhūtavejjaṃ gaveseyya.

    ౪౯౭. తం గవేసమానో చ భూతవిజ్జాయ సుట్ఠు కోవిదం ఛేకం భూతవేజ్జం పస్సేయ్య, సో భూతవేజ్జో తస్స యక్ఖగ్గహితస్స పురిసస్స ఆవేసభూతం విహనే వినాసేయ్య, సమూలఞ్చ మూలేన సహ ఆయతిం అనాసేవకం కత్వా వినాసయే విద్ధంసేయ్యాతి సమ్బన్ధో.

    497. Taṃ gavesamāno ca bhūtavijjāya suṭṭhu kovidaṃ chekaṃ bhūtavejjaṃ passeyya, so bhūtavejjo tassa yakkhaggahitassa purisassa āvesabhūtaṃ vihane vināseyya, samūlañca mūlena saha āyatiṃ anāsevakaṃ katvā vināsaye viddhaṃseyyāti sambandho.

    ౪౯౮. మహావీర వీరుత్తమ తమగ్గాహేన కిలేసన్ధకారగ్గాహేన పీళితో అహం తథేవ తేన పకారేనేవ తమతో కిలేసన్ధకారతో పరిముత్తియా మోచనత్థాయ ఞాణాలోకం పఞ్ఞాఆలోకం గవేసామీతి సమ్బన్ధో.

    498.Mahāvīra vīruttama tamaggāhena kilesandhakāraggāhena pīḷito ahaṃ tatheva tena pakāreneva tamato kilesandhakārato parimuttiyā mocanatthāya ñāṇālokaṃ paññāālokaṃ gavesāmīti sambandho.

    ౪౯౯. అథ తదనన్తరం కిలేసతమసోధనం కిలేసన్ధకారనాసకం సక్యమునిం అద్దసన్తి అత్థో. సో సక్యముని మే మయ్హం తమం అన్ధకారం కిలేసతిమిరం భూతవేజ్జోవ భూతకం యక్ఖగ్గహితం ఇవ వినోదేసి దూరీ అకాసీతి సమ్బన్ధో.

    499. Atha tadanantaraṃ kilesatamasodhanaṃ kilesandhakāranāsakaṃ sakyamuniṃ addasanti attho. So sakyamuni me mayhaṃ tamaṃ andhakāraṃ kilesatimiraṃ bhūtavejjova bhūtakaṃ yakkhaggahitaṃ iva vinodesi dūrī akāsīti sambandho.

    ౫౦౦. సో అహం ఏవం విముత్తో సంసారసోతం సంసారపవాహం సం సుట్ఠు ఛిన్దిం ఛేదేసిం, తణ్హాసోతం తణ్హామహోఘం నివారయిం నిరవసేసం అప్పవత్తిం అకాసిన్తి అత్థో. భవం ఉగ్ఘాటయిం సబ్బన్తి కామభవాదికం సబ్బం నవభవం ఉగ్ఘాటయిం వినాసేసిన్తి అత్థో. మూలతో వినాసేన్తో భూతవేజ్జో ఇవ మూలతో ఉగ్ఘాటయిన్తి సమ్బన్ధో.

    500. So ahaṃ evaṃ vimutto saṃsārasotaṃ saṃsārapavāhaṃ saṃ suṭṭhu chindiṃ chedesiṃ, taṇhāsotaṃ taṇhāmahoghaṃ nivārayiṃ niravasesaṃ appavattiṃ akāsinti attho. Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbanti kāmabhavādikaṃ sabbaṃ navabhavaṃ ugghāṭayiṃ vināsesinti attho. Mūlato vināsento bhūtavejjo iva mūlato ugghāṭayinti sambandho.

    ౫౦౧. తతో నిబ్బానపరియేసనాయ ఉపమం దస్సేన్తో యథాతిఆదిమాహ. తత్థ గరుం భారియం నాగం గిలతీతి గరుళో. గరుం వా నాగం లాతి ఆదదాతీతి గరుళో, గరుళరాజా. అత్తనో భక్ఖం సకగోచరం పన్నగం పకారేన పరహత్థం న గచ్ఛతీతి పన్నగోతి లద్ధనామం నాగం గహణత్థాయ ఓపతతి అవపతతి, సమన్తా సమన్తతో యోజనసతం సతయోజనప్పమాణం మహాసరం మహాసముద్దం అత్తనో పక్ఖవాతేహి విక్ఖోభేతి ఆలోళేతి యథాతి సమ్బన్ధో.

    501. Tato nibbānapariyesanāya upamaṃ dassento yathātiādimāha. Tattha garuṃ bhāriyaṃ nāgaṃ gilatīti garuḷo. Garuṃ vā nāgaṃ lāti ādadātīti garuḷo, garuḷarājā. Attano bhakkhaṃ sakagocaraṃ pannagaṃ pakārena parahatthaṃ na gacchatīti pannagoti laddhanāmaṃ nāgaṃ gahaṇatthāya opatati avapatati, samantā samantato yojanasataṃ satayojanappamāṇaṃ mahāsaraṃ mahāsamuddaṃ attano pakkhavātehi vikkhobheti āloḷeti yathāti sambandho.

    ౫౦౨. సో సుపణ్ణో విహఙ్గమో వేహాసగమనసీలో పన్నగం నామం గహేత్వా అధోసీసం ఓలమ్బేత్వా విహేఠయం తత్థ తత్థ వివిధేన హేఠనేన హేఠేన్తో ఆదాయ దళ్హం గహేత్వా యేన కామం యత్థ గన్తుకామో, తత్థ పక్కమతి గచ్ఛతీతి సమ్బన్ధో.

    502.So supaṇṇo vihaṅgamo vehāsagamanasīlo pannagaṃ nāmaṃ gahetvā adhosīsaṃ olambetvā viheṭhayaṃ tattha tattha vividhena heṭhanena heṭhento ādāya daḷhaṃ gahetvā yena kāmaṃ yattha gantukāmo, tattha pakkamati gacchatīti sambandho.

    ౫౦౩. భన్తే మహావీర, యథా గరుళో బలీ బలవా పన్నగం గహేత్వా పక్కమతి, తథా ఏవ అహం అసఙ్ఖతం పచ్చయేహి అకతం నిబ్బానం గవేసన్తో పటిపత్తిపూరణవసేన పరియేసన్తో దోసే సకలదియడ్ఢకిలేససహస్సే విక్ఖాలయిం విసేసేన సముచ్ఛేదప్పహానేన సోధేసిం అహన్తి సమ్బన్ధో.

    503. Bhante mahāvīra, yathā garuḷo balī balavā pannagaṃ gahetvā pakkamati, tathā eva ahaṃ asaṅkhataṃ paccayehi akataṃ nibbānaṃ gavesanto paṭipattipūraṇavasena pariyesanto dose sakaladiyaḍḍhakilesasahasse vikkhālayiṃ visesena samucchedappahānena sodhesiṃ ahanti sambandho.

    ౫౦౪. యథా గరుళో పన్నగం గహేత్వా భుఞ్జిత్వా విహరతి, తథా అహం ధమ్మవరం ఉత్తమధమ్మం దిట్ఠో పస్సన్తో ఏతం సన్తిపదం నిబ్బానపదం అనుత్తరం ఉత్తరవిరహితం మగ్గఫలేహి ఆదాయ గహేత్వా వళఞ్జేత్వా విహరామీతి సమ్బన్ధో.

    504. Yathā garuḷo pannagaṃ gahetvā bhuñjitvā viharati, tathā ahaṃ dhammavaraṃ uttamadhammaṃ diṭṭho passanto etaṃ santipadaṃ nibbānapadaṃ anuttaraṃ uttaravirahitaṃ maggaphalehi ādāya gahetvā vaḷañjetvā viharāmīti sambandho.

    ౫౦౫. ఇదాని నిబ్బానస్స దుల్లభభావం దస్సేన్తో ఆసావతీ నామ లతాతిఆదిమాహ. తత్థ సబ్బేసం దేవానం ఆసా ఇచ్ఛా ఏతిస్సం లతాయం అత్థీతి ఆసావతీ నామ లతా, చిత్తలతావనే అనేకవిచిత్తాహి లతాహి గహనీభూతే వనే ఉయ్యానే జాతా నిబ్బత్తాతి అత్థో. తస్సా లతాయ వస్ససహస్సేన వస్ససహస్సచ్చయేన ఏకం ఫలం నిబ్బత్తతే ఏకం ఫలం గణ్హాతి.

    505. Idāni nibbānassa dullabhabhāvaṃ dassento āsāvatī nāma latātiādimāha. Tattha sabbesaṃ devānaṃ āsā icchā etissaṃ latāyaṃ atthīti āsāvatī nāma latā, cittalatāvane anekavicittāhi latāhi gahanībhūte vane uyyāne jātā nibbattāti attho. Tassā latāya vassasahassena vassasahassaccayena ekaṃ phalaṃ nibbattate ekaṃ phalaṃ gaṇhāti.

    ౫౦౬. తం దేవాతి తం ఆసావతిం లతం తావ దూరఫలం తత్తకం చిరకాలం అతిక్కమిత్వా ఫలం గణ్హన్తం సంవిజ్జమానం దేవా తావతింసదేవతా పయిరుపాసన్తి భజన్తి, సా ఆసావతీ నామ లతుత్తమా లతానం అన్తరే ఉత్తమలతా ఏవం దేవానం పియా అహోసీతి సమ్బన్ధో.

    506.Taṃ devāti taṃ āsāvatiṃ lataṃ tāva dūraphalaṃ tattakaṃ cirakālaṃ atikkamitvā phalaṃ gaṇhantaṃ saṃvijjamānaṃ devā tāvatiṃsadevatā payirupāsanti bhajanti, sā āsāvatī nāma latuttamā latānaṃ antare uttamalatā evaṃ devānaṃ piyā ahosīti sambandho.

    ౫౦౭. సతసహస్సుపాదాయాతి సతసహస్ససంవచ్ఛరం ఆదిం కత్వా. తాహం పరిచరే మునీతి మోనం వుచ్చతి ఞాణం, భన్తే, ముని ఞాణవన్త సబ్బఞ్ఞు, అహం తం భగవన్తం పరిచరే పయిరుపాసామి. సాయంపాతం నమస్సామీతి సాయన్హసమయఞ్చ పుబ్బణ్హసమయఞ్చాతి ద్విక్ఖత్తుం నమస్సామి పణామం కరోమి. యథా దేవా తావతింసా దేవా వియ ఆసావతీలతం సాయంపాతఞ్చ పయిరుపాసన్తీతి సమ్బన్ధో.

    507.Satasahassupādāyāti satasahassasaṃvaccharaṃ ādiṃ katvā. Tāhaṃ paricare munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, bhante, muni ñāṇavanta sabbaññu, ahaṃ taṃ bhagavantaṃ paricare payirupāsāmi. Sāyaṃpātaṃ namassāmīti sāyanhasamayañca pubbaṇhasamayañcāti dvikkhattuṃ namassāmi paṇāmaṃ karomi. Yathā devā tāvatiṃsā devā viya āsāvatīlataṃ sāyaṃpātañca payirupāsantīti sambandho.

    ౫౦౮. అవఞ్ఝా పారిచరియాతి యస్మా బుద్ధదస్సనహేతు నిబ్బానప్పత్తి అహోసి, తస్మా బుద్ధపారిచరియా వత్తపటిపత్తికిరియా అవఞ్ఝా అతుచ్ఛా నమస్సనా పణామకిరియా చ అమోఘా అతుచ్ఛా. తథా హి దూరాగతం దూరతో సంసారద్ధానతో ఆగతమ్పి, సన్తం సంవిజ్జమానం ఖణోయం అయం బుద్ధుప్పాదక్ఖణో న విరాధయి నాతిక్కమి, మం అతిక్కమిత్వా న గతోతి అత్థో.

    508.Avañjhā pāricariyāti yasmā buddhadassanahetu nibbānappatti ahosi, tasmā buddhapāricariyā vattapaṭipattikiriyā avañjhā atucchā namassanā paṇāmakiriyā ca amoghā atucchā. Tathā hi dūrāgataṃ dūrato saṃsāraddhānato āgatampi, santaṃ saṃvijjamānaṃ khaṇoyaṃ ayaṃ buddhuppādakkhaṇo na virādhayi nātikkami, maṃ atikkamitvā na gatoti attho.

    ౫౦౯. బుద్ధదస్సనహేతు నిబ్బానప్పత్తో అహం ఆయతిం ఉప్పజ్జనకభవే మమ పటిసన్ధిం విచినన్తో ఉపపరిక్ఖన్తో న పస్సామీతి సమ్బన్ధో. నిరూపధి ఖన్ధూపధికిలేసూపధీహి విరహితో విప్పముత్తో సబ్బకిలేసేహి వినాభూతో ఉపసన్తో కిలేసపరిళాహాభావేన సన్తమానసో చరామి అహన్తి సమ్బన్ధో.

    509. Buddhadassanahetu nibbānappatto ahaṃ āyatiṃ uppajjanakabhave mama paṭisandhiṃ vicinanto upaparikkhanto na passāmīti sambandho. Nirūpadhi khandhūpadhikilesūpadhīhi virahito vippamutto sabbakilesehi vinābhūto upasanto kilesapariḷāhābhāvena santamānaso carāmi ahanti sambandho.

    ౫౧౦. పున అత్తనో బుద్ధదస్సనాయ ఉపమం దస్సేన్తో యథాపి పదుమం నామాతిఆదిమాహ. సూరియరంసేన సూరియరంసిసమ్ఫస్సేన యథా పదుమం నామ అపి పుప్ఫతి వికసతి మహావీర వీరుత్తమ అహం తథా ఏవ బుద్ధరంసేన బుద్ధేన భగవతా దేసితధమ్మరంసిప్పభావేన పుప్ఫితోతి అత్థో.

    510. Puna attano buddhadassanāya upamaṃ dassento yathāpi padumaṃ nāmātiādimāha. Sūriyaraṃsena sūriyaraṃsisamphassena yathā padumaṃ nāma api pupphati vikasati mahāvīra vīruttama ahaṃ tathā eva buddharaṃsena buddhena bhagavatā desitadhammaraṃsippabhāvena pupphitoti attho.

    ౫౧౧-౧౨. పున బుద్ధదస్సనేన నిబ్బానదస్సనం దీపేన్తో యథా బలాకాతిఆదిమాహ. తత్థ బలాకయోనిమ్హి బలాకజాతియం సదా సబ్బస్మిం కాలే పుమా పురిసో యథా న విజ్జతి. పుమే అవిజ్జమానే కథం బలాకానం గబ్భగ్గహణం హోతీతి చే? మేఘేసు గజ్జమానేసు సద్దం కరోన్తేసు మేఘగజ్జనం సుత్వా తా బలాకినియో సదా సబ్బకాలే గబ్భం గణ్హన్తి అణ్డం ధారేన్తీతి అత్థో. యావ యత్తకం కాలం మేఘో న గజ్జతి మేఘో సద్దం న కరోతి, తావ తత్తకం కాలం చిరం చిరకాలేన గబ్భం అణ్డం ధారేన్తి. యదా యస్మిం కాలే మేఘో పవస్సతి పకారేన గజ్జిత్వా వస్సతి వుట్ఠిధారం పగ్ఘరతి, తదా తస్మిం కాలే భారతో గబ్భధారణతో పరిముచ్చన్తి అణ్డం పాతేన్తీతి అత్థో.

    511-12. Puna buddhadassanena nibbānadassanaṃ dīpento yathā balākātiādimāha. Tattha balākayonimhi balākajātiyaṃ sadā sabbasmiṃ kāle pumā puriso yathā na vijjati. Pume avijjamāne kathaṃ balākānaṃ gabbhaggahaṇaṃ hotīti ce? Meghesu gajjamānesu saddaṃ karontesu meghagajjanaṃ sutvā balākiniyo sadā sabbakāle gabbhaṃ gaṇhanti aṇḍaṃ dhārentīti attho. Yāva yattakaṃ kālaṃ megho na gajjati megho saddaṃ na karoti, tāva tattakaṃ kālaṃ ciraṃ cirakālena gabbhaṃ aṇḍaṃ dhārenti. Yadā yasmiṃ kāle megho pavassati pakārena gajjitvā vassati vuṭṭhidhāraṃ paggharati, tadā tasmiṃ kāle bhārato gabbhadhāraṇato parimuccanti aṇḍaṃ pātentīti attho.

    ౫౧౩. తతో పరం ఉపమేయ్యసమ్పదం దస్సేన్తో పదుముత్తరబుద్ధస్సాతిఆదిమాహ. పదుముత్తరస్స బుద్ధస్స ధమ్మమేఘేన వోహారపరమత్థదేసనాసఙ్ఖాతమేఘేన గజ్జతో గజ్జన్తస్స దేసేన్తస్స ధమ్మమేఘస్స సద్దేన ఘోసానుసారేన అహం తదా ధమ్మగబ్భం వివట్టూపనిస్సయం దానసీలాదిపుఞ్ఞసమ్భారగబ్భం అగణ్హిం గహేసిం తథాతి సమ్బన్ధో.

    513. Tato paraṃ upameyyasampadaṃ dassento padumuttarabuddhassātiādimāha. Padumuttarassa buddhassa dhammameghena vohāraparamatthadesanāsaṅkhātameghena gajjato gajjantassa desentassa dhammameghassa saddena ghosānusārena ahaṃ tadā dhammagabbhaṃ vivaṭṭūpanissayaṃ dānasīlādipuññasambhāragabbhaṃ agaṇhiṃ gahesiṃ tathāti sambandho.

    ౫౧౪. సతసహస్సుపాదాయ కప్పసతసహస్సం ఆదిం కత్వా పుఞ్ఞగబ్భం దానసీలాదిపుఞ్ఞసమ్భారం అహం ధరేమి పూరేమి. యావ ధమ్మమేఘో ధమ్మదేసనా న గజ్జతి బుద్ధేన న దేసీయతి, తావ అహం భారతో సంసారగబ్భభారతో నప్పముచ్చామి న మోచేమి న విసుం భవామీతి సమ్బన్ధో.

    514.Satasahassupādāya kappasatasahassaṃ ādiṃ katvā puññagabbhaṃ dānasīlādipuññasambhāraṃ ahaṃ dharemi pūremi. Yāva dhammamegho dhammadesanā na gajjati buddhena na desīyati, tāva ahaṃ bhārato saṃsāragabbhabhārato nappamuccāmi na mocemi na visuṃ bhavāmīti sambandho.

    ౫౧౫. భన్తే, సక్యముని సక్యవంసప్పభవ యదా యస్మిం కాలే సుద్ధోదనమహారాజస్స తవ పితు రమ్మే రమణీయే కపిలవత్థవే కపిలవత్థునామకే నగరే తువం ధమ్మమేఘేన గజ్జతి ఘోసేతి, తదా తస్మిం కాలే అహం భారతో సంసారగబ్భభారతో పరిముచ్చిం ముత్తో అహోసిన్తి సమ్బన్ధో.

    515. Bhante, sakyamuni sakyavaṃsappabhava yadā yasmiṃ kāle suddhodanamahārājassa tava pitu ramme ramaṇīye kapilavatthave kapilavatthunāmake nagare tuvaṃ dhammameghena gajjati ghoseti, tadā tasmiṃ kāle ahaṃ bhārato saṃsāragabbhabhārato parimucciṃ mutto ahosinti sambandho.

    ౫౧౬. తతో పరం అత్తనా అధిగతే మగ్గఫలే దస్సేన్తో సుఞ్ఞతన్తిఆదిమాహ. తత్థ అత్తఅత్తనియాదీనం అభావతో సుఞ్ఞతం విమోక్ఖఞ్చ రాగదోసమోహసబ్బకిలేసనిమిత్తానం అభావతో, అనిమిత్తం విమోక్ఖఞ్చ తణ్హాపణిధిస్స అభావతో, అప్పణిహితం విమోక్ఖఞ్చ అరియమగ్గం అధిగఞ్ఛిం భావేసిన్తి సమ్బన్ధో. చతురో చ ఫలే సబ్బేతి చత్తారి సామఞ్ఞఫలాని సబ్బాని సచ్ఛి అకాసిన్తి అత్థో. ధమ్మేవం విజటయిం అహన్తి అహం ఏవం సబ్బధమ్మే జటం గహనం విజటయిం విద్ధంసేసిన్తి అత్థో.

    516. Tato paraṃ attanā adhigate maggaphale dassento suññatantiādimāha. Tattha attaattaniyādīnaṃ abhāvato suññataṃ vimokkhañca rāgadosamohasabbakilesanimittānaṃ abhāvato, animittaṃ vimokkhañca taṇhāpaṇidhissa abhāvato, appaṇihitaṃ vimokkhañca ariyamaggaṃ adhigañchiṃ bhāvesinti sambandho. Caturo ca phale sabbeti cattāri sāmaññaphalāni sabbāni sacchi akāsinti attho. Dhammevaṃ vijaṭayiṃ ahanti ahaṃ evaṃ sabbadhamme jaṭaṃ gahanaṃ vijaṭayiṃ viddhaṃsesinti attho.

    దుతియభాణవారవణ్ణనా సమత్తా.

    Dutiyabhāṇavāravaṇṇanā samattā.

    ౫౧౭. తతో పరం అత్తనా అధిగతవిసేసమేవ దస్సేన్తో అపరిమేయ్యుపాదాయాతిఆదిమాహ. తత్థ న పరిమేయ్యోతి అపరిమేయ్యో, సంవచ్ఛరగణనవసేన పమేతుం సఙ్ఖాతుం అసక్కుణేయ్యోతి అత్థో. తం అపరిమేయ్యం కప్పం ఉపాదాయ ఆదిం కత్వా తవ సాసనం తుయ్హం సాసనం ‘‘అనాగతే గోతమస్స భగవతో సాసనే వినయధరానం అగ్గో భవేయ్య’’న్తి ఏవం పత్థేమి. అతీతత్థే వత్తమానవచనం, పత్థేసిన్తి అత్థో. సో మే అత్థోతి సో పత్థనాసఙ్ఖాతో అత్థో మే మయా అనుప్పత్తో నిప్ఫాదితోతి అత్థో. అనుత్తరం సన్తిపదం నిబ్బానం అనుప్పత్తం అధిగతన్తి సమ్బన్ధో.

    517. Tato paraṃ attanā adhigatavisesameva dassento aparimeyyupādāyātiādimāha. Tattha na parimeyyoti aparimeyyo, saṃvaccharagaṇanavasena pametuṃ saṅkhātuṃ asakkuṇeyyoti attho. Taṃ aparimeyyaṃ kappaṃ upādāya ādiṃ katvā tava sāsanaṃ tuyhaṃ sāsanaṃ ‘‘anāgate gotamassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo bhaveyya’’nti evaṃ patthemi. Atītatthe vattamānavacanaṃ, patthesinti attho. So me atthoti so patthanāsaṅkhāto attho me mayā anuppatto nipphāditoti attho. Anuttaraṃ santipadaṃ nibbānaṃ anuppattaṃ adhigatanti sambandho.

    ౫౧౮. సో అహం అధిగతత్తా వినయే వినయపిటకే పారమిం పత్తో పరియోసానప్పత్తో. యథాపి పాఠికో ఇసీతి యథా పదుముత్తరస్స భగవతో సాసనే వినయధరానం అగ్గో ఇసి భిక్ఖు పాఠికో పాకటో అహోసి, తథేవాహన్తి అత్థో. న మే సమసమో అత్థీతి వినయధారితాయ మే మయా సమసమో సమానో అఞ్ఞో న అత్థీతి అత్థో. సాసనం ఓవాదానుసాసనీసఙ్ఖాతం సాసనం ధారేమి పూరేమీతి అత్థో.

    518. So ahaṃ adhigatattā vinaye vinayapiṭake pāramiṃ patto pariyosānappatto. Yathāpi pāṭhiko isīti yathā padumuttarassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo isi bhikkhu pāṭhiko pākaṭo ahosi, tathevāhanti attho. Na me samasamo atthīti vinayadhāritāya me mayā samasamo samāno añño na atthīti attho. Sāsanaṃ ovādānusāsanīsaṅkhātaṃ sāsanaṃ dhāremi pūremīti attho.

    ౫౧౯. పునపి అత్తనో విసేసం దస్సేన్తో వినయే ఖన్ధకే చాపీతిఆదిమాహ. తత్థ వినయేతి ఉభతోవిభఙ్గే. ఖన్ధకేతి మహావగ్గచూళవగ్గే. తికచ్ఛేదే చాతి తికసఙ్ఘాదిసేసతికపాచిత్తియాదికే చ. పఞ్చమేతి పరివారే చ. ఏత్థ ఏతస్మిం సకలే వినయపిటకే మయ్హం విమతి ద్వేళ్హకం నత్థి న సంవిజ్జతి. అక్ఖరేతి వినయపిటకపరియాపన్నే అ-కారాదికే అక్ఖరే. బ్యఞ్జనేతి క-కారాదికే బ్యఞ్జనే వా మే విమతి సంసయో నత్థీతి సమ్బన్ధో.

    519. Punapi attano visesaṃ dassento vinaye khandhake cāpītiādimāha. Tattha vinayeti ubhatovibhaṅge. Khandhaketi mahāvaggacūḷavagge. Tikacchede cāti tikasaṅghādisesatikapācittiyādike ca. Pañcameti parivāre ca. Ettha etasmiṃ sakale vinayapiṭake mayhaṃ vimati dveḷhakaṃ natthi na saṃvijjati. Akkhareti vinayapiṭakapariyāpanne a-kārādike akkhare. Byañjaneti ka-kārādike byañjane vā me vimati saṃsayo natthīti sambandho.

    ౫౨౦. నిగ్గహే పటికమ్మే చాతి పాపభిక్ఖూనం నిగ్గహే చ సాపత్తికానం భిక్ఖూనం పరివాసదానాదికే పటికమ్మే చ ఠానాట్ఠానే చ కారణే చ అకారణే చ కోవిదో ఛేకోతి అత్థో. ఓసారణే చ తజ్జనీయాదికమ్మస్స పటిప్పస్సద్ధివసేన ఓసారణే పవేసనే చ. వుట్ఠాపనే చ ఆపత్తితో వుట్ఠాపనే నిరాపత్తికరణే చ ఛేకోతి సమ్బన్ధో. సబ్బత్థ పారమిం గతోతి సబ్బస్మిం వినయకమ్మే పరియోసానం పత్తో, దక్ఖో ఛేకోతి అత్థో.

    520.Niggahepaṭikamme cāti pāpabhikkhūnaṃ niggahe ca sāpattikānaṃ bhikkhūnaṃ parivāsadānādike paṭikamme ca ṭhānāṭṭhāne ca kāraṇe ca akāraṇe ca kovido chekoti attho. Osāraṇe ca tajjanīyādikammassa paṭippassaddhivasena osāraṇe pavesane ca. Vuṭṭhāpane ca āpattito vuṭṭhāpane nirāpattikaraṇe ca chekoti sambandho. Sabbattha pāramiṃ gatoti sabbasmiṃ vinayakamme pariyosānaṃ patto, dakkho chekoti attho.

    ౫౨౧. వినయే ఖన్ధకే చాపీతి వుత్తప్పకారే వినయే చ ఖన్ధకే చ, పదం సుత్తపదం నిక్ఖిపిత్వా పట్ఠపేత్వా. ఉభతో వినివేఠేత్వాతి వినయతో ఖన్ధకతో చాతి ఉభయతో నిబ్బత్తేత్వా విజటేత్వా నయం ఆహరిత్వా. రసతోతి కిచ్చతో. ఓసరేయ్యం ఓసారణం కరోమీతి అత్థో.

    521.Vinaye khandhake cāpīti vuttappakāre vinaye ca khandhake ca, padaṃ suttapadaṃ nikkhipitvā paṭṭhapetvā. Ubhato viniveṭhetvāti vinayato khandhakato cāti ubhayato nibbattetvā vijaṭetvā nayaṃ āharitvā. Rasatoti kiccato. Osareyyaṃ osāraṇaṃ karomīti attho.

    ౫౨౨. నిరుత్తియా చ కుసలోతి ‘‘రుక్ఖో పటో కుమ్భో మాలా చిత్త’’న్తిఆదీసు వోహారేసు ఛేకో. అత్థానత్థే చ కోవిదోతి అత్థే వడ్ఢియం అనత్థే హానియఞ్చ కోవిదో దక్ఖోతి అత్థో. అనఞ్ఞాతం మయా నత్థీతి వినయపిటకే సకలే వా పిటకత్తయే మయా అనఞ్ఞాతం అవిదితం అపాకటం కిఞ్చి నత్థీతి అత్థో. ఏకగ్గో సత్థు సాసనేతి బుద్ధసాసనే అహమేవ ఏకో వినయధరానం అగ్గో సేట్ఠో ఉత్తమోతి అత్థో.

    522.Niruttiyā ca kusaloti ‘‘rukkho paṭo kumbho mālā citta’’ntiādīsu vohāresu cheko. Atthānatthe ca kovidoti atthe vaḍḍhiyaṃ anatthe hāniyañca kovido dakkhoti attho. Anaññātaṃ mayā natthīti vinayapiṭake sakale vā piṭakattaye mayā anaññātaṃ aviditaṃ apākaṭaṃ kiñci natthīti attho. Ekaggo satthu sāsaneti buddhasāsane ahameva eko vinayadharānaṃ aggo seṭṭho uttamoti attho.

    ౫౨౩. రూపదక్ఖే అహం అజ్జాతి అజ్జ ఏతరహి కాలే సక్యపుత్తస్స భగవతో సాసనే పావచనే అహం రూపదక్ఖే రూపదస్సనే వినయవినిచ్ఛయదస్సనే సబ్బం కఙ్ఖం సకలం సంసయం వినోదేమి వినాసేమీతి సమ్బన్ధో. ఛిన్దామి సబ్బసంసయన్తి ‘‘అహోసిం ను ఖో అహమతీతమద్ధాన’’న్తిఆదికం (మ॰ ని॰ ౧.౧౮; సం॰ ని॰ ౨.౨౦; మహాని॰ ౧౭౪) కాలత్తయం ఆరబ్భ ఉప్పన్నం సబ్బం సోళసవిధం కఙ్ఖం ఛిన్దామి వూపసమేమి సబ్బసో విద్ధంసేమీతి అత్థో.

    523.Rūpadakkhe ahaṃ ajjāti ajja etarahi kāle sakyaputtassa bhagavato sāsane pāvacane ahaṃ rūpadakkhe rūpadassane vinayavinicchayadassane sabbaṃ kaṅkhaṃ sakalaṃ saṃsayaṃ vinodemi vināsemīti sambandho. Chindāmi sabbasaṃsayanti ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādikaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20; mahāni. 174) kālattayaṃ ārabbha uppannaṃ sabbaṃ soḷasavidhaṃ kaṅkhaṃ chindāmi vūpasamemi sabbaso viddhaṃsemīti attho.

    ౫౨౪. పదం అనుపదఞ్చాపీతి పదం పుబ్బపదఞ్చ అనుపదం పరపదఞ్చ అక్ఖరం ఏకేకమక్ఖరఞ్చ బ్యఞ్జనం సిథిలధనితాదిదసవిధం బ్యఞ్జనవిధానఞ్చ. నిదానేతి తేన సమయేనాతిఆదికే నిదానే చ. పరియోసానేతి నిగమనే. సబ్బత్థ కోవిదోతి సబ్బేసు ఛసు ఠానేసు ఛేకోతి అత్థో.

    524.Padaṃ anupadañcāpīti padaṃ pubbapadañca anupadaṃ parapadañca akkharaṃ ekekamakkharañca byañjanaṃ sithiladhanitādidasavidhaṃ byañjanavidhānañca. Nidāneti tena samayenātiādike nidāne ca. Pariyosāneti nigamane. Sabbattha kovidoti sabbesu chasu ṭhānesu chekoti attho.

    ౫౨౫. తతో పరం భగవతోయేవ గుణే పకాసేన్తో యథాపి రాజా బలవాతిఆదిమాహ. తత్థ యథా బలవా థామబలసమ్పన్నో సేనాబలసమ్పన్నో వా రాజా, పరం పరేసం పటిరాజూనం సేనం నిగ్గణ్హిత్వా నిస్సేసతో గహేత్వా పలాపేత్వా వా, తపే తపేయ్య సన్తపేయ్య దుక్ఖాపేయ్య. విజినిత్వాన సఙ్గామన్తి సఙ్గామం పరసేనాయ సమాగమం యుద్ధం విజినిత్వా విసేసేన జినిత్వా జయం పత్వా. నగరం తత్థ మాపయేతి తత్థ తస్మిం విజితట్ఠానే నగరం పాసాదహమ్మియాదివిభూసితం వసనట్ఠానం మాపయే కారాపేయ్యాతి అత్థో.

    525. Tato paraṃ bhagavatoyeva guṇe pakāsento yathāpi rājā balavātiādimāha. Tattha yathā balavā thāmabalasampanno senābalasampanno vā rājā, paraṃ paresaṃ paṭirājūnaṃ senaṃ niggaṇhitvā nissesato gahetvā palāpetvā vā, tape tapeyya santapeyya dukkhāpeyya. Vijinitvāna saṅgāmanti saṅgāmaṃ parasenāya samāgamaṃ yuddhaṃ vijinitvā visesena jinitvā jayaṃ patvā. Nagaraṃ tattha māpayeti tattha tasmiṃ vijitaṭṭhāne nagaraṃ pāsādahammiyādivibhūsitaṃ vasanaṭṭhānaṃ māpaye kārāpeyyāti attho.

    ౫౨౬. పాకారం పరిఖఞ్చాపీతి తత్థ మాపితనగరే పాకారం సుధాధవలఇట్ఠకామయపాకారఞ్చ కారయేతి సమ్బన్ధో. పరిఖఞ్చాపి కద్దమపరిఖం, ఉదకపరిఖం, సుక్ఖపరిఖఞ్చ అపి కారయే. ఏసికం ద్వారకోట్ఠకన్తి నగరసోభనత్థం ఉస్సాపితఏసికాథమ్భఞ్చ మహన్తం కోట్ఠకఞ్చ చతుభూమకాదిద్వారకోట్ఠకఞ్చ కారయే. అట్టాలకే చ వివిధేతి చతుభూమకాదిభేదే అతిఉచ్చఅట్టాలకే చ వివిధే నానప్పకారకే బహూ కారయే కారాపేయ్యాతి సమ్బన్ధో.

    526.Pākāraṃ parikhañcāpīti tattha māpitanagare pākāraṃ sudhādhavalaiṭṭhakāmayapākārañca kārayeti sambandho. Parikhañcāpi kaddamaparikhaṃ, udakaparikhaṃ, sukkhaparikhañca api kāraye. Esikaṃ dvārakoṭṭhakanti nagarasobhanatthaṃ ussāpitaesikāthambhañca mahantaṃ koṭṭhakañca catubhūmakādidvārakoṭṭhakañca kāraye. Aṭṭālake ca vividheti catubhūmakādibhede atiuccaaṭṭālake ca vividhe nānappakārake bahū kāraye kārāpeyyāti sambandho.

    ౫౨౭. సిఙ్ఘాటకం చచ్చరఞ్చాతి న కేవలం పాకారాదయో కారయే, సిఙ్ఘాటకం చతుమగ్గసన్ధిఞ్చ చచ్చరం అన్తరావీథిఞ్చ కారయేతి సమ్బన్ధో. సువిభత్తన్తరాపణన్తి సుట్ఠు విభత్తం విభాగతో కోట్ఠాసవన్తం అన్తరాపణం అనేకాపణసహస్సం కారాపేయ్యాతి అత్థో. కారయేయ్య సభం తత్థాతి తస్మిం మాపితనగరే సభం ధమ్మాధికరణసాలం కారయే. అత్థానత్థవినిచ్ఛయం వడ్ఢిఞ్చ అవడ్ఢిఞ్చ వినిచ్ఛయకరణత్థం వినిచ్ఛయసాలం కారయేతి సమ్బన్ధో.

    527.Siṅghāṭakaṃ caccarañcāti na kevalaṃ pākārādayo kāraye, siṅghāṭakaṃ catumaggasandhiñca caccaraṃ antarāvīthiñca kārayeti sambandho. Suvibhattantarāpaṇanti suṭṭhu vibhattaṃ vibhāgato koṭṭhāsavantaṃ antarāpaṇaṃ anekāpaṇasahassaṃ kārāpeyyāti attho. Kārayeyya sabhaṃ tatthāti tasmiṃ māpitanagare sabhaṃ dhammādhikaraṇasālaṃ kāraye. Atthānatthavinicchayaṃ vaḍḍhiñca avaḍḍhiñca vinicchayakaraṇatthaṃ vinicchayasālaṃ kārayeti sambandho.

    ౫౨౮. నిగ్ఘాతత్థం అమిత్తానన్తి పటిరాజూనం పటిబాహనత్థం. ఛిద్దాఛిద్దఞ్చ జానితున్తి దోసఞ్చ అదోసఞ్చ జానితుం. బలకాయస్స రక్ఖాయాతి హత్థిఅస్సరథపత్తిసఙ్ఖాతస్స బలకాయస్స సేనాసమూహస్స ఆరక్ఖణత్థాయ సో నగరసామికో రాజా, సేనాపచ్చం సేనాపతిం సేనానాయకం మహామత్తం ఠపేతి ఠానన్తరే పతిట్ఠపేతీతి అత్థో.

    528.Nigghātatthaṃ amittānanti paṭirājūnaṃ paṭibāhanatthaṃ. Chiddāchiddañca jānitunti dosañca adosañca jānituṃ. Balakāyassa rakkhāyāti hatthiassarathapattisaṅkhātassa balakāyassa senāsamūhassa ārakkhaṇatthāya so nagarasāmiko rājā, senāpaccaṃ senāpatiṃ senānāyakaṃ mahāmattaṃ ṭhapeti ṭhānantare patiṭṭhapetīti attho.

    ౫౨౯. ఆరక్ఖత్థాయ భణ్డస్సాతి జాతరూపరజతముత్తామణిఆదిరాజభణ్డస్స ఆరక్ఖణత్థాయ సమన్తతో గోపనత్థాయ మే మయ్హం భణ్డం మా వినస్సీతి నిధానకుసలం రక్ఖణే కుసలం ఛేకం నరం పురిసం భణ్డరక్ఖం భణ్డరక్ఖన్తం సో రాజా భణ్డాగారే ఠపేతీతి సమ్బన్ధో.

    529.Ārakkhatthāyabhaṇḍassāti jātarūparajatamuttāmaṇiādirājabhaṇḍassa ārakkhaṇatthāya samantato gopanatthāya me mayhaṃ bhaṇḍaṃ mā vinassīti nidhānakusalaṃ rakkhaṇe kusalaṃ chekaṃ naraṃ purisaṃ bhaṇḍarakkhaṃ bhaṇḍarakkhantaṃ so rājā bhaṇḍāgāre ṭhapetīti sambandho.

    ౫౩౦. మమత్తో హోతి యో రఞ్ఞోతి యో పణ్డితో రఞ్ఞో మమత్తో మామకో పక్ఖపాతో హోతి. వుద్ధిం యస్స చ ఇచ్ఛతీతి అస్స రఞ్ఞో వుద్ధిఞ్చ విరూళ్హిం యో ఇచ్ఛతి కామేతి, తస్స ఇత్థమ్భూతస్స పణ్డితస్స రాజా అధికరణం వినిచ్ఛయాధిపచ్చం దేతి మిత్తస్స మిత్తభావస్స పటిపజ్జితున్తి సమ్బన్ధో.

    530.Mamatto hoti yo raññoti yo paṇḍito rañño mamatto māmako pakkhapāto hoti. Vuddhiṃ yassa ca icchatīti assa rañño vuddhiñca virūḷhiṃ yo icchati kāmeti, tassa itthambhūtassa paṇḍitassa rājā adhikaraṇaṃ vinicchayādhipaccaṃ deti mittassa mittabhāvassa paṭipajjitunti sambandho.

    ౫౩౧. ఉప్పాతేసూతి ఉక్కాపాతదిసాడాహాదిఉప్పాతేసు చ. నిమిత్తేసూతి మూసికచ్ఛిన్నాదీసు ‘‘ఇదం నిమిత్తం సుభం, ఇదం నిమిత్తం అసుభ’’న్తి ఏవం నిమిత్తజాననసత్థేసు చ. లక్ఖణేసు చాతి ఇత్థిపురిసానం హత్థపాదలక్ఖణజాననసత్థేసు చ కోవిదం ఛేకం అజ్ఝాయకం అనేకేసం సిస్సానం బ్యాకరణవాచకం మన్తధరం వేదత్తయసఙ్ఖాతమన్తధారకం పణ్డితం సో రాజా పోరోహిచ్చే పురోహితట్ఠానన్తరే ఠపేతీతి సమ్బన్ధో.

    531.Uppātesūti ukkāpātadisāḍāhādiuppātesu ca. Nimittesūti mūsikacchinnādīsu ‘‘idaṃ nimittaṃ subhaṃ, idaṃ nimittaṃ asubha’’nti evaṃ nimittajānanasatthesu ca. Lakkhaṇesu cāti itthipurisānaṃ hatthapādalakkhaṇajānanasatthesu ca kovidaṃ chekaṃ ajjhāyakaṃ anekesaṃ sissānaṃ byākaraṇavācakaṃ mantadharaṃ vedattayasaṅkhātamantadhārakaṃ paṇḍitaṃ so rājā porohicce purohitaṭṭhānantare ṭhapetīti sambandho.

    ౫౩౨. ఏతేహఙ్గేహి సమ్పన్నోతి ఏతేహి వుత్తప్పకారేహి అఙ్గేహి అవయవేహి సమ్పన్నో సమఙ్గీభూతో సో రాజా ‘‘ఖత్తియో’’తి పవుచ్చతి కథీయతీతి సమ్బన్ధో. సదా రక్ఖన్తి రాజానన్తి ఏతే సేనాపచ్చాదయో అమచ్చా సదా సబ్బకాలం తం రాజానం రక్ఖన్తి గోపేన్తి. కిమివ? చక్కవాకోవ దుక్ఖితం దుక్ఖప్పత్తం సకఞాతిం రక్ఖన్తో చక్కవాకో పక్ఖీ ఇవాతి అత్థో.

    532.Etehaṅgehi sampannoti etehi vuttappakārehi aṅgehi avayavehi sampanno samaṅgībhūto so rājā ‘‘khattiyo’’ti pavuccati kathīyatīti sambandho. Sadā rakkhanti rājānanti ete senāpaccādayo amaccā sadā sabbakālaṃ taṃ rājānaṃ rakkhanti gopenti. Kimiva? Cakkavākova dukkhitaṃ dukkhappattaṃ sakañātiṃ rakkhanto cakkavāko pakkhī ivāti attho.

    ౫౩౩. తథేవ త్వం మహావీరాతి వీరుత్తమ, యథా సో రాజా సేనాపచ్చాదిఅఙ్గసమ్పన్నో నగరద్వారం థకేత్వా పటివసతి, తథేవ తువం హతామిత్తో నిహతపచ్చత్థికో ఖత్తియో ఇవ సదేవకస్స లోకస్స సహ దేవేహి పవత్తమానస్స లోకస్స ధమ్మరాజా ధమ్మేన సమేన రాజా దసపారమితాధమ్మపరిపూరణేన రాజభూతత్తా ‘‘ధమ్మరాజా’’తి పవుచ్చతి కథీయతీతి సమ్బన్ధో.

    533.Tatheva tvaṃ mahāvīrāti vīruttama, yathā so rājā senāpaccādiaṅgasampanno nagaradvāraṃ thaketvā paṭivasati, tatheva tuvaṃ hatāmitto nihatapaccatthiko khattiyo iva sadevakassa lokassa saha devehi pavattamānassa lokassa dhammarājā dhammena samena rājā dasapāramitādhammaparipūraṇena rājabhūtattā ‘‘dhammarājā’’ti pavuccati kathīyatīti sambandho.

    ౫౩౪. తిత్థియే నీహరిత్వానాతి ధమ్మరాజభావేన పటిపక్ఖభూతే సకలతిత్థియే నీహరిత్వా నిస్సేసేన హరిత్వా నిబ్బిసేవనం కత్వా ససేనకం ధారఞ్చాపి సేనాయ సహ వసవత్తిమారమ్పి నీహరిత్వా . తమన్ధకారం విధమిత్వాతి తమసఙ్ఖాతం మోహన్ధకారం విధమిత్వా విద్ధంసేత్వా. ధమ్మనగరం సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మసఙ్ఖాతం, ఖన్ధాయతనధాతుపటిచ్చసముప్పాదబలబోజ్ఝఙ్గగమ్భీరనయసమన్తపట్ఠానధమ్మసఙ్ఖాతం వా నగరం అమాపయి నిమ్మిని పతిట్ఠాపేసీతి అత్థో.

    534.Titthiye nīharitvānāti dhammarājabhāvena paṭipakkhabhūte sakalatitthiye nīharitvā nissesena haritvā nibbisevanaṃ katvā sasenakaṃ dhārañcāpi senāya saha vasavattimārampi nīharitvā . Tamandhakāraṃvidhamitvāti tamasaṅkhātaṃ mohandhakāraṃ vidhamitvā viddhaṃsetvā. Dhammanagaraṃ sattatiṃsabodhipakkhiyadhammasaṅkhātaṃ, khandhāyatanadhātupaṭiccasamuppādabalabojjhaṅgagambhīranayasamantapaṭṭhānadhammasaṅkhātaṃ vā nagaraṃ amāpayi nimmini patiṭṭhāpesīti attho.

    ౫౩౫. సీలం పాకారకం తత్థాతి తస్మిం పతిట్ఠాపితే ధమ్మనగరే చతుపారిసుద్ధిసీలం పాకారం. ఞాణం తే ద్వారకోట్ఠకన్తి తే తుయ్హం సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణఆసయానుసయఞాణఅనాగతంసఞాణఅతీతంసఞాణాదికమేవ ఞాణం ద్వారకోట్ఠకన్తి అత్థో. సద్ధా తే ఏసికా వీరాతి, భన్తే, అసిథిలపరక్కమ తే తుయ్హం దీపఙ్కరపాదమూలతో పభుతి సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణకారణా సద్దహనసద్ధా ఉస్సాపితఅలఙ్కారఅలఙ్కతథమ్భోతి అత్థో. ద్వారపాలో చ సంవరోతి తే తుయ్హం ఛద్వారికసంవరో రక్ఖావరణగుత్తి ద్వారపాలో ద్వారరక్ఖకోతి అత్థో.

    535.Sīlaṃ pākārakaṃ tatthāti tasmiṃ patiṭṭhāpite dhammanagare catupārisuddhisīlaṃ pākāraṃ. Ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakanti te tuyhaṃ sabbaññutaññāṇaāsayānusayañāṇaanāgataṃsañāṇaatītaṃsañāṇādikameva ñāṇaṃ dvārakoṭṭhakanti attho. Saddhā te esikā vīrāti, bhante, asithilaparakkama te tuyhaṃ dīpaṅkarapādamūlato pabhuti sabbaññutaññāṇakāraṇā saddahanasaddhā ussāpitaalaṅkāraalaṅkatathambhoti attho. Dvārapālo ca saṃvaroti te tuyhaṃ chadvārikasaṃvaro rakkhāvaraṇagutti dvārapālo dvārarakkhakoti attho.

    ౫౩౬. సతిపట్ఠానమట్టాలన్తి తే తుయ్హం చతుసతిపట్ఠానఅట్టాలముణ్డచ్ఛదనం. పఞ్ఞా తే చచ్చరం మునేతి, భన్తే, మునే ఞాణవన్త తే తుయ్హం పాటిహారియాదిఅనేకవిధా పఞ్ఞా చచ్చరం మగ్గసమోధానం నగరవీథీతి అత్థో. ఇద్ధిపాదఞ్చ సిఙ్ఘాటన్తి తుయ్హం ఛన్దవీరియచిత్తవీమంససఙ్ఖాతా చత్తారో ఇద్ధిపాదా సిఙ్ఘాటం చతుమగ్గసన్తి. ధమ్మవీథి సుమాపితన్తి సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మసఙ్ఖాతాయ వీథియా సుట్ఠు మాపితం సజ్జితం, తం ధమ్మనగరన్తి అత్థో.

    536.Satipaṭṭhānamaṭṭālanti te tuyhaṃ catusatipaṭṭhānaaṭṭālamuṇḍacchadanaṃ. Paññā te caccaraṃ muneti, bhante, mune ñāṇavanta te tuyhaṃ pāṭihāriyādianekavidhā paññā caccaraṃ maggasamodhānaṃ nagaravīthīti attho. Iddhipādañca siṅghāṭanti tuyhaṃ chandavīriyacittavīmaṃsasaṅkhātā cattāro iddhipādā siṅghāṭaṃ catumaggasanti. Dhammavīthi sumāpitanti sattatiṃsabodhipakkhiyadhammasaṅkhātāya vīthiyā suṭṭhu māpitaṃ sajjitaṃ, taṃ dhammanagaranti attho.

    ౫౩౭. సుత్తన్తం అభిధమ్మఞ్చాతి తవ తుయ్హం ఏత్థ ధమ్మనగరే సుత్తన్తం అభిధమ్మం వినయఞ్చ కేవలం సకలం సుత్తగేయ్యాదికం నవఙ్గం బుద్ధవచనం ధమ్మసభా ధమ్మాధికరణసాలాతి అత్థో.

    537.Suttantaṃ abhidhammañcāti tava tuyhaṃ ettha dhammanagare suttantaṃ abhidhammaṃ vinayañca kevalaṃ sakalaṃ suttageyyādikaṃ navaṅgaṃ buddhavacanaṃ dhammasabhā dhammādhikaraṇasālāti attho.

    ౫౩౮. సుఞ్ఞతం అనిమిత్తఞ్చాతి అనత్తానుపస్సనావసేన పటిలద్ధం సుఞ్ఞతవిహారఞ్చ, అనిచ్చానుపస్సనావసేన పటిలద్ధం అనిమిత్తవిహారఞ్చ. విహారఞ్చప్పణిహితన్తి దుక్ఖానుపస్సనావసేన పటిలద్ధం అప్పణిహితవిహారఞ్చ. ఆనేఞ్జఞ్చాతి అచలం అఫన్దితం చతుసామఞ్ఞఫలసఙ్ఖాతం ఆనేఞ్జవిహారఞ్చ. నిరోధో చాతి సబ్బదుక్ఖనిరోధం నిబ్బానఞ్చ. ఏసా ధమ్మకుటీ తవాతి ఏసా సబ్బనవలోకుత్తరధమ్మసఙ్ఖాతా తవ తుయ్హం ధమ్మకుటి వసనగేహన్తి అత్థో.

    538.Suññataṃ animittañcāti anattānupassanāvasena paṭiladdhaṃ suññatavihārañca, aniccānupassanāvasena paṭiladdhaṃ animittavihārañca. Vihārañcappaṇihitanti dukkhānupassanāvasena paṭiladdhaṃ appaṇihitavihārañca. Āneñjañcāti acalaṃ aphanditaṃ catusāmaññaphalasaṅkhātaṃ āneñjavihārañca. Nirodho cāti sabbadukkhanirodhaṃ nibbānañca. Esā dhammakuṭī tavāti esā sabbanavalokuttaradhammasaṅkhātā tava tuyhaṃ dhammakuṭi vasanagehanti attho.

    ౫౩౯. పఞ్ఞాయ అగ్గో నిక్ఖిత్తోతి పఞ్ఞావసేన పఞ్ఞవన్తానం అగ్గో. ఇతి భగవతా నిక్ఖిత్తో ఠపితో థేరో పటిభానే చ పఞ్ఞాయ కత్తబ్బే కిచ్చే, యుత్తముత్తపటిభానే వా కోవిదో ఛేకో నామేన సారిపుత్తోతి పాకటో తవ తుయ్హం ధమ్మసేనాపతి తయా దేసితస్స పిటకత్తయధమ్మసమూహస్స ధారణతో పతి పధానో హుత్వా సేనాకిచ్చం కరోతీతి అత్థో.

    539.Paññāyaaggo nikkhittoti paññāvasena paññavantānaṃ aggo. Iti bhagavatā nikkhitto ṭhapito thero paṭibhāne ca paññāya kattabbe kicce, yuttamuttapaṭibhāne vā kovido cheko nāmena sāriputtoti pākaṭo tava tuyhaṃ dhammasenāpati tayā desitassa piṭakattayadhammasamūhassa dhāraṇato pati padhāno hutvā senākiccaṃ karotīti attho.

    ౫౪౦. చుతూపపాతకుసలోతి భన్తే ముని, చుతూపపాతే చుతియా ఉపపత్తియా చ కుసలో ఛేకో. ఇద్ధియా పారమిం గతోతి ‘‘ఏకోపి హుత్వా బహుధా హోతి, బహుధాపి హుత్వా ఏకో హోతీ’’తిఆదినా (దీ॰ ని॰ ౧.౨౩౮; పటి॰ మ॰ ౧.౧౦౨) వుత్తాయ ఇద్ధిప్పభేదాయ పారమిం పరియోసానం గతో పత్తో నామేన కోలితో నామ మోగ్గల్లానత్థేరో పోరోహిచ్చో తవ తుయ్హం పురోహితోతి సమ్బన్ధో.

    540.Cutūpapātakusaloti bhante muni, cutūpapāte cutiyā upapattiyā ca kusalo cheko. Iddhiyā pāramiṃ gatoti ‘‘ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.238; paṭi. ma. 1.102) vuttāya iddhippabhedāya pāramiṃ pariyosānaṃ gato patto nāmena kolito nāma moggallānatthero porohicco tava tuyhaṃ purohitoti sambandho.

    ౫౪౧. పోరాణకవంసధరోతి భన్తే మునే, ఞాణవన్తం పోరాణస్స వంసస్స ధారకో, పరమ్పరజాననకో వా ఉగ్గతేజో పాకటతేజో, దురాసదో ఆసాదేతుం ఘట్టేతుం దుక్ఖో అసక్కుణేయ్యోతి అత్థో. ధుతవాదిగుణేనగ్గోతి తేచీవరికఙ్గాదీని తేరస ధుతఙ్గాని వదతి ఓవదతీతి ధుతవాదీగుణేన ధుతఙ్గగుణేన అగ్గో సేట్ఠో మహాకస్సపత్థేరో తవ తుయ్హం అక్ఖదస్సో వోహారకరణే పధానోతి అత్థో.

    541.Porāṇakavaṃsadharoti bhante mune, ñāṇavantaṃ porāṇassa vaṃsassa dhārako, paramparajānanako vā uggatejo pākaṭatejo, durāsado āsādetuṃ ghaṭṭetuṃ dukkho asakkuṇeyyoti attho. Dhutavādiguṇenaggoti tecīvarikaṅgādīni terasa dhutaṅgāni vadati ovadatīti dhutavādīguṇena dhutaṅgaguṇena aggo seṭṭho mahākassapatthero tava tuyhaṃ akkhadasso vohārakaraṇe padhānoti attho.

    ౫౪౨. బహుస్సుతో ధమ్మధరోతి భన్తే మునే, బహూనం చతురాసీతిధమ్మక్ఖన్ధసహస్సానం సుతత్తా భగవతా భిక్ఖుసఙ్ఘతో చ ఉగ్గహితత్తా బహుస్సుతో అనేకేసం ఛసతసహస్ససఙ్ఖ్యానం ఆగమధమ్మానం సతిపట్ఠానాదీనఞ్చ పరమత్థధమ్మానం ధారణతో ధమ్మధరో ఆనన్దో. సబ్బపాఠీ చ సాసనేతి బుద్ధసాసనే సబ్బేసం పాఠీనం పఠన్తానం సజ్ఝాయన్తానం భిక్ఖూనం అగ్గో సేట్ఠోతి సబ్బపాఠీ నామేన ఆనన్దో నామ థేరో. ధమ్మారక్ఖో తవాతి తవ తుయ్హం ధమ్మస్స పిటకత్తయధమ్మభణ్డస్స ఆరక్ఖో రక్ఖకో పాలకో, ధమ్మభణ్డాగారికోతి అత్థో.

    542.Bahussuto dhammadharoti bhante mune, bahūnaṃ caturāsītidhammakkhandhasahassānaṃ sutattā bhagavatā bhikkhusaṅghato ca uggahitattā bahussuto anekesaṃ chasatasahassasaṅkhyānaṃ āgamadhammānaṃ satipaṭṭhānādīnañca paramatthadhammānaṃ dhāraṇato dhammadharo ānando. Sabbapāṭhī ca sāsaneti buddhasāsane sabbesaṃ pāṭhīnaṃ paṭhantānaṃ sajjhāyantānaṃ bhikkhūnaṃ aggo seṭṭhoti sabbapāṭhī nāmena ānando nāma thero. Dhammārakkho tavāti tava tuyhaṃ dhammassa piṭakattayadhammabhaṇḍassa ārakkho rakkhako pālako, dhammabhaṇḍāgārikoti attho.

    ౫౪౩. ఏతే సబ్బే అతిక్కమ్మాతి భగవా భగ్యవా సమ్మాసమ్బుద్ధో ఏతే సారిపుత్తాదయో మహానుభావేపి థేరే అతిక్కమ్మ వజ్జేత్వా మమంయేవ పమేసి పమాణం అకాసి, మనసి అకాసీతి అత్థో. వినిచ్ఛయం మే పాదాసీతి వినయఞ్ఞూహి పణ్డితేహి దేసితం పకాసితం వినయే వినిచ్ఛయం దోసవిచారణం మే మయ్హం భగవా పాదాసి పకారేన అదాసి, మయ్హమేవ భారం అకాసీతి సమ్బన్ధో.

    543.Etesabbe atikkammāti bhagavā bhagyavā sammāsambuddho ete sāriputtādayo mahānubhāvepi there atikkamma vajjetvā mamaṃyeva pamesi pamāṇaṃ akāsi, manasi akāsīti attho. Vinicchayaṃ me pādāsīti vinayaññūhi paṇḍitehi desitaṃ pakāsitaṃ vinaye vinicchayaṃ dosavicāraṇaṃ me mayhaṃ bhagavā pādāsi pakārena adāsi, mayhameva bhāraṃ akāsīti sambandho.

    ౫౪౪. యో కోచి వినయే పఞ్హన్తి యో కోచి భిక్ఖు బుద్ధసావకో వినయనిస్సితం పఞ్హం మం పుచ్ఛతి, తత్థ తస్మిం పుచ్ఛితపఞ్హే మే మయ్హం చిన్తనా విమతి కఙ్ఖా నత్థి. తఞ్హేవత్థం తం ఏవ పుచ్ఛితం అత్థం అహం కథేమీతి సమ్బన్ధో.

    544.Yo koci vinaye pañhanti yo koci bhikkhu buddhasāvako vinayanissitaṃ pañhaṃ maṃ pucchati, tattha tasmiṃ pucchitapañhe me mayhaṃ cintanā vimati kaṅkhā natthi. Tañhevatthaṃ taṃ eva pucchitaṃ atthaṃ ahaṃ kathemīti sambandho.

    ౫౪౫. యావతా బుద్ధఖేత్తమ్హీతి యావతా యత్తకే ఠానే బుద్ధస్స ఆణాఖేత్తే తం మహామునిం సమ్మాసమ్బుద్ధం ఠపేత్వా వినయే వినయపిటకే వినయవినిచ్ఛయకరణే వా మాదిసో మయా సదిసో నత్థి, అహమేవ అగ్గో, భియ్యో మమాధికో కుతో భవిస్సతీతి సమ్బన్ధో.

    545.Yāvatā buddhakhettamhīti yāvatā yattake ṭhāne buddhassa āṇākhette taṃ mahāmuniṃ sammāsambuddhaṃ ṭhapetvā vinaye vinayapiṭake vinayavinicchayakaraṇe vā mādiso mayā sadiso natthi, ahameva aggo, bhiyyo mamādhiko kuto bhavissatīti sambandho.

    ౫౪౬. భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘమజ్ఝే నిసిన్నో గోతమో భగవా ఏవం గజ్జతి సీహనాదం కరోతి. కథం? వినయే ఉభతోవిభఙ్గే, ఖన్ధకేసు మహావగ్గచూళవగ్గేసు, చ-సద్దేన పరివారే, ఉపాలిస్స ఉపాలినా సమో సదిసో నత్థీతి ఏవం గజ్జతి.

    546.Bhikkhusaṅghe nisīditvā bhikkhusaṅghamajjhe nisinno gotamo bhagavā evaṃ gajjati sīhanādaṃ karoti. Kathaṃ? Vinaye ubhatovibhaṅge, khandhakesu mahāvaggacūḷavaggesu, ca-saddena parivāre, upālissa upālinā samo sadiso natthīti evaṃ gajjati.

    ౫౪౭. యావతాతి యత్తకం బుద్ధభణితం బుద్ధేన దేసితం నవఙ్గం సుత్తగేయ్యాదిసత్థుసాసనం సత్థునా పకాసితం సబ్బం వినయోగధం తం వినయే అన్తోపవిట్ఠం వినయమూలకం ఇచ్చేవం పస్సినో పస్సన్తస్స.

    547.Yāvatāti yattakaṃ buddhabhaṇitaṃ buddhena desitaṃ navaṅgaṃ suttageyyādisatthusāsanaṃ satthunā pakāsitaṃ sabbaṃ vinayogadhaṃ taṃ vinaye antopaviṭṭhaṃ vinayamūlakaṃ iccevaṃ passino passantassa.

    ౫౪౮. మమ కమ్మం సరిత్వానాతి గోతమో సక్యపుఙ్గవో సక్యవంసప్పధానో, మమ కమ్మం మయ్హం పుబ్బపత్థనాకమ్మం అతీతంసఞాణేన సరిత్వాన పచ్చక్ఖతో ఞత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘమజ్ఝే గతో ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం వినయధరానం యదిదం ఉపాలీ’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౨౧౯, ౨౨౮) మం ఏతదగ్గే ఠానే ఠపేసీతి సమ్బన్ధో.

    548.Mama kammaṃ saritvānāti gotamo sakyapuṅgavo sakyavaṃsappadhāno, mama kammaṃ mayhaṃ pubbapatthanākammaṃ atītaṃsañāṇena saritvāna paccakkhato ñatvā bhikkhusaṅghamajjhe gato ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ upālī’’ti (a. ni. 1.219, 228) maṃ etadagge ṭhāne ṭhapesīti sambandho.

    ౫౪౯. సతసహస్సుపాదాయాతి సతసహస్సకప్పే ఆదిం కత్వా యం ఇమం ఠానం అపత్థయిం పత్థేసిం, సో మే అత్థో మయా అనుప్పత్తో అధిగతో పటిలద్ధో వినయే పారమిం గతో కోటిం పత్తోతి అత్థో.

    549.Satasahassupādāyāti satasahassakappe ādiṃ katvā yaṃ imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ patthesiṃ, so me attho mayā anuppatto adhigato paṭiladdho vinaye pāramiṃ gato koṭiṃ pattoti attho.

    ౫౫౦. సక్యానం సక్యవంసరాజూనం నన్దిజననో సోమనస్సకారకో అహం పురే పుబ్బే కప్పకో ఆసిం అహోసిం, తం జాతిం తం కులం తం యోనిం విజహిత్వా విసేసేన జహిత్వా ఛడ్డేత్వా మహేసినో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స పుత్తో జాతో సక్యపుత్తోతి సఙ్ఖ్యం గతో సాసనధారణతోతి అత్థో.

    550.Sakyānaṃ sakyavaṃsarājūnaṃ nandijanano somanassakārako ahaṃ pure pubbe kappako āsiṃ ahosiṃ, taṃ jātiṃ taṃ kulaṃ taṃ yoniṃ vijahitvā visesena jahitvā chaḍḍetvā mahesino sammāsambuddhassa putto jāto sakyaputtoti saṅkhyaṃ gato sāsanadhāraṇatoti attho.

    ౫౫౧. తతో పరం అత్తనో దాసకులే నిబ్బత్తనాపదానం దస్సేన్తో ఇతో దుతియకే కప్పేతిఆదిమాహ. తత్థ ఇతో భద్దకప్పతో హేట్ఠా దుతియే కప్పే నామేన అఞ్జసో నామ ఖత్తియో ఏకో రాజా అనన్తతేజో సఙ్ఖ్యాతిక్కన్తతేజో అమితయసో పమాణాతిక్కన్తపరివారో మహద్ధనో అనేకకోటిసతసహస్సధనవా భూమిపాలో పథవీపాలకో రక్ఖకో అహోసీతి సమ్బన్ధో.

    551. Tato paraṃ attano dāsakule nibbattanāpadānaṃ dassento ito dutiyake kappetiādimāha. Tattha ito bhaddakappato heṭṭhā dutiye kappe nāmena añjaso nāma khattiyo eko rājā anantatejo saṅkhyātikkantatejo amitayaso pamāṇātikkantaparivāro mahaddhano anekakoṭisatasahassadhanavā bhūmipālo pathavīpālako rakkhako ahosīti sambandho.

    ౫౫౨. తస్స రఞ్ఞోతి తస్స తాదిసస్స రాజినో పుత్తో అహం చన్దనో నామ ఖత్తియో ఖత్తియకుమారో అహోసిన్తి సమ్బన్ధో. సో అహం జాతిమదేన చ యసమదేన చ భోగమదేన చ ఉపత్థద్ధో థమ్భితో ఉన్నతోతి అత్థో.

    552.Tassa raññoti tassa tādisassa rājino putto ahaṃ candano nāma khattiyo khattiyakumāro ahosinti sambandho. So ahaṃ jātimadena ca yasamadena ca bhogamadena ca upatthaddho thambhito unnatoti attho.

    ౫౫౩. నాగసతసహస్సానీతి సతసహస్సహత్థినో మాతఙ్గా మాతఙ్గకులే జాతా తిధా పభిన్నా అక్ఖికణ్ణకోససఙ్ఖాతేహి తీహి ఠానేహి పభిన్నా మదగళితా సబ్బాలఙ్కారభూసితా సబ్బేహి హత్థాలఙ్కారేహి అలఙ్కతా సదా సబ్బకాలం మం పరివారేన్తీతి సమ్బన్ధో.

    553.Nāgasatasahassānīti satasahassahatthino mātaṅgā mātaṅgakule jātā tidhā pabhinnā akkhikaṇṇakosasaṅkhātehi tīhi ṭhānehi pabhinnā madagaḷitā sabbālaṅkārabhūsitā sabbehi hatthālaṅkārehi alaṅkatā sadā sabbakālaṃ maṃ parivārentīti sambandho.

    ౫౫౪. సబలేహి పరేతోహన్తి తదా తస్మిం కాలే అహం సబలేహి అత్తనో సేనాబలేహి పరేతో పరివారితో ఉయ్యానం గన్తుకామకో ఇచ్ఛన్తో సిరికం నామ నాగం హత్థిం ఆరుయ్హ అభిరుహిత్వా నగరతో నిక్ఖమిన్తి సమ్బన్ధో.

    554.Sabalehi paretohanti tadā tasmiṃ kāle ahaṃ sabalehi attano senābalehi pareto parivārito uyyānaṃ gantukāmako icchanto sirikaṃ nāma nāgaṃ hatthiṃ āruyha abhiruhitvā nagarato nikkhaminti sambandho.

    ౫౫౫. చరణేన చ సమ్పన్నోతి సీలసంవరాదిపన్నరసచరణధమ్మేన సమన్నాగతో గుత్తద్వారో పిహితచక్ఖాదిఛద్వారో సుసంవుతో సుట్ఠు రక్ఖితకాయచిత్తో దేవలో నామ సమ్బుద్ధో పచ్చేకసమ్బుద్ధో, మమ మయ్హం పురతో సమ్ముఖే ఆగచ్ఛి పాపుణీతి అత్థో.

    555.Caraṇena ca sampannoti sīlasaṃvarādipannarasacaraṇadhammena samannāgato guttadvāro pihitacakkhādichadvāro susaṃvuto suṭṭhu rakkhitakāyacitto devalo nāma sambuddho paccekasambuddho, mama mayhaṃ purato sammukhe āgacchi pāpuṇīti attho.

    ౫౫౬. పేసేత్వా సిరికం నాగన్తి తం ఆగతం పచ్చేకబుద్ధం దిస్వా అహం సిరికం నామ నాగం అభిముఖం పేసేత్వా బుద్ధం ఆసాదయిం ఘట్టేసిం పదుస్సేసిన్తి అత్థో. తతో సఞ్జాతకోపో సోతి తతో తస్మా మయా అతీవ పీళేత్వా పేసితత్తా సో హత్థినాగో మయి సఞ్జాతకోపో పదం అత్తనో పాదం నుద్ధరతే న ఉద్ధరతి, నిచ్చలోవ హోతీతి అత్థో.

    556.Pesetvāsirikaṃ nāganti taṃ āgataṃ paccekabuddhaṃ disvā ahaṃ sirikaṃ nāma nāgaṃ abhimukhaṃ pesetvā buddhaṃ āsādayiṃ ghaṭṭesiṃ padussesinti attho. Tato sañjātakopo soti tato tasmā mayā atīva pīḷetvā pesitattā so hatthināgo mayi sañjātakopo padaṃ attano pādaṃ nuddharate na uddharati, niccalova hotīti attho.

    ౫౫౭. నాగం దుట్ఠమనం దిస్వాతి దుట్ఠమనం కుద్ధచిత్తం నాదం దిస్వా అహం బుద్ధే పచ్చేకబుద్ధే కోపం అకాసిం దోసం ఉప్పాదేసిన్తి అత్థో. విహేసయిత్వా సమ్బుద్ధన్తి దేవలం పచ్చేకసమ్బుద్ధం విహేసయిత్వా విహేఠేత్వా అహం ఉయ్యానం అగమాసిన్తి సమ్బన్ధో.

    557.Nāgaṃ duṭṭhamanaṃ disvāti duṭṭhamanaṃ kuddhacittaṃ nādaṃ disvā ahaṃ buddhe paccekabuddhe kopaṃ akāsiṃ dosaṃ uppādesinti attho. Vihesayitvā sambuddhanti devalaṃ paccekasambuddhaṃ vihesayitvā viheṭhetvā ahaṃ uyyānaṃ agamāsinti sambandho.

    ౫౫౮. సాతం తత్థ న విన్దామీతి తస్మిం ఆసాదనే సాతం న విన్దామి. ఆసాదననిమిత్తం మధురం సుఖం న లభామీతి అత్థో. సిరో పజ్జలితో యథాతి సిరో మమ సీసం పజ్జలితో యథా పజ్జలమానం వియ హోతీతి అత్థో. పరిళాహేన డయ్హామీతి పచ్చేకబుద్ధే కోపస్స కతత్తా పచ్ఛానుతాపపరిళాహేన డయ్హామి ఉణ్హచిత్తో హోమీతి అత్థో.

    558.Sātaṃ tattha na vindāmīti tasmiṃ āsādane sātaṃ na vindāmi. Āsādananimittaṃ madhuraṃ sukhaṃ na labhāmīti attho. Siro pajjalito yathāti siro mama sīsaṃ pajjalito yathā pajjalamānaṃ viya hotīti attho. Pariḷāhena ḍayhāmīti paccekabuddhe kopassa katattā pacchānutāpapariḷāhena ḍayhāmi uṇhacitto homīti attho.

    ౫౫౯. ససాగరన్తాతి తేనేవ పాపకమ్మబలేన ససాగరన్తా సాగరపరియోసానా సకలమహాపథవీ మే మయ్హం ఆదిత్తా వియ జలితా వియ హోతి ఖాయతీతి అత్థో. పితు సన్తికుపాగమ్మాతి ఏవం భయే ఉప్పన్నే అహం అత్తనో పితు రఞ్ఞో సన్తికం ఉపాగమ్మ ఉపగన్త్వా ఇదం వచనం అబ్రవిం కథేసిన్తి అత్థో.

    559.Sasāgarantāti teneva pāpakammabalena sasāgarantā sāgarapariyosānā sakalamahāpathavī me mayhaṃ ādittā viya jalitā viya hoti khāyatīti attho. Pitu santikupāgammāti evaṃ bhaye uppanne ahaṃ attano pitu rañño santikaṃ upāgamma upagantvā idaṃ vacanaṃ abraviṃ kathesinti attho.

    ౫౬౦. ఆసీవిసంవ కుపితన్తి ఆసీవిసం సబ్బం కుపితం కుద్ధం ఇవ జలమానం అగ్గిక్ఖన్ధం ఇవ మత్తం తిధా పభిన్నం దన్తిం దన్తవన్తం కుఞ్జరం ఉత్తమం హత్థిం ఇవ చ ఆగతం యం పచ్చేకబుద్ధం సయమ్భుం సయమేవ బుద్ధభూతం అహం ఆసాదయిం ఘట్టేసిన్తి సమ్బన్ధో.

    560.Āsīvisaṃvakupitanti āsīvisaṃ sabbaṃ kupitaṃ kuddhaṃ iva jalamānaṃ aggikkhandhaṃ iva mattaṃ tidhā pabhinnaṃ dantiṃ dantavantaṃ kuñjaraṃ uttamaṃ hatthiṃ iva ca āgataṃ yaṃ paccekabuddhaṃ sayambhuṃ sayameva buddhabhūtaṃ ahaṃ āsādayiṃ ghaṭṭesinti sambandho.

    ౫౬౧. ఆసాదితో మయా బుద్ధోతి సో పచ్చేకబుద్ధో మయా ఆసాదితో ఘట్టితో ఘోరో అఞ్ఞేహి ఘట్టేతుం అసక్కుణేయ్యత్తా ఘోరో, ఉగ్గతపో పాకటతపో జినో పఞ్చ మారే జితవా ఏవంగుణసమ్పన్నో పచ్చేకబుద్ధో మయా ఘట్టితోతి అత్థో. పురా సబ్బే వినస్సామాతి తస్మిం పచ్చేకబుద్ధే కతఅనాదరేన సబ్బే మయం వినస్సామ వివిధేనాకారేన నస్సామ, భస్మా వియ భవామాతి అత్థో. ఖమాపేస్సామ తం మునిన్తి తం పచ్చేకబుద్ధం మునిం యావ న వినస్సామ, తావ ఖమాపేస్సామాతి సమ్బన్ధో.

    561.Āsādito mayā buddhoti so paccekabuddho mayā āsādito ghaṭṭito ghoro aññehi ghaṭṭetuṃ asakkuṇeyyattā ghoro, uggatapo pākaṭatapo jino pañca māre jitavā evaṃguṇasampanno paccekabuddho mayā ghaṭṭitoti attho. Purā sabbe vinassāmāti tasmiṃ paccekabuddhe kataanādarena sabbe mayaṃ vinassāma vividhenākārena nassāma, bhasmā viya bhavāmāti attho. Khamāpessāma taṃ muninti taṃ paccekabuddhaṃ muniṃ yāva na vinassāma, tāva khamāpessāmāti sambandho.

    ౫౬౨. నో చే తం నిజ్ఝాపేస్సామాతి అత్తదన్తం దమితచిత్తం సమాహితం ఏకగ్గచిత్తం తం పచ్చేకబుద్ధం నో చే నిజ్ఝాపేస్సామ ఖమాపేస్సామ. ఓరేన సత్తదివసా సత్తదివసతో ఓరభాగే సత్తదివసే అనతిక్కమిత్వా సమ్పుణ్ణం రట్ఠం మే సబ్బం విధమిస్సతి వినస్సిస్సతి.

    562.No ce taṃ nijjhāpessāmāti attadantaṃ damitacittaṃ samāhitaṃ ekaggacittaṃ taṃ paccekabuddhaṃ no ce nijjhāpessāma khamāpessāma. Orena sattadivasā sattadivasato orabhāge sattadivase anatikkamitvā sampuṇṇaṃ raṭṭhaṃ me sabbaṃ vidhamissati vinassissati.

    ౫౬౩. సుమేఖలో కోసియో చాతి ఏతే సుమేఖలాదయో చత్తారో రాజానో ఇసయో ఆసాదయిత్వా ఘట్టేత్వా అనాదరం కత్వా సరట్ఠకా సహ రట్ఠజనపదవాసీహి దుగ్గతా వినాసం గతాతి అత్థో.

    563.Sumekhalo kosiyo cāti ete sumekhalādayo cattāro rājāno isayo āsādayitvā ghaṭṭetvā anādaraṃ katvā saraṭṭhakā saha raṭṭhajanapadavāsīhi duggatā vināsaṃ gatāti attho.

    ౫౬౪. యదా కుప్పన్తి ఇసయోతి యదా యస్మిం కాలే సఞ్ఞతా కాయసఞ్ఞమాదీహి సఞ్ఞతా సన్తా బ్రహ్మచారినో ఉత్తమచారినో సేట్ఠచారినో ఇసయో కుప్పన్తి దోమనస్సా భవన్తి, తదా ససాగరం సపబ్బతం సదేవకం లోకం వినాసేన్తీతి సమ్బన్ధో.

    564.Yadākuppanti isayoti yadā yasmiṃ kāle saññatā kāyasaññamādīhi saññatā santā brahmacārino uttamacārino seṭṭhacārino isayo kuppanti domanassā bhavanti, tadā sasāgaraṃ sapabbataṃ sadevakaṃ lokaṃ vināsentīti sambandho.

    ౫౬౫. తియోజనసహస్సమ్హీతి తేసం ఇసీనం ఆనుభావం ఞత్వా తే ఖమాపేతుం అచ్చయం అపరాధం దేసనత్థాయ పకాసనత్థాయ తియోజనసహస్సప్పమాణే పదేసే పురిసే సన్నిపాతయిన్తి సమ్బన్ధో. సయమ్భుం ఉపసఙ్కమిన్తి సయమ్భుం పచ్చేకబుద్ధం ఉపసఙ్కమిం సమీపం అగమాసిన్తి అత్థో.

    565.Tiyojanasahassamhīti tesaṃ isīnaṃ ānubhāvaṃ ñatvā te khamāpetuṃ accayaṃ aparādhaṃ desanatthāya pakāsanatthāya tiyojanasahassappamāṇe padese purise sannipātayinti sambandho. Sayambhuṃ upasaṅkaminti sayambhuṃ paccekabuddhaṃ upasaṅkamiṃ samīpaṃ agamāsinti attho.

    ౫౬౬. అల్లవత్థాతి మయా సద్ధిం రాసిభూతా సబ్బే జనా అల్లవత్థా ఉదకేన తిన్తవత్థఉత్తరాసఙ్గా అల్లసిరా తిన్తకేసా పఞ్జలీకతా ముద్ధని కతఅఞ్జలిపుటా బుద్ధస్స పచ్చేకమునినో పాదే పాదసమీపే నిపతిత్వా నిపజ్జిత్వా ఇదం వచనమబ్రవున్తి ‘‘ఖమస్సు త్వం, మహావీరా’’తిఆదికం వచనం అబ్రవుం కథేసున్తి అత్థో.

    566.Allavatthāti mayā saddhiṃ rāsibhūtā sabbe janā allavatthā udakena tintavatthauttarāsaṅgā allasirā tintakesā pañjalīkatā muddhani kataañjalipuṭā buddhassa paccekamunino pāde pādasamīpe nipatitvā nipajjitvā idaṃ vacanamabravunti ‘‘khamassu tvaṃ, mahāvīrā’’tiādikaṃ vacanaṃ abravuṃ kathesunti attho.

    ౫౬౭. మహావీర వీరుత్తమ భన్తే పచ్చేకబుద్ధ, మయా తుమ్హేసు అఞ్ఞాణేన కతం అపరాధం ఖమస్సు త్వం వినోదేహి, మా మనసి కరోహీతి అత్థో . జనో జనసమూహో తం భగవన్తం అభి విసేసేన యాచతి. పరిళాహం దోసమోహేహి కతచిత్తదుక్ఖపరిళాహం అమ్హాకం వినోదేహి తనుం కరోహి, నో అమ్హాకం రట్ఠం సకలరట్ఠజనపదవాసినో మా వినాసయ మా వినాసేహీతి అత్థో.

    567.Mahāvīra vīruttama bhante paccekabuddha, mayā tumhesu aññāṇena kataṃ aparādhaṃ khamassu tvaṃ vinodehi, mā manasi karohīti attho . Jano janasamūho taṃ bhagavantaṃ abhi visesena yācati. Pariḷāhaṃ dosamohehi katacittadukkhapariḷāhaṃ amhākaṃ vinodehi tanuṃ karohi, no amhākaṃ raṭṭhaṃ sakalaraṭṭhajanapadavāsino mā vināsaya mā vināsehīti attho.

    ౫౬౮. సదేవమానుసా సబ్బేతి సబ్బే మానుసా సదేవా సదానవా పహారాదాదీహి అసురేహి సహ సరక్ఖసా అయోమయేన కూటేన మహాముగ్గరేన సదా సబ్బకాలం మే సిరం మయ్హం మత్థకం భిన్దేయ్యుం పదాలేయ్యుం.

    568.Sadevamānusā sabbeti sabbe mānusā sadevā sadānavā pahārādādīhi asurehi saha sarakkhasā ayomayena kūṭena mahāmuggarena sadā sabbakālaṃ me siraṃ mayhaṃ matthakaṃ bhindeyyuṃ padāleyyuṃ.

    ౫౬౯. తతో పరం బుద్ధానం ఖమితభావఞ్చ కోపాభావఞ్చ పకాసేన్తో దకే అగ్గి న సణ్ఠాతీతిఆదిమాహ. తత్థ యథా ఉదకే అగ్గి న సణ్ఠాతి న పతిట్ఠాతి, యథా బీజం సేలే సిలామయే పబ్బతే న విరుహతి, యథా అగదే ఓసధే కిమి పాణకో న సణ్ఠాతి. తథా కోపో చిత్తప్పకోపో దుమ్మనతా బుద్ధే పటివిద్ధసచ్చే పచ్చేకబుద్ధే న జాయతి న ఉప్పజ్జతీతి అత్థో.

    569. Tato paraṃ buddhānaṃ khamitabhāvañca kopābhāvañca pakāsento dake aggi na saṇṭhātītiādimāha. Tattha yathā udake aggi na saṇṭhāti na patiṭṭhāti, yathā bījaṃ sele silāmaye pabbate na viruhati, yathā agade osadhe kimi pāṇako na saṇṭhāti. Tathā kopo cittappakopo dummanatā buddhe paṭividdhasacce paccekabuddhe na jāyati na uppajjatīti attho.

    ౫౭౦. పునపి బుద్ధానం ఆనుభావం పకాసేన్తో యథా చ భూమీతిఆదిమాహ. తత్థ యథా చ భూమి పథవీ అచలా నిచ్చలా, తథా బుద్ధో అచలోతి అత్థో. యథా సాగరో మహాసముద్దో అప్పమేయ్యో పమేతుం పమాణం గహేతుం అసక్కుణేయ్యో, తథా బుద్ధో అప్పమేయ్యోతి అత్థో. యథా ఆకాసో అఫుట్ఠాకాసో అనన్తకో పరియోసానరహితో, ఏవం తథా బుద్ధో అక్ఖోభియో ఖోభేతుం ఆలోళేతుం అసక్కుణేయ్యోతి అత్థో.

    570. Punapi buddhānaṃ ānubhāvaṃ pakāsento yathā ca bhūmītiādimāha. Tattha yathā ca bhūmi pathavī acalā niccalā, tathā buddho acaloti attho. Yathā sāgaro mahāsamuddo appameyyo pametuṃ pamāṇaṃ gahetuṃ asakkuṇeyyo, tathā buddho appameyyoti attho. Yathā ākāso aphuṭṭhākāso anantako pariyosānarahito, evaṃ tathā buddho akkhobhiyo khobhetuṃ āloḷetuṃ asakkuṇeyyoti attho.

    ౫౭౧. తతో పరం పచ్చేకబుద్ధస్స ఖమనవచనం దస్సేన్తో సదా ఖన్తా మహావీరాతిఆదిమాహ. తత్థ మహావీరా ఉత్తమవీరియవన్తా బుద్ధా తపస్సినో పాపానం తపనతో ‘‘తపో’’తి లద్ధనామేన వీరియేన సమన్నాగతా ఖన్తా చ ఖన్తియా చ సమ్పన్నా ఖమితా చ పరేసం అపరాధం ఖమితా సహితా సదా సబ్బకాలం భవన్తీతి సమ్బన్ధో. ఖన్తానం ఖమితానఞ్చాతి తేసం బుద్ధానం ఖన్తానం ఖన్తియా యుత్తానం ఖమితానం పరాపరాధఖమితానం సహితానఞ్చ గమనం ఛన్దాదీహి అగతిగమనం న విజ్జతీతి అత్థో.

    571. Tato paraṃ paccekabuddhassa khamanavacanaṃ dassento sadākhantā mahāvīrātiādimāha. Tattha mahāvīrā uttamavīriyavantā buddhā tapassino pāpānaṃ tapanato ‘‘tapo’’ti laddhanāmena vīriyena samannāgatā khantā ca khantiyā ca sampannā khamitā ca paresaṃ aparādhaṃ khamitā sahitā sadā sabbakālaṃ bhavantīti sambandho. Khantānaṃ khamitānañcāti tesaṃ buddhānaṃ khantānaṃ khantiyā yuttānaṃ khamitānaṃ parāparādhakhamitānaṃ sahitānañca gamanaṃ chandādīhi agatigamanaṃ na vijjatīti attho.

    ౫౭౨. ఇతి ఇదం వచనం వత్వా సమ్బుద్ధో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పరిళాహం సత్తానం ఉప్పన్నదాహం వినోదయం వినోదయన్తో మహాజనస్స పురతో సన్నిపతితస్స సరాజకస్స మహతో జనకాయస్స సమ్ముఖతో తదా తస్మిం కాలే నభం ఆకాసం అబ్భుగ్గమి ఉగ్గఞ్ఛీతి అత్థో.

    572. Iti idaṃ vacanaṃ vatvā sambuddho paccekasambuddho pariḷāhaṃ sattānaṃ uppannadāhaṃ vinodayaṃ vinodayanto mahājanassa purato sannipatitassa sarājakassa mahato janakāyassa sammukhato tadā tasmiṃ kāle nabhaṃ ākāsaṃ abbhuggami uggañchīti attho.

    ౫౭౩. తేన కమ్మేనహం ధీరాతి ధీర ధితిసమ్పన్న అహం తేన కమ్మేన పచ్చేకబుద్ధే కతేన అనాదరకమ్మేన ఇమస్మిం పచ్ఛిమత్తభవే హీనత్తం లామకభావం రాజూనం కప్పకకమ్మకరణజాతిం అజ్ఝుపాగతో సమ్పత్తోతి అత్థో. సమతిక్కమ్మ తం జాతిన్తి తం పరాయత్తజాతిం సం సుట్ఠు అతిక్కమ్మ అతిక్కమిత్వా. పావిసిం అభయం పురన్తి భయరహితం నిబ్బానపురం నిబ్బానమహానగరం పావిసిం పవిట్ఠో ఆసిన్తి అత్థో.

    573.Tena kammenahaṃ dhīrāti dhīra dhitisampanna ahaṃ tena kammena paccekabuddhe katena anādarakammena imasmiṃ pacchimattabhave hīnattaṃ lāmakabhāvaṃ rājūnaṃ kappakakammakaraṇajātiṃ ajjhupāgato sampattoti attho. Samatikkamma taṃ jātinti taṃ parāyattajātiṃ saṃ suṭṭhu atikkamma atikkamitvā. Pāvisiṃ abhayaṃ puranti bhayarahitaṃ nibbānapuraṃ nibbānamahānagaraṃ pāvisiṃ paviṭṭho āsinti attho.

    ౫౭౪. తదాపి మం మహావీరాతి వీరుత్తమ తదాపి తస్మిం పచ్చేకబుద్ధస్స ఆసాదనసమయే అపి సయమ్భూ పచ్చేకబుద్ధో పరిళాహం ఆసాదనహేతు ఉప్పన్నం కాయచిత్తదరథం వినోదేసి దూరీఅకాసి. డయ్హమానం తతో ఏవ పచ్ఛానుతాపేన కుక్కుచ్చేన డయ్హమానం సన్తపన్తం మం సుసణ్ఠితం దోసం దోసతో దస్సనే సుట్ఠు సణ్ఠితం దిస్వా ఖమాపయి తం అపరాధం అధివాసేసీతి సమ్బన్ధో.

    574.Tadāpi maṃ mahāvīrāti vīruttama tadāpi tasmiṃ paccekabuddhassa āsādanasamaye api sayambhū paccekabuddho pariḷāhaṃ āsādanahetu uppannaṃ kāyacittadarathaṃ vinodesi dūrīakāsi. Ḍayhamānaṃ tato eva pacchānutāpena kukkuccena ḍayhamānaṃ santapantaṃ maṃ susaṇṭhitaṃ dosaṃ dosato dassane suṭṭhu saṇṭhitaṃ disvā khamāpayi taṃ aparādhaṃ adhivāsesīti sambandho.

    ౫౭౫. అజ్జాపి మం మహావీరాతి వీరుత్తమ, అజ్జాపి తుయ్హం సమాగమకాలే అపి, తిహగ్గీభి రాగగ్గిదోసగ్గిమోహగ్గిసఙ్ఖాతేహి వా నిరయగ్గిపేతగ్గిసంసారగ్గిసఙ్ఖాతేహి వా తీహి అగ్గీహి డయ్హమానం దుక్ఖమనుభవన్తం మం భగవా సీతిభావం దోమనస్సవినాసేన సన్తకాయచిత్తసఙ్ఖాతం సీతిభావం నిబ్బానమేవ వా అపాపయి సమ్పాపేసి. తయో అగ్గీ వుత్తప్పకారే తే తయో అగ్గీ నిబ్బాపేసి వూపసమేసీతి సమ్బన్ధో.

    575.Ajjāpi maṃ mahāvīrāti vīruttama, ajjāpi tuyhaṃ samāgamakāle api, tihaggībhi rāgaggidosaggimohaggisaṅkhātehi vā nirayaggipetaggisaṃsāraggisaṅkhātehi vā tīhi aggīhi ḍayhamānaṃ dukkhamanubhavantaṃ maṃ bhagavā sītibhāvaṃ domanassavināsena santakāyacittasaṅkhātaṃ sītibhāvaṃ nibbānameva vā apāpayi sampāpesi. Tayo aggī vuttappakāre te tayo aggī nibbāpesi vūpasamesīti sambandho.

    ౫౭౬. ఏవం అత్తనో హీనాపదానం భగవతో దస్సేత్వా ఇదాని అఞ్ఞేపి తస్స సవనే నియోజేత్వా ఓవదన్తో ‘‘యేసం సోతావధానత్థీ’’తిఆదిమాహ. తత్థ యేసం తుమ్హాకం సోతావధానం సోతస్స అవధానం ఠపనం అత్థి విజ్జతి, తే తుమ్హే భాసతో సాసన్తస్స మమ వచనం సుణాథ మనసి కరోథ. అత్థం తుమ్హం పవక్ఖామీతి యథా యేన పకారేన మమ మయా దిట్ఠం పదం నిబ్బానం, తథా తేన పకారేన నిబ్బానసఙ్ఖాతం పరమత్థం తుమ్హాకం పవక్ఖామీతి సమ్బన్ధో.

    576. Evaṃ attano hīnāpadānaṃ bhagavato dassetvā idāni aññepi tassa savane niyojetvā ovadanto ‘‘yesaṃ sotāvadhānatthī’’tiādimāha. Tattha yesaṃ tumhākaṃ sotāvadhānaṃ sotassa avadhānaṃ ṭhapanaṃ atthi vijjati, te tumhe bhāsato sāsantassa mama vacanaṃ suṇātha manasi karotha. Atthaṃ tumhaṃ pavakkhāmīti yathā yena pakārena mama mayā diṭṭhaṃ padaṃ nibbānaṃ, tathā tena pakārena nibbānasaṅkhātaṃ paramatthaṃ tumhākaṃ pavakkhāmīti sambandho.

    ౫౭౭. తం దస్సేన్తో సయమ్భుం తం విమానేత్వాతిఆదిమాహ. తత్థ సయమ్భుం సయమేవ భూతం అరియాయ జాతియా జాతం సన్తచిత్తం సమాహితం పచ్చేకబుద్ధం విమానేత్వా అనాదరం కత్వా తేన కమ్మేన కతేనాకుసలేన అజ్జ ఇమస్మిం వత్తమానకాలే అహం నీచయోనియం పరాయత్తజాతియం కప్పకజాతియం జాతో నిబ్బత్తో అమ్హి భవామి.

    577. Taṃ dassento sayambhuṃ taṃ vimānetvātiādimāha. Tattha sayambhuṃ sayameva bhūtaṃ ariyāya jātiyā jātaṃ santacittaṃ samāhitaṃ paccekabuddhaṃ vimānetvā anādaraṃ katvā tena kammena katenākusalena ajja imasmiṃ vattamānakāle ahaṃ nīcayoniyaṃ parāyattajātiyaṃ kappakajātiyaṃ jāto nibbatto amhi bhavāmi.

    ౫౭౮. మా వో ఖణం విరాధేథాతి బుద్ధుప్పాదక్ఖణం వో తుమ్హే మా విరాధేథ గళితం మా కరోథ, హి సచ్చం ఖణాతీతా బుద్ధుప్పాదక్ఖణం అతీతా అతిక్కన్తా సత్తా సోచరే సోచన్తి, ‘‘మయం అలక్ఖికా దుమ్మేధా భవామా’’తి ఏవం సోచన్తీతి అత్థో. సదత్థే అత్తనో అత్థే వుడ్ఢియం వాయమేయ్యాథ వీరియం కరోథ. వో తుమ్హేహి ఖణో బుద్ధుప్పాదక్ఖణో సమయో పటిపాదితో నిప్ఫాదితో పత్తోతి అత్థో.

    578.Mā vo khaṇaṃ virādhethāti buddhuppādakkhaṇaṃ vo tumhe mā virādhetha gaḷitaṃ mā karotha, hi saccaṃ khaṇātītā buddhuppādakkhaṇaṃ atītā atikkantā sattā socare socanti, ‘‘mayaṃ alakkhikā dummedhā bhavāmā’’ti evaṃ socantīti attho. Sadatthe attano atthe vuḍḍhiyaṃ vāyameyyātha vīriyaṃ karotha. Vo tumhehi khaṇo buddhuppādakkhaṇo samayo paṭipādito nipphādito pattoti attho.

    ౫౭౯. తతో పరం సంసారగతానం ఆదీనవం ఉపమాఉపమేయ్యవసేన దస్సేన్తో ఏకచ్చానఞ్చ వమనన్తిఆదిమాహ. ఏకచ్చానం కేసఞ్చి పుగ్గలానం వమనం ఉద్ధం ఉగ్గిరణం ఏకచ్చానం విరేచనం అధోపగ్ఘరణం ఏకే ఏకచ్చానం హలాహలం విసం ముచ్ఛాకరణవిసం, ఏకచ్చానం పుగ్గలానం ఓసధం రక్ఖనుపాయం భగవా ఏవం పటిపాటియా అక్ఖాసీతి సమ్బన్ధో.

    579. Tato paraṃ saṃsāragatānaṃ ādīnavaṃ upamāupameyyavasena dassento ekaccānañca vamanantiādimāha. Ekaccānaṃ kesañci puggalānaṃ vamanaṃ uddhaṃ uggiraṇaṃ ekaccānaṃ virecanaṃ adhopaggharaṇaṃ eke ekaccānaṃ halāhalaṃ visaṃ mucchākaraṇavisaṃ, ekaccānaṃ puggalānaṃ osadhaṃ rakkhanupāyaṃ bhagavā evaṃ paṭipāṭiyā akkhāsīti sambandho.

    ౫౮౦. వమనం పటిపన్నానన్తి పటిపన్నానం మగ్గసమఙ్గీనం వమనం సంసారఛడ్డనం సంసారమోచనం భగవా అక్ఖాసీతి సమ్బన్ధో. ఫలట్ఠానం ఫలే ఠితానం విరేచనం సంసారపగ్ఘరణం అక్ఖాసి. ఫలలాభీనం ఫలం లభిత్వా ఠితానం నిబ్బానఓసధం అక్ఖాసి. గవేసీనం మనుస్సదేవనిబ్బానసమ్పత్తిం గవేసీనం పరియేసన్తానం పుఞ్ఞఖేత్తభూతం సఙ్ఘం అక్ఖాసీతి సమ్బన్ధో.

    580.Vamanaṃ paṭipannānanti paṭipannānaṃ maggasamaṅgīnaṃ vamanaṃ saṃsārachaḍḍanaṃ saṃsāramocanaṃ bhagavā akkhāsīti sambandho. Phalaṭṭhānaṃ phale ṭhitānaṃ virecanaṃ saṃsārapaggharaṇaṃ akkhāsi. Phalalābhīnaṃ phalaṃ labhitvā ṭhitānaṃ nibbānaosadhaṃ akkhāsi. Gavesīnaṃ manussadevanibbānasampattiṃ gavesīnaṃ pariyesantānaṃ puññakhettabhūtaṃ saṅghaṃ akkhāsīti sambandho.

    ౫౮౧. సాసనేన విరుద్ధానన్తి సాసనస్స పటిపక్ఖానం హలాహలం కుతూహలం పాపం అకుసలం అక్ఖాసీతి సమ్బన్ధో. యథా ఆసీవిసోతి అస్సద్ధానం కతపాపానం పుగ్గలానం సంసారే దుక్ఖావహనతో ఆసీవిససదిసం యథా ఆసీవిసో దిట్ఠమత్తేన భస్మకరణతో దిట్ఠవిసో సప్పో అత్తనా దట్ఠం నరం ఝాపేతి డయ్హతి దుక్ఖాపేతి. తం నరం తం అస్సద్ధం కతపాపం నరం హలాహలవిసం ఏవం ఝాపేతి చతూసు అపాయేసు డయ్హతి సోసేసీతి సమ్బన్ధో.

    581.Sāsanena viruddhānanti sāsanassa paṭipakkhānaṃ halāhalaṃ kutūhalaṃ pāpaṃ akusalaṃ akkhāsīti sambandho. Yathā āsīvisoti assaddhānaṃ katapāpānaṃ puggalānaṃ saṃsāre dukkhāvahanato āsīvisasadisaṃ yathā āsīviso diṭṭhamattena bhasmakaraṇato diṭṭhaviso sappo attanā daṭṭhaṃ naraṃ jhāpeti ḍayhati dukkhāpeti. Taṃ naraṃ taṃ assaddhaṃ katapāpaṃ naraṃ halāhalavisaṃ evaṃ jhāpeti catūsu apāyesu ḍayhati sosesīti sambandho.

    ౫౮౨. సకిం పీతం హలాహలన్తి విసం హలాహలం పీతం సకిం ఏకవారం జీవితం ఉపరున్ధతి నాసేతి. సాసనేన సాసనమ్హి విరజ్ఝిత్వా అపరాధం కత్వా పుగ్గలో కప్పకోటిమ్హి కోటిసఙ్ఖ్యే కప్పేపి డయ్హతి నిజ్ఝాయతీతి అత్థో.

    582.Sakiṃpītaṃ halāhalanti visaṃ halāhalaṃ pītaṃ sakiṃ ekavāraṃ jīvitaṃ uparundhati nāseti. Sāsanena sāsanamhi virajjhitvā aparādhaṃ katvā puggalo kappakoṭimhi koṭisaṅkhye kappepi ḍayhati nijjhāyatīti attho.

    ౫౮౩. ఏవం అస్సద్ధానం పుగ్గలానం ఫలవిపాకం దస్సేత్వా ఇదాని బుద్ధానం ఆనుభావం దస్సేన్తో ఖన్తియాతిఆదిమాహ. తత్థ యో బుద్ధో వమనాదీని అక్ఖాసి, సో బుద్ధో ఖన్తియా ఖమనేన చ అవిహింసాయ సత్తానం అవిహింసనేన చ మేత్తచిత్తవతాయ చ మేత్తచిత్తవన్తభావేన చ సదేవకం సహ దేవేహి వత్తమానం లోకం తారేతి అతిక్కమాపేతి నిబ్బాపేతి, తస్మా కారణా బుద్ధా వో తుమ్హేహి అవిరాధియా విరుజ్ఝితుం న సక్కుణేయ్యా, బుద్ధసాసనే పటిపజ్జేయ్యాథాతి అత్థో.

    583. Evaṃ assaddhānaṃ puggalānaṃ phalavipākaṃ dassetvā idāni buddhānaṃ ānubhāvaṃ dassento khantiyātiādimāha. Tattha yo buddho vamanādīni akkhāsi, so buddho khantiyā khamanena ca avihiṃsāya sattānaṃ avihiṃsanena ca mettacittavatāya ca mettacittavantabhāvena ca sadevakaṃ saha devehi vattamānaṃ lokaṃ tāreti atikkamāpeti nibbāpeti, tasmā kāraṇā buddhā vo tumhehi avirādhiyā virujjhituṃ na sakkuṇeyyā, buddhasāsane paṭipajjeyyāthāti attho.

    ౫౮౪. లాభే చ అలాభే చ న సజ్జన్తి న భజన్తి న లగ్గన్తి. సమ్మాననే ఆదరకరణే చ విమాననే అనాదరకరణే చ అచలా పథవీసదిసా బుద్ధా భవన్తి, తస్మా కారణా తే బుద్ధా తుమ్హేహి న విరోధియా న విరోధేతబ్బా విరుజ్ఝితుం అసక్కుణేయ్యాతి అత్థో.

    584. Lābhe ca alābhe ca na sajjanti na bhajanti na lagganti. Sammānane ādarakaraṇe ca vimānane anādarakaraṇe ca acalā pathavīsadisā buddhā bhavanti, tasmā kāraṇā te buddhā tumhehi na virodhiyā na virodhetabbā virujjhituṃ asakkuṇeyyāti attho.

    ౫౮౫. బుద్ధానం మజ్ఝత్తతం దస్సేన్తో దేవదత్తేతిఆదిమాహ. తత్థ వధకావధకేసు సబ్బేసు సత్తేసు సమకో సమమానసో ముని బుద్ధమునీతి అత్థో.

    585. Buddhānaṃ majjhattataṃ dassento devadattetiādimāha. Tattha vadhakāvadhakesu sabbesu sattesu samako samamānaso muni buddhamunīti attho.

    ౫౮౬. ఏతేసం పటిఘో నత్థీతి ఏతేసం బుద్ధానం పటిఘో చణ్డిక్కం దోసచిత్తతం నత్థి న సంవిజ్జతి. రాగోమేసం న విజ్జతీతి ఇమేసం బుద్ధానం రాగోపి రజ్జనం అల్లీయనం న విజ్జతి, న ఉపలబ్భతి, తస్మా కారణా, వధకస్స చ ఓరసస్స చాతి సబ్బేసం సమకో సమచిత్తో బుద్ధో హోతీతి సమ్బన్ధో.

    586.Etesaṃ paṭigho natthīti etesaṃ buddhānaṃ paṭigho caṇḍikkaṃ dosacittataṃ natthi na saṃvijjati. Rāgomesaṃ na vijjatīti imesaṃ buddhānaṃ rāgopi rajjanaṃ allīyanaṃ na vijjati, na upalabbhati, tasmā kāraṇā, vadhakassa ca orasassa cāti sabbesaṃ samako samacitto buddho hotīti sambandho.

    ౫౮౭. పునపి బుద్ధానంయేవ ఆనుభావం దస్సేన్తో పన్థే దిస్వాన కాసావన్తిఆదిమాహ. తత్థ మీళ్హమక్ఖితం గూథసమ్మిస్సం కాసావం కసావేన రజితం చీవరం ఇసిద్ధజం అరియానం ధజం పరిక్ఖారం, పన్థే మగ్గే ఛడ్డితం దిస్వాన పస్సిత్వా అఞ్జలిం కత్వా దసఙ్గులిసమోధానం అఞ్జలిపుటం సిరసి కత్వా సిరసా సిరేన వన్దితబ్బం ఇసిద్ధజం అరహత్తద్ధజం బుద్ధపచ్చేకబుద్ధసావకదీపకం చీవరం నమస్సితబ్బం మానేతబ్బం పూజేతబ్బన్తి అత్థో.

    587. Punapi buddhānaṃyeva ānubhāvaṃ dassento panthe disvāna kāsāvantiādimāha. Tattha mīḷhamakkhitaṃ gūthasammissaṃ kāsāvaṃ kasāvena rajitaṃ cīvaraṃ isiddhajaṃ ariyānaṃ dhajaṃ parikkhāraṃ, panthe magge chaḍḍitaṃ disvāna passitvā añjaliṃ katvā dasaṅgulisamodhānaṃ añjalipuṭaṃ sirasi katvā sirasā sirena vanditabbaṃ isiddhajaṃ arahattaddhajaṃ buddhapaccekabuddhasāvakadīpakaṃ cīvaraṃ namassitabbaṃ mānetabbaṃ pūjetabbanti attho.

    ౫౮౮. అబ్భతీతాతి అభి అత్థఙ్గతా నిబ్బుతా. యే చ బుద్ధా వత్తమానా ఇదాని జాతా చ యే బుద్ధా అనాగతా అజాతా అభూతా అనిబ్బత్తా అపాతుభూతా చ యే బుద్ధా. ధజేనానేన సుజ్ఝన్తీతి అనేన ఇసిద్ధజేన చీవరేన ఏతే బుద్ధా సుజ్ఝన్తి విసుద్ధా భవన్తి సోభన్తి. తస్మా తేన కారణేన ఏతే బుద్ధా నమస్సియా నమస్సితబ్బా వన్దితబ్బాతి అత్థో. ‘‘ఏతం నమస్సియ’’న్తిపి పాఠో, తస్స ఏతం ఇసిద్ధజం నమస్సితబ్బన్తి అత్థో.

    588.Abbhatītāti abhi atthaṅgatā nibbutā. Ye ca buddhā vattamānā idāni jātā ca ye buddhā anāgatā ajātā abhūtā anibbattā apātubhūtā ca ye buddhā. Dhajenānena sujjhantīti anena isiddhajena cīvarena ete buddhā sujjhanti visuddhā bhavanti sobhanti. Tasmā tena kāraṇena ete buddhā namassiyā namassitabbā vanditabbāti attho. ‘‘Etaṃ namassiya’’ntipi pāṭho, tassa etaṃ isiddhajaṃ namassitabbanti attho.

    ౫౮౯. తతో పరం అత్తనో గుణం దస్సేన్తో సత్థుకప్పన్తిఆదిమాహ. తత్థ సత్థుకప్పం బుద్ధసదిసం సువినయం సున్దరవినయం సున్దరాకారేన ద్వారత్తయదమనం హదయేన చిత్తేన అహం ధారేమి సవనధారణాదినా పచ్చవేక్ఖామీతి అత్థో. వినయం వినయపిటకం నమస్సమానో వన్దమానో వినయే ఆదరం కురుమానో విహరిస్సామి సబ్బదా సబ్బస్మిం కాలే వాసం కప్పేమీతి అత్థో.

    589. Tato paraṃ attano guṇaṃ dassento satthukappantiādimāha. Tattha satthukappaṃ buddhasadisaṃ suvinayaṃ sundaravinayaṃ sundarākārena dvārattayadamanaṃ hadayena cittena ahaṃ dhāremi savanadhāraṇādinā paccavekkhāmīti attho. Vinayaṃ vinayapiṭakaṃ namassamāno vandamāno vinaye ādaraṃ kurumāno viharissāmi sabbadā sabbasmiṃ kāle vāsaṃ kappemīti attho.

    ౫౯౦. వినయో ఆసయో మయ్హన్తి వినయపిటకం మయ్హం ఓకాసభూతం సవనధారణమనసికరణఉగ్గహపరిపుచ్ఛాపవత్తనవసేన ఓకాసభూతం గేహభూతన్తి అత్థో. వినయో ఠానచఙ్కమన్తి వినయో మయ్హం సవనాదికిచ్చకరణేన ఠితట్ఠానఞ్చ చఙ్కమనట్ఠానఞ్చ. కప్పేమి వినయే వాసన్తి వినయపిటకే వినయతన్తియా సవనధారణపవత్తనవసేన వాసం సయనం కప్పేమి కరోమి. వినయో మమ గోచరోతి వినయపిటకం మయ్హం గోచరో ఆహారో భోజనం నిచ్చం ధారణమనసికరణవసేనాతి అత్థో.

    590.Vinayo āsayo mayhanti vinayapiṭakaṃ mayhaṃ okāsabhūtaṃ savanadhāraṇamanasikaraṇauggahaparipucchāpavattanavasena okāsabhūtaṃ gehabhūtanti attho. Vinayo ṭhānacaṅkamanti vinayo mayhaṃ savanādikiccakaraṇena ṭhitaṭṭhānañca caṅkamanaṭṭhānañca. Kappemi vinaye vāsanti vinayapiṭake vinayatantiyā savanadhāraṇapavattanavasena vāsaṃ sayanaṃ kappemi karomi. Vinayo mama gocaroti vinayapiṭakaṃ mayhaṃ gocaro āhāro bhojanaṃ niccaṃ dhāraṇamanasikaraṇavasenāti attho.

    ౫౯౧. వినయే పారమిప్పత్తోతి సకలే వినయపిటకే పారమిం పరియోసానం పత్తో. సమథే చాపి కోవిదోతి పారాజికాదిసత్తాపత్తిక్ఖన్ధానం సమథే వూపసమే చ వుట్ఠానే చ కోవిదో ఛేకో, అధికరణసమథే వా –

    591.Vinaye pāramippattoti sakale vinayapiṭake pāramiṃ pariyosānaṃ patto. Samathe cāpi kovidoti pārājikādisattāpattikkhandhānaṃ samathe vūpasame ca vuṭṭhāne ca kovido cheko, adhikaraṇasamathe vā –

    ‘‘వివాదం అనువాదఞ్చ, ఆపత్తాధికరణం తథా;

    ‘‘Vivādaṃ anuvādañca, āpattādhikaraṇaṃ tathā;

    కిచ్చాధికరణఞ్చేవ, చతురాధికరణా మతా’’తి. –

    Kiccādhikaraṇañceva, caturādhikaraṇā matā’’ti. –

    వుత్తాధికరణేసు చ –

    Vuttādhikaraṇesu ca –

    ‘‘సమ్ముఖా సతివినయో, అమూళ్హపటిఞ్ఞాకరణం;

    ‘‘Sammukhā sativinayo, amūḷhapaṭiññākaraṇaṃ;

    యేభుయ్య తస్సపాపియ్య, తిణవత్థారకో తథా’’తి. –

    Yebhuyya tassapāpiyya, tiṇavatthārako tathā’’ti. –

    ఏవం వుత్తేసు చ సత్తసు అధికరణసమథేసు అతికోవిదో ఛేకోతి అత్థో. ఉపాలి తం మహావీరాతి భన్తే మహావీర, చతూసు అసఙ్ఖ్యేయ్యేసు కప్పసతసహస్సేసు సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణాధిగమాయ వీరియవన్త సత్థునో దేవమనుస్సానం అనుసాసకస్స తం తవ పాదే పాదయుగే ఉపాలి భిక్ఖు వన్దతి పణామం కరోతీతి అత్థో.

    Evaṃ vuttesu ca sattasu adhikaraṇasamathesu atikovido chekoti attho. Upāli taṃ mahāvīrāti bhante mahāvīra, catūsu asaṅkhyeyyesu kappasatasahassesu sabbaññutaññāṇādhigamāya vīriyavanta satthuno devamanussānaṃ anusāsakassa taṃ tava pāde pādayuge upāli bhikkhu vandati paṇāmaṃ karotīti attho.

    ౫౯౨. సో అహం పబ్బజిత్వా సమ్బుద్ధం నమస్సమానో పణామం కురుమానో ధమ్మస్స చ తేన భగవతా దేసితస్స నవలోకుత్తరధమ్మస్స సుధమ్మతం సున్దరధమ్మభావం జానిత్వా ధమ్మఞ్చ నమస్సమానో గామతో గామం పురతో పునం నగరతో నగరం విచరిస్సామీతి సమ్బన్ధో.

    592. So ahaṃ pabbajitvā sambuddhaṃ namassamāno paṇāmaṃ kurumāno dhammassa ca tena bhagavatā desitassa navalokuttaradhammassa sudhammataṃ sundaradhammabhāvaṃ jānitvā dhammañca namassamāno gāmato gāmaṃ purato punaṃ nagarato nagaraṃ vicarissāmīti sambandho.

    ౫౯౩. కిలేసా ఝాపితా మయ్హన్తి మయా పటివిద్ధఅరహత్తమగ్గఞాణేన మయ్హం చిత్తసన్తానగతా సబ్బే దియడ్ఢసహస్ససఙ్ఖా కిలేసా ఝాపితా సోసితా విసోసితా విద్ధంసితా. భవా సబ్బే సమూహతాతి కామభవాదయో సబ్బే నవ భవా మయా సమూహతా సం సుట్ఠు ఊహతా ఖేపితా విద్ధంసితా. సబ్బాసవా పరిక్ఖీణాతి కామాసవో, భవాసవో, దిట్ఠాసవో, అవిజ్జాసవోతి సబ్బే చత్తారో ఆసవా పరిక్ఖీణా పరిసమన్తతో ఖయం పాపితా. ఇదాని ఇమస్మిం అరహత్తప్పత్తకాలే పునబ్భవో పునుప్పత్తిసఙ్ఖాతో భవో భవనం జాతి నత్థీతి అత్థో.

    593.Kilesājhāpitā mayhanti mayā paṭividdhaarahattamaggañāṇena mayhaṃ cittasantānagatā sabbe diyaḍḍhasahassasaṅkhā kilesā jhāpitā sositā visositā viddhaṃsitā. Bhavā sabbe samūhatāti kāmabhavādayo sabbe nava bhavā mayā samūhatā saṃ suṭṭhu ūhatā khepitā viddhaṃsitā. Sabbāsavā parikkhīṇāti kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavoti sabbe cattāro āsavā parikkhīṇā parisamantato khayaṃ pāpitā. Idāni imasmiṃ arahattappattakāle punabbhavo punuppattisaṅkhāto bhavo bhavanaṃ jāti natthīti attho.

    ౫౯౪. ఉత్తరి సోమనస్సవసేన ఉదానం ఉదానేన్తో స్వాగతన్తిఆదిమాహ. తత్థ బుద్ధసేట్ఠస్స ఉత్తమబుద్ధస్స సన్తికే సమీపే ఏకనగరే వా మమ ఆగమనం స్వాగతం సుట్ఠు ఆగమనం సున్దరాగమనం వత ఏకన్తేన ఆసి అహోసీతి సమ్బన్ధో. తిస్సో విజ్జాతి పుబ్బేనివాసదిబ్బచక్ఖుఆసవక్ఖయవిజ్జా అనుప్పత్తా సమ్పత్తా, పచ్చక్ఖం కతాతి అత్థో. కతం బుద్ధస్స సాసనన్తి బుద్ధేన భగవతా దేసితం అనుసిట్ఠి సాసనం కతం నిప్ఫాదితం వత్తపటిపత్తిం పూరేత్వా కమ్మట్ఠానం మనసి కరిత్వా అరహత్తమగ్గఞాణాధిగమేన సమ్పాదితన్తి అత్థో.

    594. Uttari somanassavasena udānaṃ udānento svāgatantiādimāha. Tattha buddhaseṭṭhassa uttamabuddhassa santike samīpe ekanagare vā mama āgamanaṃ svāgataṃ suṭṭhu āgamanaṃ sundarāgamanaṃ vata ekantena āsi ahosīti sambandho. Tisso vijjāti pubbenivāsadibbacakkhuāsavakkhayavijjā anuppattā sampattā, paccakkhaṃ katāti attho. Kataṃ buddhassa sāsananti buddhena bhagavatā desitaṃ anusiṭṭhi sāsanaṃ kataṃ nipphāditaṃ vattapaṭipattiṃ pūretvā kammaṭṭhānaṃ manasi karitvā arahattamaggañāṇādhigamena sampāditanti attho.

    ౫౯౫. పటిసమ్భిదా చతస్సోతి అత్థపటిసమ్భిదాదయో చతస్సో పఞ్ఞాయో సచ్ఛికతా పచ్చక్ఖం కతా. విమోక్ఖాపి చ అట్ఠిమేతి చత్తారి మగ్గఞాణాని చత్తారి ఫలఞాణానీతి ఇమే అట్ఠ విమోక్ఖా సంసారతో ముచ్చనూపాయా సచ్ఛికతాతి సమ్బన్ధో. ఛళభిఞ్ఞా సచ్ఛికతాతి –

    595.Paṭisambhidā catassoti atthapaṭisambhidādayo catasso paññāyo sacchikatā paccakkhaṃ katā. Vimokkhāpi ca aṭṭhimeti cattāri maggañāṇāni cattāri phalañāṇānīti ime aṭṭha vimokkhā saṃsārato muccanūpāyā sacchikatāti sambandho. Chaḷabhiññā sacchikatāti –

    ‘‘ఇద్ధివిధం దిబ్బసోతం, చేతోపరియఞాణకం;

    ‘‘Iddhividhaṃ dibbasotaṃ, cetopariyañāṇakaṃ;

    పుబ్బేనివాసఞాణఞ్చ, దిబ్బచక్ఖాసవక్ఖయ’’న్తి. –

    Pubbenivāsañāṇañca, dibbacakkhāsavakkhaya’’nti. –

    ఇమా ఛ అభిఞ్ఞా సచ్ఛికతా పచ్చక్ఖం కతా. ఇమేసం ఞాణానం సచ్ఛికరణేన బుద్ధస్స సాసనం కతన్తి అత్థో.

    Imā cha abhiññā sacchikatā paccakkhaṃ katā. Imesaṃ ñāṇānaṃ sacchikaraṇena buddhassa sāsanaṃ katanti attho.

    ఇత్థన్తి ఇమినా హేట్ఠా వుత్తప్పకారేన. సుదన్తి పదపూరణమత్తే నిపాతో. ఆయస్మా ఉపాలి థేరోతి థిరసీలాదిగుణయుత్తో సావకో ఇమా పుబ్బచరితాపదానదీపికా గాథాయో అభాసిత్థ కథయిత్థాతి అత్థో.

    Itthanti iminā heṭṭhā vuttappakārena. Sudanti padapūraṇamatte nipāto. Āyasmā upāli theroti thirasīlādiguṇayutto sāvako imā pubbacaritāpadānadīpikā gāthāyo abhāsittha kathayitthāti attho.

    ఉపాలిత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.

    Upālittheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi / ౩-౬. ఉపాలిత్థేరఅపదానం • 3-6. Upālittheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact