Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౧. ఉపాలిత్థేరగాథావణ్ణనా

    11. Upālittheragāthāvaṇṇanā

    సద్ధాయ అభినిక్ఖమ్మాతి ఆయస్మతో ఉపాలిత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే కులఘరే నిబ్బత్తో ఏకదివసం సత్థు ధమ్మం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం వినయధరానం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా అధికారకమ్మం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేసి. సో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కప్పకగేహే పటిసన్ధిం గణ్హి, ఉపాలీతిస్స నామం అకంసు. సో వయప్పత్తో అనురుద్ధాదీనం ఛన్నం ఖత్తియానం పసాదకో హుత్వా తథాగతే అనుపియమ్బవనే విహరన్తే పబ్బజనత్థాయ నిక్ఖమన్తేహి ఛహి ఖత్తియేహి సద్ధిం నిక్ఖమిత్వా పబ్బజి. తస్స పబ్బజ్జావిధానం పాళియం ఆగతమేవ (చూళవ॰ ౩౩౦).

    Saddhāyaabhinikkhammāti āyasmato upālittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulaghare nibbatto ekadivasaṃ satthu dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi. So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kappakagehe paṭisandhiṃ gaṇhi, upālītissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīnaṃ channaṃ khattiyānaṃ pasādako hutvā tathāgate anupiyambavane viharante pabbajanatthāya nikkhamantehi chahi khattiyehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbaji. Tassa pabbajjāvidhānaṃ pāḷiyaṃ āgatameva (cūḷava. 330).

    సో పబ్బజిత్వా ఉపసమ్పన్నో సత్థు సన్తికే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా ‘‘మయ్హం, భన్తే, అరఞ్ఞవాసం అనుజానాథా’’తి ఆహ. భిక్ఖు తవ అరఞ్ఞే వసన్తస్స ఏకమేవ ధురం వడ్ఢిస్సతి, అమ్హాకం పన సన్తికే వసన్తస్స గన్థధురఞ్చ విపస్సనాధురఞ్చ పరిపూరేస్సతీతి. థేరో సత్థు వచనం సమ్పటిచ్ఛిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧.౪౪౧-౫౯౫) –

    So pabbajitvā upasampanno satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ, bhante, araññavāsaṃ anujānāthā’’ti āha. Bhikkhu tava araññe vasantassa ekameva dhuraṃ vaḍḍhissati, amhākaṃ pana santike vasantassa ganthadhurañca vipassanādhurañca paripūressatīti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.441-595) –

    ‘‘నగరే హంసవతియా, సుజాతో నామ బ్రాహ్మణో;

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, sujāto nāma brāhmaṇo;

    అసీతికోటినిచయో, పహూతధనధఞ్ఞవా.

    Asītikoṭinicayo, pahūtadhanadhaññavā.

    ‘‘అజ్ఝాయకో మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ;

    ‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;

    లక్ఖణే ఇతిహాసే చ, సధమ్మే పారమిం గతో.

    Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.

    ‘‘పరిబ్బాజా ఏకసిఖా, గోతమా బుద్ధసావకా;

    ‘‘Paribbājā ekasikhā, gotamā buddhasāvakā;

    చరకా తాపసా చేవ, చరన్తి మహియా తదా.

    Carakā tāpasā ceva, caranti mahiyā tadā.

    ‘‘తేపి మం పరివారేన్తి, బ్రాహ్మణో విస్సుతో ఇతి;

    ‘‘Tepi maṃ parivārenti, brāhmaṇo vissuto iti;

    బహుజ్జనో మం పూజేతి, నాహం పూజేమి కిఞ్చనం.

    Bahujjano maṃ pūjeti, nāhaṃ pūjemi kiñcanaṃ.

    ‘‘పూజారహం న పస్సామి, మానత్థద్ధో అహం తదా;

    ‘‘Pūjārahaṃ na passāmi, mānatthaddho ahaṃ tadā;

    బుద్ధోతి వచనం నత్థి, తావ నుప్పజ్జతే జినో.

    Buddhoti vacanaṃ natthi, tāva nuppajjate jino.

    ‘‘అచ్చయేన అహోరత్తం, పదుముత్తరనామకో;

    ‘‘Accayena ahorattaṃ, padumuttaranāmako;

    సబ్బం తమం వినోదేత్వా, లోకే ఉప్పజ్జి చక్ఖుమా.

    Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, loke uppajji cakkhumā.

    ‘‘విత్థారికే బాహుజఞ్ఞే, పుథుభూతే చ సాసనే;

    ‘‘Vitthārike bāhujaññe, puthubhūte ca sāsane;

    ఉపాగమి తదా బుద్ధో, నగరం హంససవ్హయం.

    Upāgami tadā buddho, nagaraṃ haṃsasavhayaṃ.

    ‘‘పితు అత్థాయ సో బుద్ధో, ధమ్మం దేసేసి చక్ఖుమా;

    ‘‘Pitu atthāya so buddho, dhammaṃ desesi cakkhumā;

    తేన కాలేన పరిసా, సమన్తా యోజనం తదా.

    Tena kālena parisā, samantā yojanaṃ tadā.

    ‘‘సమ్మతో మనుజానం సో, సునన్దో నామ తాపసో;

    ‘‘Sammato manujānaṃ so, sunando nāma tāpaso;

    యావతా బుద్ధపరిసా, పుప్ఫేహచ్ఛాదయీ తదా.

    Yāvatā buddhaparisā, pupphehacchādayī tadā.

    ‘‘చతుసచ్చం పకాసేన్తే, సేట్ఠే చ పుప్ఫమణ్డపే;

    ‘‘Catusaccaṃ pakāsente, seṭṭhe ca pupphamaṇḍape;

    కోటిసతసహస్సానం, ధమ్మాభిసమయో అహు.

    Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.

    ‘‘సత్తరత్తిన్దివం బుద్ధో, వస్సేత్వా ధమ్మవుట్ఠియో;

    ‘‘Sattarattindivaṃ buddho, vassetvā dhammavuṭṭhiyo;

    అట్ఠమే దివసే పత్తే, సునన్దం కిత్తయీ జినో.

    Aṭṭhame divase patte, sunandaṃ kittayī jino.

    ‘‘దేవలోకే మనుస్సే వా, సంసరన్తో అయం భవే;

    ‘‘Devaloke manusse vā, saṃsaranto ayaṃ bhave;

    సబ్బేసం పవరో హుత్వా, భవేసు సంసరిస్సతి.

    Sabbesaṃ pavaro hutvā, bhavesu saṃsarissati.

    ‘‘కప్పసతసహస్సమ్హి, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘తస్స ధమ్మేసు దాయాదో, ఓరసో ధమ్మనిమ్మితో;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    మన్తాణిపుత్తో పుణ్ణోతి, హేస్సతి సత్థు సావకో.

    Mantāṇiputto puṇṇoti, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ఏవం కిత్తయి సమ్బుద్ధో, సునన్దం తాపసం తదా;

    ‘‘Evaṃ kittayi sambuddho, sunandaṃ tāpasaṃ tadā;

    హాసయన్తో జనం సబ్బం, దస్సయన్తో సకం బలం.

    Hāsayanto janaṃ sabbaṃ, dassayanto sakaṃ balaṃ.

    ‘‘కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, సునన్దం తాపసం జనా;

    ‘‘Katañjalī namassanti, sunandaṃ tāpasaṃ janā;

    బుద్ధే కారం కరిత్వాన, సోధేసి గతిమత్తనో.

    Buddhe kāraṃ karitvāna, sodhesi gatimattano.

    ‘‘తత్థ మే అహు సఙ్కప్పో, సుత్వాన మునినో వచం;

    ‘‘Tattha me ahu saṅkappo, sutvāna munino vacaṃ;

    అహమ్పి కారం కస్సామి, యథా పస్సామి గోతమం.

    Ahampi kāraṃ kassāmi, yathā passāmi gotamaṃ.

    ‘‘ఏవాహం చిన్తయిత్వాన, కిరియం చిన్తయిం మమ;

    ‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, kiriyaṃ cintayiṃ mama;

    క్యాహం కమ్మం ఆచరామి, పుఞ్ఞక్ఖేత్తే అనుత్తరే.

    Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmi, puññakkhette anuttare.

    ‘‘అయఞ్చ పాఠికో భిక్ఖు, సబ్బపాఠిస్స సాసనే;

    ‘‘Ayañca pāṭhiko bhikkhu, sabbapāṭhissa sāsane;

    వినయే అగ్గనిక్ఖిత్తో, తం ఠానం పత్థయే అహం.

    Vinaye agganikkhitto, taṃ ṭhānaṃ patthaye ahaṃ.

    ‘‘ఇదం మే అమితం భోగం, అక్ఖోభం సాగరూపమం;

    ‘‘Idaṃ me amitaṃ bhogaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpamaṃ;

    తేన భోగేన బుద్ధస్స, ఆరామం మాపయే అహం.

    Tena bhogena buddhassa, ārāmaṃ māpaye ahaṃ.

    ‘‘సోభనం నామ ఆరామం, నగరస్స పురత్థతో;

    ‘‘Sobhanaṃ nāma ārāmaṃ, nagarassa puratthato;

    కిణిత్వా సతసహస్సేన, సఙ్ఘారామం అమాపయిం.

    Kiṇitvā satasahassena, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.

    ‘‘కూటాగారే చ పాసాదే, మణ్డపే హమ్మియే గుహా;

    ‘‘Kūṭāgāre ca pāsāde, maṇḍape hammiye guhā;

    చఙ్కమే సుకతే కత్వా, సఙ్ఘారామం అమాపయిం.

    Caṅkame sukate katvā, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.

    ‘‘జన్తాఘరం అగ్గిసాలం, అథో ఉదకమాళకం;

    ‘‘Jantāgharaṃ aggisālaṃ, atho udakamāḷakaṃ;

    న్హానఘరం మాపయిత్వా, భిక్ఖుసఙ్ఘస్సదాసహం.

    Nhānagharaṃ māpayitvā, bhikkhusaṅghassadāsahaṃ.

    ‘‘ఆసన్దియో పీఠకే చ, పరిభోగే చ భాజనే;

    ‘‘Āsandiyo pīṭhake ca, paribhoge ca bhājane;

    ఆరామికఞ్చ భేసజ్జం, సబ్బమేతం అదాసహం.

    Ārāmikañca bhesajjaṃ, sabbametaṃ adāsahaṃ.

    ‘‘ఆరక్ఖం పట్ఠపేత్వాన, పాకారం కారయిం దళ్హం;

    ‘‘Ārakkhaṃ paṭṭhapetvāna, pākāraṃ kārayiṃ daḷhaṃ;

    మా నం కోచి విహేఠేసి, సన్తచిత్తాన తాదినం.

    Mā naṃ koci viheṭhesi, santacittāna tādinaṃ.

    ‘‘సతసహస్సేనావాసం, సఙ్ఘారామే అమాపయిం;

    ‘‘Satasahassenāvāsaṃ, saṅghārāme amāpayiṃ;

    వేపుల్లం తం మాపయిత్వా, సమ్బుద్ధం ఉపనామయిం.

    Vepullaṃ taṃ māpayitvā, sambuddhaṃ upanāmayiṃ.

    ‘‘నిట్ఠాపితో మయారామో, సమ్పటిచ్ఛ తువం ముని;

    ‘‘Niṭṭhāpito mayārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni;

    నియ్యాదేస్సామి తం వీర, అధివాసేహి చక్ఖుమ.

    Niyyādessāmi taṃ vīra, adhivāsehi cakkhuma.

    ‘‘పదుముత్తరో లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    మమ సఙ్కప్పమఞ్ఞాయ, అధివాసేసి నాయకో.

    Mama saṅkappamaññāya, adhivāsesi nāyako.

    ‘‘అధివాసనమఞ్ఞాయ, సబ్బఞ్ఞుస్స మహేసినో;

    ‘‘Adhivāsanamaññāya, sabbaññussa mahesino;

    భోజనం పటియాదేత్వా, కాలమారోచయిం అహం.

    Bhojanaṃ paṭiyādetvā, kālamārocayiṃ ahaṃ.

    ‘‘ఆరోచితమ్హి కాలమ్హి, పదుముత్తరనాయకో;

    ‘‘Ārocitamhi kālamhi, padumuttaranāyako;

    ఖీణాసవసహస్సేహి, ఆరామం మే ఉపాగమి.

    Khīṇāsavasahassehi, ārāmaṃ me upāgami.

    ‘‘నిసిన్నం కాలమఞ్ఞాయ, అన్నపానేన తప్పయిం;

    ‘‘Nisinnaṃ kālamaññāya, annapānena tappayiṃ;

    భుత్తావిం కాలమఞ్ఞాయ, ఇదం వచనమబ్రవిం.

    Bhuttāviṃ kālamaññāya, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘కీతో సతసహస్సేన, తత్తకేనేవ కారితో;

    ‘‘Kīto satasahassena, tattakeneva kārito;

    సోభనో నామ ఆరామో, సమ్పటిచ్ఛ తువం ముని.

    Sobhano nāma ārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni.

    ‘‘ఇమినారామదానేన , చేతనాపణిధీహి చ;

    ‘‘Iminārāmadānena , cetanāpaṇidhīhi ca;

    భవే నిబ్బత్తమానోహం, లభామి మమ పత్థితం.

    Bhave nibbattamānohaṃ, labhāmi mama patthitaṃ.

    ‘‘పటిగ్గహేత్వా సమ్బుద్ధో, సఙ్ఘారామం సుమాపితం;

    ‘‘Paṭiggahetvā sambuddho, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఇదం వచనమబ్రవి.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, idaṃ vacanamabravi.

    ‘‘యో సో బుద్ధస్స పాదాసి, సఙ్ఘారామం సుమాపితం;

    ‘‘Yo so buddhassa pādāsi, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;

    తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘హత్థీ అస్సా రథా పత్తీ, సేనా చ చతురఙ్గినీ;

    ‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;

    పరివారేస్సన్తిమం నిచ్చం, సఙ్ఘారామస్సిదం ఫలం.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘సట్ఠి తూరసహస్సాని, భేరియో సమలఙ్కతా;

    ‘‘Saṭṭhi tūrasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;

    పరివారేస్సన్తిమం నిచ్చం, సఙ్ఘారామస్సిదం ఫలం.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఛళసీతిసహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;

    ‘‘Chaḷasītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;

    విచిత్తవత్థాభరణా, ఆముత్తమణికుణ్డలా.

    Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.

    ‘‘అళారపమ్హా హసులా, సుసఞ్ఞా తనుమజ్ఝిమా;

    ‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;

    పరివారేస్సన్తిమం నిచ్చం, సఙ్ఘారామస్సిదం ఫలం.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘తింసకప్పసహస్సాని, దేవలోకే రమిస్సతి;

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;

    సహస్సక్ఖత్తుం దేవిన్దో, దేవరజ్జం కరిస్సతి.

    Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.

    ‘‘దేవరాజేన పత్తబ్బం, సబ్బం పటిలభిస్సతి;

    ‘‘Devarājena pattabbaṃ, sabbaṃ paṭilabhissati;

    అనూనభోగో హుత్వాన, దేవరజ్జం కరిస్సతి.

    Anūnabhogo hutvāna, devarajjaṃ karissati.

    ‘‘సహస్సక్ఖత్తుం చక్కవత్తీ, రాజా రట్ఠే భవిస్సతి.

    ‘‘Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissati.

    పథబ్యా రజ్జం విపులం, గణనాతో అసఙ్ఖియం.

    Pathabyā rajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘కప్పసతసహస్సమ్హి, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘తస్స ధమ్మేసు దాయాదో, ఓరసో ధమ్మనిమ్మితో;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    ఉపాలి నామ నామేన, హేస్సతి సత్థు సావకో.

    Upāli nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘వినయే పారమిం పత్వా, ఠానాఠానే చ కోవిదో;

    ‘‘Vinaye pāramiṃ patvā, ṭhānāṭhāne ca kovido;

    జినసాసనం ధారేన్తో, విహరిస్సతినాసవో.

    Jinasāsanaṃ dhārento, viharissatināsavo.

    ‘‘సబ్బమేతం అభిఞ్ఞాయ, గోతమో సక్యపుఙ్గవో;

    ‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఏతదగ్గే ఠపేస్సతి.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘అపరిమేయ్యుపాదాయ, పత్థేమి తవ సాసనం;

    ‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;

    సో మే అత్థో అనుప్పత్తో, సబ్బసంయోజనక్ఖయో.

    So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.

    ‘‘యథా సూలావుతో పోసో, రాజదణ్డేన తజ్జితో;

    ‘‘Yathā sūlāvuto poso, rājadaṇḍena tajjito;

    సూలే సాతం అవిన్దన్తో, పరిముత్తింవ ఇచ్ఛతి.

    Sūle sātaṃ avindanto, parimuttiṃva icchati.

    ‘‘తథేవాహం మహావీర, భవదణ్డేన తజ్జితో;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, bhavadaṇḍena tajjito;

    కమ్మసూలావుతో సన్తో, పిపాసావేదనట్టితో.

    Kammasūlāvuto santo, pipāsāvedanaṭṭito.

    ‘‘భవే సాతం న విన్దామి, డయ్హన్తో తీహి అగ్గిభి;

    ‘‘Bhave sātaṃ na vindāmi, ḍayhanto tīhi aggibhi;

    పరిముత్తిం గవేసామి, యథాపి రాజదణ్డితో.

    Parimuttiṃ gavesāmi, yathāpi rājadaṇḍito.

    ‘‘యథా విసాదో పురిసో, విసేన పరిపీళితో;

    ‘‘Yathā visādo puriso, visena paripīḷito;

    అగదం సో గవేసేయ్య, విసఘాతాయుపాలనం.

    Agadaṃ so gaveseyya, visaghātāyupālanaṃ.

    ‘‘గవేసమానో పస్సేయ్య, అగదం విసఘాతకం;

    ‘‘Gavesamāno passeyya, agadaṃ visaghātakaṃ;

    తం పివిత్వా సుఖీ అస్స, విసమ్హా పరిముత్తియా.

    Taṃ pivitvā sukhī assa, visamhā parimuttiyā.

    ‘‘తథేవాహం మహావీర, యథా విసహతో నరో;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathā visahato naro;

    సమ్పీళితో అవిజ్జాయ, సద్ధమ్మాగదమేసహం.

    Sampīḷito avijjāya, saddhammāgadamesahaṃ.

    ‘‘ధమ్మాగదం గవేసన్తో, అద్దక్ఖిం సక్యసాసనం;

    ‘‘Dhammāgadaṃ gavesanto, addakkhiṃ sakyasāsanaṃ;

    అగ్గం సబ్బోసధానం తం, సబ్బసల్లవినోదనం.

    Aggaṃ sabbosadhānaṃ taṃ, sabbasallavinodanaṃ.

    ‘‘ధమ్మోసధం పివిత్వాన, విసం సబ్బం సమూహనిం;

    ‘‘Dhammosadhaṃ pivitvāna, visaṃ sabbaṃ samūhaniṃ;

    అజరామరం సీతిభావం, నిబ్బానం ఫస్సయిం అహం.

    Ajarāmaraṃ sītibhāvaṃ, nibbānaṃ phassayiṃ ahaṃ.

    ‘‘యథా భూతట్టితో పోసో, భూతగ్గాహేన పీళితో;

    ‘‘Yathā bhūtaṭṭito poso, bhūtaggāhena pīḷito;

    భూతవేజ్జం గవేసేయ్య, భూతస్మా పరిముత్తియా.

    Bhūtavejjaṃ gaveseyya, bhūtasmā parimuttiyā.

    ‘‘గవేసమానో పస్సేయ్య, భూతవిజ్జాసు కోవిదం;

    ‘‘Gavesamāno passeyya, bhūtavijjāsu kovidaṃ;

    తస్స సో విహనే భూతం, సమూలఞ్చ వినాసయే.

    Tassa so vihane bhūtaṃ, samūlañca vināsaye.

    ‘‘తథేవాహం మహావీర, తమగ్గాహేన పీళితో;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, tamaggāhena pīḷito;

    ఞాణాలోకం గవేసామి, తమతో పరిముత్తియా.

    Ñāṇālokaṃ gavesāmi, tamato parimuttiyā.

    ‘‘అథద్దసం సక్యమునిం, కిలేసతమసోధనం;

    ‘‘Athaddasaṃ sakyamuniṃ, kilesatamasodhanaṃ;

    సో మే తమం వినోదేసి, భూతవేజ్జోవ భూతకం.

    So me tamaṃ vinodesi, bhūtavejjova bhūtakaṃ.

    ‘‘సంసారసోతం సఞ్ఛిన్దిం, తణ్హాసోతం నివారయిం;

    ‘‘Saṃsārasotaṃ sañchindiṃ, taṇhāsotaṃ nivārayiṃ;

    భవం ఉగ్ఘాటయిం సబ్బం, భూతవేజ్జోవ మూలతో.

    Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbaṃ, bhūtavejjova mūlato.

    ‘‘గరుళో యథా ఓపతతి, పన్నగం భక్ఖమత్తనో;

    ‘‘Garuḷo yathā opatati, pannagaṃ bhakkhamattano;

    సమన్తా యోజనసతం, విక్ఖోభేతి మహాసరం.

    Samantā yojanasataṃ, vikkhobheti mahāsaraṃ.

    ‘‘పన్నగం సో గహేత్వాన, అధోసీసం విహేఠయం;

    ‘‘Pannagaṃ so gahetvāna, adhosīsaṃ viheṭhayaṃ;

    ఆదాయ సో పక్కమతి, యేనకామం విహఙ్గమో.

    Ādāya so pakkamati, yenakāmaṃ vihaṅgamo.

    ‘‘తథేవాహం మహావీర, యథాపి గరుళో బలీ;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathāpi garuḷo balī;

    అసఙ్ఖతం గవేసన్తో, దోసే విక్ఖాలయిం అహం.

    Asaṅkhataṃ gavesanto, dose vikkhālayiṃ ahaṃ.

    ‘‘దిట్ఠో అహం ధమ్మవరం, సన్తిపదమనుత్తరం;

    ‘‘Diṭṭho ahaṃ dhammavaraṃ, santipadamanuttaraṃ;

    ఆదాయ విహరామేతం, గరుళో పన్నగం యథా.

    Ādāya viharāmetaṃ, garuḷo pannagaṃ yathā.

    ‘‘ఆసావతీ నామ లతా, జాతా చిత్తలతావనే;

    ‘‘Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;

    తస్సా వస్ససహస్సేన, ఏకం నిబ్బత్తతే ఫలం.

    Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.

    ‘‘తం దేవా పయిరుపాసన్తి, తావదూరఫలే సతి;

    ‘‘Taṃ devā payirupāsanti, tāvadūraphale sati;

    దేవానం సా పియా ఏవం, ఆసావతీ లతుత్తమా.

    Devānaṃ sā piyā evaṃ, āsāvatī latuttamā.

    ‘‘సతసహస్సుపాదాయ, తాహం పరిచరే ముని;

    ‘‘Satasahassupādāya, tāhaṃ paricare muni;

    సాయం పాతం నమస్సామి, దేవా ఆసావతిం యథా.

    Sāyaṃ pātaṃ namassāmi, devā āsāvatiṃ yathā.

    ‘‘అవఞ్ఝా పారిచరియా, అమోఘా చ నమస్సనా;

    ‘‘Avañjhā pāricariyā, amoghā ca namassanā;

    దూరాగతమ్పి మం సన్తం, ఖణోయం న విరాధయి.

    Dūrāgatampi maṃ santaṃ, khaṇoyaṃ na virādhayi.

    ‘‘పటిసన్ధిం న పస్సామి, విచినన్తో భవే అహం;

    ‘‘Paṭisandhiṃ na passāmi, vicinanto bhave ahaṃ;

    నిరూపధి విప్పముత్తో, ఉపసన్తో చరామహం.

    Nirūpadhi vippamutto, upasanto carāmahaṃ.

    ‘‘యథాపి పదుమం నామ, సూరియరంసేన పుప్ఫతి;

    ‘‘Yathāpi padumaṃ nāma, sūriyaraṃsena pupphati;

    తథేవాహం మహావీర, బుద్ధరంసేన పుప్ఫితో.

    Tathevāhaṃ mahāvīra, buddharaṃsena pupphito.

    ‘‘యథా బలాకయోనిమ్హి, న విజ్జతి పుమో సదా;

    ‘‘Yathā balākayonimhi, na vijjati pumo sadā;

    మేఘేసు గజ్జమానేసు, గబ్భం గణ్హన్తి తా సదా.

    Meghesu gajjamānesu, gabbhaṃ gaṇhanti tā sadā.

    ‘‘చిరమ్పి గబ్భం ధారేన్తి, యావ మేఘో న గజ్జతి;

    ‘‘Cirampi gabbhaṃ dhārenti, yāva megho na gajjati;

    భారతో పరిముచ్చన్తి, యదా మేఘో పవస్సతి.

    Bhārato parimuccanti, yadā megho pavassati.

    ‘‘పదుముత్తరబుద్ధస్స, ధమ్మమేఘేన గజ్జతో;

    ‘‘Padumuttarabuddhassa, dhammameghena gajjato;

    సద్దేన ధమ్మమేఘస్స, ధమ్మగబ్భం అగణ్హహం.

    Saddena dhammameghassa, dhammagabbhaṃ agaṇhahaṃ.

    ‘‘సతసహస్సుపాదాయ, పుఞ్ఞగబ్భం ధరేమహం;

    ‘‘Satasahassupādāya, puññagabbhaṃ dharemahaṃ;

    నప్పముచ్చామి భారతో, ధమ్మమేఘో న గజ్జతి.

    Nappamuccāmi bhārato, dhammamegho na gajjati.

    ‘‘యదా తువం సక్యముని, రమ్మే కపిలవత్థవే;

    ‘‘Yadā tuvaṃ sakyamuni, ramme kapilavatthave;

    గజ్జసి ధమ్మమేఘేన, భారతో పరిముచ్చహం.

    Gajjasi dhammameghena, bhārato parimuccahaṃ.

    ‘‘సుఞ్ఞతం అనిమిత్తఞ్చ, తథాప్పణిహితమ్పి చ;

    ‘‘Suññataṃ animittañca, tathāppaṇihitampi ca;

    చతురో చ ఫలే సబ్బే, ధమ్మేవం విజనయిం అహం.

    Caturo ca phale sabbe, dhammevaṃ vijanayiṃ ahaṃ.

    ‘‘అపరిమేయ్యుపాదాయ, పత్థేమి తవ సాసనం;

    ‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;

    సో మే అత్థో అనుప్పత్తో, సన్తిపదమనుత్తరం.

    So me attho anuppatto, santipadamanuttaraṃ.

    ‘‘వినయే పారమిం పత్తో, యథాపి పాఠికో ఇసి;

    ‘‘Vinaye pāramiṃ patto, yathāpi pāṭhiko isi;

    న మే సమసమో అత్థి, ధారేమి సాసనం అహం.

    Na me samasamo atthi, dhāremi sāsanaṃ ahaṃ.

    ‘‘వినయే ఖన్ధకే చాపి, తికచ్ఛేదే చ పఞ్చకే;

    ‘‘Vinaye khandhake cāpi, tikacchede ca pañcake;

    ఏత్థ మే విమతి నత్థి, అక్ఖరే బ్యఞ్జనేపి వా.

    Ettha me vimati natthi, akkhare byañjanepi vā.

    ‘‘నిగ్గహే పటికమ్మే చ, ఠానాఠానే చ కోవిదో;

    ‘‘Niggahe paṭikamme ca, ṭhānāṭhāne ca kovido;

    ఓసారణే వుట్ఠాపనే, సబ్బత్థ పారమిం గతో.

    Osāraṇe vuṭṭhāpane, sabbattha pāramiṃ gato.

    ‘‘వినయే ఖన్ధకే వాపి, నిక్ఖిపిత్వా పదం అహం;

    ‘‘Vinaye khandhake vāpi, nikkhipitvā padaṃ ahaṃ;

    ఉభతో వినివేఠేత్వా, రసతో ఓసరేయ్యహం.

    Ubhato viniveṭhetvā, rasato osareyyahaṃ.

    ‘‘నిరుత్తియా సుకుసలో, అత్థానత్థే చ కోవిదో;

    ‘‘Niruttiyā sukusalo, atthānatthe ca kovido;

    అనఞ్ఞాతం మయా నత్థి, ఏకగ్గో సత్థు సాసనే.

    Anaññātaṃ mayā natthi, ekaggo satthu sāsane.

    ‘‘రూపదక్ఖో అహం అజ్జ, సక్యపుత్తస్స సాసనే;

    ‘‘Rūpadakkho ahaṃ ajja, sakyaputtassa sāsane;

    కఙ్ఖం సబ్బం వినోదేమి, ఛిన్దామి సబ్బసంసయం.

    Kaṅkhaṃ sabbaṃ vinodemi, chindāmi sabbasaṃsayaṃ.

    ‘‘పదం అనుపదఞ్చాపి, అక్ఖరఞ్చాపి బ్యఞ్జనం;

    ‘‘Padaṃ anupadañcāpi, akkharañcāpi byañjanaṃ;

    నిదానే పరియోసానే, సబ్బత్థ కోవిదో అహం.

    Nidāne pariyosāne, sabbattha kovido ahaṃ.

    ‘‘యథాపి రాజా బలవా, నిగ్గణ్హిత్వా పరన్తపే;

    ‘‘Yathāpi rājā balavā, niggaṇhitvā parantape;

    విజినిత్వాన సఙ్గామం, నగరం తత్థ మాపయే.

    Vijinitvāna saṅgāmaṃ, nagaraṃ tattha māpaye.

    ‘‘పాకారం పరిఖఞ్చాపి, ఏసికం ద్వారకోట్ఠకం;

    ‘‘Pākāraṃ parikhañcāpi, esikaṃ dvārakoṭṭhakaṃ;

    అట్టాలకే చ వివిధే, కారయే నగరే బహూ.

    Aṭṭālake ca vividhe, kāraye nagare bahū.

    ‘‘సిఙ్ఘాటకం చచ్చరఞ్చ, సువిభత్తన్తరాపణం;

    ‘‘Siṅghāṭakaṃ caccarañca, suvibhattantarāpaṇaṃ;

    కారయేయ్య సభం తత్థ, అత్థానత్థవినిచ్ఛయం.

    Kārayeyya sabhaṃ tattha, atthānatthavinicchayaṃ.

    ‘‘నిగ్ఘాతత్థం అమిత్తానం, ఛిద్దాఛిద్దఞ్చ జానితుం;

    ‘‘Nigghātatthaṃ amittānaṃ, chiddāchiddañca jānituṃ;

    బలకాయస్స రక్ఖాయ, సేనాపచ్చం ఠపేతి సో.

    Balakāyassa rakkhāya, senāpaccaṃ ṭhapeti so.

    ‘‘ఆరక్ఖత్థాయ భణ్డస్స, నిధానకుసలం నరం;

    ‘‘Ārakkhatthāya bhaṇḍassa, nidhānakusalaṃ naraṃ;

    మా మే భణ్డం వినస్సీతి, భణ్డరక్ఖం ఠపేతి సో.

    Mā me bhaṇḍaṃ vinassīti, bhaṇḍarakkhaṃ ṭhapeti so.

    ‘‘మమత్తో హోతి యో రఞ్ఞో, వుద్ధిం యస్స చ ఇచ్ఛతి;

    ‘‘Mamatto hoti yo rañño, vuddhiṃ yassa ca icchati;

    తస్సాధికరణం దేతి, మిత్తస్స పటిపజ్జితుం.

    Tassādhikaraṇaṃ deti, mittassa paṭipajjituṃ.

    ‘‘ఉప్పాతేసు నిమిత్తేసు, లక్ఖణేసు చ కోవిదం;

    ‘‘Uppātesu nimittesu, lakkhaṇesu ca kovidaṃ;

    అజ్ఝాయకం మన్తధరం, పోరోహిచ్చే ఠపేతి సో.

    Ajjhāyakaṃ mantadharaṃ, porohicce ṭhapeti so.

    ‘‘ఏతేహఙ్గేహి సమ్పన్నో, ఖత్తియోతి పవుచ్చతి;

    ‘‘Etehaṅgehi sampanno, khattiyoti pavuccati;

    సదా రక్ఖన్తి రాజానం, చక్కవాకోవ దుక్ఖితం.

    Sadā rakkhanti rājānaṃ, cakkavākova dukkhitaṃ.

    ‘‘తథేవ త్వం మహావీర, హతామిత్తోవ ఖత్తియో;

    ‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, hatāmittova khattiyo;

    సదేవకస్స లోకస్స, ధమ్మరాజాతి వుచ్చతి.

    Sadevakassa lokassa, dhammarājāti vuccati.

    ‘‘తిత్థియే నిహనిత్వాన, మారఞ్చాపి ససేనకం;

    ‘‘Titthiye nihanitvāna, mārañcāpi sasenakaṃ;

    తమన్ధకారం విధమిత్వా, ధమ్మనగరం అమాపయి.

    Tamandhakāraṃ vidhamitvā, dhammanagaraṃ amāpayi.

    ‘‘సీలం పాకారకం తత్థ, ఞాణం తే ద్వారకోట్ఠకం;

    ‘‘Sīlaṃ pākārakaṃ tattha, ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakaṃ;

    సద్ధా తే ఏసికా వీర, ద్వారపాలో చ సంవరో.

    Saddhā te esikā vīra, dvārapālo ca saṃvaro.

    ‘‘సతిపట్ఠానమట్టాలం, పఞ్ఞా తే చచ్చరం మునే;

    ‘‘Satipaṭṭhānamaṭṭālaṃ, paññā te caccaraṃ mune;

    ఇద్ధిపాదఞ్చ సిఙ్ఘాటం, ధమ్మవీథి సుమాపితా.

    Iddhipādañca siṅghāṭaṃ, dhammavīthi sumāpitā.

    ‘‘సుత్తన్తం అభిధమ్మఞ్చ, వినయఞ్చాపి కేవలం;

    ‘‘Suttantaṃ abhidhammañca, vinayañcāpi kevalaṃ;

    నవఙ్గం బుద్ధవచనం, ఏసా ధమ్మసభా తవ.

    Navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, esā dhammasabhā tava.

    ‘‘సుఞ్ఞతం అనిమిత్తఞ్చ, విహారఞ్చప్పణీహితం;

    ‘‘Suññataṃ animittañca, vihārañcappaṇīhitaṃ;

    ఆనేఞ్జఞ్చ నిరోధో చ, ఏసా ధమ్మకుటీ తవ.

    Āneñjañca nirodho ca, esā dhammakuṭī tava.

    ‘‘పఞ్ఞాయ అగ్గో నిక్ఖిత్తో, పటిభానే చ కోవిదో;

    ‘‘Paññāya aggo nikkhitto, paṭibhāne ca kovido;

    సారిపుత్తోతి నామేన, ధమ్మసేనాపతీ తవ.

    Sāriputtoti nāmena, dhammasenāpatī tava.

    ‘‘చుతూపపాతకుసలో , ఇద్ధియా పారమిం గతో;

    ‘‘Cutūpapātakusalo , iddhiyā pāramiṃ gato;

    కోలితో నామ నామేన, పోరోహిచ్చో తవం మునే.

    Kolito nāma nāmena, porohicco tavaṃ mune.

    ‘‘పోరాణకవంసధరో, ఉగ్గతేజో దురాసదో;

    ‘‘Porāṇakavaṃsadharo, uggatejo durāsado;

    ధుతవాదీగుణేనగ్గో, అక్ఖదస్సో తవం మునే.

    Dhutavādīguṇenaggo, akkhadasso tavaṃ mune.

    ‘‘బహుస్సుతో ధమ్మధరో, సబ్బపాఠీ చ సాసనే;

    ‘‘Bahussuto dhammadharo, sabbapāṭhī ca sāsane;

    ఆనన్దో నామ నామేన, ధమ్మారక్ఖో తవం మునే.

    Ānando nāma nāmena, dhammārakkho tavaṃ mune.

    ‘‘ఏతే సబ్బే అతిక్కమ్మ, పమేసి భగవా మమం;

    ‘‘Ete sabbe atikkamma, pamesi bhagavā mamaṃ;

    వినిచ్ఛయం మే పాదాసి, వినయే విఞ్ఞుదేసితం.

    Vinicchayaṃ me pādāsi, vinaye viññudesitaṃ.

    ‘‘యో కోచి వినయే పఞ్హం, పుచ్ఛతి బుద్ధసావకో;

    ‘‘Yo koci vinaye pañhaṃ, pucchati buddhasāvako;

    తత్థ మే చిన్తనా నత్థి, తఞ్ఞేవత్థం కథేమహం.

    Tattha me cintanā natthi, taññevatthaṃ kathemahaṃ.

    ‘‘యావతా బుద్ధఖేత్తమ్హి, ఠపేత్వా తం మహాముని;

    ‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvā taṃ mahāmuni;

    వినయే మాదిసో నత్థి, కుతో భియ్యో భవిస్సతి.

    Vinaye mādiso natthi, kuto bhiyyo bhavissati.

    ‘‘భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఏవం గజ్జతి గోతమో;

    ‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, evaṃ gajjati gotamo;

    ఉపాలిస్స సమో నత్థి, వినయే ఖన్ధకేసు చ.

    Upālissa samo natthi, vinaye khandhakesu ca.

    ‘‘యావతా బుద్ధభణితం, నవఙ్గం సత్థుసాసనం;

    ‘‘Yāvatā buddhabhaṇitaṃ, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;

    వినయోగధం తం సబ్బం, వినయమూలపస్సినో.

    Vinayogadhaṃ taṃ sabbaṃ, vinayamūlapassino.

    ‘‘మమ కమ్మం సరిత్వాన, గోతమో సక్యపుఙ్గవో;

    ‘‘Mama kammaṃ saritvāna, gotamo sakyapuṅgavo;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వా, ఏతదగ్గే ఠపేసి మం.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘సతసహస్సుపాదాయ, ఇమం ఠానం అపత్థయిం;

    ‘‘Satasahassupādāya, imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ;

    సో మే అత్థో అనుప్పత్తో, వినయే పారమిం గతో.

    So me attho anuppatto, vinaye pāramiṃ gato.

    ‘‘సక్యానం నన్దిజననో, కప్పకో ఆసహం పురే;

    ‘‘Sakyānaṃ nandijanano, kappako āsahaṃ pure;

    విజహిత్వాన తం జాతిం, పుత్తో జాతో మహేసినో.

    Vijahitvāna taṃ jātiṃ, putto jāto mahesino.

    ‘‘ఇతో దుతియకే కప్పే, అఞ్జసో నామ ఖత్తియో;

    ‘‘Ito dutiyake kappe, añjaso nāma khattiyo;

    అనన్తతేజో అమితయసో, భూమిపాలో మహద్ధనో.

    Anantatejo amitayaso, bhūmipālo mahaddhano.

    ‘‘తస్స రఞ్ఞో అహం పుత్తో, చన్దనో నామ ఖత్తియో;

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, candano nāma khattiyo;

    జాతిమదేనుపత్థద్ధో, యసభోగమదేన చ.

    Jātimadenupatthaddho, yasabhogamadena ca.

    ‘‘నాగసతసహస్సాని, సబ్బాలఙ్కారభూసితా;

    ‘‘Nāgasatasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;

    తిధాపభిన్నా మాతఙ్గా, పరివారేన్తి మం సదా.

    Tidhāpabhinnā mātaṅgā, parivārenti maṃ sadā.

    ‘‘సబలేహి పరేతోహం, ఉయ్యానం గన్తుకామకో;

    ‘‘Sabalehi paretohaṃ, uyyānaṃ gantukāmako;

    ఆరుయ్హ సిరికం నాగం, నగరా నిక్ఖమిం తదా.

    Āruyha sirikaṃ nāgaṃ, nagarā nikkhamiṃ tadā.

    ‘‘చరణేన చ సమ్పన్నో, గుత్తద్వారో సుసంవుతో;

    ‘‘Caraṇena ca sampanno, guttadvāro susaṃvuto;

    దేవలో నామ సమ్బుద్ధో, ఆగచ్ఛి పురతో మమ.

    Devalo nāma sambuddho, āgacchi purato mama.

    ‘‘పేసేత్వా సిరికం నాగం, బుద్ధం ఆసాదయిం తదా;

    ‘‘Pesetvā sirikaṃ nāgaṃ, buddhaṃ āsādayiṃ tadā;

    తతో సఞ్జాతకోపో సో, నాగో నుద్ధరతే పదం.

    Tato sañjātakopo so, nāgo nuddharate padaṃ.

    ‘‘నాగం రుణ్ణమనం దిస్వా, బుద్ధే కోధం అకాసహం;

    ‘‘Nāgaṃ ruṇṇamanaṃ disvā, buddhe kodhaṃ akāsahaṃ;

    విహేసయిత్వా సమ్బుద్ధం, ఉయ్యానం అగమాసహం.

    Vihesayitvā sambuddhaṃ, uyyānaṃ agamāsahaṃ.

    ‘‘సాతం తత్థ న విన్దామి, సిరో పజ్జలితో యథా;

    ‘‘Sātaṃ tattha na vindāmi, siro pajjalito yathā;

    పరిళాహేన డయ్హామి, మచ్ఛోవ బళిసాదకో.

    Pariḷāhena ḍayhāmi, macchova baḷisādako.

    ‘‘ససాగరన్తా పథవీ, ఆదిత్తా వియ హోతి మే;

    ‘‘Sasāgarantā pathavī, ādittā viya hoti me;

    పితు సన్తికుపాగమ్మ, ఇదం వచనమబ్రవిం.

    Pitu santikupāgamma, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘ఆసీవిసంవ కుపితం, అగ్గిక్ఖన్ధంవ ఆగతం;

    ‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, aggikkhandhaṃva āgataṃ;

    మత్తంవ కుఞ్జరం దన్తిం, యం సయమ్భుమసాదయిం.

    Mattaṃva kuñjaraṃ dantiṃ, yaṃ sayambhumasādayiṃ.

    ‘‘ఆసాదితో మయా బుద్ధో, ఘోరో ఉగ్గతపో జినో;

    ‘‘Āsādito mayā buddho, ghoro uggatapo jino;

    పురా సబ్బే వినస్సామ, ఖమాపేస్సామ తం మునిం.

    Purā sabbe vinassāma, khamāpessāma taṃ muniṃ.

    ‘‘నో చే తం నిజ్ఝాపేస్సామ, అత్తదన్తం సమాహితం;

    ‘‘No ce taṃ nijjhāpessāma, attadantaṃ samāhitaṃ;

    ఓరేన సత్తదివసా, రట్ఠం మే విధమిస్సతి.

    Orena sattadivasā, raṭṭhaṃ me vidhamissati.

    ‘‘సుమేఖలో కోసియో చ, సిగ్గవో చాపి సత్తకో;

    ‘‘Sumekhalo kosiyo ca, siggavo cāpi sattako;

    ఆసాదయిత్వా ఇసయో, దుగ్గతా తే సరట్ఠకా.

    Āsādayitvā isayo, duggatā te saraṭṭhakā.

    ‘‘యదా కుప్పన్తి ఇసయో, సఞ్ఞతా బ్రహ్మచారినో;

    ‘‘Yadā kuppanti isayo, saññatā brahmacārino;

    సదేవకం వినాసేన్తి, ససాగరం సపబ్బతం.

    Sadevakaṃ vināsenti, sasāgaraṃ sapabbataṃ.

    ‘‘తియోజనసహస్సమ్హి, పురిసే సన్నిపాతయిం;

    ‘‘Tiyojanasahassamhi, purise sannipātayiṃ;

    అచ్చయం దేసనత్థాయ, సయమ్భుం ఉపసఙ్కమిం.

    Accayaṃ desanatthāya, sayambhuṃ upasaṅkamiṃ.

    ‘‘అల్లవత్థా అల్లసిరా, సబ్బేవ పఞ్జలీకతా;

    ‘‘Allavatthā allasirā, sabbeva pañjalīkatā;

    బుద్ధస్స పాదే నిపతిత్వా, ఇదం వచనమబ్రవుం.

    Buddhassa pāde nipatitvā, idaṃ vacanamabravuṃ.

    ‘‘ఖమస్సు త్వం మహావీర, అభియాచతి తం జనో;

    ‘‘Khamassu tvaṃ mahāvīra, abhiyācati taṃ jano;

    పరిళాహం వినోదేహి, మా నో రట్ఠం వినాసయ.

    Pariḷāhaṃ vinodehi, mā no raṭṭhaṃ vināsaya.

    ‘‘సదేవమానుసా సబ్బే, సదానవా సరక్ఖసా;

    ‘‘Sadevamānusā sabbe, sadānavā sarakkhasā;

    అయోమయేన కూటేన, సిరం భిన్దేయ్యు మే సదా.

    Ayomayena kūṭena, siraṃ bhindeyyu me sadā.

    ‘‘దకే అగ్గి న సణ్ఠాతి, బీజం సేలే న రూహతి;

    ‘‘Dake aggi na saṇṭhāti, bījaṃ sele na rūhati;

    అగదే కిమి న సణ్ఠాతి, కోపో బుద్ధే న జాయతి.

    Agade kimi na saṇṭhāti, kopo buddhe na jāyati.

    ‘‘యథా చ భూమి అచలా, అప్పమేయ్యో చ సాగరో;

    ‘‘Yathā ca bhūmi acalā, appameyyo ca sāgaro;

    అనన్తకో చ ఆకాసో, ఏవం బుద్ధా అఖోభియా.

    Anantako ca ākāso, evaṃ buddhā akhobhiyā.

    ‘‘సదా ఖన్తా మహావీరా, ఖమితా చ తపస్సినో;

    ‘‘Sadā khantā mahāvīrā, khamitā ca tapassino;

    ఖన్తానం ఖమితానఞ్చ, గమనం తం న విజ్జతి.

    Khantānaṃ khamitānañca, gamanaṃ taṃ na vijjati.

    ‘‘ఇదం వత్వాన సమ్బుద్ధో, పరిళాహం వినోదయం;

    ‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, pariḷāhaṃ vinodayaṃ;

    మహాజనస్స పురతో, నభం అబ్భుగ్గమీ తదా.

    Mahājanassa purato, nabhaṃ abbhuggamī tadā.

    ‘‘తేన కమ్మేనహం వీర, హీనత్తం అజ్ఝుపాగతో;

    ‘‘Tena kammenahaṃ vīra, hīnattaṃ ajjhupāgato;

    సమతిక్కమ్మ తం జాతిం, పావిసిం అభయం పురం.

    Samatikkamma taṃ jātiṃ, pāvisiṃ abhayaṃ puraṃ.

    ‘‘తదాపి మం మహావీర, డయ్హమానం సుసణ్ఠితం;

    ‘‘Tadāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ susaṇṭhitaṃ;

    పరిళాహం వినోదేసి, సయమ్భుఞ్చ ఖమాపయిం.

    Pariḷāhaṃ vinodesi, sayambhuñca khamāpayiṃ.

    ‘‘అజ్జాపి మం మహావీర, డయ్హమానం తిహగ్గిభి;

    ‘‘Ajjāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ tihaggibhi;

    నిబ్బాపేసి తయో అగ్గీ, సీతిభావఞ్చ పాపయిం.

    Nibbāpesi tayo aggī, sītibhāvañca pāpayiṃ.

    ‘‘యేసం సోతావధానత్థి, సుణాథ మమ భాసతో;

    ‘‘Yesaṃ sotāvadhānatthi, suṇātha mama bhāsato;

    అత్థం తుయ్హం పవక్ఖామి, యథా దిట్ఠం పదం మమ.

    Atthaṃ tuyhaṃ pavakkhāmi, yathā diṭṭhaṃ padaṃ mama.

    ‘‘సయమ్భుం తం విమానేత్వా, సన్తచిత్తం సమాహితం;

    ‘‘Sayambhuṃ taṃ vimānetvā, santacittaṃ samāhitaṃ;

    తేన కమ్మేనహం అజ్జ, జాతోమ్హి నీచయోనియం.

    Tena kammenahaṃ ajja, jātomhi nīcayoniyaṃ.

    ‘‘మా వో ఖణం విరాధేథ, ఖణాతీతా హి సోచరే;

    ‘‘Mā vo khaṇaṃ virādhetha, khaṇātītā hi socare;

    సదత్థే వాయమేయ్యాథ, ఖణో వో పటిపాదితో.

    Sadatthe vāyameyyātha, khaṇo vo paṭipādito.

    ‘‘ఏకచ్చానఞ్చ వమనం, ఏకచ్చానం విరేచనం;

    ‘‘Ekaccānañca vamanaṃ, ekaccānaṃ virecanaṃ;

    విసం హలాహలం ఏకే, ఏకచ్చానఞ్చ ఓసధం.

    Visaṃ halāhalaṃ eke, ekaccānañca osadhaṃ.

    ‘‘వమనం పటిపన్నానం, ఫలట్ఠానం విరేచనం;

    ‘‘Vamanaṃ paṭipannānaṃ, phalaṭṭhānaṃ virecanaṃ;

    ఓసధం ఫలలాభీనం, పుఞ్ఞక్ఖేత్తం గవేసినం.

    Osadhaṃ phalalābhīnaṃ, puññakkhettaṃ gavesinaṃ.

    ‘‘సాసనేన విరుద్ధానం, విసం హలాహలం యథా;

    ‘‘Sāsanena viruddhānaṃ, visaṃ halāhalaṃ yathā;

    ఆసీవిసో దిట్ఠవిసో, ఏవం ఝాపేతి తం నరం.

    Āsīviso diṭṭhaviso, evaṃ jhāpeti taṃ naraṃ.

    ‘‘సకిం పీతం హలాహలం, ఉపరున్ధతి జీవితం;

    ‘‘Sakiṃ pītaṃ halāhalaṃ, uparundhati jīvitaṃ;

    సాసనేన విరుజ్ఝిత్వా, కప్పకోటిమ్హి డయ్హతి.

    Sāsanena virujjhitvā, kappakoṭimhi ḍayhati.

    ‘‘ఖన్తియా అవిహింసాయ, మేత్తచిత్తవతాయ చ;

    ‘‘Khantiyā avihiṃsāya, mettacittavatāya ca;

    సదేవకం సో తారేతి, తస్మా తే అవిరాధియా.

    Sadevakaṃ so tāreti, tasmā te avirādhiyā.

    ‘‘లాభాలాభే న సజ్జన్తి, సమ్మాననవిమాననే;

    ‘‘Lābhālābhe na sajjanti, sammānanavimānane;

    పథవీసదిసా బుద్ధా, తస్మా తే న విరాధియా.

    Pathavīsadisā buddhā, tasmā te na virādhiyā.

    ‘‘దేవదత్తే చ వధకే, చోరే అఙ్గులిమాలకే;

    ‘‘Devadatte ca vadhake, core aṅgulimālake;

    రాహులే ధనపాలే చ, సబ్బేసం సమకో ముని.

    Rāhule dhanapāle ca, sabbesaṃ samako muni.

    ‘‘ఏతేసం పటిఘో నత్థి, రాగోమేసం న విజ్జతి;

    ‘‘Etesaṃ paṭigho natthi, rāgomesaṃ na vijjati;

    సబ్బేసం సమకో బుద్ధో, వధకస్సోరసస్స చ.

    Sabbesaṃ samako buddho, vadhakassorasassa ca.

    ‘‘పన్థే దిస్వాన కాసావం, ఛడ్డితం మీళ్హమక్ఖితం;

    ‘‘Panthe disvāna kāsāvaṃ, chaḍḍitaṃ mīḷhamakkhitaṃ;

    సిరస్మిం అఞ్జలిం కత్వా, వన్దితబ్బం ఇసిద్ధజం.

    Sirasmiṃ añjaliṃ katvā, vanditabbaṃ isiddhajaṃ.

    ‘‘అబ్భతీతా చ యే బుద్ధా, వత్తమానా అనాగతా;

    ‘‘Abbhatītā ca ye buddhā, vattamānā anāgatā;

    ధజేనానేన సుజ్ఝన్తి, తస్మా ఏతే నమస్సియా.

    Dhajenānena sujjhanti, tasmā ete namassiyā.

    ‘‘సత్థుకప్పం సువినయం, ధారేమి హదయేనహం;

    ‘‘Satthukappaṃ suvinayaṃ, dhāremi hadayenahaṃ;

    నమస్సమానో వినయం, విహరిస్సామి సబ్బదా.

    Namassamāno vinayaṃ, viharissāmi sabbadā.

    ‘‘వినయో ఆసయో మయ్హం, వినయో ఠానచఙ్కమం;

    ‘‘Vinayo āsayo mayhaṃ, vinayo ṭhānacaṅkamaṃ;

    కప్పేమి వినయే వాసం, వినయో మమ గోచరో.

    Kappemi vinaye vāsaṃ, vinayo mama gocaro.

    ‘‘వినయే పారమిప్పత్తో, సమథే చాపి కోవిదో;

    ‘‘Vinaye pāramippatto, samathe cāpi kovido;

    ఉపాలి తం మహావీర, పాదే వన్దతి సత్థునో.

    Upāli taṃ mahāvīra, pāde vandati satthuno.

    ‘‘సో అహం విచరిస్సామి, గామా గామం పురా పురం;

    ‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;

    నమస్సమానో సమ్బుద్ధం, ధమ్మస్స చ సుధమ్మతం.

    Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammataṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    తత్థ హి నం సత్థా సయమేవ సకలం వినయపిటకం ఉగ్గణ్హాపేసి. సో అపరభాగే భారుకచ్ఛకవత్థుం (పారా॰ ౭౮) అజ్జుకవత్థుం (పారా॰ ౧౫౮) కుమారకస్సపవత్థున్తి ఇమాని తీణి వత్థూని వినిచ్ఛయి. సత్థా ఏకేకస్మిం వినిచ్ఛితే సాధుకారం దత్వా తయోపి వినిచ్ఛయే అట్ఠుప్పత్తిం కత్వా థేరం వినయధరానం అగ్గట్ఠానే ఠపేసి. సో అపరభాగే ఏకస్మిం ఉపోసథదివసే పాతిమోక్ఖుద్దేససమయే భిక్ఖూ ఓవదన్తో –

    Tattha hi naṃ satthā sayameva sakalaṃ vinayapiṭakaṃ uggaṇhāpesi. So aparabhāge bhārukacchakavatthuṃ (pārā. 78) ajjukavatthuṃ (pārā. 158) kumārakassapavatthunti imāni tīṇi vatthūni vinicchayi. Satthā ekekasmiṃ vinicchite sādhukāraṃ datvā tayopi vinicchaye aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparabhāge ekasmiṃ uposathadivase pātimokkhuddesasamaye bhikkhū ovadanto –

    ౨౪౯.

    249.

    ‘‘సద్ధాయ అభినిక్ఖమ్మ, నవపబ్బజితో నవో;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    మిత్తే భజేయ్య కల్యాణే, సుద్ధాజీవే అతన్దితే.

    Mitte bhajeyya kalyāṇe, suddhājīve atandite.

    ౨౫౦.

    250.

    ‘‘సద్ధాయ అభినిక్ఖమ్మ, నవపబ్బజితో నవో;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    సఙ్ఘస్మిం విహరం భిక్ఖు, సిక్ఖేథ వినయం బుధో.

    Saṅghasmiṃ viharaṃ bhikkhu, sikkhetha vinayaṃ budho.

    ౨౫౧.

    251.

    ‘‘సద్ధాయ అభినిక్ఖమ్మ, నవపబ్బజితో నవో;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    కప్పాకప్పేసు కుసలో, చరేయ్య అపురక్ఖతో’’తి. – తిస్సో గాథా అభాసి;

    Kappākappesu kusalo, careyya apurakkhato’’ti. – tisso gāthā abhāsi;

    తత్థ సద్ధాయాతి సద్ధానిమిత్తం, న జీవికత్థన్తి అత్థో. సద్ధాయాతి వా కమ్మఫలాని రతనత్తయగుణఞ్చ సద్దహిత్వా. అభినిక్ఖమ్మాతి ఘరావాసతో నిక్ఖమిత్వా. నవపబ్బజితోతి నవో హుత్వా పబ్బజితో, పఠమవయే ఏవ పబ్బజితో. నవోతి సాసనే సిక్ఖాయ అభినవో దహరో. మిత్తే భజేయ్య కల్యాణే సుద్ధాజీవే అతన్దితేతి ‘‘పియో గరు భావనీయో’’తిఆదినా (అ॰ ని॰ ౭.౩౭) వుత్తలక్ఖణే కల్యాణమిత్తే, మిచ్ఛాజీవవివజ్జనేన సుద్ధాజీవే , ఆరద్ధవీరియతాయ అతన్దితే భజేయ్య ఉపసఙ్కమేయ్య, తేసం ఓవాదానుసాసనీపటిగ్గహణవసేన సేవేయ్య. సఙ్ఘస్మిం విహరన్తి సఙ్ఘే భిక్ఖుసమూహే వత్తపటివత్తపూరణవసేన విహరన్తో. సిక్ఖేథ వినయం బుధోతి బోధఞాణతాసుకుసలో హుత్వా వినయపరియత్తిం సిక్ఖేయ్య. వినయో హి సాసనస్స ఆయు, తస్మిం ఠితే సాసనం ఠితం హోతి. ‘‘బుద్ధో’’తి చ పఠన్తి, సో ఏవత్థో. కప్పాకప్పేసూతి కప్పియాకప్పియేసు కుసలో సుత్తవసేన సుత్తానులోమవసేన చ నిపుణో ఛేకో. అపురక్ఖతోతి న పురక్ఖతో తణ్హాదీహి కుతోచి పురేక్ఖారం అపచ్చాసీసన్తో హుత్వా విహరేయ్య.

    Tattha saddhāyāti saddhānimittaṃ, na jīvikatthanti attho. Saddhāyāti vā kammaphalāni ratanattayaguṇañca saddahitvā. Abhinikkhammāti gharāvāsato nikkhamitvā. Navapabbajitoti navo hutvā pabbajito, paṭhamavaye eva pabbajito. Navoti sāsane sikkhāya abhinavo daharo. Mitte bhajeyya kalyāṇe suddhājīve atanditeti ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37) vuttalakkhaṇe kalyāṇamitte, micchājīvavivajjanena suddhājīve , āraddhavīriyatāya atandite bhajeyya upasaṅkameyya, tesaṃ ovādānusāsanīpaṭiggahaṇavasena seveyya. Saṅghasmiṃ viharanti saṅghe bhikkhusamūhe vattapaṭivattapūraṇavasena viharanto. Sikkhetha vinayaṃ budhoti bodhañāṇatāsukusalo hutvā vinayapariyattiṃ sikkheyya. Vinayo hi sāsanassa āyu, tasmiṃ ṭhite sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti. ‘‘Buddho’’ti ca paṭhanti, so evattho. Kappākappesūti kappiyākappiyesu kusalo suttavasena suttānulomavasena ca nipuṇo cheko. Apurakkhatoti na purakkhato taṇhādīhi kutoci purekkhāraṃ apaccāsīsanto hutvā vihareyya.

    ఉపాలిత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Upālittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧౧. ఉపాలిత్థేరగాథా • 11. Upālittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact