Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਪਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Apadāna-aṭṭhakathā

    ੩-੬. ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ

    3-6. Upālittheraapadānavaṇṇanā

    ਨਗਰੇ ਹਂਸવਤਿਯਾਤਿਆਦਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਪਦਾਨਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ વਿਭવਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ।

    Nagarehaṃsavatiyātiādikaṃ āyasmato upālittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanne brāhmaṇakule nibbatto. Ekadivasaṃ satthu santike dhammakathaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi.

    ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪ੍ਪਕਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਉਪਾਲੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਪਿਯਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੇ ਅਨੁਪਿਯਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇਹਿ ਛਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਧਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੦ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਮੇવ। ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਧੁਰਂ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਧੁਰਞ੍ਚ ਗਨ੍ਥਧੁਰਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਨਂ ਸਯਮੇવ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਭਾਰੁਕਚ੍ਛવਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਜੁਕવਤ੍ਥੁਂ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੂਨਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਤਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।

    So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kappakagehe nibbatto. Upālītissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīnaṃ channaṃ khattiyānaṃ piyasahāyo hutvā tathāgate anupiyambavane viharante pabbajjāya nikkhamantehi chahi khattiyehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbaji. Tassa pabbajjāvidhānaṃ pāḷiyaṃ (cūḷava. 330 ādayo) āgatameva. So pabbajitvā upasampanno hutvā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ, bhante, araññavāsaṃ anujānāthā’’ti āha. ‘‘Bhikkhu araññe vasantassa ekameva dhuraṃ vaḍḍhissati, mayhaṃ pana santike vasantassa vipassanādhurañca ganthadhurañca paripūressatī’’ti. So satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Satthāpi naṃ sayameva sakalaṃ vinayapiṭakaṃ uggaṇhāpesi. So aparabhāge bhārukacchavatthuṃ ajjukavatthuṃ kumārakassapavatthunti imāni tīṇi vatthūni vinicchini. Satthā ekekasmiṃ vinicchaye sādhukāraṃ datvā tayo vinicchaye aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ੪੪੧. ਏવਂ ਸੋ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਾਪਦਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਨਗਰੇ ਹਂਸવਤਿਯਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਹਂਸવਤਿਯਾਤਿ ਹਂਸਾવਟ੍ਟਆਕਾਰੇਨ વਤਿ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ, ਤਂ ਨਗਰਂ ਹਂਸવਤੀ। ਅਥ વਾ ਅਨੇਕਸਙ੍ਖਾ ਹਂਸਾ ਤਲ਼ਾਕਪੋਕ੍ਖਰਣੀਸਰਪਲ੍ਲਲਾਦੀਸੁ ਨਿવਸਨ੍ਤਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਧਾવਮਾਨਾ વਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹਂਸવਤੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਹਂਸવਤਿਯਾ। ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਜਾਤੋਤਿ ਸੁਜਾਤੋ, ‘‘ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਅਗਰਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਜਾਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਨਿਚਯੋਤਿ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਰਾਸਿਕੋ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞવਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਧਨਧਞ੍ਞવਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    441. Evaṃ so etadaggaṭṭhānaṃ patvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassappatto taṃ pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nagare haṃsavatiyātiādimāha. Tattha haṃsavatiyāti haṃsāvaṭṭaākārena vati pākāraparikkhepo yasmiṃ nagare, taṃ nagaraṃ haṃsavatī. Atha vā anekasaṅkhā haṃsā taḷākapokkharaṇīsarapallalādīsu nivasantā ito cito ca vidhāvamānā vasanti etthāti haṃsavatī, tassā haṃsavatiyā. Sujāto nāma brāhmaṇoti suṭṭhu jātoti sujāto, ‘‘akkhitto anupakuṭṭho’’ti vacanato agarahito hutvā jātoti attho. Asītikoṭinicayoti asītikoṭidhanarāsiko pahūtadhanadhaññavā asaṅkhyeyyadhanadhaññavā brāhmaṇo sujāto nāma ahosinti sambandho.

    ੪੪੨. ਪੁਨਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਜ੍ਝਾਯਕੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਾਯਕੋਤਿ ਪਰੇਸਂ વੇਦਤ੍ਤਯਾਦਿਂ વਾਚੇਤਾ। ਮਨ੍ਤਧਰੋਤਿ ਮਨ੍ਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਥਬ੍ਬਨવੇਦਬ੍ਯਾਕਰਣਾਦਿਜਾਨਨਪਞ੍ਞવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂਤਿ ਇਰੁવੇਦਯਜੁવੇਦਸਾਮવੇਦਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਕ੍ਖਣੇਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਤ੍ਥੇ, ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਪਕਾਸਨਕਗਨ੍ਥੇ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿਹਾਸੇਤਿ ‘‘ਇਤਿਹ ਆਸ ਇਤਿਹ ਆਸਾ’’ਤਿ ਪੋਰਾਣਕਥਾਪ੍ਪਕਾਸਕੇ ਗਨ੍ਥੇ। ਸਧਮ੍ਮੇਤਿ ਸਕਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਧਮ੍ਮੇ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕੋਟਿਂ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    442. Punapi tasseva mahantabhāvaṃ dassento ajjhāyakotiādimāha. Tattha ajjhāyakoti paresaṃ vedattayādiṃ vācetā. Mantadharoti mantā vuccati paññā, athabbanavedabyākaraṇādijānanapaññavāti attho. Tiṇṇaṃ vedāna pāragūti iruvedayajuvedasāmavedasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ vedānaṃ pariyosānaṃ pattoti attho. Lakkhaṇeti lakkhaṇasatthe, buddhapaccekabuddhacakkavattiitthipurisānaṃ hatthapādādīsu dissamānalakkhaṇapakāsanakaganthe cāti attho. Itihāseti ‘‘itiha āsa itiha āsā’’ti porāṇakathāppakāsake ganthe. Sadhammeti sakadhamme brāhmaṇadhamme pāramiṃ gato pariyosānaṃ koṭiṃ gato pattoti attho.

    ੪੪੩. ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਾਤਿ ਯੇ ਨਿਗਣ੍ਠਸਾવਕਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਨਾਨਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਤਦਾ ਮਹਿਯਾ ਪਥવੀਤਲੇ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    443.Paribbājāti ye nigaṇṭhasāvakā, te sabbe nānādiṭṭhikā tadā mahiyā pathavītale carantīti sambandho.

    ੪੪੫. ਯਾવ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਜਿਨੋ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਾવ ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ વਚਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    445. Yāva yattakaṃ kālaṃ jino nuppajjati, tāva tattakaṃ kālaṃ buddhoti vacanaṃ natthīti attho.

    ੪੪੬. ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਅਹੋਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਹੋ ਚ ਰਤ੍ਤਿ ਚ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ, ਬਹੂਨਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    446.Accayena ahorattanti aho ca ratti ca ahorattaṃ, bahūnaṃ saṃvaccharānaṃ atikkamenāti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ੪੫੪. ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਨ੍ਤਾਣੀਨਾਮਾਯ ਕਪ੍ਪਕਧੀਤੁਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਮਾਸਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਦਿવਸਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਪੁਣ੍ਣੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਸਾવਕੋ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    454.Mantāṇiputtoti mantāṇīnāmāya kappakadhītuyā putto, māsapuṇṇatāya divasapuṇṇatāya puṇṇoti laddhanāmoti attho. Tassa satthussa sāvako hessati bhavissatīti sambandho.

    ੪੫੫. ਏવਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਸੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਏવਂ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਸੁਨਨ੍ਦਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਕਾਰੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦਾਯਕਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿ ਬ੍ਯਾਕਰਣਮਦਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਂ ਜਨਂ ਸਕਲਜਨਸਮੂਹਂ ਸਾਧੁਕਂ ਹਾਸਯਨ੍ਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਂ ਬਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    455.Evaṃ kittayi so buddhoti so padumuttaro bhagavā evaṃ iminā pakārena sunandaṃ sundarākārena somanassadāyakaṃ kittayi byākaraṇamadāsīti attho. Sabbaṃ janaṃ sakalajanasamūhaṃ sādhukaṃ hāsayanto somanassaṃ karonto sakaṃ balaṃ attano balaṃ dassayanto pākaṭaṃ karontoti sambandho.

    ੪੫੬. ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવਂ ਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਤਞ੍ਜਲੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇ ਸੁਨਨ੍ਦਂ ਤਾਪਸਂ ਕਤਞ੍ਜਲਿਪੁਟਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜਨਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਬੁਦ੍ਧੇ ਕਾਰਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਏવਂ ਸੋ ਸਬ੍ਬਜਨਪੂਜਿਤੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਪੂਜਿਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਮਾਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਅਧਿਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਤਿਂ ਜਾਤਿਂ ਸੋਧੇਸਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    456. Tato anantaraṃ attano ānubhāvaṃ aññāpadesena dassento katañjalītiādimāha. Tadā tasmiṃ buddhuppādato purimakāle sunandaṃ tāpasaṃ katañjalipuṭā sabbe janā namassantīti sambandho. Buddhe kāraṃ karitvānāti evaṃ so sabbajanapūjitopi samāno ‘‘pūjitomhī’’ti mānaṃ akatvā buddhasāsane adhikaṃ kiccaṃ katvā attano gatiṃ jātiṃ sodhesi parisuddhamakāsīti attho.

    ੪੫੭. ਸੁਤ੍વਾਨ ਮੁਨਿਨੋ વਚਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਾਚਂ, ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ ਆ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘વਚ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਮੁਨਿਨੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਗੋਤਮਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਕਾਰਂ ਅਧਿਕਕਿਚ੍ਚਂ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਕਸ੍ਸਾਮਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਚੇਤਨਾਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਹੁ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    457.Sutvāna munino vacanti tassa sammāsambuddhassa vācaṃ, gāthābandhasukhatthaṃ ā-kārassa rassaṃ katvā ‘‘vaca’’nti vuttaṃ. ‘‘Anāgatamhi addhāne gotamo nāma nāmena satthā loke bhavissatī’’ti imaṃ munino vacanaṃ sutvā yathā yena pakārena gotamaṃ bhagavantaṃ passāmi, tathā tena pakārena kāraṃ adhikakiccaṃ puññasambhāraṃ kassāmi karissāmīti me mayhaṃ saṅkappo cetanāmanasikāro ahu ahosīti sambandho.

    ੪੫੮. ਏવਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਕਿਰਿਯਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂ ਮਮਾਤਿ ‘‘ਮਯਾ ਕੀਦਿਸਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕ੍ਯਾਹਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਚਰਾਮੀਤਿ ਅਹਂ ਕੀਦਿਸਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਆਚਰਾਮਿ ਪੂਰੇਮਿ ਨੁ ਖੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰવਿਰਹਿਤੇ ਸਕਲਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਾਜਨਭੂਤੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    458.Evāhaṃ cintayitvānāti ‘‘ahaṃ kāraṃ karissāmī’’ti evaṃ cintetvā. Kiriyaṃ cintayiṃ mamāti ‘‘mayā kīdisaṃ puññaṃ kattabbaṃ nu kho’’ti kiriyaṃ kattabbakiccaṃ cintayinti attho. Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmīti ahaṃ kīdisaṃ puññakammaṃ ācarāmi pūremi nu khoti attho. Puññakkhette anuttareti uttaravirahite sakalapuññassa bhājanabhūte ratanattayeti attho.

    ੪੫੯. ਅਯਞ੍ਚ ਪਾਠਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਰਭਞ੍ਞવਸੇਨ ਗਨ੍ਥਪਾਠਪਠਨਤੋ વਾਚਨਤੋ ‘‘ਪਾਠਿਕੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਠੀਨਂ ਪਾਠਕવਾਚਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ વਿਨਯੇ ਚ ਅਗ੍ਗਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗੋ ਇਤਿ ਠਪਿਤੋ। ਤਂ ਠਾਨਂ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਹਂ ਪਤ੍ਥਯੇ ਪਤ੍ਥੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    459.Ayañca pāṭhiko bhikkhūti ayaṃ bhikkhu sarabhaññavasena ganthapāṭhapaṭhanato vācanato ‘‘pāṭhiko’’ti laddhanāmo bhikkhu. Buddhasāsane sabbesaṃ pāṭhīnaṃ pāṭhakavācakānaṃ antare vinaye ca agganikkhitto aggo iti ṭhapito. Taṃ ṭhānaṃ tena bhikkhunā pattaṭṭhānantaraṃ ahaṃ patthaye patthemīti attho.

    ੪੬੦. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਕਰਣੂਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਦਂ ਮੇ ਅਮਿਤਂ ਭੋਗਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਅਮਿਤਂ ਪਮਾਣવਿਰਹਿਤਂ ਭੋਗਰਾਸਿਂ ਅਕ੍ਖੋਭਂ ਖੋਭੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਸਾਗਰੂਪਮਂ ਸਾਗਰਸਦਿਸਂ ਤੇਨ ਭੋਗੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਧਨੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਰਾਮਂ ਮਾਪਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    460. Tato paraṃ attano puññakaraṇūpāyaṃ dassento idaṃ me amitaṃ bhogantiādimāha. Me mayhaṃ amitaṃ pamāṇavirahitaṃ bhogarāsiṃ akkhobhaṃ khobhetuṃ asakkuṇeyyaṃ sāgarūpamaṃ sāgarasadisaṃ tena bhogena tādisena dhanena buddhassa ārāmaṃ māpayeti sambandho. Sesaṃ uttānatthameva.

    ੪੭੪. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਾਪਿਤਂ ਕਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾਰਾਮਸ੍ਸਾਨਿਸਂਸਦੀਪਕਂ ਇਦਂ વਚਨਂ ਅਬ੍ਰવਿ ਕਥੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    474. Bhikkhusaṅghe nisīditvā sambuddho tena suṭṭhu māpitaṃ kāritaṃ saṅghārāmaṃ paṭiggahetvā tassārāmassānisaṃsadīpakaṃ idaṃ vacanaṃ abravi kathesīti sambandho.

    ੪੭੫. ਕਥਂ? ਯੋ ਸੋਤਿ ਯੋ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਦਾਯਕੋ ਤਾਪਸੋ ਸੁਮਾਪਿਤਂ ਕੁਟਿਲੇਣਮਣ੍ਡਪਪਾਸਾਦਹਮ੍ਮਿਯਪਾਕਾਰਾਦਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਜ੍ਜਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦਾਸਿ ਪ-ਕਾਰੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਦਾਸਿ। ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਂ ਤਾਪਸਂ ਅਹਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਣਾਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋਤਿ ਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ વਚਨਂ ਸੁਣਾਥ, ਓਹਿਤਸੋਤਾ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    475. Kathaṃ? Yo soti yo saṅghārāmadāyako tāpaso sumāpitaṃ kuṭileṇamaṇḍapapāsādahammiyapākārādinā suṭṭhu sajjitaṃ saṅghārāmaṃ buddhassa pādāsi pa-kārena somanassasampayuttacittena adāsi. Tamahaṃ kittayissāmīti taṃ tāpasaṃ ahaṃ pākaṭaṃ karissāmi, uttāniṃ karissāmīti attho. Suṇātha mama bhāsatoti bhāsantassa mayhaṃ vacanaṃ suṇātha, ohitasotā avikkhittacittā manasi karothāti attho.

    ੪੭੬. ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾਰਾਮਸ੍ਸ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥੀ ਅਸ੍ਸਾ ਰਥਾ ਪਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    476. Tena dinnārāmassa phalaṃ dassento hatthī assā rathā pattītiādimāha. Taṃ suviññeyyameva.

    ੪੭੭. ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਟ੍ਠਫਲਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਦਾਨਸ੍ਸ ਫਲਂ વਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    477.Saṅghārāmassidaṃ phalanti idaṃ āyatiṃ anubhavitabbasampattisaṅkhātaṃ iṭṭhaphalaṃ saṅghārāmadānassa phalaṃ vipākanti attho.

    ੪੭੮. ਛਲ਼ਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਛਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮਲਙ੍ਕਤਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਸਜ੍ਜਿਤਾ ਨਾਰਿਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ વਿਚਿਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਭਰਣਾਤਿ વਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ વਤ੍ਥੇਹਿ ਆਭਰਣੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਆਮੁਤ੍ਤਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਤਿ ਓਲਮ੍ਬਿਤਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਮਣਿਕਞ੍ਚਿਤਕਣ੍ਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    478.Chaḷāsītisahassānīti chasahassāni asītisahassāni samalaṅkatā suṭṭhu alaṅkatā sajjitā nāriyo itthiyo vicittavatthābharaṇāti vicittehi anekarūpehi vatthehi ābharaṇehi ca samannāgatā. Āmuttamaṇikuṇḍalāti olambitamuttāhāramaṇikañcitakaṇṇāti attho.

    ੪੭੯. ਤਾਸਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਰੂਪਸੋਭਾਤਿਸਯਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਆਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਲ਼ਾਰਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਮਣਿਗੁਲ਼ਸਦਿਸਾਨਿ ਯਾਸਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਤਾ ਆਲ਼ਾਰਪਮ੍ਹਾ ਭਮਰਾਨਮਿવ ਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਸੁਲਾ ਹਾਸਪਕਤਿ, ਲੀਲਾવਿਲਾਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਸਞ੍ਞਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਸਞ੍ਞਿਤਬ੍ਬਸਰੀਰਾવਯવਾ। ਤਨੁਮਜ੍ਝਿਮਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਉਦਰਪਦੇਸਾ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।

    479. Tāsaṃ itthīnaṃ rūpasobhātisayaṃ vaṇṇento āḷārapamhātiādimāha. Tattha āḷārāni mahantāni akkhīni maṇiguḷasadisāni yāsaṃ itthīnaṃ tā āḷārapamhā bhamarānamiva mandalocanāti attho. Hasulā hāsapakati, līlāvilāsāti attho. Susaññāti sundarasaññitabbasarīrāvayavā. Tanumajjhimāti khuddakaudarapadesā. Sesaṃ uttānameva.

    ੪੮੪. ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਾਯਾਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਾਯਾਦੋ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸਭਾਗੀ। ਓਰਸੋਤਿ ਉਰਸਿ ਜਾਤੋ, ਸਿਥਿਲਧਨਿਤਾਦਿਦਸવਿਧਬ੍ਯਞ੍ਜਨਬੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਣ੍ਠਤਾਲੁਓਟ੍ਠਾਦਿਪਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਘਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਿਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਠਿਤਭਾવੇਨ ਉਰਸਿ ਜਾਤਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਅਦਣ੍ਡੇਨ ਅਸਤ੍ਥੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਪਾਕਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਾਲਿ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਮਾਤੁ ਨਾਮੇਨ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤਨਾਮੋ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਨ ਸਹ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਉਪਸਮੀਪੇ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋਤਿ ਉਪਾਲੀਤਿ ਨਾਮੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾવਕੋ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    484.Tassadhammesu dāyādoti tassa gotamassa bhagavato dhammesu dāyādo dhammakoṭṭhāsabhāgī. Orasoti urasi jāto, sithiladhanitādidasavidhabyañjanabuddhisampannaṃ kaṇṭhatāluoṭṭhādipañcaṭṭhāne ghaṭṭetvā desitadhammaṃ sutvā sotāpattimaggādimaggapaṭipāṭiyā sabbakilese khepetvā arahatte ṭhitabhāvena urasi jātaputtoti attho. Dhammanimmitoti dhammena samena adaṇḍena asatthena nimmito pākaṭo bhavissasīti attho. Upāli nāma nāmenāti kiñcāpi so mātu nāmena mantāṇiputtanāmo, anuruddhādīhi pana saha gantvā pabbajitattā khattiyānaṃ upasamīpe allīno yutto kāyacittehi samaṅgībhūtoti upālīti nāmena satthu sāvako hessati bhavissatīti attho.

    ੪੮੫. વਿਨਯੇ ਪਾਰਮਿਂ ਪਤ੍વਾਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਕੋਟਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ। ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਕੋવਿਦੋਤਿ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣੇ ਚ ਦਕ੍ਖੋ ਛੇਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋਤਿ ਜਿਨੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਸਨਿਂ ਜਿਨਸ੍ਸ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਂ વਾਚਨਸવਨਚਿਨ੍ਤਨਧਾਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ, ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿਨਾਸવੋਤਿ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਚਤੂਹਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਹਿ ਅਪਰਿਪਤਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    485.Vinaye pāramiṃ patvāti vinayapiṭake koṭiṃ pariyosānaṃ patvā pāpuṇitvā. Ṭhānāṭṭhāne ca kovidoti kāraṇākāraṇe ca dakkho chekoti attho. Jinasāsanaṃ dhārentoti jinena vuttānusāsaniṃ jinassa piṭakattayaṃ vācanasavanacintanadhāraṇādivasena dhārento, sallakkhentoti attho. Viharissatināsavoti nikkileso catūhi iriyāpathehi aparipatantaṃ attabhāvaṃ harissati pavattessatīti attho.

    ੪੮੭. ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ। ਪਤ੍ਥੇਮਿ ਤવ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ ਇਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸੋ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਮੇ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਕ੍ਖਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਖਯੋ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    487.Aparimeyyupādāyāti anekasatasahasse ādiṃ katvā. Patthemi tava sāsananti ‘‘gotamassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo bhaveyya’’nti tuyhaṃ sāsanaṃ patthemi icchāmīti attho. So me atthoti so etadaggaṭṭhānantarasaṅkhāto attho me mayā anuppattoti attho. Sabbasaṃyojanakkhayoti sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khayo mayā anuppattoti sambandho, nibbānaṃ adhigatanti attho.

    ੪੮੮. ਰਾਜਦਣ੍ਡੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਸੂਲਾવੁਤੋ ਸੂਲੇ ਆવੁਤੋ ਆવੁਣਿਤੋ ਪੋਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੂਲੇ ਸਾਤਂ ਮਧੁਰਸੁਖਂ ਅવਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂવ ਪਰਿਮੋਚਨਮੇવ ਇਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    488. Rājadaṇḍena tajjito pīḷito sūlāvuto sūle āvuto āvuṇito poso puriso sūle sātaṃ madhurasukhaṃ avindanto nānubhavanto parimuttiṃva parimocanameva icchati yathāti sambandho.

    ੪੮੯-੯੦. ਮਹਾવੀਰ વੀਰਾਨਮਨ੍ਤਰੇ વੀਰੁਤ੍ਤਮ ਅਹਂ ਭવਦਣ੍ਡੇਨ ਜਾਤਿਦਣ੍ਡੇਨ, ਤਜ੍ਜਿਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਕਮ੍ਮਸੂਲਾવੁਤੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸੂਲਸ੍ਮਿਂ ਆવੁਤੋ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਪਿਪਾਸਾવੇਦਨਾਯ ਪਿਪਾਸਾਤੁਰਭਾવੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਅਭਿਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਪਿਤੋ ਭવੇ ਸਾਤਂ ਸਂਸਾਰੇ ਮਧੁਰਂ ਸੁਖਂ ਨ વਿਨ੍ਦਾਮਿ ਨ ਲਭਾਮਿ। ਰਾਗਗ੍ਗਿਦੋਸਗ੍ਗਿਮੋਹਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ, ਨਰਕਗ੍ਗਿਕਪ੍ਪੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਿਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ વਾ ਤੀਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਡਯ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਨੁਪਾਯਂ ਗવੇਸਾਮਿ ਪਰਿਯੇਸਾਮਿ ਤਥੇવਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਥਾ ਰਾਜਦਣ੍ਡਂ ਇਤੋ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਗવੇਸਤਿ, ਤਥਾ ਅਹਂ ਭવਦਣ੍ਡਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਗવੇਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    489-90.Mahāvīra vīrānamantare vīruttama ahaṃ bhavadaṇḍena jātidaṇḍena, tajjito pīḷito kammasūlāvuto kusalākusalakammasūlasmiṃ āvuto santo saṃvijjamāno, pipāsāvedanāya pipāsāturabhāvena aṭṭito abhibhūto dukkhāpito bhave sātaṃ saṃsāre madhuraṃ sukhaṃ na vindāmi na labhāmi. Rāgaggidosaggimohaggisaṅkhātehi, narakaggikappuṭṭhānaggidukkhaggisaṅkhātehi vā tīhi aggīhi ḍayhanto parimuttiṃ parimuccanupāyaṃ gavesāmi pariyesāmi tathevāti sambandho. Yathā rājadaṇḍaṃ ito gato patto parimuttiṃ gavesati, tathā ahaṃ bhavadaṇḍappatto parimuttiṃ gavesāmīti sambandho.

    ੪੯੧-੨. ਪੁਨ ਸਂਸਾਰਤੋ ਮੋਚਨਂ ਉਪਮੋਪਮੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ વਿਸਾਦੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਿਸੇਨ ਸਪ੍ਪવਿਸੇਨ ਆ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦਂਸੀਯਿਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀਤਿ વਿਸਾਦੋ, ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ વਿਸਂ ਹਲਾਹਲવਿਸਂ ਅਦਤਿ ਗਿਲਤੀਤਿ વਿਸਾਦੋ, વਿਸਖਾਦਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਸਾਦੋ, ਤੇਨ ਤਾਦਿਸੇਨ વਿਸੇਨ ਪਰਿਪੀਲ਼ਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ વਿਸਸ੍ਸ વਿਘਾਤਾਯ વਿਨਾਸਾਯ ਉਪਾਯਨਂ ਉਪਾਯਭੂਤਂ ਅਗਦਂ ਓਸਧਂ ਗવੇਸੇਯ੍ਯ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਗવੇਸਮਾਨੋ વਿਸਘਾਤਕਂ વਿਸਨਾਸਕਂ ਅਗਦਂ ਓਸਧਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਦਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਂ ਓਸਧਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ વਿਸਮ੍ਹਾ વਿਸਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਮੋਚਨਕਾਰਣਾ ਸੁਖੀ ਅਸ੍ਸ ਭવੇਯ੍ਯ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    491-2. Puna saṃsārato mocanaṃ upamopameyyavasena dassento yathāvisādotiādimāha. Tattha visena sappavisena ā samantato daṃsīyittha daṭṭho hotīti visādo, sappadaṭṭhoti attho. Atha vā visaṃ halāhalavisaṃ adati gilatīti visādo, visakhādakoti attho. Yo puriso visādo, tena tādisena visena paripīḷito, tassa visassa vighātāya vināsāya upāyanaṃ upāyabhūtaṃ agadaṃ osadhaṃ gaveseyya pariyeseyya, taṃ gavesamāno visaghātakaṃ visanāsakaṃ agadaṃ osadhaṃ passeyya dakkheyya. So taṃ attano diṭṭhaṃ osadhaṃ pivitvā visamhā visato parimuttiyā parimocanakāraṇā sukhī assa bhaveyya yathāti sambandho.

    ੪੯੩. ਤਥੇવਾਹਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਸੋ ਨਰੋ વਿਸਹਤੋ, ਸવਿਸੇਨ ਸਪ੍ਪੇਨ ਦਟ੍ਠੋ વਿਸਖਾਦਕੋ વਾ ਓਸਧਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਸੁਖੀ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਥੇવ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਹਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਮੋਹੇਨ ਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪੀਲ਼ਿਤੋ। ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਗਦਮੇਸਹਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਓਸਧਂ ਏਸਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    493.Tathevāhanti yathā yena pakārena so naro visahato, savisena sappena daṭṭho visakhādako vā osadhaṃ pivitvā sukhī bhaveyya, tatheva tena pakārena ahaṃ avijjāya mohena saṃ suṭṭhu pīḷito. Saddhammāgadamesahanti ahaṃ saddhammasaṅkhātaṃ osadhaṃ esaṃ pariyesantoti attho.

    ੪੯੪-੫. ਧਮ੍ਮਾਗਦਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋਤਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖવਿਸਸ੍ਸ વਿਨਾਸਾਯ ਧਮ੍ਮੋਸਧਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ। ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ ਸਕ੍ਯਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਯવਂਸਪਭવਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਸਦ੍ਦਕ੍ਖਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਗ੍ਗਂ ਸਬ੍ਬੋਸਧਾਨਂ ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਓਸਧਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਤਂ ਸਕ੍ਯਸਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮੋਸਧਂ ਅਗ੍ਗਂ ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਸਲ੍ਲવਿਨੋਦਨਨ੍ਤਿ ਰਾਗਸਲ੍ਲਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਲ੍ਲਾਨਂ વਿਨੋਦਨਂ વੂਪਸਮਕਰਂ ਧਮ੍ਮੋਸਧਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਓਸਧਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸਂ ਸਕਲਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖવਿਸਂ ਸਮੂਹਨਿਂ ਨਾਸੇਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਜਰਾਮਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖવਿਸਂ ਸਮੂਹਨਿਤ੍વਾ ਅਜਰਂ ਜਰਾવਿਰਹਿਤਂ ਅਮਰਂ ਮਰਣવਿਰਹਿਤਂ ਸੀਤਿਭਾવਂ ਰਾਗਪਰਿਲ਼ਾਹਾਦਿવਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੀਤਲਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਹਂ ਫਸ੍ਸਯਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮਕਾਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    494-5.Dhammāgadaṃ gavesantoti saṃsāradukkhavisassa vināsāya dhammosadhaṃ gavesanto. Addakkhiṃ sakyasāsananti sakyavaṃsapabhavassa gotamassa sāsanaṃ saddakkhinti attho. Aggaṃ sabbosadhānaṃ tanti sabbesaṃ osadhānaṃ antare taṃ sakyasāsanasaṅkhātaṃ dhammosadhaṃ aggaṃ uttamanti attho. Sabbasallavinodananti rāgasallādīnaṃ sabbesaṃ sallānaṃ vinodanaṃ vūpasamakaraṃ dhammosadhaṃ dhammasaṅkhātaṃ osadhaṃ pivitvā sabbaṃ visaṃ sakalasaṃsāradukkhavisaṃ samūhaniṃ nāsesinti sambandho. Ajarāmaranti taṃ dukkhavisaṃ samūhanitvā ajaraṃ jarāvirahitaṃ amaraṃ maraṇavirahitaṃ sītibhāvaṃ rāgapariḷāhādivirahitattā sītalabhūtaṃ nibbānaṃ ahaṃ phassayiṃ paccakkhamakāsinti sambandho.

    ੪੯੬. ਪੁਨ ਕਿਲੇਸਤਮਸ੍ਸ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਭੂਤਟ੍ਟਿਤੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਭੂਤਟ੍ਟਿਤੋ ਭੂਤੇਨ ਯਕ੍ਖੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਪੋਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਭੂਤਗ੍ਗਾਹੇਨ ਯਕ੍ਖਗ੍ਗਾਹੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਭੂਤਸ੍ਮਾ ਯਕ੍ਖਗ੍ਗਾਹਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਮੋਚਨਤ੍ਥਾਯ ਭੂਤવੇਜ੍ਜਂ ਗવੇਸੇਯ੍ਯ।

    496. Puna kilesatamassa upamaṃ dassento yathā bhūtaṭṭitotiādimāha. Tattha yathā yena pakārena bhūtaṭṭito bhūtena yakkhena aṭṭito pīḷito poso puriso bhūtaggāhena yakkhaggāhena pīḷito dukkhito bhūtasmā yakkhaggāhato parimuttiyā mocanatthāya bhūtavejjaṃ gaveseyya.

    ੪੯੭. ਤਂ ਗવੇਸਮਾਨੋ ਚ ਭੂਤવਿਜ੍ਜਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕੋવਿਦਂ ਛੇਕਂ ਭੂਤવੇਜ੍ਜਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਭੂਤવੇਜ੍ਜੋ ਤਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਗ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਆવੇਸਭੂਤਂ વਿਹਨੇ વਿਨਾਸੇਯ੍ਯ, ਸਮੂਲਞ੍ਚ ਮੂਲੇਨ ਸਹ ਆਯਤਿਂ ਅਨਾਸੇવਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਨਾਸਯੇ વਿਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    497. Taṃ gavesamāno ca bhūtavijjāya suṭṭhu kovidaṃ chekaṃ bhūtavejjaṃ passeyya, so bhūtavejjo tassa yakkhaggahitassa purisassa āvesabhūtaṃ vihane vināseyya, samūlañca mūlena saha āyatiṃ anāsevakaṃ katvā vināsaye viddhaṃseyyāti sambandho.

    ੪੯੮. ਮਹਾવੀਰ વੀਰੁਤ੍ਤਮ ਤਮਗ੍ਗਾਹੇਨ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਗ੍ਗਾਹੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਹਂ ਤਥੇવ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨੇવ ਤਮਤੋ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਮੋਚਨਤ੍ਥਾਯ ਞਾਣਾਲੋਕਂ ਪਞ੍ਞਾਆਲੋਕਂ ਗવੇਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    498.Mahāvīra vīruttama tamaggāhena kilesandhakāraggāhena pīḷito ahaṃ tatheva tena pakāreneva tamato kilesandhakārato parimuttiyā mocanatthāya ñāṇālokaṃ paññāālokaṃ gavesāmīti sambandho.

    ੪੯੯. ਅਥ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਕਿਲੇਸਤਮਸੋਧਨਂ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਨਾਸਕਂ ਸਕ੍ਯਮੁਨਿਂ ਅਦ੍ਦਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਸਕ੍ਯਮੁਨਿ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਤਮਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਿਲੇਸਤਿਮਿਰਂ ਭੂਤવੇਜ੍ਜੋવ ਭੂਤਕਂ ਯਕ੍ਖਗ੍ਗਹਿਤਂ ਇવ વਿਨੋਦੇਸਿ ਦੂਰੀ ਅਕਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    499. Atha tadanantaraṃ kilesatamasodhanaṃ kilesandhakāranāsakaṃ sakyamuniṃ addasanti attho. So sakyamuni me mayhaṃ tamaṃ andhakāraṃ kilesatimiraṃ bhūtavejjova bhūtakaṃ yakkhaggahitaṃ iva vinodesi dūrī akāsīti sambandho.

    ੫੦੦. ਸੋ ਅਹਂ ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਂਸਾਰਸੋਤਂ ਸਂਸਾਰਪવਾਹਂ ਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਛਿਨ੍ਦਿਂ ਛੇਦੇਸਿਂ, ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਤਣ੍ਹਾਮਹੋਘਂ ਨਿવਾਰਯਿਂ ਨਿਰવਸੇਸਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਅਕਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭવਂ ਉਗ੍ਘਾਟਯਿਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਾਮਭવਾਦਿਕਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨવਭવਂ ਉਗ੍ਘਾਟਯਿਂ વਿਨਾਸੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੂਲਤੋ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋ ਭੂਤવੇਜ੍ਜੋ ਇવ ਮੂਲਤੋ ਉਗ੍ਘਾਟਯਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    500. So ahaṃ evaṃ vimutto saṃsārasotaṃ saṃsārapavāhaṃ saṃ suṭṭhu chindiṃ chedesiṃ, taṇhāsotaṃ taṇhāmahoghaṃ nivārayiṃ niravasesaṃ appavattiṃ akāsinti attho. Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbanti kāmabhavādikaṃ sabbaṃ navabhavaṃ ugghāṭayiṃ vināsesinti attho. Mūlato vināsento bhūtavejjo iva mūlato ugghāṭayinti sambandho.

    ੫੦੧. ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਂ ਭਾਰਿਯਂ ਨਾਗਂ ਗਿਲਤੀਤਿ ਗਰੁਲ਼ੋ। ਗਰੁਂ વਾ ਨਾਗਂ ਲਾਤਿ ਆਦਦਾਤੀਤਿ ਗਰੁਲ਼ੋ, ਗਰੁਲ਼ਰਾਜਾ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਕ੍ਖਂ ਸਕਗੋਚਰਂ ਪਨ੍ਨਗਂ ਪਕਾਰੇਨ ਪਰਹਤ੍ਥਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਨ੍ਨਗੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਨਾਗਂ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਓਪਤਤਿ ਅવਪਤਤਿ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਯੋਜਨਸਤਂ ਸਤਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਮਹਾਸਰਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕ੍ਖવਾਤੇਹਿ વਿਕ੍ਖੋਭੇਤਿ ਆਲੋਲ਼ੇਤਿ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    501. Tato nibbānapariyesanāya upamaṃ dassento yathātiādimāha. Tattha garuṃ bhāriyaṃ nāgaṃ gilatīti garuḷo. Garuṃ vā nāgaṃ lāti ādadātīti garuḷo, garuḷarājā. Attano bhakkhaṃ sakagocaraṃ pannagaṃ pakārena parahatthaṃ na gacchatīti pannagoti laddhanāmaṃ nāgaṃ gahaṇatthāya opatati avapatati, samantā samantato yojanasataṃ satayojanappamāṇaṃ mahāsaraṃ mahāsamuddaṃ attano pakkhavātehi vikkhobheti āloḷeti yathāti sambandho.

    ੫੦੨. ਸੋ ਸੁਪਣ੍ਣੋ વਿਹਙ੍ਗਮੋ વੇਹਾਸਗਮਨਸੀਲੋ ਪਨ੍ਨਗਂ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਧੋਸੀਸਂ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ વਿਹੇਠਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿવਿਧੇਨ ਹੇਠਨੇਨ ਹੇਠੇਨ੍ਤੋ ਆਦਾਯ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਕਮਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    502.So supaṇṇo vihaṅgamo vehāsagamanasīlo pannagaṃ nāmaṃ gahetvā adhosīsaṃ olambetvā viheṭhayaṃ tattha tattha vividhena heṭhanena heṭhento ādāya daḷhaṃ gahetvā yena kāmaṃ yattha gantukāmo, tattha pakkamati gacchatīti sambandho.

    ੫੦੩. ਭਨ੍ਤੇ ਮਹਾવੀਰ, ਯਥਾ ਗਰੁਲ਼ੋ ਬਲੀ ਬਲવਾ ਪਨ੍ਨਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਥਾ ਏવ ਅਹਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਕਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣવਸੇਨ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਦੋਸੇ ਸਕਲਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸੇ વਿਕ੍ਖਾਲਯਿਂ વਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸੋਧੇਸਿਂ ਅਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    503. Bhante mahāvīra, yathā garuḷo balī balavā pannagaṃ gahetvā pakkamati, tathā eva ahaṃ asaṅkhataṃ paccayehi akataṃ nibbānaṃ gavesanto paṭipattipūraṇavasena pariyesanto dose sakaladiyaḍḍhakilesasahasse vikkhālayiṃ visesena samucchedappahānena sodhesiṃ ahanti sambandho.

    ੫੦੪. ਯਥਾ ਗਰੁਲ਼ੋ ਪਨ੍ਨਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਅਹਂ ਧਮ੍ਮવਰਂ ਉਤ੍ਤਮਧਮ੍ਮਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਤ੍ਤਰવਿਰਹਿਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲੇਹਿ ਆਦਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ વਲ਼ਞ੍ਜੇਤ੍વਾ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    504. Yathā garuḷo pannagaṃ gahetvā bhuñjitvā viharati, tathā ahaṃ dhammavaraṃ uttamadhammaṃ diṭṭho passanto etaṃ santipadaṃ nibbānapadaṃ anuttaraṃ uttaravirahitaṃ maggaphalehi ādāya gahetvā vaḷañjetvā viharāmīti sambandho.

    ੫੦੫. ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਆਸਾ ਇਚ੍ਛਾ ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਲਤਾਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇ ਅਨੇਕવਿਚਿਤ੍ਤਾਹਿ ਲਤਾਹਿ ਗਹਨੀਭੂਤੇ વਨੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਾ ਲਤਾਯ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸੇਨ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਏਕਂ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਏਕਂ ਫਲਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    505. Idāni nibbānassa dullabhabhāvaṃ dassento āsāvatī nāma latātiādimāha. Tattha sabbesaṃ devānaṃ āsā icchā etissaṃ latāyaṃ atthīti āsāvatī nāma latā, cittalatāvane anekavicittāhi latāhi gahanībhūte vane uyyāne jātā nibbattāti attho. Tassā latāya vassasahassena vassasahassaccayena ekaṃ phalaṃ nibbattate ekaṃ phalaṃ gaṇhāti.

    ੫੦੬. ਤਂ ਦੇવਾਤਿ ਤਂ ਆਸਾવਤਿਂ ਲਤਂ ਤਾવ ਦੂਰਫਲਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਫਲਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਤਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤੁਤ੍ਤਮਾ ਲਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਉਤ੍ਤਮਲਤਾ ਏવਂ ਦੇવਾਨਂ ਪਿਯਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    506.Taṃ devāti taṃ āsāvatiṃ lataṃ tāva dūraphalaṃ tattakaṃ cirakālaṃ atikkamitvā phalaṃ gaṇhantaṃ saṃvijjamānaṃ devā tāvatiṃsadevatā payirupāsanti bhajanti, sā āsāvatī nāma latuttamā latānaṃ antare uttamalatā evaṃ devānaṃ piyā ahosīti sambandho.

    ੫੦੭. ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ। ਤਾਹਂ ਪਰਿਚਰੇ ਮੁਨੀਤਿ ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੁਨਿ ਞਾਣવਨ੍ਤ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁ, ਅਹਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਾਮਿ। ਸਾਯਂਪਾਤਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਮਿ। ਯਥਾ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਦੇવਾ વਿਯ ਆਸਾવਤੀਲਤਂ ਸਾਯਂਪਾਤਞ੍ਚ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    507.Satasahassupādāyāti satasahassasaṃvaccharaṃ ādiṃ katvā. Tāhaṃ paricare munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ, bhante, muni ñāṇavanta sabbaññu, ahaṃ taṃ bhagavantaṃ paricare payirupāsāmi. Sāyaṃpātaṃ namassāmīti sāyanhasamayañca pubbaṇhasamayañcāti dvikkhattuṃ namassāmi paṇāmaṃ karomi. Yathā devā tāvatiṃsā devā viya āsāvatīlataṃ sāyaṃpātañca payirupāsantīti sambandho.

    ੫੦੮. ਅવਞ੍ਝਾ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਪਾਰਿਚਰਿਯਾ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਿਰਿਯਾ ਅવਞ੍ਝਾ ਅਤੁਚ੍ਛਾ ਨਮਸ੍ਸਨਾ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ ਚ ਅਮੋਘਾ ਅਤੁਚ੍ਛਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੂਰਾਗਤਂ ਦੂਰਤੋ ਸਂਸਾਰਦ੍ਧਾਨਤੋ ਆਗਤਮ੍ਪਿ, ਸਨ੍ਤਂ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਖਣੋਯਂ ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਨ વਿਰਾਧਯਿ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਿ, ਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨ ਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    508.Avañjhā pāricariyāti yasmā buddhadassanahetu nibbānappatti ahosi, tasmā buddhapāricariyā vattapaṭipattikiriyā avañjhā atucchā namassanā paṇāmakiriyā ca amoghā atucchā. Tathā hi dūrāgataṃ dūrato saṃsāraddhānato āgatampi, santaṃ saṃvijjamānaṃ khaṇoyaṃ ayaṃ buddhuppādakkhaṇo na virādhayi nātikkami, maṃ atikkamitvā na gatoti attho.

    ੫੦੯. ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹਂ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਭવੇ ਮਮ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਿਰੂਪਧਿ ਖਨ੍ਧੂਪਧਿਕਿਲੇਸੂਪਧੀਹਿ વਿਰਹਿਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਨਾਭੂਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹਾਭਾવੇਨ ਸਨ੍ਤਮਾਨਸੋ ਚਰਾਮਿ ਅਹਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    509. Buddhadassanahetu nibbānappatto ahaṃ āyatiṃ uppajjanakabhave mama paṭisandhiṃ vicinanto upaparikkhanto na passāmīti sambandho. Nirūpadhi khandhūpadhikilesūpadhīhi virahito vippamutto sabbakilesehi vinābhūto upasanto kilesapariḷāhābhāvena santamānaso carāmi ahanti sambandho.

    ੫੧੦. ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਪਿ ਪਦੁਮਂ ਨਾਮਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸੂਰਿਯਰਂਸੇਨ ਸੂਰਿਯਰਂਸਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਥਾ ਪਦੁਮਂ ਨਾਮ ਅਪਿ ਪੁਪ੍ਫਤਿ વਿਕਸਤਿ ਮਹਾવੀਰ વੀਰੁਤ੍ਤਮ ਅਹਂ ਤਥਾ ਏવ ਬੁਦ੍ਧਰਂਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮਰਂਸਿਪ੍ਪਭਾવੇਨ ਪੁਪ੍ਫਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    510. Puna attano buddhadassanāya upamaṃ dassento yathāpi padumaṃ nāmātiādimāha. Sūriyaraṃsena sūriyaraṃsisamphassena yathā padumaṃ nāma api pupphati vikasati mahāvīra vīruttama ahaṃ tathā eva buddharaṃsena buddhena bhagavatā desitadhammaraṃsippabhāvena pupphitoti attho.

    ੫੧੧-੧੨. ਪੁਨ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਬਲਾਕਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਬਲਾਕਯੋਨਿਮ੍ਹਿ ਬਲਾਕਜਾਤਿਯਂ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਪੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਯਥਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਪੁਮੇ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਕਥਂ ਬਲਾਕਾਨਂ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਮੇਘੇਸੁ ਗਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਮੇਘਗਜ੍ਜਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਾ ਬਲਾਕਿਨਿਯੋ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਣ੍ਡਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾવ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮੇਘੋ ਨ ਗਜ੍ਜਤਿ ਮੇਘੋ ਸਦ੍ਦਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਾવ ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਚਿਰਂ ਚਿਰਕਾਲੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਅਣ੍ਡਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਮੇਘੋ ਪવਸ੍ਸਤਿ ਪਕਾਰੇਨ ਗਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਸ੍ਸਤਿ વੁਟ੍ਠਿਧਾਰਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਭਾਰਤੋ ਗਬ੍ਭਧਾਰਣਤੋ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਣ੍ਡਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    511-12. Puna buddhadassanena nibbānadassanaṃ dīpento yathā balākātiādimāha. Tattha balākayonimhi balākajātiyaṃ sadā sabbasmiṃ kāle pumā puriso yathā na vijjati. Pume avijjamāne kathaṃ balākānaṃ gabbhaggahaṇaṃ hotīti ce? Meghesu gajjamānesu saddaṃ karontesu meghagajjanaṃ sutvā tā balākiniyo sadā sabbakāle gabbhaṃ gaṇhanti aṇḍaṃ dhārentīti attho. Yāva yattakaṃ kālaṃ megho na gajjati megho saddaṃ na karoti, tāva tattakaṃ kālaṃ ciraṃ cirakālena gabbhaṃ aṇḍaṃ dhārenti. Yadā yasmiṃ kāle megho pavassati pakārena gajjitvā vassati vuṭṭhidhāraṃ paggharati, tadā tasmiṃ kāle bhārato gabbhadhāraṇato parimuccanti aṇḍaṃ pātentīti attho.

    ੫੧੩. ਤਤੋ ਪਰਂ ਉਪਮੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਮੇਘੇਨ વੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਮੇਘੇਨ ਗਜ੍ਜਤੋ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਮੇਘਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੇਨ ਘੋਸਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਹਂ ਤਦਾ ਧਮ੍ਮਗਬ੍ਭਂ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਗਬ੍ਭਂ ਅਗਣ੍ਹਿਂ ਗਹੇਸਿਂ ਤਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    513. Tato paraṃ upameyyasampadaṃ dassento padumuttarabuddhassātiādimāha. Padumuttarassa buddhassa dhammameghena vohāraparamatthadesanāsaṅkhātameghena gajjato gajjantassa desentassa dhammameghassa saddena ghosānusārena ahaṃ tadā dhammagabbhaṃ vivaṭṭūpanissayaṃ dānasīlādipuññasambhāragabbhaṃ agaṇhiṃ gahesiṃ tathāti sambandho.

    ੫੧੪. ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਪਾਦਾਯ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਗਬ੍ਭਂ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਅਹਂ ਧਰੇਮਿ ਪੂਰੇਮਿ। ਯਾવ ਧਮ੍ਮਮੇਘੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਨ ਗਜ੍ਜਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਨ ਦੇਸੀਯਤਿ, ਤਾવ ਅਹਂ ਭਾਰਤੋ ਸਂਸਾਰਗਬ੍ਭਭਾਰਤੋ ਨਪ੍ਪਮੁਚ੍ਚਾਮਿ ਨ ਮੋਚੇਮਿ ਨ વਿਸੁਂ ਭવਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    514.Satasahassupādāya kappasatasahassaṃ ādiṃ katvā puññagabbhaṃ dānasīlādipuññasambhāraṃ ahaṃ dharemi pūremi. Yāva dhammamegho dhammadesanā na gajjati buddhena na desīyati, tāva ahaṃ bhārato saṃsāragabbhabhārato nappamuccāmi na mocemi na visuṃ bhavāmīti sambandho.

    ੫੧੫. ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਯਮੁਨਿ ਸਕ੍ਯવਂਸਪ੍ਪਭવ ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਤવ ਪਿਤੁ ਰਮ੍ਮੇ ਰਮਣੀਯੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥવੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ ਤੁવਂ ਧਮ੍ਮਮੇਘੇਨ ਗਜ੍ਜਤਿ ਘੋਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਹਂ ਭਾਰਤੋ ਸਂਸਾਰਗਬ੍ਭਭਾਰਤੋ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਂ ਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    515. Bhante, sakyamuni sakyavaṃsappabhava yadā yasmiṃ kāle suddhodanamahārājassa tava pitu ramme ramaṇīye kapilavatthave kapilavatthunāmake nagare tuvaṃ dhammameghena gajjati ghoseti, tadā tasmiṃ kāle ahaṃ bhārato saṃsāragabbhabhārato parimucciṃ mutto ahosinti sambandho.

    ੫੧੬. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤੇ ਮਗ੍ਗਫਲੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਅਤ੍ਤਨਿਯਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਂ વਿਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਾવਤੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਿਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਪਣਿਧਿਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ વਿਮੋਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਅਧਿਗਞ੍ਛਿਂ ਭਾવੇਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਚਤੁਰੋ ਚ ਫਲੇ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਚ੍ਛਿ ਅਕਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮੇવਂ વਿਜਟਯਿਂ ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਜਟਂ ਗਹਨਂ વਿਜਟਯਿਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    516. Tato paraṃ attanā adhigate maggaphale dassento suññatantiādimāha. Tattha attaattaniyādīnaṃ abhāvato suññataṃ vimokkhañca rāgadosamohasabbakilesanimittānaṃ abhāvato, animittaṃ vimokkhañca taṇhāpaṇidhissa abhāvato, appaṇihitaṃ vimokkhañca ariyamaggaṃ adhigañchiṃ bhāvesinti sambandho. Caturo ca phale sabbeti cattāri sāmaññaphalāni sabbāni sacchi akāsinti attho. Dhammevaṃ vijaṭayiṃ ahanti ahaṃ evaṃ sabbadhamme jaṭaṃ gahanaṃ vijaṭayiṃ viddhaṃsesinti attho.

    ਦੁਤਿਯਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Dutiyabhāṇavāravaṇṇanā samattā.

    ੫੧੭. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤવਿਸੇਸਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੁਪਾਦਾਯਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ, ਸਂવਚ੍ਛਰਗਣਨવਸੇਨ ਪਮੇਤੁਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤવ ਸਾਸਨਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ। ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ વਤ੍ਤਮਾਨવਚਨਂ, ਪਤ੍ਥੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸੋ ਪਤ੍ਥਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਮੇ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    517. Tato paraṃ attanā adhigatavisesameva dassento aparimeyyupādāyātiādimāha. Tattha na parimeyyoti aparimeyyo, saṃvaccharagaṇanavasena pametuṃ saṅkhātuṃ asakkuṇeyyoti attho. Taṃ aparimeyyaṃ kappaṃ upādāya ādiṃ katvā tava sāsanaṃ tuyhaṃ sāsanaṃ ‘‘anāgate gotamassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo bhaveyya’’nti evaṃ patthemi. Atītatthe vattamānavacanaṃ, patthesinti attho. So me atthoti so patthanāsaṅkhāto attho me mayā anuppatto nipphāditoti attho. Anuttaraṃ santipadaṃ nibbānaṃ anuppattaṃ adhigatanti sambandho.

    ੫੧੮. ਸੋ ਅਹਂ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ વਿਨਯੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਾਰਮਿਂ ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਯਥਾਪਿ ਪਾਠਿਕੋ ਇਸੀਤਿ ਯਥਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਇਸਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਠਿਕੋ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਥੇવਾਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਮੇ ਸਮਸਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਿਨਯਧਾਰਿਤਾਯ ਮੇ ਮਯਾ ਸਮਸਮੋ ਸਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੋ ਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਸਨਂ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨੀਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਾਸਨਂ ਧਾਰੇਮਿ ਪੂਰੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    518. So ahaṃ adhigatattā vinaye vinayapiṭake pāramiṃ patto pariyosānappatto. Yathāpi pāṭhiko isīti yathā padumuttarassa bhagavato sāsane vinayadharānaṃ aggo isi bhikkhu pāṭhiko pākaṭo ahosi, tathevāhanti attho. Na me samasamo atthīti vinayadhāritāya me mayā samasamo samāno añño na atthīti attho. Sāsanaṃ ovādānusāsanīsaṅkhātaṃ sāsanaṃ dhāremi pūremīti attho.

    ੫੧੯. ਪੁਨਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਿਨਯੇ ਖਨ੍ਧਕੇ ਚਾਪੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਿਨਯੇਤਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗੇ। ਖਨ੍ਧਕੇਤਿ ਮਹਾવਗ੍ਗਚੂਲ਼વਗ੍ਗੇ। ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੇ ਚਾਤਿ ਤਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਦਿਕੇ ਚ। ਪਞ੍ਚਮੇਤਿ ਪਰਿવਾਰੇ ਚ। ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਕਲੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਮਯ੍ਹਂ વਿਮਤਿ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਂ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ। ਅਕ੍ਖਰੇਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਅ-ਕਾਰਾਦਿਕੇ ਅਕ੍ਖਰੇ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਤਿ ਕ-ਕਾਰਾਦਿਕੇ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ વਾ ਮੇ વਿਮਤਿ ਸਂਸਯੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    519. Punapi attano visesaṃ dassento vinaye khandhake cāpītiādimāha. Tattha vinayeti ubhatovibhaṅge. Khandhaketi mahāvaggacūḷavagge. Tikacchede cāti tikasaṅghādisesatikapācittiyādike ca. Pañcameti parivāre ca. Ettha etasmiṃ sakale vinayapiṭake mayhaṃ vimati dveḷhakaṃ natthi na saṃvijjati. Akkhareti vinayapiṭakapariyāpanne a-kārādike akkhare. Byañjaneti ka-kārādike byañjane vā me vimati saṃsayo natthīti sambandho.

    ੫੨੦. ਨਿਗ੍ਗਹੇ ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ ਚਾਤਿ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇ ਚ ਸਾਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿવਾਸਦਾਨਾਦਿਕੇ ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ ਚ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਕਾਰਣੇ ਚ ਅਕਾਰਣੇ ਚ ਕੋવਿਦੋ ਛੇਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਸਾਰਣੇ ਚ ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਓਸਾਰਣੇ ਪવੇਸਨੇ ਚ। વੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਨਿਰਾਪਤ੍ਤਿਕਰਣੇ ਚ ਛੇਕੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ વਿਨਯਕਮ੍ਮੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਦਕ੍ਖੋ ਛੇਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    520.Niggahepaṭikamme cāti pāpabhikkhūnaṃ niggahe ca sāpattikānaṃ bhikkhūnaṃ parivāsadānādike paṭikamme ca ṭhānāṭṭhāne ca kāraṇe ca akāraṇe ca kovido chekoti attho. Osāraṇe ca tajjanīyādikammassa paṭippassaddhivasena osāraṇe pavesane ca. Vuṭṭhāpane ca āpattito vuṭṭhāpane nirāpattikaraṇe ca chekoti sambandho. Sabbattha pāramiṃ gatoti sabbasmiṃ vinayakamme pariyosānaṃ patto, dakkho chekoti attho.

    ੫੨੧. વਿਨਯੇ ਖਨ੍ਧਕੇ ਚਾਪੀਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ વਿਨਯੇ ਚ ਖਨ੍ਧਕੇ ਚ, ਪਦਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਉਭਤੋ વਿਨਿવੇਠੇਤ੍વਾਤਿ વਿਨਯਤੋ ਖਨ੍ਧਕਤੋ ਚਾਤਿ ਉਭਯਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ વਿਜਟੇਤ੍વਾ ਨਯਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ। ਰਸਤੋਤਿ ਕਿਚ੍ਚਤੋ। ਓਸਰੇਯ੍ਯਂ ਓਸਾਰਣਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    521.Vinaye khandhake cāpīti vuttappakāre vinaye ca khandhake ca, padaṃ suttapadaṃ nikkhipitvā paṭṭhapetvā. Ubhato viniveṭhetvāti vinayato khandhakato cāti ubhayato nibbattetvā vijaṭetvā nayaṃ āharitvā. Rasatoti kiccato. Osareyyaṃ osāraṇaṃ karomīti attho.

    ੫੨੨. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਕੁਸਲੋਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਪਟੋ ਕੁਮ੍ਭੋ ਮਾਲਾ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વੋਹਾਰੇਸੁ ਛੇਕੋ। ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥੇ ਚ ਕੋવਿਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ વਡ੍ਢਿਯਂ ਅਨਤ੍ਥੇ ਹਾਨਿਯਞ੍ਚ ਕੋવਿਦੋ ਦਕ੍ਖੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਮਯਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਸਕਲੇ વਾ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯੇ ਮਯਾ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਅવਿਦਿਤਂ ਅਪਾਕਟਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਅਹਮੇવ ਏਕੋ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਉਤ੍ਤਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    522.Niruttiyā ca kusaloti ‘‘rukkho paṭo kumbho mālā citta’’ntiādīsu vohāresu cheko. Atthānatthe ca kovidoti atthe vaḍḍhiyaṃ anatthe hāniyañca kovido dakkhoti attho. Anaññātaṃ mayā natthīti vinayapiṭake sakale vā piṭakattaye mayā anaññātaṃ aviditaṃ apākaṭaṃ kiñci natthīti attho. Ekaggo satthu sāsaneti buddhasāsane ahameva eko vinayadharānaṃ aggo seṭṭho uttamoti attho.

    ੫੨੩. ਰੂਪਦਕ੍ਖੇ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜਾਤਿ ਅਜ੍ਜ ਏਤਰਹਿ ਕਾਲੇ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਾવਚਨੇ ਅਹਂ ਰੂਪਦਕ੍ਖੇ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਦਸ੍ਸਨੇ ਸਬ੍ਬਂ ਕਙ੍ਖਂ ਸਕਲਂ ਸਂਸਯਂ વਿਨੋਦੇਮਿ વਿਨਾਸੇਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਛਿਨ੍ਦਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸਂਸਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੦; ਮਹਾਨਿ॰ ੧੭੪) ਕਾਲਤ੍ਤਯਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸੋਲ਼ਸવਿਧਂ ਕਙ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਾਮਿ વੂਪਸਮੇਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਦ੍ਧਂਸੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    523.Rūpadakkhe ahaṃ ajjāti ajja etarahi kāle sakyaputtassa bhagavato sāsane pāvacane ahaṃ rūpadakkhe rūpadassane vinayavinicchayadassane sabbaṃ kaṅkhaṃ sakalaṃ saṃsayaṃ vinodemi vināsemīti sambandho. Chindāmi sabbasaṃsayanti ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādikaṃ (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20; mahāni. 174) kālattayaṃ ārabbha uppannaṃ sabbaṃ soḷasavidhaṃ kaṅkhaṃ chindāmi vūpasamemi sabbaso viddhaṃsemīti attho.

    ੫੨੪. ਪਦਂ ਅਨੁਪਦਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਦਞ੍ਚ ਅਨੁਪਦਂ ਪਰਪਦਞ੍ਚ ਅਕ੍ਖਰਂ ਏਕੇਕਮਕ੍ਖਰਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਿਥਿਲਧਨਿਤਾਦਿਦਸવਿਧਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਧਾਨਞ੍ਚ। ਨਿਦਾਨੇਤਿ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿਆਦਿਕੇ ਨਿਦਾਨੇ ਚ। ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਤਿ ਨਿਗਮਨੇ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕੋવਿਦੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਛੇਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    524.Padaṃ anupadañcāpīti padaṃ pubbapadañca anupadaṃ parapadañca akkharaṃ ekekamakkharañca byañjanaṃ sithiladhanitādidasavidhaṃ byañjanavidhānañca. Nidāneti tena samayenātiādike nidāne ca. Pariyosāneti nigamane. Sabbattha kovidoti sabbesu chasu ṭhānesu chekoti attho.

    ੫੨੫. ਤਤੋ ਪਰਂ ਭਗવਤੋਯੇવ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾਪਿ ਰਾਜਾ ਬਲવਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਬਲવਾ ਥਾਮਬਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੇਨਾਬਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਾ ਰਾਜਾ, ਪਰਂ ਪਰੇਸਂ ਪਟਿਰਾਜੂਨਂ ਸੇਨਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਸਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਲਾਪੇਤ੍વਾ વਾ, ਤਪੇ ਤਪੇਯ੍ਯ ਸਨ੍ਤਪੇਯ੍ਯ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਯ੍ਯ। વਿਜਿਨਿਤ੍વਾਨ ਸਙ੍ਗਾਮਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਪਰਸੇਨਾਯ ਸਮਾਗਮਂ ਯੁਦ੍ਧਂ વਿਜਿਨਿਤ੍વਾ વਿਸੇਸੇਨ ਜਿਨਿਤ੍વਾ ਜਯਂ ਪਤ੍વਾ। ਨਗਰਂ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪਯੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਜਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਗਰਂ ਪਾਸਾਦਹਮ੍ਮਿਯਾਦਿવਿਭੂਸਿਤਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਾਪਯੇ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    525. Tato paraṃ bhagavatoyeva guṇe pakāsento yathāpi rājā balavātiādimāha. Tattha yathā balavā thāmabalasampanno senābalasampanno vā rājā, paraṃ paresaṃ paṭirājūnaṃ senaṃ niggaṇhitvā nissesato gahetvā palāpetvā vā, tape tapeyya santapeyya dukkhāpeyya. Vijinitvāna saṅgāmanti saṅgāmaṃ parasenāya samāgamaṃ yuddhaṃ vijinitvā visesena jinitvā jayaṃ patvā. Nagaraṃ tattha māpayeti tattha tasmiṃ vijitaṭṭhāne nagaraṃ pāsādahammiyādivibhūsitaṃ vasanaṭṭhānaṃ māpaye kārāpeyyāti attho.

    ੫੨੬. ਪਾਕਾਰਂ ਪਰਿਖਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪਿਤਨਗਰੇ ਪਾਕਾਰਂ ਸੁਧਾਧવਲਇਟ੍ਠਕਾਮਯਪਾਕਾਰਞ੍ਚ ਕਾਰਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਰਿਖਞ੍ਚਾਪਿ ਕਦ੍ਦਮਪਰਿਖਂ, ਉਦਕਪਰਿਖਂ, ਸੁਕ੍ਖਪਰਿਖਞ੍ਚ ਅਪਿ ਕਾਰਯੇ। ਏਸਿਕਂ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਨਗਰਸੋਭਨਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਏਸਿਕਾਥਮ੍ਭਞ੍ਚ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੋਟ੍ਠਕਞ੍ਚ ਚਤੁਭੂਮਕਾਦਿਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਞ੍ਚ ਕਾਰਯੇ। ਅਟ੍ਟਾਲਕੇ ਚ વਿવਿਧੇਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤਿਉਚ੍ਚਅਟ੍ਟਾਲਕੇ ਚ વਿવਿਧੇ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ ਬਹੂ ਕਾਰਯੇ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    526.Pākāraṃ parikhañcāpīti tattha māpitanagare pākāraṃ sudhādhavalaiṭṭhakāmayapākārañca kārayeti sambandho. Parikhañcāpi kaddamaparikhaṃ, udakaparikhaṃ, sukkhaparikhañca api kāraye. Esikaṃ dvārakoṭṭhakanti nagarasobhanatthaṃ ussāpitaesikāthambhañca mahantaṃ koṭṭhakañca catubhūmakādidvārakoṭṭhakañca kāraye. Aṭṭālake ca vividheti catubhūmakādibhede atiuccaaṭṭālake ca vividhe nānappakārake bahū kāraye kārāpeyyāti sambandho.

    ੫੨੭. ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਚਚ੍ਚਰਞ੍ਚਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਪਾਕਾਰਾਦਯੋ ਕਾਰਯੇ, ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਨ੍ਧਿਞ੍ਚ ਚਚ੍ਚਰਂ ਅਨ੍ਤਰਾવੀਥਿਞ੍ਚ ਕਾਰਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੁવਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਰਾਪਣਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਭਤ੍ਤਂ વਿਭਾਗਤੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸવਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਅਨੇਕਾਪਣਸਹਸ੍ਸਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਰਯੇਯ੍ਯ ਸਭਂ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਾਪਿਤਨਗਰੇ ਸਭਂ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਸਾਲਂ ਕਾਰਯੇ। ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ વਡ੍ਢਿਞ੍ਚ ਅવਡ੍ਢਿਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਤ੍ਥਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਾਲਂ ਕਾਰਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    527.Siṅghāṭakaṃ caccarañcāti na kevalaṃ pākārādayo kāraye, siṅghāṭakaṃ catumaggasandhiñca caccaraṃ antarāvīthiñca kārayeti sambandho. Suvibhattantarāpaṇanti suṭṭhu vibhattaṃ vibhāgato koṭṭhāsavantaṃ antarāpaṇaṃ anekāpaṇasahassaṃ kārāpeyyāti attho. Kārayeyya sabhaṃ tatthāti tasmiṃ māpitanagare sabhaṃ dhammādhikaraṇasālaṃ kāraye. Atthānatthavinicchayaṃ vaḍḍhiñca avaḍḍhiñca vinicchayakaraṇatthaṃ vinicchayasālaṃ kārayeti sambandho.

    ੫੨੮. ਨਿਗ੍ਘਾਤਤ੍ਥਂ ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਰਾਜੂਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ। ਛਿਦ੍ਦਾਛਿਦ੍ਦਞ੍ਚ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਦੋਸਞ੍ਚ ਜਾਨਿਤੁਂ। ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਮੂਹਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸੋ ਨਗਰਸਾਮਿਕੋ ਰਾਜਾ, ਸੇਨਾਪਚ੍ਚਂ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਸੇਨਾਨਾਯਕਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    528.Nigghātatthaṃ amittānanti paṭirājūnaṃ paṭibāhanatthaṃ. Chiddāchiddañca jānitunti dosañca adosañca jānituṃ. Balakāyassa rakkhāyāti hatthiassarathapattisaṅkhātassa balakāyassa senāsamūhassa ārakkhaṇatthāya so nagarasāmiko rājā, senāpaccaṃ senāpatiṃ senānāyakaṃ mahāmattaṃ ṭhapeti ṭhānantare patiṭṭhapetīti attho.

    ੫੨੯. ਆਰਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਮੁਤ੍ਤਾਮਣਿਆਦਿਰਾਜਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਮਾ વਿਨਸ੍ਸੀਤਿ ਨਿਧਾਨਕੁਸਲਂ ਰਕ੍ਖਣੇ ਕੁਸਲਂ ਛੇਕਂ ਨਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਣ੍ਡਰਕ੍ਖਂ ਭਣ੍ਡਰਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਸੋ ਰਾਜਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਠਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    529.Ārakkhatthāyabhaṇḍassāti jātarūparajatamuttāmaṇiādirājabhaṇḍassa ārakkhaṇatthāya samantato gopanatthāya me mayhaṃ bhaṇḍaṃ mā vinassīti nidhānakusalaṃ rakkhaṇe kusalaṃ chekaṃ naraṃ purisaṃ bhaṇḍarakkhaṃ bhaṇḍarakkhantaṃ so rājā bhaṇḍāgāre ṭhapetīti sambandho.

    ੫੩੦. ਮਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਯੋ ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਮਮਤ੍ਤੋ ਮਾਮਕੋ ਪਕ੍ਖਪਾਤੋ ਹੋਤਿ। વੁਦ੍ਧਿਂ ਯਸ੍ਸ ਚ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ વੁਦ੍ਧਿਞ੍ਚ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ ਯੋ ਇਚ੍ਛਤਿ ਕਾਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਅਧਿਕਰਣਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਧਿਪਚ੍ਚਂ ਦੇਤਿ ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    530.Mamatto hoti yo raññoti yo paṇḍito rañño mamatto māmako pakkhapāto hoti. Vuddhiṃ yassa ca icchatīti assa rañño vuddhiñca virūḷhiṃ yo icchati kāmeti, tassa itthambhūtassa paṇḍitassa rājā adhikaraṇaṃ vinicchayādhipaccaṃ deti mittassa mittabhāvassa paṭipajjitunti sambandho.

    ੫੩੧. ਉਪ੍ਪਾਤੇਸੂਤਿ ਉਕ੍ਕਾਪਾਤਦਿਸਾਡਾਹਾਦਿਉਪ੍ਪਾਤੇਸੁ ਚ। ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਮੂਸਿਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਭਂ, ਇਦਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਜਾਨਨਸਤ੍ਥੇਸੁ ਚ। ਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਚਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਲਕ੍ਖਣਜਾਨਨਸਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਕੋવਿਦਂ ਛੇਕਂ ਅਜ੍ਝਾਯਕਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਿਸ੍ਸਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣવਾਚਕਂ ਮਨ੍ਤਧਰਂ વੇਦਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਮਨ੍ਤਧਾਰਕਂ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਸੋ ਰਾਜਾ ਪੋਰੋਹਿਚ੍ਚੇ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    531.Uppātesūti ukkāpātadisāḍāhādiuppātesu ca. Nimittesūti mūsikacchinnādīsu ‘‘idaṃ nimittaṃ subhaṃ, idaṃ nimittaṃ asubha’’nti evaṃ nimittajānanasatthesu ca. Lakkhaṇesu cāti itthipurisānaṃ hatthapādalakkhaṇajānanasatthesu ca kovidaṃ chekaṃ ajjhāyakaṃ anekesaṃ sissānaṃ byākaraṇavācakaṃ mantadharaṃ vedattayasaṅkhātamantadhārakaṃ paṇḍitaṃ so rājā porohicce purohitaṭṭhānantare ṭhapetīti sambandho.

    ੫੩੨. ਏਤੇਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤੇਹਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅવਯવੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਸੋ ਰਾਜਾ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਦਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇ ਸੇਨਾਪਚ੍ਚਾਦਯੋ ਅਮਚ੍ਚਾ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਗੋਪੇਨ੍ਤਿ। ਕਿਮਿવ? ਚਕ੍ਕવਾਕੋવ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਕਞਾਤਿਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਕવਾਕੋ ਪਕ੍ਖੀ ਇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    532.Etehaṅgehi sampannoti etehi vuttappakārehi aṅgehi avayavehi sampanno samaṅgībhūto so rājā ‘‘khattiyo’’ti pavuccati kathīyatīti sambandho. Sadā rakkhanti rājānanti ete senāpaccādayo amaccā sadā sabbakālaṃ taṃ rājānaṃ rakkhanti gopenti. Kimiva? Cakkavākova dukkhitaṃ dukkhappattaṃ sakañātiṃ rakkhanto cakkavāko pakkhī ivāti attho.

    ੫੩੩. ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਮਹਾવੀਰਾਤਿ વੀਰੁਤ੍ਤਮ, ਯਥਾ ਸੋ ਰਾਜਾ ਸੇਨਾਪਚ੍ਚਾਦਿਅਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਗਰਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਤ੍વਾ ਪਟਿવਸਤਿ, ਤਥੇવ ਤੁવਂ ਹਤਾਮਿਤ੍ਤੋ ਨਿਹਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਇવ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਹ ਦੇવੇਹਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਰਾਜਾ ਦਸਪਾਰਮਿਤਾਧਮ੍ਮਪਰਿਪੂਰਣੇਨ ਰਾਜਭੂਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ’’ਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    533.Tatheva tvaṃ mahāvīrāti vīruttama, yathā so rājā senāpaccādiaṅgasampanno nagaradvāraṃ thaketvā paṭivasati, tatheva tuvaṃ hatāmitto nihatapaccatthiko khattiyo iva sadevakassa lokassa saha devehi pavattamānassa lokassa dhammarājā dhammena samena rājā dasapāramitādhammaparipūraṇena rājabhūtattā ‘‘dhammarājā’’ti pavuccati kathīyatīti sambandho.

    ੫੩੪. ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਭਾવੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੇ ਸਕਲਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਸੇਨ ਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸਸੇਨਕਂ ਧਾਰਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਨਾਯ ਸਹ વਸવਤ੍ਤਿਮਾਰਮ੍ਪਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ । ਤਮਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾਤਿ ਤਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ। ਧਮ੍ਮਨਗਰਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਗਮ੍ਭੀਰਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਂ વਾ ਨਗਰਂ ਅਮਾਪਯਿ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    534.Titthiye nīharitvānāti dhammarājabhāvena paṭipakkhabhūte sakalatitthiye nīharitvā nissesena haritvā nibbisevanaṃ katvā sasenakaṃ dhārañcāpi senāya saha vasavattimārampi nīharitvā . Tamandhakāraṃvidhamitvāti tamasaṅkhātaṃ mohandhakāraṃ vidhamitvā viddhaṃsetvā. Dhammanagaraṃ sattatiṃsabodhipakkhiyadhammasaṅkhātaṃ, khandhāyatanadhātupaṭiccasamuppādabalabojjhaṅgagambhīranayasamantapaṭṭhānadhammasaṅkhātaṃ vā nagaraṃ amāpayi nimmini patiṭṭhāpesīti attho.

    ੫੩੫. ਸੀਲਂ ਪਾਕਾਰਕਂ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੇ ਧਮ੍ਮਨਗਰੇ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਪਾਕਾਰਂ। ਞਾਣਂ ਤੇ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਅਤੀਤਂਸਞਾਣਾਦਿਕਮੇવ ਞਾਣਂ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਦ੍ਧਾ ਤੇ ਏਸਿਕਾ વੀਰਾਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮ ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਕਾਰਣਾ ਸਦ੍ਦਹਨਸਦ੍ਧਾ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਅਲਙ੍ਕਾਰਅਲਙ੍ਕਤਥਮ੍ਭੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વਾਰਪਾਲੋ ਚ ਸਂવਰੋਤਿ ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਛਦ੍વਾਰਿਕਸਂવਰੋ ਰਕ੍ਖਾવਰਣਗੁਤ੍ਤਿ ਦ੍વਾਰਪਾਲੋ ਦ੍વਾਰਰਕ੍ਖਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    535.Sīlaṃ pākārakaṃ tatthāti tasmiṃ patiṭṭhāpite dhammanagare catupārisuddhisīlaṃ pākāraṃ. Ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakanti te tuyhaṃ sabbaññutaññāṇaāsayānusayañāṇaanāgataṃsañāṇaatītaṃsañāṇādikameva ñāṇaṃ dvārakoṭṭhakanti attho. Saddhā te esikā vīrāti, bhante, asithilaparakkama te tuyhaṃ dīpaṅkarapādamūlato pabhuti sabbaññutaññāṇakāraṇā saddahanasaddhā ussāpitaalaṅkāraalaṅkatathambhoti attho. Dvārapālo ca saṃvaroti te tuyhaṃ chadvārikasaṃvaro rakkhāvaraṇagutti dvārapālo dvārarakkhakoti attho.

    ੫੩੬. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਮਟ੍ਟਾਲਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਅਟ੍ਟਾਲਮੁਣ੍ਡਚ੍ਛਦਨਂ। ਪਞ੍ਞਾ ਤੇ ਚਚ੍ਚਰਂ ਮੁਨੇਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੁਨੇ ਞਾਣવਨ੍ਤ ਤੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦਿਅਨੇਕવਿਧਾ ਪਞ੍ਞਾ ਚਚ੍ਚਰਂ ਮਗ੍ਗਸਮੋਧਾਨਂ ਨਗਰવੀਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਞ੍ਚ ਸਿਙ੍ਘਾਟਨ੍ਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਛਨ੍ਦવੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤવੀਮਂਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਸਿਙ੍ਘਾਟਂ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮવੀਥਿ ਸੁਮਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾਯ વੀਥਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਾਪਿਤਂ ਸਜ੍ਜਿਤਂ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਨਗਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    536.Satipaṭṭhānamaṭṭālanti te tuyhaṃ catusatipaṭṭhānaaṭṭālamuṇḍacchadanaṃ. Paññā te caccaraṃ muneti, bhante, mune ñāṇavanta te tuyhaṃ pāṭihāriyādianekavidhā paññā caccaraṃ maggasamodhānaṃ nagaravīthīti attho. Iddhipādañca siṅghāṭanti tuyhaṃ chandavīriyacittavīmaṃsasaṅkhātā cattāro iddhipādā siṅghāṭaṃ catumaggasanti. Dhammavīthi sumāpitanti sattatiṃsabodhipakkhiyadhammasaṅkhātāya vīthiyā suṭṭhu māpitaṃ sajjitaṃ, taṃ dhammanagaranti attho.

    ੫੩੭. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਨਗਰੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ વਿਨਯਞ੍ਚ ਕੇવਲਂ ਸਕਲਂ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਕਂ ਨવਙ੍ਗਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾ ਧਮ੍ਮਾਧਿਕਰਣਸਾਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    537.Suttantaṃ abhidhammañcāti tava tuyhaṃ ettha dhammanagare suttantaṃ abhidhammaṃ vinayañca kevalaṃ sakalaṃ suttageyyādikaṃ navaṅgaṃ buddhavacanaṃ dhammasabhā dhammādhikaraṇasālāti attho.

    ੫੩੮. ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਸੁਞ੍ਞਤવਿਹਾਰਞ੍ਚ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤવਿਹਾਰਞ੍ਚ। વਿਹਾਰਞ੍ਚਪ੍ਪਣਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤવਿਹਾਰਞ੍ਚ। ਆਨੇਞ੍ਜਞ੍ਚਾਤਿ ਅਚਲਂ ਅਫਨ੍ਦਿਤਂ ਚਤੁਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਨੇਞ੍ਜવਿਹਾਰਞ੍ਚ। ਨਿਰੋਧੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ। ਏਸਾ ਧਮ੍ਮਕੁਟੀ ਤવਾਤਿ ਏਸਾ ਸਬ੍ਬਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਕੁਟਿ વਸਨਗੇਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    538.Suññataṃ animittañcāti anattānupassanāvasena paṭiladdhaṃ suññatavihārañca, aniccānupassanāvasena paṭiladdhaṃ animittavihārañca. Vihārañcappaṇihitanti dukkhānupassanāvasena paṭiladdhaṃ appaṇihitavihārañca. Āneñjañcāti acalaṃ aphanditaṃ catusāmaññaphalasaṅkhātaṃ āneñjavihārañca. Nirodho cāti sabbadukkhanirodhaṃ nibbānañca. Esā dhammakuṭī tavāti esā sabbanavalokuttaradhammasaṅkhātā tava tuyhaṃ dhammakuṭi vasanagehanti attho.

    ੫੩੯. ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਗ੍ਗੋ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ। ਇਤਿ ਭਗવਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਠਪਿਤੋ ਥੇਰੋ ਪਟਿਭਾਨੇ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਕਿਚ੍ਚੇ, ਯੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤਪਟਿਭਾਨੇ વਾ ਕੋવਿਦੋ ਛੇਕੋ ਨਾਮੇਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਾਕਟੋ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਤਯਾ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸ੍ਸ ਧਾਰਣਤੋ ਪਤਿ ਪਧਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੇਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    539.Paññāyaaggo nikkhittoti paññāvasena paññavantānaṃ aggo. Iti bhagavatā nikkhitto ṭhapito thero paṭibhāne ca paññāya kattabbe kicce, yuttamuttapaṭibhāne vā kovido cheko nāmena sāriputtoti pākaṭo tava tuyhaṃ dhammasenāpati tayā desitassa piṭakattayadhammasamūhassa dhāraṇato pati padhāno hutvā senākiccaṃ karotīti attho.

    ੫੪੦. ਚੁਤੂਪਪਾਤਕੁਸਲੋਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮੁਨਿ, ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਚੁਤਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਕੁਸਲੋ ਛੇਕੋ। ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋਤਿ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੮; ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੦੨) વੁਤ੍ਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਪਾਰਮਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮੇਨ ਕੋਲਿਤੋ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਪੋਰੋਹਿਚ੍ਚੋ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਰੋਹਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    540.Cutūpapātakusaloti bhante muni, cutūpapāte cutiyā upapattiyā ca kusalo cheko. Iddhiyā pāramiṃ gatoti ‘‘ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.238; paṭi. ma. 1.102) vuttāya iddhippabhedāya pāramiṃ pariyosānaṃ gato patto nāmena kolito nāma moggallānatthero porohicco tava tuyhaṃ purohitoti sambandho.

    ੫੪੧. ਪੋਰਾਣਕવਂਸਧਰੋਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮੁਨੇ, ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਪੋਰਾਣਸ੍ਸ વਂਸਸ੍ਸ ਧਾਰਕੋ, ਪਰਮ੍ਪਰਜਾਨਨਕੋ વਾ ਉਗ੍ਗਤੇਜੋ ਪਾਕਟਤੇਜੋ, ਦੁਰਾਸਦੋ ਆਸਾਦੇਤੁਂ ਘਟ੍ਟੇਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖੋ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧੁਤવਾਦਿਗੁਣੇਨਗ੍ਗੋਤਿ ਤੇਚੀવਰਿਕਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ વਦਤਿ ਓવਦਤੀਤਿ ਧੁਤવਾਦੀਗੁਣੇਨ ਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣੇਨ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਕ੍ਖਦਸ੍ਸੋ વੋਹਾਰਕਰਣੇ ਪਧਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    541.Porāṇakavaṃsadharoti bhante mune, ñāṇavantaṃ porāṇassa vaṃsassa dhārako, paramparajānanako vā uggatejo pākaṭatejo, durāsado āsādetuṃ ghaṭṭetuṃ dukkho asakkuṇeyyoti attho. Dhutavādiguṇenaggoti tecīvarikaṅgādīni terasa dhutaṅgāni vadati ovadatīti dhutavādīguṇena dhutaṅgaguṇena aggo seṭṭho mahākassapatthero tava tuyhaṃ akkhadasso vohārakaraṇe padhānoti attho.

    ੫੪੨. ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮੁਨੇ, ਬਹੂਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸੁਤਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਤੋ ਚ ਉਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਛਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਂ ਆਗਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਧਾਰਣਤੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ ਆਨਨ੍ਦੋ। ਸਬ੍ਬਪਾਠੀ ਚ ਸਾਸਨੇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਠੀਨਂ ਪਠਨ੍ਤਾਨਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਠੀ ਨਾਮੇਨ ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ। ਧਮ੍ਮਾਰਕ੍ਖੋ ਤવਾਤਿ ਤવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖੋ ਰਕ੍ਖਕੋ ਪਾਲਕੋ, ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    542.Bahussuto dhammadharoti bhante mune, bahūnaṃ caturāsītidhammakkhandhasahassānaṃ sutattā bhagavatā bhikkhusaṅghato ca uggahitattā bahussuto anekesaṃ chasatasahassasaṅkhyānaṃ āgamadhammānaṃ satipaṭṭhānādīnañca paramatthadhammānaṃ dhāraṇato dhammadharo ānando. Sabbapāṭhī ca sāsaneti buddhasāsane sabbesaṃ pāṭhīnaṃ paṭhantānaṃ sajjhāyantānaṃ bhikkhūnaṃ aggo seṭṭhoti sabbapāṭhī nāmena ānando nāma thero. Dhammārakkho tavāti tava tuyhaṃ dhammassa piṭakattayadhammabhaṇḍassa ārakkho rakkhako pālako, dhammabhaṇḍāgārikoti attho.

    ੫੪੩. ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਭਗવਾ ਭਗ੍ਯવਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਤੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾਦਯੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੇਪਿ ਥੇਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਮਮਂਯੇવ ਪਮੇਸਿ ਪਮਾਣਂ ਅਕਾਸਿ, ਮਨਸਿ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਮੇ ਪਾਦਾਸੀਤਿ વਿਨਯਞ੍ਞੂਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਦੇਸਿਤਂ ਪਕਾਸਿਤਂ વਿਨਯੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦੋਸવਿਚਾਰਣਂ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਗવਾ ਪਾਦਾਸਿ ਪਕਾਰੇਨ ਅਦਾਸਿ, ਮਯ੍ਹਮੇવ ਭਾਰਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    543.Etesabbe atikkammāti bhagavā bhagyavā sammāsambuddho ete sāriputtādayo mahānubhāvepi there atikkamma vajjetvā mamaṃyeva pamesi pamāṇaṃ akāsi, manasi akāsīti attho. Vinicchayaṃ me pādāsīti vinayaññūhi paṇḍitehi desitaṃ pakāsitaṃ vinaye vinicchayaṃ dosavicāraṇaṃ me mayhaṃ bhagavā pādāsi pakārena adāsi, mayhameva bhāraṃ akāsīti sambandho.

    ੫੪੪. ਯੋ ਕੋਚਿ વਿਨਯੇ ਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੋ વਿਨਯਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹੇ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਨ੍ਤਨਾ વਿਮਤਿ ਕਙ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਞ੍ਹੇવਤ੍ਥਂ ਤਂ ਏવ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਹਂ ਕਥੇਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    544.Yo koci vinaye pañhanti yo koci bhikkhu buddhasāvako vinayanissitaṃ pañhaṃ maṃ pucchati, tattha tasmiṃ pucchitapañhe me mayhaṃ cintanā vimati kaṅkhā natthi. Tañhevatthaṃ taṃ eva pucchitaṃ atthaṃ ahaṃ kathemīti sambandho.

    ੫੪੫. ਯਾવਤਾ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਮ੍ਹੀਤਿ ਯਾવਤਾ ਯਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਣਾਖੇਤ੍ਤੇ ਤਂ ਮਹਾਮੁਨਿਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਨਯੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣੇ વਾ ਮਾਦਿਸੋ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਮੇવ ਅਗ੍ਗੋ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਮਮਾਧਿਕੋ ਕੁਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    545.Yāvatā buddhakhettamhīti yāvatā yattake ṭhāne buddhassa āṇākhette taṃ mahāmuniṃ sammāsambuddhaṃ ṭhapetvā vinaye vinayapiṭake vinayavinicchayakaraṇe vā mādiso mayā sadiso natthi, ahameva aggo, bhiyyo mamādhiko kuto bhavissatīti sambandho.

    ੫੪੬. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਗੋਤਮੋ ਭਗવਾ ਏવਂ ਗਜ੍ਜਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਕਰੋਤਿ। ਕਥਂ? વਿਨਯੇ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗੇ, ਖਨ੍ਧਕੇਸੁ ਮਹਾવਗ੍ਗਚੂਲ਼વਗ੍ਗੇਸੁ, ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿવਾਰੇ, ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਉਪਾਲਿਨਾ ਸਮੋ ਸਦਿਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਗਜ੍ਜਤਿ।

    546.Bhikkhusaṅghe nisīditvā bhikkhusaṅghamajjhe nisinno gotamo bhagavā evaṃ gajjati sīhanādaṃ karoti. Kathaṃ? Vinaye ubhatovibhaṅge, khandhakesu mahāvaggacūḷavaggesu, ca-saddena parivāre, upālissa upālinā samo sadiso natthīti evaṃ gajjati.

    ੫੪੭. ਯਾવਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਬੁਦ੍ਧਭਣਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ ਨવਙ੍ਗਂ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁਨਾ ਪਕਾਸਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਿਨਯੋਗਧਂ ਤਂ વਿਨਯੇ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠਂ વਿਨਯਮੂਲਕਂ ਇਚ੍ਚੇવਂ ਪਸ੍ਸਿਨੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ।

    547.Yāvatāti yattakaṃ buddhabhaṇitaṃ buddhena desitaṃ navaṅgaṃ suttageyyādisatthusāsanaṃ satthunā pakāsitaṃ sabbaṃ vinayogadhaṃ taṃ vinaye antopaviṭṭhaṃ vinayamūlakaṃ iccevaṃ passino passantassa.

    ੫੪੮. ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਸਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਗੋਤਮੋ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗવੋ ਸਕ੍ਯવਂਸਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਾਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਂਸਞਾਣੇਨ ਸਰਿਤ੍વਾਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਗਤੋ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਉਪਾਲੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੧੯, ੨੨੮) ਮਂ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    548.Mama kammaṃ saritvānāti gotamo sakyapuṅgavo sakyavaṃsappadhāno, mama kammaṃ mayhaṃ pubbapatthanākammaṃ atītaṃsañāṇena saritvāna paccakkhato ñatvā bhikkhusaṅghamajjhe gato ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ upālī’’ti (a. ni. 1.219, 228) maṃ etadagge ṭhāne ṭhapesīti sambandho.

    ੫੪੯. ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯਂ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਅਪਤ੍ਥਯਿਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿਂ, ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਧਿਗਤੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ વਿਨਯੇ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ ਕੋਟਿਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    549.Satasahassupādāyāti satasahassakappe ādiṃ katvā yaṃ imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ patthesiṃ, so me attho mayā anuppatto adhigato paṭiladdho vinaye pāramiṃ gato koṭiṃ pattoti attho.

    ੫੫੦. ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਸਕ੍ਯવਂਸਰਾਜੂਨਂ ਨਨ੍ਦਿਜਨਨੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਕਾਰਕੋ ਅਹਂ ਪੁਰੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਪ੍ਪਕੋ ਆਸਿਂ ਅਹੋਸਿਂ, ਤਂ ਜਾਤਿਂ ਤਂ ਕੁਲਂ ਤਂ ਯੋਨਿਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ વਿਸੇਸੇਨ ਜਹਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਮਹੇਸਿਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੋ ਸਾਸਨਧਾਰਣਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    550.Sakyānaṃ sakyavaṃsarājūnaṃ nandijanano somanassakārako ahaṃ pure pubbe kappako āsiṃ ahosiṃ, taṃ jātiṃ taṃ kulaṃ taṃ yoniṃ vijahitvā visesena jahitvā chaḍḍetvā mahesino sammāsambuddhassa putto jāto sakyaputtoti saṅkhyaṃ gato sāsanadhāraṇatoti attho.

    ੫੫੧. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਸਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਪਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਦੁਤਿਯਕੇ ਕਪ੍ਪੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਇਤੋ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦੁਤਿਯੇ ਕਪ੍ਪੇ ਨਾਮੇਨ ਅਞ੍ਜਸੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਏਕੋ ਰਾਜਾ ਅਨਨ੍ਤਤੇਜੋ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤੇਜੋ ਅਮਿਤਯਸੋ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਧਨવਾ ਭੂਮਿਪਾਲੋ ਪਥવੀਪਾਲਕੋ ਰਕ੍ਖਕੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    551. Tato paraṃ attano dāsakule nibbattanāpadānaṃ dassento ito dutiyake kappetiādimāha. Tattha ito bhaddakappato heṭṭhā dutiye kappe nāmena añjaso nāma khattiyo eko rājā anantatejo saṅkhyātikkantatejo amitayaso pamāṇātikkantaparivāro mahaddhano anekakoṭisatasahassadhanavā bhūmipālo pathavīpālako rakkhako ahosīti sambandho.

    ੫੫੨. ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹਂ ਚਨ੍ਦਨੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਅਹਂ ਜਾਤਿਮਦੇਨ ਚ ਯਸਮਦੇਨ ਚ ਭੋਗਮਦੇਨ ਚ ਉਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਉਨ੍ਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    552.Tassa raññoti tassa tādisassa rājino putto ahaṃ candano nāma khattiyo khattiyakumāro ahosinti sambandho. So ahaṃ jātimadena ca yasamadena ca bhogamadena ca upatthaddho thambhito unnatoti attho.

    ੫੫੩. ਨਾਗਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਹਤ੍ਥਿਨੋ ਮਾਤਙ੍ਗਾ ਮਾਤਙ੍ਗਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਤਿਧਾ ਪਭਿਨ੍ਨਾ ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣਕੋਸਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਪਭਿਨ੍ਨਾ ਮਦਗਲ਼ਿਤਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਹਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਮਂ ਪਰਿવਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    553.Nāgasatasahassānīti satasahassahatthino mātaṅgā mātaṅgakule jātā tidhā pabhinnā akkhikaṇṇakosasaṅkhātehi tīhi ṭhānehi pabhinnā madagaḷitā sabbālaṅkārabhūsitā sabbehi hatthālaṅkārehi alaṅkatā sadā sabbakālaṃ maṃ parivārentīti sambandho.

    ੫੫੪. ਸਬਲੇਹਿ ਪਰੇਤੋਹਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਹਂ ਸਬਲੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਨਾਬਲੇਹਿ ਪਰੇਤੋ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਕੋ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਿਰਿਕਂ ਨਾਮ ਨਾਗਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    554.Sabalehi paretohanti tadā tasmiṃ kāle ahaṃ sabalehi attano senābalehi pareto parivārito uyyānaṃ gantukāmako icchanto sirikaṃ nāma nāgaṃ hatthiṃ āruyha abhiruhitvā nagarato nikkhaminti sambandho.

    ੫੫੫. ਚਰਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੀਲਸਂવਰਾਦਿਪਨ੍ਨਰਸਚਰਣਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ ਪਿਹਿਤਚਕ੍ਖਾਦਿਛਦ੍વਾਰੋ ਸੁਸਂવੁਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਕ੍ਖਿਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੇવਲੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਮਮ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਰਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਆਗਚ੍ਛਿ ਪਾਪੁਣੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    555.Caraṇena ca sampannoti sīlasaṃvarādipannarasacaraṇadhammena samannāgato guttadvāro pihitacakkhādichadvāro susaṃvuto suṭṭhu rakkhitakāyacitto devalo nāma sambuddho paccekasambuddho, mama mayhaṃ purato sammukhe āgacchi pāpuṇīti attho.

    ੫੫੬. ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਕਂ ਨਾਗਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਗਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਹਂ ਸਿਰਿਕਂ ਨਾਮ ਨਾਗਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਆਸਾਦਯਿਂ ਘਟ੍ਟੇਸਿਂ ਪਦੁਸ੍ਸੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋ ਸਞ੍ਜਾਤਕੋਪੋ ਸੋਤਿ ਤਤੋ ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਾ ਅਤੀવ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਮਯਿ ਸਞ੍ਜਾਤਕੋਪੋ ਪਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਂ ਨੁਦ੍ਧਰਤੇ ਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਲੋવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    556.Pesetvāsirikaṃ nāganti taṃ āgataṃ paccekabuddhaṃ disvā ahaṃ sirikaṃ nāma nāgaṃ abhimukhaṃ pesetvā buddhaṃ āsādayiṃ ghaṭṭesiṃ padussesinti attho. Tato sañjātakopo soti tato tasmā mayā atīva pīḷetvā pesitattā so hatthināgo mayi sañjātakopo padaṃ attano pādaṃ nuddharate na uddharati, niccalova hotīti attho.

    ੫੫੭. ਨਾਗਂ ਦੁਟ੍ਠਮਨਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠਮਨਂ ਕੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਹਂ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਕੋਪਂ ਅਕਾਸਿਂ ਦੋਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਹੇਸਯਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦੇવਲਂ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ વਿਹੇਸਯਿਤ੍વਾ વਿਹੇਠੇਤ੍વਾ ਅਹਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    557.Nāgaṃ duṭṭhamanaṃ disvāti duṭṭhamanaṃ kuddhacittaṃ nādaṃ disvā ahaṃ buddhe paccekabuddhe kopaṃ akāsiṃ dosaṃ uppādesinti attho. Vihesayitvā sambuddhanti devalaṃ paccekasambuddhaṃ vihesayitvā viheṭhetvā ahaṃ uyyānaṃ agamāsinti sambandho.

    ੫੫੮. ਸਾਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨ વਿਨ੍ਦਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਾਦਨੇ ਸਾਤਂ ਨ વਿਨ੍ਦਾਮਿ। ਆਸਾਦਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਧੁਰਂ ਸੁਖਂ ਨ ਲਭਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਿਰੋ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਯਥਾਤਿ ਸਿਰੋ ਮਮ ਸੀਸਂ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਯਥਾ ਪਜ੍ਜਲਮਾਨਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਡਯ੍ਹਾਮੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਕੋਪਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਡਯ੍ਹਾਮਿ ਉਣ੍ਹਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    558.Sātaṃ tattha na vindāmīti tasmiṃ āsādane sātaṃ na vindāmi. Āsādananimittaṃ madhuraṃ sukhaṃ na labhāmīti attho. Siro pajjalito yathāti siro mama sīsaṃ pajjalito yathā pajjalamānaṃ viya hotīti attho. Pariḷāhena ḍayhāmīti paccekabuddhe kopassa katattā pacchānutāpapariḷāhena ḍayhāmi uṇhacitto homīti attho.

    ੫੫੯. ਸਸਾਗਰਨ੍ਤਾਤਿ ਤੇਨੇવ ਪਾਪਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਸਸਾਗਰਨ੍ਤਾ ਸਾਗਰਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਸਕਲਮਹਾਪਥવੀ ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਦਿਤ੍ਤਾ વਿਯ ਜਲਿਤਾ વਿਯ ਹੋਤਿ ਖਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕੁਪਾਗਮ੍ਮਾਤਿ ਏવਂ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤੁ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਾਗਮ੍ਮ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਦਂ વਚਨਂ ਅਬ੍ਰવਿਂ ਕਥੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    559.Sasāgarantāti teneva pāpakammabalena sasāgarantā sāgarapariyosānā sakalamahāpathavī me mayhaṃ ādittā viya jalitā viya hoti khāyatīti attho. Pitu santikupāgammāti evaṃ bhaye uppanne ahaṃ attano pitu rañño santikaṃ upāgamma upagantvā idaṃ vacanaṃ abraviṃ kathesinti attho.

    ੫੬੦. ਆਸੀવਿਸਂવ ਕੁਪਿਤਨ੍ਤਿ ਆਸੀવਿਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕੁਪਿਤਂ ਕੁਦ੍ਧਂ ਇવ ਜਲਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਇવ ਮਤ੍ਤਂ ਤਿਧਾ ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਦਨ੍ਤਿਂ ਦਨ੍ਤવਨ੍ਤਂ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਇવ ਚ ਆਗਤਂ ਯਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਸਯਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਂ ਅਹਂ ਆਸਾਦਯਿਂ ਘਟ੍ਟੇਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    560.Āsīvisaṃvakupitanti āsīvisaṃ sabbaṃ kupitaṃ kuddhaṃ iva jalamānaṃ aggikkhandhaṃ iva mattaṃ tidhā pabhinnaṃ dantiṃ dantavantaṃ kuñjaraṃ uttamaṃ hatthiṃ iva ca āgataṃ yaṃ paccekabuddhaṃ sayambhuṃ sayameva buddhabhūtaṃ ahaṃ āsādayiṃ ghaṭṭesinti sambandho.

    ੫੬੧. ਆਸਾਦਿਤੋ ਮਯਾ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਮਯਾ ਆਸਾਦਿਤੋ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਘੋਰੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਘਟ੍ਟੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਘੋਰੋ, ਉਗ੍ਗਤਪੋ ਪਾਕਟਤਪੋ ਜਿਨੋ ਪਞ੍ਚ ਮਾਰੇ ਜਿਤવਾ ਏવਂਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਮਯਾ ਘਟ੍ਟਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਰਾ ਸਬ੍ਬੇ વਿਨਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਕਤਅਨਾਦਰੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਮਯਂ વਿਨਸ੍ਸਾਮ વਿવਿਧੇਨਾਕਾਰੇਨ ਨਸ੍ਸਾਮ, ਭਸ੍ਮਾ વਿਯ ਭવਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮ ਤਂ ਮੁਨਿਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਮੁਨਿਂ ਯਾવ ਨ વਿਨਸ੍ਸਾਮ, ਤਾવ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    561.Āsādito mayā buddhoti so paccekabuddho mayā āsādito ghaṭṭito ghoro aññehi ghaṭṭetuṃ asakkuṇeyyattā ghoro, uggatapo pākaṭatapo jino pañca māre jitavā evaṃguṇasampanno paccekabuddho mayā ghaṭṭitoti attho. Purā sabbe vinassāmāti tasmiṃ paccekabuddhe kataanādarena sabbe mayaṃ vinassāma vividhenākārena nassāma, bhasmā viya bhavāmāti attho. Khamāpessāma taṃ muninti taṃ paccekabuddhaṃ muniṃ yāva na vinassāma, tāva khamāpessāmāti sambandho.

    ੫੬੨. ਨੋ ਚੇ ਤਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਤਦਨ੍ਤਂ ਦਮਿਤਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਨੋ ਚੇ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਸ੍ਸਾਮ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮ। ਓਰੇਨ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਾ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਤੋ ਓਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਂ ਰਟ੍ਠਂ ਮੇ ਸਬ੍ਬਂ વਿਧਮਿਸ੍ਸਤਿ વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ।

    562.No ce taṃ nijjhāpessāmāti attadantaṃ damitacittaṃ samāhitaṃ ekaggacittaṃ taṃ paccekabuddhaṃ no ce nijjhāpessāma khamāpessāma. Orena sattadivasā sattadivasato orabhāge sattadivase anatikkamitvā sampuṇṇaṃ raṭṭhaṃ me sabbaṃ vidhamissati vinassissati.

    ੫੬੩. ਸੁਮੇਖਲੋ ਕੋਸਿਯੋ ਚਾਤਿ ਏਤੇ ਸੁਮੇਖਲਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਰਾਜਾਨੋ ਇਸਯੋ ਆਸਾਦਯਿਤ੍વਾ ਘਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਅਨਾਦਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਰਟ੍ਠਕਾ ਸਹ ਰਟ੍ਠਜਨਪਦવਾਸੀਹਿ ਦੁਗ੍ਗਤਾ વਿਨਾਸਂ ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    563.Sumekhalo kosiyo cāti ete sumekhalādayo cattāro rājāno isayo āsādayitvā ghaṭṭetvā anādaraṃ katvā saraṭṭhakā saha raṭṭhajanapadavāsīhi duggatā vināsaṃ gatāti attho.

    ੫੬੪. ਯਦਾ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਇਸਯੋਤਿ ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਞ੍ਞਤਾ ਕਾਯਸਞ੍ਞਮਾਦੀਹਿ ਸਞ੍ਞਤਾ ਸਨ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਉਤ੍ਤਮਚਾਰਿਨੋ ਸੇਟ੍ਠਚਾਰਿਨੋ ਇਸਯੋ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸਸਾਗਰਂ ਸਪਬ੍ਬਤਂ ਸਦੇવਕਂ ਲੋਕਂ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    564.Yadākuppanti isayoti yadā yasmiṃ kāle saññatā kāyasaññamādīhi saññatā santā brahmacārino uttamacārino seṭṭhacārino isayo kuppanti domanassā bhavanti, tadā sasāgaraṃ sapabbataṃ sadevakaṃ lokaṃ vināsentīti sambandho.

    ੫੬੫. ਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹੀਤਿ ਤੇਸਂ ਇਸੀਨਂ ਆਨੁਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤੇ ਖਮਾਪੇਤੁਂ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਪਰਾਧਂ ਦੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਮਾਣੇ ਪਦੇਸੇ ਪੁਰਿਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਯਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਨ੍ਤਿ ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂ ਸਮੀਪਂ ਅਗਮਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    565.Tiyojanasahassamhīti tesaṃ isīnaṃ ānubhāvaṃ ñatvā te khamāpetuṃ accayaṃ aparādhaṃ desanatthāya pakāsanatthāya tiyojanasahassappamāṇe padese purise sannipātayinti sambandho. Sayambhuṃ upasaṅkaminti sayambhuṃ paccekabuddhaṃ upasaṅkamiṃ samīpaṃ agamāsinti attho.

    ੫੬੬. ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥਾਤਿ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਾਸਿਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜਨਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥਾ ਉਦਕੇਨ ਤਿਨ੍ਤવਤ੍ਥਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਾ ਅਲ੍ਲਸਿਰਾ ਤਿਨ੍ਤਕੇਸਾ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਕਤਅਞ੍ਜਲਿਪੁਟਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਨਿਨੋ ਪਾਦੇ ਪਾਦਸਮੀਪੇ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਖਮਸ੍ਸੁ ਤ੍વਂ, ਮਹਾવੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ વਚਨਂ ਅਬ੍ਰવੁਂ ਕਥੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    566.Allavatthāti mayā saddhiṃ rāsibhūtā sabbe janā allavatthā udakena tintavatthauttarāsaṅgā allasirā tintakesā pañjalīkatā muddhani kataañjalipuṭā buddhassa paccekamunino pāde pādasamīpe nipatitvā nipajjitvā idaṃ vacanamabravunti ‘‘khamassu tvaṃ, mahāvīrā’’tiādikaṃ vacanaṃ abravuṃ kathesunti attho.

    ੫੬੭. ਮਹਾવੀਰ વੀਰੁਤ੍ਤਮ ਭਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧ, ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਕਤਂ ਅਪਰਾਧਂ ਖਮਸ੍ਸੁ ਤ੍વਂ વਿਨੋਦੇਹਿ, ਮਾ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਜਨੋ ਜਨਸਮੂਹੋ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿ વਿਸੇਸੇਨ ਯਾਚਤਿ। ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਦੋਸਮੋਹੇਹਿ ਕਤਚਿਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਿਨੋਦੇਹਿ ਤਨੁਂ ਕਰੋਹਿ, ਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਟ੍ਠਂ ਸਕਲਰਟ੍ਠਜਨਪਦવਾਸਿਨੋ ਮਾ વਿਨਾਸਯ ਮਾ વਿਨਾਸੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    567.Mahāvīra vīruttama bhante paccekabuddha, mayā tumhesu aññāṇena kataṃ aparādhaṃ khamassu tvaṃ vinodehi, mā manasi karohīti attho . Jano janasamūho taṃ bhagavantaṃ abhi visesena yācati. Pariḷāhaṃ dosamohehi katacittadukkhapariḷāhaṃ amhākaṃ vinodehi tanuṃ karohi, no amhākaṃ raṭṭhaṃ sakalaraṭṭhajanapadavāsino mā vināsaya mā vināsehīti attho.

    ੫੬੮. ਸਦੇવਮਾਨੁਸਾ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਨੁਸਾ ਸਦੇવਾ ਸਦਾਨવਾ ਪਹਾਰਾਦਾਦੀਹਿ ਅਸੁਰੇਹਿ ਸਹ ਸਰਕ੍ਖਸਾ ਅਯੋਮਯੇਨ ਕੂਟੇਨ ਮਹਾਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਮੇ ਸਿਰਂ ਮਯ੍ਹਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ ਪਦਾਲੇਯ੍ਯੁਂ।

    568.Sadevamānusā sabbeti sabbe mānusā sadevā sadānavā pahārādādīhi asurehi saha sarakkhasā ayomayena kūṭena mahāmuggarena sadā sabbakālaṃ me siraṃ mayhaṃ matthakaṃ bhindeyyuṃ padāleyyuṃ.

    ੫੬੯. ਤਤੋ ਪਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਖਮਿਤਭਾવਞ੍ਚ ਕੋਪਾਭਾવਞ੍ਚ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਦਕੇ ਅਗ੍ਗਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਉਦਕੇ ਅਗ੍ਗਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਯਥਾ ਬੀਜਂ ਸੇਲੇ ਸਿਲਾਮਯੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਨ વਿਰੁਹਤਿ, ਯਥਾ ਅਗਦੇ ਓਸਧੇ ਕਿਮਿ ਪਾਣਕੋ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ। ਤਥਾ ਕੋਪੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪੋ ਦੁਮ੍ਮਨਤਾ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਨ ਜਾਯਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    569. Tato paraṃ buddhānaṃ khamitabhāvañca kopābhāvañca pakāsento dake aggi na saṇṭhātītiādimāha. Tattha yathā udake aggi na saṇṭhāti na patiṭṭhāti, yathā bījaṃ sele silāmaye pabbate na viruhati, yathā agade osadhe kimi pāṇako na saṇṭhāti. Tathā kopo cittappakopo dummanatā buddhe paṭividdhasacce paccekabuddhe na jāyati na uppajjatīti attho.

    ੫੭੦. ਪੁਨਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਨੁਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਚ ਭੂਮੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਚ ਭੂਮਿ ਪਥવੀ ਅਚਲਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾ, ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਚਲੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਸਾਗਰੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਪਮੇਤੁਂ ਪਮਾਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ, ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਆਕਾਸੋ ਅਫੁਟ੍ਠਾਕਾਸੋ ਅਨਨ੍ਤਕੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਰਹਿਤੋ, ਏવਂ ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਕ੍ਖੋਭਿਯੋ ਖੋਭੇਤੁਂ ਆਲੋਲ਼ੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    570. Punapi buddhānaṃ ānubhāvaṃ pakāsento yathā ca bhūmītiādimāha. Tattha yathā ca bhūmi pathavī acalā niccalā, tathā buddho acaloti attho. Yathā sāgaro mahāsamuddo appameyyo pametuṃ pamāṇaṃ gahetuṃ asakkuṇeyyo, tathā buddho appameyyoti attho. Yathā ākāso aphuṭṭhākāso anantako pariyosānarahito, evaṃ tathā buddho akkhobhiyo khobhetuṃ āloḷetuṃ asakkuṇeyyoti attho.

    ੫੭੧. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਖਮਨવਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਦਾ ਖਨ੍ਤਾ ਮਹਾવੀਰਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਹਾવੀਰਾ ਉਤ੍ਤਮવੀਰਿਯવਨ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਪਾਪਾਨਂ ਤਪਨਤੋ ‘‘ਤਪੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ વੀਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਖਨ੍ਤਾ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਮਿਤਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਪਰਾਧਂ ਖਮਿਤਾ ਸਹਿਤਾ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਖਮਿਤਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਖਮਿਤਾਨਂ ਪਰਾਪਰਾਧਖਮਿਤਾਨਂ ਸਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਗਮਨਂ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਅਗਤਿਗਮਨਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    571. Tato paraṃ paccekabuddhassa khamanavacanaṃ dassento sadākhantā mahāvīrātiādimāha. Tattha mahāvīrā uttamavīriyavantā buddhā tapassino pāpānaṃ tapanato ‘‘tapo’’ti laddhanāmena vīriyena samannāgatā khantā ca khantiyā ca sampannā khamitā ca paresaṃ aparādhaṃ khamitā sahitā sadā sabbakālaṃ bhavantīti sambandho. Khantānaṃ khamitānañcāti tesaṃ buddhānaṃ khantānaṃ khantiyā yuttānaṃ khamitānaṃ parāparādhakhamitānaṃ sahitānañca gamanaṃ chandādīhi agatigamanaṃ na vijjatīti attho.

    ੫੭੨. ਇਤਿ ਇਦਂ વਚਨਂ વਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦਾਹਂ વਿਨੋਦਯਂ વਿਨੋਦਯਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਸ੍ਸ ਸਰਾਜਕਸ੍ਸ ਮਹਤੋ ਜਨਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਤੋ ਤਦਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਨਭਂ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਮਿ ਉਗ੍ਗਞ੍ਛੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    572. Iti idaṃ vacanaṃ vatvā sambuddho paccekasambuddho pariḷāhaṃ sattānaṃ uppannadāhaṃ vinodayaṃ vinodayanto mahājanassa purato sannipatitassa sarājakassa mahato janakāyassa sammukhato tadā tasmiṃ kāle nabhaṃ ākāsaṃ abbhuggami uggañchīti attho.

    ੫੭੩. ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨਹਂ ਧੀਰਾਤਿ ਧੀਰ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨ ਅਹਂ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਕਤੇਨ ਅਨਾਦਰਕਮ੍ਮੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਤਭવੇ ਹੀਨਤ੍ਤਂ ਲਾਮਕਭਾવਂ ਰਾਜੂਨਂ ਕਪ੍ਪਕਕਮ੍ਮਕਰਣਜਾਤਿਂ ਅਜ੍ਝੁਪਾਗਤੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਤਂ ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਰਾਯਤ੍ਤਜਾਤਿਂ ਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ। ਪਾવਿਸਿਂ ਅਭਯਂ ਪੁਰਨ੍ਤਿ ਭਯਰਹਿਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੁਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਹਾਨਗਰਂ ਪਾવਿਸਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    573.Tena kammenahaṃ dhīrāti dhīra dhitisampanna ahaṃ tena kammena paccekabuddhe katena anādarakammena imasmiṃ pacchimattabhave hīnattaṃ lāmakabhāvaṃ rājūnaṃ kappakakammakaraṇajātiṃ ajjhupāgato sampattoti attho. Samatikkamma taṃ jātinti taṃ parāyattajātiṃ saṃ suṭṭhu atikkamma atikkamitvā. Pāvisiṃ abhayaṃ puranti bhayarahitaṃ nibbānapuraṃ nibbānamahānagaraṃ pāvisiṃ paviṭṭho āsinti attho.

    ੫੭੪. ਤਦਾਪਿ ਮਂ ਮਹਾવੀਰਾਤਿ વੀਰੁਤ੍ਤਮ ਤਦਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਸਾਦਨਸਮਯੇ ਅਪਿ ਸਯਮ੍ਭੂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਂ ਆਸਾਦਨਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਦਰਥਂ વਿਨੋਦੇਸਿ ਦੂਰੀਅਕਾਸਿ। ਡਯ੍ਹਮਾਨਂ ਤਤੋ ਏવ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨ ਡਯ੍ਹਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਪਨ੍ਤਂ ਮਂ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਂ ਦੋਸਂ ਦੋਸਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਣ੍ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਖਮਾਪਯਿ ਤਂ ਅਪਰਾਧਂ ਅਧਿવਾਸੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    574.Tadāpi maṃ mahāvīrāti vīruttama tadāpi tasmiṃ paccekabuddhassa āsādanasamaye api sayambhū paccekabuddho pariḷāhaṃ āsādanahetu uppannaṃ kāyacittadarathaṃ vinodesi dūrīakāsi. Ḍayhamānaṃ tato eva pacchānutāpena kukkuccena ḍayhamānaṃ santapantaṃ maṃ susaṇṭhitaṃ dosaṃ dosato dassane suṭṭhu saṇṭhitaṃ disvā khamāpayi taṃ aparādhaṃ adhivāsesīti sambandho.

    ੫੭੫. ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਮਂ ਮਹਾવੀਰਾਤਿ વੀਰੁਤ੍ਤਮ, ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਮਾਗਮਕਾਲੇ ਅਪਿ, ਤਿਹਗ੍ਗੀਭਿ ਰਾਗਗ੍ਗਿਦੋਸਗ੍ਗਿਮੋਹਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ વਾ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਪੇਤਗ੍ਗਿਸਂਸਾਰਗ੍ਗਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ વਾ ਤੀਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭવਨ੍ਤਂ ਮਂ ਭਗવਾ ਸੀਤਿਭਾવਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸવਿਨਾਸੇਨ ਸਨ੍ਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੀਤਿਭਾવਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વਾ ਅਪਾਪਯਿ ਸਮ੍ਪਾਪੇਸਿ। ਤਯੋ ਅਗ੍ਗੀ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਤੇ ਤਯੋ ਅਗ੍ਗੀ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸਿ વੂਪਸਮੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    575.Ajjāpi maṃ mahāvīrāti vīruttama, ajjāpi tuyhaṃ samāgamakāle api, tihaggībhi rāgaggidosaggimohaggisaṅkhātehi vā nirayaggipetaggisaṃsāraggisaṅkhātehi vā tīhi aggīhi ḍayhamānaṃ dukkhamanubhavantaṃ maṃ bhagavā sītibhāvaṃ domanassavināsena santakāyacittasaṅkhātaṃ sītibhāvaṃ nibbānameva vā apāpayi sampāpesi. Tayo aggī vuttappakāre te tayo aggī nibbāpesi vūpasamesīti sambandho.

    ੫੭੬. ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੀਨਾਪਦਾਨਂ ਭਗવਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸવਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਓવਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇਸਂ ਸੋਤਾવਧਾਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋਤਾવਧਾਨਂ ਸੋਤਸ੍ਸ ਅવਧਾਨਂ ਠਪਨਂ ਅਤ੍ਥਿ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਤੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਾਸਤੋ ਸਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਮ વਚਨਂ ਸੁਣਾਥ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ। ਅਤ੍ਥਂ ਤੁਮ੍ਹਂ ਪવਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਯਥਾ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਮਮ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਥਾ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪવਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    576. Evaṃ attano hīnāpadānaṃ bhagavato dassetvā idāni aññepi tassa savane niyojetvā ovadanto ‘‘yesaṃ sotāvadhānatthī’’tiādimāha. Tattha yesaṃ tumhākaṃ sotāvadhānaṃ sotassa avadhānaṃ ṭhapanaṃ atthi vijjati, te tumhe bhāsato sāsantassa mama vacanaṃ suṇātha manasi karotha. Atthaṃ tumhaṃ pavakkhāmīti yathā yena pakārena mama mayā diṭṭhaṃ padaṃ nibbānaṃ, tathā tena pakārena nibbānasaṅkhātaṃ paramatthaṃ tumhākaṃ pavakkhāmīti sambandho.

    ੫੭੭. ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਤਂ વਿਮਾਨੇਤ੍વਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਸਯਮੇવ ਭੂਤਂ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਂ ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ વਿਮਾਨੇਤ੍વਾ ਅਨਾਦਰਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਤੇਨਾਕੁਸਲੇਨ ਅਜ੍ਜ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲੇ ਅਹਂ ਨੀਚਯੋਨਿਯਂ ਪਰਾਯਤ੍ਤਜਾਤਿਯਂ ਕਪ੍ਪਕਜਾਤਿਯਂ ਜਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਿ ਭવਾਮਿ।

    577. Taṃ dassento sayambhuṃ taṃ vimānetvātiādimāha. Tattha sayambhuṃ sayameva bhūtaṃ ariyāya jātiyā jātaṃ santacittaṃ samāhitaṃ paccekabuddhaṃ vimānetvā anādaraṃ katvā tena kammena katenākusalena ajja imasmiṃ vattamānakāle ahaṃ nīcayoniyaṃ parāyattajātiyaṃ kappakajātiyaṃ jāto nibbatto amhi bhavāmi.

    ੫੭੮. ਮਾ વੋ ਖਣਂ વਿਰਾਧੇਥਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ વੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਾ વਿਰਾਧੇਥ ਗਲ਼ਿਤਂ ਮਾ ਕਰੋਥ, ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਖਣਾਤੀਤਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਅਤੀਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸੋਚਰੇ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ‘‘ਮਯਂ ਅਲਕ੍ਖਿਕਾ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ ਭવਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸੋਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਦਤ੍ਥੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇ વੁਡ੍ਢਿਯਂ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ વੀਰਿਯਂ ਕਰੋਥ। વੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਖਣੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਸਮਯੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    578.Mā vo khaṇaṃ virādhethāti buddhuppādakkhaṇaṃ vo tumhe mā virādhetha gaḷitaṃ mā karotha, hi saccaṃ khaṇātītā buddhuppādakkhaṇaṃ atītā atikkantā sattā socare socanti, ‘‘mayaṃ alakkhikā dummedhā bhavāmā’’ti evaṃ socantīti attho. Sadatthe attano atthe vuḍḍhiyaṃ vāyameyyātha vīriyaṃ karotha. Vo tumhehi khaṇo buddhuppādakkhaṇo samayo paṭipādito nipphādito pattoti attho.

    ੫੭੯. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਂਸਾਰਗਤਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਉਪਮਾਉਪਮੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕਚ੍ਚਾਨਞ੍ਚ વਮਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਮਨਂ ਉਦ੍ਧਂ ਉਗ੍ਗਿਰਣਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ વਿਰੇਚਨਂ ਅਧੋਪਗ੍ਘਰਣਂ ਏਕੇ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਹਲਾਹਲਂ વਿਸਂ ਮੁਚ੍ਛਾਕਰਣવਿਸਂ, ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਓਸਧਂ ਰਕ੍ਖਨੁਪਾਯਂ ਭਗવਾ ਏવਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਕ੍ਖਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    579. Tato paraṃ saṃsāragatānaṃ ādīnavaṃ upamāupameyyavasena dassento ekaccānañca vamanantiādimāha. Ekaccānaṃ kesañci puggalānaṃ vamanaṃ uddhaṃ uggiraṇaṃ ekaccānaṃ virecanaṃ adhopaggharaṇaṃ eke ekaccānaṃ halāhalaṃ visaṃ mucchākaraṇavisaṃ, ekaccānaṃ puggalānaṃ osadhaṃ rakkhanupāyaṃ bhagavā evaṃ paṭipāṭiyā akkhāsīti sambandho.

    ੫੮੦. વਮਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗੀਨਂ વਮਨਂ ਸਂਸਾਰਛਡ੍ਡਨਂ ਸਂਸਾਰਮੋਚਨਂ ਭਗવਾ ਅਕ੍ਖਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਫਲਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲੇ ਠਿਤਾਨਂ વਿਰੇਚਨਂ ਸਂਸਾਰਪਗ੍ਘਰਣਂ ਅਕ੍ਖਾਸਿ। ਫਲਲਾਭੀਨਂ ਫਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਓਸਧਂ ਅਕ੍ਖਾਸਿ। ਗવੇਸੀਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਦੇવਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਗવੇਸੀਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਖੇਤ੍ਤਭੂਤਂ ਸਙ੍ਘਂ ਅਕ੍ਖਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    580.Vamanaṃ paṭipannānanti paṭipannānaṃ maggasamaṅgīnaṃ vamanaṃ saṃsārachaḍḍanaṃ saṃsāramocanaṃ bhagavā akkhāsīti sambandho. Phalaṭṭhānaṃ phale ṭhitānaṃ virecanaṃ saṃsārapaggharaṇaṃ akkhāsi. Phalalābhīnaṃ phalaṃ labhitvā ṭhitānaṃ nibbānaosadhaṃ akkhāsi. Gavesīnaṃ manussadevanibbānasampattiṃ gavesīnaṃ pariyesantānaṃ puññakhettabhūtaṃ saṅghaṃ akkhāsīti sambandho.

    ੫੮੧. ਸਾਸਨੇਨ વਿਰੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਹਲਾਹਲਂ ਕੁਤੂਹਲਂ ਪਾਪਂ ਅਕੁਸਲਂ ਅਕ੍ਖਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਥਾ ਆਸੀવਿਸੋਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਂ ਕਤਪਾਪਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਂਸਾਰੇ ਦੁਕ੍ਖਾવਹਨਤੋ ਆਸੀવਿਸਸਦਿਸਂ ਯਥਾ ਆਸੀવਿਸੋ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇਨ ਭਸ੍ਮਕਰਣਤੋ ਦਿਟ੍ਠવਿਸੋ ਸਪ੍ਪੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਟ੍ਠਂ ਨਰਂ ਝਾਪੇਤਿ ਡਯ੍ਹਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤਿ। ਤਂ ਨਰਂ ਤਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਕਤਪਾਪਂ ਨਰਂ ਹਲਾਹਲવਿਸਂ ਏવਂ ਝਾਪੇਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਡਯ੍ਹਤਿ ਸੋਸੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    581.Sāsanena viruddhānanti sāsanassa paṭipakkhānaṃ halāhalaṃ kutūhalaṃ pāpaṃ akusalaṃ akkhāsīti sambandho. Yathā āsīvisoti assaddhānaṃ katapāpānaṃ puggalānaṃ saṃsāre dukkhāvahanato āsīvisasadisaṃ yathā āsīviso diṭṭhamattena bhasmakaraṇato diṭṭhaviso sappo attanā daṭṭhaṃ naraṃ jhāpeti ḍayhati dukkhāpeti. Taṃ naraṃ taṃ assaddhaṃ katapāpaṃ naraṃ halāhalavisaṃ evaṃ jhāpeti catūsu apāyesu ḍayhati sosesīti sambandho.

    ੫੮੨. ਸਕਿਂ ਪੀਤਂ ਹਲਾਹਲਨ੍ਤਿ વਿਸਂ ਹਲਾਹਲਂ ਪੀਤਂ ਸਕਿਂ ਏਕવਾਰਂ ਜੀવਿਤਂ ਉਪਰੁਨ੍ਧਤਿ ਨਾਸੇਤਿ। ਸਾਸਨੇਨ ਸਾਸਨਮ੍ਹਿ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਧਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਮ੍ਹਿ ਕੋਟਿਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਕਪ੍ਪੇਪਿ ਡਯ੍ਹਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    582.Sakiṃpītaṃ halāhalanti visaṃ halāhalaṃ pītaṃ sakiṃ ekavāraṃ jīvitaṃ uparundhati nāseti. Sāsanena sāsanamhi virajjhitvā aparādhaṃ katvā puggalo kappakoṭimhi koṭisaṅkhye kappepi ḍayhati nijjhāyatīti attho.

    ੫੮੩. ਏવਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਫਲવਿਪਾਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਨੁਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਤਿਯਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਬੁਦ੍ਧੋ વਮਨਾਦੀਨਿ ਅਕ੍ਖਾਸਿ, ਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਖਮਨੇਨ ਚ ਅવਿਹਿਂਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਿਹਿਂਸਨੇਨ ਚ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવਤਾਯ ਚ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવਨ੍ਤਭਾવੇਨ ਚ ਸਦੇવਕਂ ਸਹ ਦੇવੇਹਿ વਤ੍ਤਮਾਨਂ ਲੋਕਂ ਤਾਰੇਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਾ ਬੁਦ੍ਧਾ વੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅવਿਰਾਧਿਯਾ વਿਰੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ, ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    583. Evaṃ assaddhānaṃ puggalānaṃ phalavipākaṃ dassetvā idāni buddhānaṃ ānubhāvaṃ dassento khantiyātiādimāha. Tattha yo buddho vamanādīni akkhāsi, so buddho khantiyā khamanena ca avihiṃsāya sattānaṃ avihiṃsanena ca mettacittavatāya ca mettacittavantabhāvena ca sadevakaṃ saha devehi vattamānaṃ lokaṃ tāreti atikkamāpeti nibbāpeti, tasmā kāraṇā buddhā vo tumhehi avirādhiyā virujjhituṃ na sakkuṇeyyā, buddhasāsane paṭipajjeyyāthāti attho.

    ੫੮੪. ਲਾਭੇ ਚ ਅਲਾਭੇ ਚ ਨ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨ ਭਜਨ੍ਤਿ ਨ ਲਗ੍ਗਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਨਨੇ ਆਦਰਕਰਣੇ ਚ વਿਮਾਨਨੇ ਅਨਾਦਰਕਰਣੇ ਚ ਅਚਲਾ ਪਥવੀਸਦਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਾ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਨ વਿਰੋਧਿਯਾ ਨ વਿਰੋਧੇਤਬ੍ਬਾ વਿਰੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    584. Lābhe ca alābhe ca na sajjanti na bhajanti na lagganti. Sammānane ādarakaraṇe ca vimānane anādarakaraṇe ca acalā pathavīsadisā buddhā bhavanti, tasmā kāraṇā te buddhā tumhehi na virodhiyā na virodhetabbā virujjhituṃ asakkuṇeyyāti attho.

    ੫੮੫. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਧਕਾવਧਕੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਸਮਕੋ ਸਮਮਾਨਸੋ ਮੁਨਿ ਬੁਦ੍ਧਮੁਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    585. Buddhānaṃ majjhattataṃ dassento devadattetiādimāha. Tattha vadhakāvadhakesu sabbesu sattesu samako samamānaso muni buddhamunīti attho.

    ੫੮੬. ਏਤੇਸਂ ਪਟਿਘੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਘੋ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਦੋਸਚਿਤ੍ਤਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ। ਰਾਗੋਮੇਸਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਰਾਗੋਪਿ ਰਜ੍ਜਨਂ ਅਲ੍ਲੀਯਨਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਾ, વਧਕਸ੍ਸ ਚ ਓਰਸਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਮਕੋ ਸਮਚਿਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    586.Etesaṃ paṭigho natthīti etesaṃ buddhānaṃ paṭigho caṇḍikkaṃ dosacittataṃ natthi na saṃvijjati. Rāgomesaṃ na vijjatīti imesaṃ buddhānaṃ rāgopi rajjanaṃ allīyanaṃ na vijjati, na upalabbhati, tasmā kāraṇā, vadhakassa ca orasassa cāti sabbesaṃ samako samacitto buddho hotīti sambandho.

    ੫੮੭. ਪੁਨਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇવ ਆਨੁਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਨ੍ਥੇ ਦਿਸ੍વਾਨ ਕਾਸਾવਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮੀਲ਼੍ਹਮਕ੍ਖਿਤਂ ਗੂਥਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਕਾਸਾવਂ ਕਸਾવੇਨ ਰਜਿਤਂ ਚੀવਰਂ ਇਸਿਦ੍ਧਜਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਧਜਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਪਨ੍ਥੇ ਮਗ੍ਗੇ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸਙ੍ਗੁਲਿਸਮੋਧਾਨਂ ਅਞ੍ਜਲਿਪੁਟਂ ਸਿਰਸਿ ਕਤ੍વਾ ਸਿਰਸਾ ਸਿਰੇਨ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਇਸਿਦ੍ਧਜਂ ਅਰਹਤ੍ਤਦ੍ਧਜਂ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਦੀਪਕਂ ਚੀવਰਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਾਨੇਤਬ੍ਬਂ ਪੂਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    587. Punapi buddhānaṃyeva ānubhāvaṃ dassento panthe disvāna kāsāvantiādimāha. Tattha mīḷhamakkhitaṃ gūthasammissaṃ kāsāvaṃ kasāvena rajitaṃ cīvaraṃ isiddhajaṃ ariyānaṃ dhajaṃ parikkhāraṃ, panthe magge chaḍḍitaṃ disvāna passitvā añjaliṃ katvā dasaṅgulisamodhānaṃ añjalipuṭaṃ sirasi katvā sirasā sirena vanditabbaṃ isiddhajaṃ arahattaddhajaṃ buddhapaccekabuddhasāvakadīpakaṃ cīvaraṃ namassitabbaṃ mānetabbaṃ pūjetabbanti attho.

    ੫੮੮. ਅਬ੍ਭਤੀਤਾਤਿ ਅਭਿ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ। ਯੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ વਤ੍ਤਮਾਨਾ ਇਦਾਨਿ ਜਾਤਾ ਚ ਯੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਨਾਗਤਾ ਅਜਾਤਾ ਅਭੂਤਾ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਪਾਤੁਭੂਤਾ ਚ ਯੇ ਬੁਦ੍ਧਾ। ਧਜੇਨਾਨੇਨ ਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੇਨ ਇਸਿਦ੍ਧਜੇਨ ਚੀવਰੇਨ ਏਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਾ ਭવਨ੍ਤਿ ਸੋਭਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਏਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਮਸ੍ਸਿਯਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏਤਂ ਨਮਸ੍ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਏਤਂ ਇਸਿਦ੍ਧਜਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    588.Abbhatītāti abhi atthaṅgatā nibbutā. Ye ca buddhā vattamānā idāni jātā ca ye buddhā anāgatā ajātā abhūtā anibbattā apātubhūtā ca ye buddhā. Dhajenānena sujjhantīti anena isiddhajena cīvarena ete buddhā sujjhanti visuddhā bhavanti sobhanti. Tasmā tena kāraṇena ete buddhā namassiyā namassitabbā vanditabbāti attho. ‘‘Etaṃ namassiya’’ntipi pāṭho, tassa etaṃ isiddhajaṃ namassitabbanti attho.

    ੫੮੯. ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਂ ਬੁਦ੍ਧਸਦਿਸਂ ਸੁવਿਨਯਂ ਸੁਨ੍ਦਰવਿਨਯਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਕਾਰੇਨ ਦ੍વਾਰਤ੍ਤਯਦਮਨਂ ਹਦਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਹਂ ਧਾਰੇਮਿ ਸવਨਧਾਰਣਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਨਯਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ વਨ੍ਦਮਾਨੋ વਿਨਯੇ ਆਦਰਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    589. Tato paraṃ attano guṇaṃ dassento satthukappantiādimāha. Tattha satthukappaṃ buddhasadisaṃ suvinayaṃ sundaravinayaṃ sundarākārena dvārattayadamanaṃ hadayena cittena ahaṃ dhāremi savanadhāraṇādinā paccavekkhāmīti attho. Vinayaṃ vinayapiṭakaṃ namassamāno vandamāno vinaye ādaraṃ kurumāno viharissāmi sabbadā sabbasmiṃ kāle vāsaṃ kappemīti attho.

    ੫੯੦. વਿਨਯੋ ਆਸਯੋ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਓਕਾਸਭੂਤਂ ਸવਨਧਾਰਣਮਨਸਿਕਰਣਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਓਕਾਸਭੂਤਂ ਗੇਹਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਨਯੋ ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ વਿਨਯੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸવਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਚਙ੍ਕਮਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ। ਕਪ੍ਪੇਮਿ વਿਨਯੇ વਾਸਨ੍ਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕੇ વਿਨਯਤਨ੍ਤਿਯਾ ਸવਨਧਾਰਣਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ વਾਸਂ ਸਯਨਂ ਕਪ੍ਪੇਮਿ ਕਰੋਮਿ। વਿਨਯੋ ਮਮ ਗੋਚਰੋਤਿ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਗੋਚਰੋ ਆਹਾਰੋ ਭੋਜਨਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਧਾਰਣਮਨਸਿਕਰਣવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    590.Vinayo āsayo mayhanti vinayapiṭakaṃ mayhaṃ okāsabhūtaṃ savanadhāraṇamanasikaraṇauggahaparipucchāpavattanavasena okāsabhūtaṃ gehabhūtanti attho. Vinayo ṭhānacaṅkamanti vinayo mayhaṃ savanādikiccakaraṇena ṭhitaṭṭhānañca caṅkamanaṭṭhānañca. Kappemi vinaye vāsanti vinayapiṭake vinayatantiyā savanadhāraṇapavattanavasena vāsaṃ sayanaṃ kappemi karomi. Vinayo mama gocaroti vinayapiṭakaṃ mayhaṃ gocaro āhāro bhojanaṃ niccaṃ dhāraṇamanasikaraṇavasenāti attho.

    ੫੯੧. વਿਨਯੇ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕਲੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਾਰਮਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਸਮਥੇ ਚਾਪਿ ਕੋવਿਦੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਸਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮਥੇ વੂਪਸਮੇ ਚ વੁਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਕੋવਿਦੋ ਛੇਕੋ, ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੇ વਾ –

    591.Vinaye pāramippattoti sakale vinayapiṭake pāramiṃ pariyosānaṃ patto. Samathe cāpi kovidoti pārājikādisattāpattikkhandhānaṃ samathe vūpasame ca vuṭṭhāne ca kovido cheko, adhikaraṇasamathe vā –

    ‘‘વਿવਾਦਂ ਅਨੁવਾਦਞ੍ਚ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਤਥਾ।

    ‘‘Vivādaṃ anuvādañca, āpattādhikaraṇaṃ tathā;

    ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ, ਚਤੁਰਾਧਿਕਰਣਾ ਮਤਾ’’ਤਿ॥ –

    Kiccādhikaraṇañceva, caturādhikaraṇā matā’’ti. –

    વੁਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣੇਸੁ ਚ –

    Vuttādhikaraṇesu ca –

    ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਤਿવਿਨਯੋ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਪਟਿਞ੍ਞਾਕਰਣਂ।

    ‘‘Sammukhā sativinayo, amūḷhapaṭiññākaraṇaṃ;

    ਯੇਭੁਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯ੍ਯ, ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੋ ਤਥਾ’’ਤਿ॥ –

    Yebhuyya tassapāpiyya, tiṇavatthārako tathā’’ti. –

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤਸੁ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੇਸੁ ਅਤਿਕੋવਿਦੋ ਛੇਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਾਲਿ ਤਂ ਮਹਾવੀਰਾਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮਹਾવੀਰ, ਚਤੂਸੁ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇਸੁ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਧਿਗਮਾਯ વੀਰਿਯવਨ੍ਤ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨੁਸਾਸਕਸ੍ਸ ਤਂ ਤવ ਪਾਦੇ ਪਾਦਯੁਗੇ ਉਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁ વਨ੍ਦਤਿ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Evaṃ vuttesu ca sattasu adhikaraṇasamathesu atikovido chekoti attho. Upāli taṃ mahāvīrāti bhante mahāvīra, catūsu asaṅkhyeyyesu kappasatasahassesu sabbaññutaññāṇādhigamāya vīriyavanta satthuno devamanussānaṃ anusāsakassa taṃ tava pāde pādayuge upāli bhikkhu vandati paṇāmaṃ karotīti attho.

    ੫੯੨. ਸੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਪਣਾਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਧਮ੍ਮਤਂ ਸੁਨ੍ਦਰਧਮ੍ਮਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਗਾਮਤੋ ਗਾਮਂ ਪੁਰਤੋ ਪੁਨਂ ਨਗਰਤੋ ਨਗਰਂ વਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    592. So ahaṃ pabbajitvā sambuddhaṃ namassamāno paṇāmaṃ kurumāno dhammassa ca tena bhagavatā desitassa navalokuttaradhammassa sudhammataṃ sundaradhammabhāvaṃ jānitvā dhammañca namassamāno gāmato gāmaṃ purato punaṃ nagarato nagaraṃ vicarissāmīti sambandho.

    ੫੯੩. ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮਯਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾ ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ વਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ। ਭવਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾਤਿ ਕਾਮਭવਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਨવ ਭવਾ ਮਯਾ ਸਮੂਹਤਾ ਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਊਹਤਾ ਖੇਪਿਤਾ વਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ। ਸਬ੍ਬਾਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਤਿ ਕਾਮਾਸવੋ, ਭવਾਸવੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ ਖਯਂ ਪਾਪਿਤਾ। ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਪੁਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭવੋ ਭવਨਂ ਜਾਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    593.Kilesājhāpitā mayhanti mayā paṭividdhaarahattamaggañāṇena mayhaṃ cittasantānagatā sabbe diyaḍḍhasahassasaṅkhā kilesā jhāpitā sositā visositā viddhaṃsitā. Bhavā sabbe samūhatāti kāmabhavādayo sabbe nava bhavā mayā samūhatā saṃ suṭṭhu ūhatā khepitā viddhaṃsitā. Sabbāsavā parikkhīṇāti kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavoti sabbe cattāro āsavā parikkhīṇā parisamantato khayaṃ pāpitā. Idāni imasmiṃ arahattappattakāle punabbhavo punuppattisaṅkhāto bhavo bhavanaṃ jāti natthīti attho.

    ੫੯੪. ਉਤ੍ਤਰਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸવਸੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ਸ੍વਾਗਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਮੀਪੇ ਏਕਨਗਰੇ વਾ ਮਮ ਆਗਮਨਂ ਸ੍વਾਗਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਗਮਨਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਗਮਨਂ વਤ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਆਸਿ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਆਸવਕ੍ਖਯવਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿ ਸਾਸਨਂ ਕਤਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਾਧਿਗਮੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    594. Uttari somanassavasena udānaṃ udānento svāgatantiādimāha. Tattha buddhaseṭṭhassa uttamabuddhassa santike samīpe ekanagare vā mama āgamanaṃ svāgataṃ suṭṭhu āgamanaṃ sundarāgamanaṃ vata ekantena āsi ahosīti sambandho. Tisso vijjāti pubbenivāsadibbacakkhuāsavakkhayavijjā anuppattā sampattā, paccakkhaṃ katāti attho. Kataṃ buddhassa sāsananti buddhena bhagavatā desitaṃ anusiṭṭhi sāsanaṃ kataṃ nipphāditaṃ vattapaṭipattiṃ pūretvā kammaṭṭhānaṃ manasi karitvā arahattamaggañāṇādhigamena sampāditanti attho.

    ੫੯੫. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤਾ। વਿਮੋਕ੍ਖਾਪਿ ਚ ਅਟ੍ਠਿਮੇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਫਲਞਾਣਾਨੀਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਸਂਸਾਰਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨੂਪਾਯਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾਤਿ –

    595.Paṭisambhidā catassoti atthapaṭisambhidādayo catasso paññāyo sacchikatā paccakkhaṃ katā. Vimokkhāpi ca aṭṭhimeti cattāri maggañāṇāni cattāri phalañāṇānīti ime aṭṭha vimokkhā saṃsārato muccanūpāyā sacchikatāti sambandho. Chaḷabhiññā sacchikatāti –

    ‘‘ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਕਂ।

    ‘‘Iddhividhaṃ dibbasotaṃ, cetopariyañāṇakaṃ;

    ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਞ੍ਚ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖਾਸવਕ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Pubbenivāsañāṇañca, dibbacakkhāsavakkhaya’’nti. –

    ਇਮਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤਾ। ਇਮੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Imā cha abhiññā sacchikatā paccakkhaṃ katā. Imesaṃ ñāṇānaṃ sacchikaraṇena buddhassa sāsanaṃ katanti attho.

    ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ। ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਥੇਰੋਤਿ ਥਿਰਸੀਲਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤੋ ਸਾવਕੋ ਇਮਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਾਪਦਾਨਦੀਪਿਕਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿਤ੍ਥ ਕਥਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Itthanti iminā heṭṭhā vuttappakārena. Sudanti padapūraṇamatte nipāto. Āyasmā upāli theroti thirasīlādiguṇayutto sāvako imā pubbacaritāpadānadīpikā gāthāyo abhāsittha kathayitthāti attho.

    ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Upālittheraapadānavaṇṇanā samattā.




    Next: ੩-੭. ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ • 3-7. Aññāsikoṇḍaññattheraapadānavaṇṇanā




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਅਪਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Apadānapāḷi / ੩-੬. ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਅਪਦਾਨਂ • 3-6. Upālittheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact