Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൧൧. ഉപാലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    11. Upālittheragāthāvaṇṇanā

    സദ്ധായ അഭിനിക്ഖമ്മാതി ആയസ്മതോ ഉപാലിത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഹംസവതീനഗരേ കുലഘരേ നിബ്ബത്തോ ഏകദിവസം സത്ഥു ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും വിനയധരാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ അധികാരകമ്മം കത്വാ തം ഠാനന്തരം പത്ഥേസി. സോ യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കപ്പകഗേഹേ പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി, ഉപാലീതിസ്സ നാമം അകംസു. സോ വയപ്പത്തോ അനുരുദ്ധാദീനം ഛന്നം ഖത്തിയാനം പസാദകോ ഹുത്വാ തഥാഗതേ അനുപിയമ്ബവനേ വിഹരന്തേ പബ്ബജനത്ഥായ നിക്ഖമന്തേഹി ഛഹി ഖത്തിയേഹി സദ്ധിം നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജി. തസ്സ പബ്ബജ്ജാവിധാനം പാളിയം ആഗതമേവ (ചൂളവ॰ ൩൩൦).

    Saddhāyaabhinikkhammāti āyasmato upālittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulaghare nibbatto ekadivasaṃ satthu dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi. So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kappakagehe paṭisandhiṃ gaṇhi, upālītissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto anuruddhādīnaṃ channaṃ khattiyānaṃ pasādako hutvā tathāgate anupiyambavane viharante pabbajanatthāya nikkhamantehi chahi khattiyehi saddhiṃ nikkhamitvā pabbaji. Tassa pabbajjāvidhānaṃ pāḷiyaṃ āgatameva (cūḷava. 330).

    സോ പബ്ബജിത്വാ ഉപസമ്പന്നോ സത്ഥു സന്തികേ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ ‘‘മയ്ഹം, ഭന്തേ, അരഞ്ഞവാസം അനുജാനാഥാ’’തി ആഹ. ഭിക്ഖു തവ അരഞ്ഞേ വസന്തസ്സ ഏകമേവ ധുരം വഡ്ഢിസ്സതി, അമ്ഹാകം പന സന്തികേ വസന്തസ്സ ഗന്ഥധുരഞ്ച വിപസ്സനാധുരഞ്ച പരിപൂരേസ്സതീതി. ഥേരോ സത്ഥു വചനം സമ്പടിച്ഛിത്വാ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧.൪൪൧-൫൯൫) –

    So pabbajitvā upasampanno satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ, bhante, araññavāsaṃ anujānāthā’’ti āha. Bhikkhu tava araññe vasantassa ekameva dhuraṃ vaḍḍhissati, amhākaṃ pana santike vasantassa ganthadhurañca vipassanādhurañca paripūressatīti. Thero satthu vacanaṃ sampaṭicchitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.441-595) –

    ‘‘നഗരേ ഹംസവതിയാ, സുജാതോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ;

    ‘‘Nagare haṃsavatiyā, sujāto nāma brāhmaṇo;

    അസീതികോടിനിചയോ, പഹൂതധനധഞ്ഞവാ.

    Asītikoṭinicayo, pahūtadhanadhaññavā.

    ‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;

    ‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;

    ലക്ഖണേ ഇതിഹാസേ ച, സധമ്മേ പാരമിം ഗതോ.

    Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.

    ‘‘പരിബ്ബാജാ ഏകസിഖാ, ഗോതമാ ബുദ്ധസാവകാ;

    ‘‘Paribbājā ekasikhā, gotamā buddhasāvakā;

    ചരകാ താപസാ ചേവ, ചരന്തി മഹിയാ തദാ.

    Carakā tāpasā ceva, caranti mahiyā tadā.

    ‘‘തേപി മം പരിവാരേന്തി, ബ്രാഹ്മണോ വിസ്സുതോ ഇതി;

    ‘‘Tepi maṃ parivārenti, brāhmaṇo vissuto iti;

    ബഹുജ്ജനോ മം പൂജേതി, നാഹം പൂജേമി കിഞ്ചനം.

    Bahujjano maṃ pūjeti, nāhaṃ pūjemi kiñcanaṃ.

    ‘‘പൂജാരഹം ന പസ്സാമി, മാനത്ഥദ്ധോ അഹം തദാ;

    ‘‘Pūjārahaṃ na passāmi, mānatthaddho ahaṃ tadā;

    ബുദ്ധോതി വചനം നത്ഥി, താവ നുപ്പജ്ജതേ ജിനോ.

    Buddhoti vacanaṃ natthi, tāva nuppajjate jino.

    ‘‘അച്ചയേന അഹോരത്തം, പദുമുത്തരനാമകോ;

    ‘‘Accayena ahorattaṃ, padumuttaranāmako;

    സബ്ബം തമം വിനോദേത്വാ, ലോകേ ഉപ്പജ്ജി ചക്ഖുമാ.

    Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, loke uppajji cakkhumā.

    ‘‘വിത്ഥാരികേ ബാഹുജഞ്ഞേ, പുഥുഭൂതേ ച സാസനേ;

    ‘‘Vitthārike bāhujaññe, puthubhūte ca sāsane;

    ഉപാഗമി തദാ ബുദ്ധോ, നഗരം ഹംസസവ്ഹയം.

    Upāgami tadā buddho, nagaraṃ haṃsasavhayaṃ.

    ‘‘പിതു അത്ഥായ സോ ബുദ്ധോ, ധമ്മം ദേസേസി ചക്ഖുമാ;

    ‘‘Pitu atthāya so buddho, dhammaṃ desesi cakkhumā;

    തേന കാലേന പരിസാ, സമന്താ യോജനം തദാ.

    Tena kālena parisā, samantā yojanaṃ tadā.

    ‘‘സമ്മതോ മനുജാനം സോ, സുനന്ദോ നാമ താപസോ;

    ‘‘Sammato manujānaṃ so, sunando nāma tāpaso;

    യാവതാ ബുദ്ധപരിസാ, പുപ്ഫേഹച്ഛാദയീ തദാ.

    Yāvatā buddhaparisā, pupphehacchādayī tadā.

    ‘‘ചതുസച്ചം പകാസേന്തേ, സേട്ഠേ ച പുപ്ഫമണ്ഡപേ;

    ‘‘Catusaccaṃ pakāsente, seṭṭhe ca pupphamaṇḍape;

    കോടിസതസഹസ്സാനം, ധമ്മാഭിസമയോ അഹു.

    Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.

    ‘‘സത്തരത്തിന്ദിവം ബുദ്ധോ, വസ്സേത്വാ ധമ്മവുട്ഠിയോ;

    ‘‘Sattarattindivaṃ buddho, vassetvā dhammavuṭṭhiyo;

    അട്ഠമേ ദിവസേ പത്തേ, സുനന്ദം കിത്തയീ ജിനോ.

    Aṭṭhame divase patte, sunandaṃ kittayī jino.

    ‘‘ദേവലോകേ മനുസ്സേ വാ, സംസരന്തോ അയം ഭവേ;

    ‘‘Devaloke manusse vā, saṃsaranto ayaṃ bhave;

    സബ്ബേസം പവരോ ഹുത്വാ, ഭവേസു സംസരിസ്സതി.

    Sabbesaṃ pavaro hutvā, bhavesu saṃsarissati.

    ‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    മന്താണിപുത്തോ പുണ്ണോതി, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Mantāṇiputto puṇṇoti, hessati satthu sāvako.

    ‘‘ഏവം കിത്തയി സമ്ബുദ്ധോ, സുനന്ദം താപസം തദാ;

    ‘‘Evaṃ kittayi sambuddho, sunandaṃ tāpasaṃ tadā;

    ഹാസയന്തോ ജനം സബ്ബം, ദസ്സയന്തോ സകം ബലം.

    Hāsayanto janaṃ sabbaṃ, dassayanto sakaṃ balaṃ.

    ‘‘കതഞ്ജലീ നമസ്സന്തി, സുനന്ദം താപസം ജനാ;

    ‘‘Katañjalī namassanti, sunandaṃ tāpasaṃ janā;

    ബുദ്ധേ കാരം കരിത്വാന, സോധേസി ഗതിമത്തനോ.

    Buddhe kāraṃ karitvāna, sodhesi gatimattano.

    ‘‘തത്ഥ മേ അഹു സങ്കപ്പോ, സുത്വാന മുനിനോ വചം;

    ‘‘Tattha me ahu saṅkappo, sutvāna munino vacaṃ;

    അഹമ്പി കാരം കസ്സാമി, യഥാ പസ്സാമി ഗോതമം.

    Ahampi kāraṃ kassāmi, yathā passāmi gotamaṃ.

    ‘‘ഏവാഹം ചിന്തയിത്വാന, കിരിയം ചിന്തയിം മമ;

    ‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, kiriyaṃ cintayiṃ mama;

    ക്യാഹം കമ്മം ആചരാമി, പുഞ്ഞക്ഖേത്തേ അനുത്തരേ.

    Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmi, puññakkhette anuttare.

    ‘‘അയഞ്ച പാഠികോ ഭിക്ഖു, സബ്ബപാഠിസ്സ സാസനേ;

    ‘‘Ayañca pāṭhiko bhikkhu, sabbapāṭhissa sāsane;

    വിനയേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, തം ഠാനം പത്ഥയേ അഹം.

    Vinaye agganikkhitto, taṃ ṭhānaṃ patthaye ahaṃ.

    ‘‘ഇദം മേ അമിതം ഭോഗം, അക്ഖോഭം സാഗരൂപമം;

    ‘‘Idaṃ me amitaṃ bhogaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpamaṃ;

    തേന ഭോഗേന ബുദ്ധസ്സ, ആരാമം മാപയേ അഹം.

    Tena bhogena buddhassa, ārāmaṃ māpaye ahaṃ.

    ‘‘സോഭനം നാമ ആരാമം, നഗരസ്സ പുരത്ഥതോ;

    ‘‘Sobhanaṃ nāma ārāmaṃ, nagarassa puratthato;

    കിണിത്വാ സതസഹസ്സേന, സങ്ഘാരാമം അമാപയിം.

    Kiṇitvā satasahassena, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.

    ‘‘കൂടാഗാരേ ച പാസാദേ, മണ്ഡപേ ഹമ്മിയേ ഗുഹാ;

    ‘‘Kūṭāgāre ca pāsāde, maṇḍape hammiye guhā;

    ചങ്കമേ സുകതേ കത്വാ, സങ്ഘാരാമം അമാപയിം.

    Caṅkame sukate katvā, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.

    ‘‘ജന്താഘരം അഗ്ഗിസാലം, അഥോ ഉദകമാളകം;

    ‘‘Jantāgharaṃ aggisālaṃ, atho udakamāḷakaṃ;

    ന്ഹാനഘരം മാപയിത്വാ, ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സദാസഹം.

    Nhānagharaṃ māpayitvā, bhikkhusaṅghassadāsahaṃ.

    ‘‘ആസന്ദിയോ പീഠകേ ച, പരിഭോഗേ ച ഭാജനേ;

    ‘‘Āsandiyo pīṭhake ca, paribhoge ca bhājane;

    ആരാമികഞ്ച ഭേസജ്ജം, സബ്ബമേതം അദാസഹം.

    Ārāmikañca bhesajjaṃ, sabbametaṃ adāsahaṃ.

    ‘‘ആരക്ഖം പട്ഠപേത്വാന, പാകാരം കാരയിം ദള്ഹം;

    ‘‘Ārakkhaṃ paṭṭhapetvāna, pākāraṃ kārayiṃ daḷhaṃ;

    മാ നം കോചി വിഹേഠേസി, സന്തചിത്താന താദിനം.

    Mā naṃ koci viheṭhesi, santacittāna tādinaṃ.

    ‘‘സതസഹസ്സേനാവാസം, സങ്ഘാരാമേ അമാപയിം;

    ‘‘Satasahassenāvāsaṃ, saṅghārāme amāpayiṃ;

    വേപുല്ലം തം മാപയിത്വാ, സമ്ബുദ്ധം ഉപനാമയിം.

    Vepullaṃ taṃ māpayitvā, sambuddhaṃ upanāmayiṃ.

    ‘‘നിട്ഠാപിതോ മയാരാമോ, സമ്പടിച്ഛ തുവം മുനി;

    ‘‘Niṭṭhāpito mayārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni;

    നിയ്യാദേസ്സാമി തം വീര, അധിവാസേഹി ചക്ഖുമ.

    Niyyādessāmi taṃ vīra, adhivāsehi cakkhuma.

    ‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    മമ സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, അധിവാസേസി നായകോ.

    Mama saṅkappamaññāya, adhivāsesi nāyako.

    ‘‘അധിവാസനമഞ്ഞായ, സബ്ബഞ്ഞുസ്സ മഹേസിനോ;

    ‘‘Adhivāsanamaññāya, sabbaññussa mahesino;

    ഭോജനം പടിയാദേത്വാ, കാലമാരോചയിം അഹം.

    Bhojanaṃ paṭiyādetvā, kālamārocayiṃ ahaṃ.

    ‘‘ആരോചിതമ്ഹി കാലമ്ഹി, പദുമുത്തരനായകോ;

    ‘‘Ārocitamhi kālamhi, padumuttaranāyako;

    ഖീണാസവസഹസ്സേഹി, ആരാമം മേ ഉപാഗമി.

    Khīṇāsavasahassehi, ārāmaṃ me upāgami.

    ‘‘നിസിന്നം കാലമഞ്ഞായ, അന്നപാനേന തപ്പയിം;

    ‘‘Nisinnaṃ kālamaññāya, annapānena tappayiṃ;

    ഭുത്താവിം കാലമഞ്ഞായ, ഇദം വചനമബ്രവിം.

    Bhuttāviṃ kālamaññāya, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘കീതോ സതസഹസ്സേന, തത്തകേനേവ കാരിതോ;

    ‘‘Kīto satasahassena, tattakeneva kārito;

    സോഭനോ നാമ ആരാമോ, സമ്പടിച്ഛ തുവം മുനി.

    Sobhano nāma ārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni.

    ‘‘ഇമിനാരാമദാനേന , ചേതനാപണിധീഹി ച;

    ‘‘Iminārāmadānena , cetanāpaṇidhīhi ca;

    ഭവേ നിബ്ബത്തമാനോഹം, ലഭാമി മമ പത്ഥിതം.

    Bhave nibbattamānohaṃ, labhāmi mama patthitaṃ.

    ‘‘പടിഗ്ഗഹേത്വാ സമ്ബുദ്ധോ, സങ്ഘാരാമം സുമാപിതം;

    ‘‘Paṭiggahetvā sambuddho, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവി.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, idaṃ vacanamabravi.

    ‘‘യോ സോ ബുദ്ധസ്സ പാദാസി, സങ്ഘാരാമം സുമാപിതം;

    ‘‘Yo so buddhassa pādāsi, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;

    തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ഹത്ഥീ അസ്സാ രഥാ പത്തീ, സേനാ ച ചതുരങ്ഗിനീ;

    ‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;

    പരിവാരേസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘സട്ഠി തൂരസഹസ്സാനി, ഭേരിയോ സമലങ്കതാ;

    ‘‘Saṭṭhi tūrasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;

    പരിവാരേസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ഛളസീതിസഹസ്സാനി, നാരിയോ സമലങ്കതാ;

    ‘‘Chaḷasītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;

    വിചിത്തവത്ഥാഭരണാ, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ.

    Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.

    ‘‘അളാരപമ്ഹാ ഹസുലാ, സുസഞ്ഞാ തനുമജ്ഝിമാ;

    ‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;

    പരിവാരേസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.

    Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘തിംസകപ്പസഹസ്സാനി, ദേവലോകേ രമിസ്സതി;

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;

    സഹസ്സക്ഖത്തും ദേവിന്ദോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി.

    Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.

    ‘‘ദേവരാജേന പത്തബ്ബം, സബ്ബം പടിലഭിസ്സതി;

    ‘‘Devarājena pattabbaṃ, sabbaṃ paṭilabhissati;

    അനൂനഭോഗോ ഹുത്വാന, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി.

    Anūnabhogo hutvāna, devarajjaṃ karissati.

    ‘‘സഹസ്സക്ഖത്തും ചക്കവത്തീ, രാജാ രട്ഠേ ഭവിസ്സതി.

    ‘‘Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissati.

    പഥബ്യാ രജ്ജം വിപുലം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം.

    Pathabyā rajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    ഉപാലി നാമ നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Upāli nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘വിനയേ പാരമിം പത്വാ, ഠാനാഠാനേ ച കോവിദോ;

    ‘‘Vinaye pāramiṃ patvā, ṭhānāṭhāne ca kovido;

    ജിനസാസനം ധാരേന്തോ, വിഹരിസ്സതിനാസവോ.

    Jinasāsanaṃ dhārento, viharissatināsavo.

    ‘‘സബ്ബമേതം അഭിഞ്ഞായ, ഗോതമോ സക്യപുങ്ഗവോ;

    ‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസ്സതി.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘അപരിമേയ്യുപാദായ, പത്ഥേമി തവ സാസനം;

    ‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;

    സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, സബ്ബസംയോജനക്ഖയോ.

    So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.

    ‘‘യഥാ സൂലാവുതോ പോസോ, രാജദണ്ഡേന തജ്ജിതോ;

    ‘‘Yathā sūlāvuto poso, rājadaṇḍena tajjito;

    സൂലേ സാതം അവിന്ദന്തോ, പരിമുത്തിംവ ഇച്ഛതി.

    Sūle sātaṃ avindanto, parimuttiṃva icchati.

    ‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, ഭവദണ്ഡേന തജ്ജിതോ;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, bhavadaṇḍena tajjito;

    കമ്മസൂലാവുതോ സന്തോ, പിപാസാവേദനട്ടിതോ.

    Kammasūlāvuto santo, pipāsāvedanaṭṭito.

    ‘‘ഭവേ സാതം ന വിന്ദാമി, ഡയ്ഹന്തോ തീഹി അഗ്ഗിഭി;

    ‘‘Bhave sātaṃ na vindāmi, ḍayhanto tīhi aggibhi;

    പരിമുത്തിം ഗവേസാമി, യഥാപി രാജദണ്ഡിതോ.

    Parimuttiṃ gavesāmi, yathāpi rājadaṇḍito.

    ‘‘യഥാ വിസാദോ പുരിസോ, വിസേന പരിപീളിതോ;

    ‘‘Yathā visādo puriso, visena paripīḷito;

    അഗദം സോ ഗവേസേയ്യ, വിസഘാതായുപാലനം.

    Agadaṃ so gaveseyya, visaghātāyupālanaṃ.

    ‘‘ഗവേസമാനോ പസ്സേയ്യ, അഗദം വിസഘാതകം;

    ‘‘Gavesamāno passeyya, agadaṃ visaghātakaṃ;

    തം പിവിത്വാ സുഖീ അസ്സ, വിസമ്ഹാ പരിമുത്തിയാ.

    Taṃ pivitvā sukhī assa, visamhā parimuttiyā.

    ‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, യഥാ വിസഹതോ നരോ;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathā visahato naro;

    സമ്പീളിതോ അവിജ്ജായ, സദ്ധമ്മാഗദമേസഹം.

    Sampīḷito avijjāya, saddhammāgadamesahaṃ.

    ‘‘ധമ്മാഗദം ഗവേസന്തോ, അദ്ദക്ഖിം സക്യസാസനം;

    ‘‘Dhammāgadaṃ gavesanto, addakkhiṃ sakyasāsanaṃ;

    അഗ്ഗം സബ്ബോസധാനം തം, സബ്ബസല്ലവിനോദനം.

    Aggaṃ sabbosadhānaṃ taṃ, sabbasallavinodanaṃ.

    ‘‘ധമ്മോസധം പിവിത്വാന, വിസം സബ്ബം സമൂഹനിം;

    ‘‘Dhammosadhaṃ pivitvāna, visaṃ sabbaṃ samūhaniṃ;

    അജരാമരം സീതിഭാവം, നിബ്ബാനം ഫസ്സയിം അഹം.

    Ajarāmaraṃ sītibhāvaṃ, nibbānaṃ phassayiṃ ahaṃ.

    ‘‘യഥാ ഭൂതട്ടിതോ പോസോ, ഭൂതഗ്ഗാഹേന പീളിതോ;

    ‘‘Yathā bhūtaṭṭito poso, bhūtaggāhena pīḷito;

    ഭൂതവേജ്ജം ഗവേസേയ്യ, ഭൂതസ്മാ പരിമുത്തിയാ.

    Bhūtavejjaṃ gaveseyya, bhūtasmā parimuttiyā.

    ‘‘ഗവേസമാനോ പസ്സേയ്യ, ഭൂതവിജ്ജാസു കോവിദം;

    ‘‘Gavesamāno passeyya, bhūtavijjāsu kovidaṃ;

    തസ്സ സോ വിഹനേ ഭൂതം, സമൂലഞ്ച വിനാസയേ.

    Tassa so vihane bhūtaṃ, samūlañca vināsaye.

    ‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, തമഗ്ഗാഹേന പീളിതോ;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, tamaggāhena pīḷito;

    ഞാണാലോകം ഗവേസാമി, തമതോ പരിമുത്തിയാ.

    Ñāṇālokaṃ gavesāmi, tamato parimuttiyā.

    ‘‘അഥദ്ദസം സക്യമുനിം, കിലേസതമസോധനം;

    ‘‘Athaddasaṃ sakyamuniṃ, kilesatamasodhanaṃ;

    സോ മേ തമം വിനോദേസി, ഭൂതവേജ്ജോവ ഭൂതകം.

    So me tamaṃ vinodesi, bhūtavejjova bhūtakaṃ.

    ‘‘സംസാരസോതം സഞ്ഛിന്ദിം, തണ്ഹാസോതം നിവാരയിം;

    ‘‘Saṃsārasotaṃ sañchindiṃ, taṇhāsotaṃ nivārayiṃ;

    ഭവം ഉഗ്ഘാടയിം സബ്ബം, ഭൂതവേജ്ജോവ മൂലതോ.

    Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbaṃ, bhūtavejjova mūlato.

    ‘‘ഗരുളോ യഥാ ഓപതതി, പന്നഗം ഭക്ഖമത്തനോ;

    ‘‘Garuḷo yathā opatati, pannagaṃ bhakkhamattano;

    സമന്താ യോജനസതം, വിക്ഖോഭേതി മഹാസരം.

    Samantā yojanasataṃ, vikkhobheti mahāsaraṃ.

    ‘‘പന്നഗം സോ ഗഹേത്വാന, അധോസീസം വിഹേഠയം;

    ‘‘Pannagaṃ so gahetvāna, adhosīsaṃ viheṭhayaṃ;

    ആദായ സോ പക്കമതി, യേനകാമം വിഹങ്ഗമോ.

    Ādāya so pakkamati, yenakāmaṃ vihaṅgamo.

    ‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, യഥാപി ഗരുളോ ബലീ;

    ‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathāpi garuḷo balī;

    അസങ്ഖതം ഗവേസന്തോ, ദോസേ വിക്ഖാലയിം അഹം.

    Asaṅkhataṃ gavesanto, dose vikkhālayiṃ ahaṃ.

    ‘‘ദിട്ഠോ അഹം ധമ്മവരം, സന്തിപദമനുത്തരം;

    ‘‘Diṭṭho ahaṃ dhammavaraṃ, santipadamanuttaraṃ;

    ആദായ വിഹരാമേതം, ഗരുളോ പന്നഗം യഥാ.

    Ādāya viharāmetaṃ, garuḷo pannagaṃ yathā.

    ‘‘ആസാവതീ നാമ ലതാ, ജാതാ ചിത്തലതാവനേ;

    ‘‘Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;

    തസ്സാ വസ്സസഹസ്സേന, ഏകം നിബ്ബത്തതേ ഫലം.

    Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.

    ‘‘തം ദേവാ പയിരുപാസന്തി, താവദൂരഫലേ സതി;

    ‘‘Taṃ devā payirupāsanti, tāvadūraphale sati;

    ദേവാനം സാ പിയാ ഏവം, ആസാവതീ ലതുത്തമാ.

    Devānaṃ sā piyā evaṃ, āsāvatī latuttamā.

    ‘‘സതസഹസ്സുപാദായ, താഹം പരിചരേ മുനി;

    ‘‘Satasahassupādāya, tāhaṃ paricare muni;

    സായം പാതം നമസ്സാമി, ദേവാ ആസാവതിം യഥാ.

    Sāyaṃ pātaṃ namassāmi, devā āsāvatiṃ yathā.

    ‘‘അവഞ്ഝാ പാരിചരിയാ, അമോഘാ ച നമസ്സനാ;

    ‘‘Avañjhā pāricariyā, amoghā ca namassanā;

    ദൂരാഗതമ്പി മം സന്തം, ഖണോയം ന വിരാധയി.

    Dūrāgatampi maṃ santaṃ, khaṇoyaṃ na virādhayi.

    ‘‘പടിസന്ധിം ന പസ്സാമി, വിചിനന്തോ ഭവേ അഹം;

    ‘‘Paṭisandhiṃ na passāmi, vicinanto bhave ahaṃ;

    നിരൂപധി വിപ്പമുത്തോ, ഉപസന്തോ ചരാമഹം.

    Nirūpadhi vippamutto, upasanto carāmahaṃ.

    ‘‘യഥാപി പദുമം നാമ, സൂരിയരംസേന പുപ്ഫതി;

    ‘‘Yathāpi padumaṃ nāma, sūriyaraṃsena pupphati;

    തഥേവാഹം മഹാവീര, ബുദ്ധരംസേന പുപ്ഫിതോ.

    Tathevāhaṃ mahāvīra, buddharaṃsena pupphito.

    ‘‘യഥാ ബലാകയോനിമ്ഹി, ന വിജ്ജതി പുമോ സദാ;

    ‘‘Yathā balākayonimhi, na vijjati pumo sadā;

    മേഘേസു ഗജ്ജമാനേസു, ഗബ്ഭം ഗണ്ഹന്തി താ സദാ.

    Meghesu gajjamānesu, gabbhaṃ gaṇhanti tā sadā.

    ‘‘ചിരമ്പി ഗബ്ഭം ധാരേന്തി, യാവ മേഘോ ന ഗജ്ജതി;

    ‘‘Cirampi gabbhaṃ dhārenti, yāva megho na gajjati;

    ഭാരതോ പരിമുച്ചന്തി, യദാ മേഘോ പവസ്സതി.

    Bhārato parimuccanti, yadā megho pavassati.

    ‘‘പദുമുത്തരബുദ്ധസ്സ, ധമ്മമേഘേന ഗജ്ജതോ;

    ‘‘Padumuttarabuddhassa, dhammameghena gajjato;

    സദ്ദേന ധമ്മമേഘസ്സ, ധമ്മഗബ്ഭം അഗണ്ഹഹം.

    Saddena dhammameghassa, dhammagabbhaṃ agaṇhahaṃ.

    ‘‘സതസഹസ്സുപാദായ, പുഞ്ഞഗബ്ഭം ധരേമഹം;

    ‘‘Satasahassupādāya, puññagabbhaṃ dharemahaṃ;

    നപ്പമുച്ചാമി ഭാരതോ, ധമ്മമേഘോ ന ഗജ്ജതി.

    Nappamuccāmi bhārato, dhammamegho na gajjati.

    ‘‘യദാ തുവം സക്യമുനി, രമ്മേ കപിലവത്ഥവേ;

    ‘‘Yadā tuvaṃ sakyamuni, ramme kapilavatthave;

    ഗജ്ജസി ധമ്മമേഘേന, ഭാരതോ പരിമുച്ചഹം.

    Gajjasi dhammameghena, bhārato parimuccahaṃ.

    ‘‘സുഞ്ഞതം അനിമിത്തഞ്ച, തഥാപ്പണിഹിതമ്പി ച;

    ‘‘Suññataṃ animittañca, tathāppaṇihitampi ca;

    ചതുരോ ച ഫലേ സബ്ബേ, ധമ്മേവം വിജനയിം അഹം.

    Caturo ca phale sabbe, dhammevaṃ vijanayiṃ ahaṃ.

    ‘‘അപരിമേയ്യുപാദായ, പത്ഥേമി തവ സാസനം;

    ‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;

    സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, സന്തിപദമനുത്തരം.

    So me attho anuppatto, santipadamanuttaraṃ.

    ‘‘വിനയേ പാരമിം പത്തോ, യഥാപി പാഠികോ ഇസി;

    ‘‘Vinaye pāramiṃ patto, yathāpi pāṭhiko isi;

    ന മേ സമസമോ അത്ഥി, ധാരേമി സാസനം അഹം.

    Na me samasamo atthi, dhāremi sāsanaṃ ahaṃ.

    ‘‘വിനയേ ഖന്ധകേ ചാപി, തികച്ഛേദേ ച പഞ്ചകേ;

    ‘‘Vinaye khandhake cāpi, tikacchede ca pañcake;

    ഏത്ഥ മേ വിമതി നത്ഥി, അക്ഖരേ ബ്യഞ്ജനേപി വാ.

    Ettha me vimati natthi, akkhare byañjanepi vā.

    ‘‘നിഗ്ഗഹേ പടികമ്മേ ച, ഠാനാഠാനേ ച കോവിദോ;

    ‘‘Niggahe paṭikamme ca, ṭhānāṭhāne ca kovido;

    ഓസാരണേ വുട്ഠാപനേ, സബ്ബത്ഥ പാരമിം ഗതോ.

    Osāraṇe vuṭṭhāpane, sabbattha pāramiṃ gato.

    ‘‘വിനയേ ഖന്ധകേ വാപി, നിക്ഖിപിത്വാ പദം അഹം;

    ‘‘Vinaye khandhake vāpi, nikkhipitvā padaṃ ahaṃ;

    ഉഭതോ വിനിവേഠേത്വാ, രസതോ ഓസരേയ്യഹം.

    Ubhato viniveṭhetvā, rasato osareyyahaṃ.

    ‘‘നിരുത്തിയാ സുകുസലോ, അത്ഥാനത്ഥേ ച കോവിദോ;

    ‘‘Niruttiyā sukusalo, atthānatthe ca kovido;

    അനഞ്ഞാതം മയാ നത്ഥി, ഏകഗ്ഗോ സത്ഥു സാസനേ.

    Anaññātaṃ mayā natthi, ekaggo satthu sāsane.

    ‘‘രൂപദക്ഖോ അഹം അജ്ജ, സക്യപുത്തസ്സ സാസനേ;

    ‘‘Rūpadakkho ahaṃ ajja, sakyaputtassa sāsane;

    കങ്ഖം സബ്ബം വിനോദേമി, ഛിന്ദാമി സബ്ബസംസയം.

    Kaṅkhaṃ sabbaṃ vinodemi, chindāmi sabbasaṃsayaṃ.

    ‘‘പദം അനുപദഞ്ചാപി, അക്ഖരഞ്ചാപി ബ്യഞ്ജനം;

    ‘‘Padaṃ anupadañcāpi, akkharañcāpi byañjanaṃ;

    നിദാനേ പരിയോസാനേ, സബ്ബത്ഥ കോവിദോ അഹം.

    Nidāne pariyosāne, sabbattha kovido ahaṃ.

    ‘‘യഥാപി രാജാ ബലവാ, നിഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പരന്തപേ;

    ‘‘Yathāpi rājā balavā, niggaṇhitvā parantape;

    വിജിനിത്വാന സങ്ഗാമം, നഗരം തത്ഥ മാപയേ.

    Vijinitvāna saṅgāmaṃ, nagaraṃ tattha māpaye.

    ‘‘പാകാരം പരിഖഞ്ചാപി, ഏസികം ദ്വാരകോട്ഠകം;

    ‘‘Pākāraṃ parikhañcāpi, esikaṃ dvārakoṭṭhakaṃ;

    അട്ടാലകേ ച വിവിധേ, കാരയേ നഗരേ ബഹൂ.

    Aṭṭālake ca vividhe, kāraye nagare bahū.

    ‘‘സിങ്ഘാടകം ചച്ചരഞ്ച, സുവിഭത്തന്തരാപണം;

    ‘‘Siṅghāṭakaṃ caccarañca, suvibhattantarāpaṇaṃ;

    കാരയേയ്യ സഭം തത്ഥ, അത്ഥാനത്ഥവിനിച്ഛയം.

    Kārayeyya sabhaṃ tattha, atthānatthavinicchayaṃ.

    ‘‘നിഗ്ഘാതത്ഥം അമിത്താനം, ഛിദ്ദാഛിദ്ദഞ്ച ജാനിതും;

    ‘‘Nigghātatthaṃ amittānaṃ, chiddāchiddañca jānituṃ;

    ബലകായസ്സ രക്ഖായ, സേനാപച്ചം ഠപേതി സോ.

    Balakāyassa rakkhāya, senāpaccaṃ ṭhapeti so.

    ‘‘ആരക്ഖത്ഥായ ഭണ്ഡസ്സ, നിധാനകുസലം നരം;

    ‘‘Ārakkhatthāya bhaṇḍassa, nidhānakusalaṃ naraṃ;

    മാ മേ ഭണ്ഡം വിനസ്സീതി, ഭണ്ഡരക്ഖം ഠപേതി സോ.

    Mā me bhaṇḍaṃ vinassīti, bhaṇḍarakkhaṃ ṭhapeti so.

    ‘‘മമത്തോ ഹോതി യോ രഞ്ഞോ, വുദ്ധിം യസ്സ ച ഇച്ഛതി;

    ‘‘Mamatto hoti yo rañño, vuddhiṃ yassa ca icchati;

    തസ്സാധികരണം ദേതി, മിത്തസ്സ പടിപജ്ജിതും.

    Tassādhikaraṇaṃ deti, mittassa paṭipajjituṃ.

    ‘‘ഉപ്പാതേസു നിമിത്തേസു, ലക്ഖണേസു ച കോവിദം;

    ‘‘Uppātesu nimittesu, lakkhaṇesu ca kovidaṃ;

    അജ്ഝായകം മന്തധരം, പോരോഹിച്ചേ ഠപേതി സോ.

    Ajjhāyakaṃ mantadharaṃ, porohicce ṭhapeti so.

    ‘‘ഏതേഹങ്ഗേഹി സമ്പന്നോ, ഖത്തിയോതി പവുച്ചതി;

    ‘‘Etehaṅgehi sampanno, khattiyoti pavuccati;

    സദാ രക്ഖന്തി രാജാനം, ചക്കവാകോവ ദുക്ഖിതം.

    Sadā rakkhanti rājānaṃ, cakkavākova dukkhitaṃ.

    ‘‘തഥേവ ത്വം മഹാവീര, ഹതാമിത്തോവ ഖത്തിയോ;

    ‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, hatāmittova khattiyo;

    സദേവകസ്സ ലോകസ്സ, ധമ്മരാജാതി വുച്ചതി.

    Sadevakassa lokassa, dhammarājāti vuccati.

    ‘‘തിത്ഥിയേ നിഹനിത്വാന, മാരഞ്ചാപി സസേനകം;

    ‘‘Titthiye nihanitvāna, mārañcāpi sasenakaṃ;

    തമന്ധകാരം വിധമിത്വാ, ധമ്മനഗരം അമാപയി.

    Tamandhakāraṃ vidhamitvā, dhammanagaraṃ amāpayi.

    ‘‘സീലം പാകാരകം തത്ഥ, ഞാണം തേ ദ്വാരകോട്ഠകം;

    ‘‘Sīlaṃ pākārakaṃ tattha, ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakaṃ;

    സദ്ധാ തേ ഏസികാ വീര, ദ്വാരപാലോ ച സംവരോ.

    Saddhā te esikā vīra, dvārapālo ca saṃvaro.

    ‘‘സതിപട്ഠാനമട്ടാലം, പഞ്ഞാ തേ ചച്ചരം മുനേ;

    ‘‘Satipaṭṭhānamaṭṭālaṃ, paññā te caccaraṃ mune;

    ഇദ്ധിപാദഞ്ച സിങ്ഘാടം, ധമ്മവീഥി സുമാപിതാ.

    Iddhipādañca siṅghāṭaṃ, dhammavīthi sumāpitā.

    ‘‘സുത്തന്തം അഭിധമ്മഞ്ച, വിനയഞ്ചാപി കേവലം;

    ‘‘Suttantaṃ abhidhammañca, vinayañcāpi kevalaṃ;

    നവങ്ഗം ബുദ്ധവചനം, ഏസാ ധമ്മസഭാ തവ.

    Navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, esā dhammasabhā tava.

    ‘‘സുഞ്ഞതം അനിമിത്തഞ്ച, വിഹാരഞ്ചപ്പണീഹിതം;

    ‘‘Suññataṃ animittañca, vihārañcappaṇīhitaṃ;

    ആനേഞ്ജഞ്ച നിരോധോ ച, ഏസാ ധമ്മകുടീ തവ.

    Āneñjañca nirodho ca, esā dhammakuṭī tava.

    ‘‘പഞ്ഞായ അഗ്ഗോ നിക്ഖിത്തോ, പടിഭാനേ ച കോവിദോ;

    ‘‘Paññāya aggo nikkhitto, paṭibhāne ca kovido;

    സാരിപുത്തോതി നാമേന, ധമ്മസേനാപതീ തവ.

    Sāriputtoti nāmena, dhammasenāpatī tava.

    ‘‘ചുതൂപപാതകുസലോ , ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതോ;

    ‘‘Cutūpapātakusalo , iddhiyā pāramiṃ gato;

    കോലിതോ നാമ നാമേന, പോരോഹിച്ചോ തവം മുനേ.

    Kolito nāma nāmena, porohicco tavaṃ mune.

    ‘‘പോരാണകവംസധരോ, ഉഗ്ഗതേജോ ദുരാസദോ;

    ‘‘Porāṇakavaṃsadharo, uggatejo durāsado;

    ധുതവാദീഗുണേനഗ്ഗോ, അക്ഖദസ്സോ തവം മുനേ.

    Dhutavādīguṇenaggo, akkhadasso tavaṃ mune.

    ‘‘ബഹുസ്സുതോ ധമ്മധരോ, സബ്ബപാഠീ ച സാസനേ;

    ‘‘Bahussuto dhammadharo, sabbapāṭhī ca sāsane;

    ആനന്ദോ നാമ നാമേന, ധമ്മാരക്ഖോ തവം മുനേ.

    Ānando nāma nāmena, dhammārakkho tavaṃ mune.

    ‘‘ഏതേ സബ്ബേ അതിക്കമ്മ, പമേസി ഭഗവാ മമം;

    ‘‘Ete sabbe atikkamma, pamesi bhagavā mamaṃ;

    വിനിച്ഛയം മേ പാദാസി, വിനയേ വിഞ്ഞുദേസിതം.

    Vinicchayaṃ me pādāsi, vinaye viññudesitaṃ.

    ‘‘യോ കോചി വിനയേ പഞ്ഹം, പുച്ഛതി ബുദ്ധസാവകോ;

    ‘‘Yo koci vinaye pañhaṃ, pucchati buddhasāvako;

    തത്ഥ മേ ചിന്തനാ നത്ഥി, തഞ്ഞേവത്ഥം കഥേമഹം.

    Tattha me cintanā natthi, taññevatthaṃ kathemahaṃ.

    ‘‘യാവതാ ബുദ്ധഖേത്തമ്ഹി, ഠപേത്വാ തം മഹാമുനി;

    ‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvā taṃ mahāmuni;

    വിനയേ മാദിസോ നത്ഥി, കുതോ ഭിയ്യോ ഭവിസ്സതി.

    Vinaye mādiso natthi, kuto bhiyyo bhavissati.

    ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏവം ഗജ്ജതി ഗോതമോ;

    ‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, evaṃ gajjati gotamo;

    ഉപാലിസ്സ സമോ നത്ഥി, വിനയേ ഖന്ധകേസു ച.

    Upālissa samo natthi, vinaye khandhakesu ca.

    ‘‘യാവതാ ബുദ്ധഭണിതം, നവങ്ഗം സത്ഥുസാസനം;

    ‘‘Yāvatā buddhabhaṇitaṃ, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;

    വിനയോഗധം തം സബ്ബം, വിനയമൂലപസ്സിനോ.

    Vinayogadhaṃ taṃ sabbaṃ, vinayamūlapassino.

    ‘‘മമ കമ്മം സരിത്വാന, ഗോതമോ സക്യപുങ്ഗവോ;

    ‘‘Mama kammaṃ saritvāna, gotamo sakyapuṅgavo;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി മം.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘സതസഹസ്സുപാദായ, ഇമം ഠാനം അപത്ഥയിം;

    ‘‘Satasahassupādāya, imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ;

    സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, വിനയേ പാരമിം ഗതോ.

    So me attho anuppatto, vinaye pāramiṃ gato.

    ‘‘സക്യാനം നന്ദിജനനോ, കപ്പകോ ആസഹം പുരേ;

    ‘‘Sakyānaṃ nandijanano, kappako āsahaṃ pure;

    വിജഹിത്വാന തം ജാതിം, പുത്തോ ജാതോ മഹേസിനോ.

    Vijahitvāna taṃ jātiṃ, putto jāto mahesino.

    ‘‘ഇതോ ദുതിയകേ കപ്പേ, അഞ്ജസോ നാമ ഖത്തിയോ;

    ‘‘Ito dutiyake kappe, añjaso nāma khattiyo;

    അനന്തതേജോ അമിതയസോ, ഭൂമിപാലോ മഹദ്ധനോ.

    Anantatejo amitayaso, bhūmipālo mahaddhano.

    ‘‘തസ്സ രഞ്ഞോ അഹം പുത്തോ, ചന്ദനോ നാമ ഖത്തിയോ;

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, candano nāma khattiyo;

    ജാതിമദേനുപത്ഥദ്ധോ, യസഭോഗമദേന ച.

    Jātimadenupatthaddho, yasabhogamadena ca.

    ‘‘നാഗസതസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;

    ‘‘Nāgasatasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;

    തിധാപഭിന്നാ മാതങ്ഗാ, പരിവാരേന്തി മം സദാ.

    Tidhāpabhinnā mātaṅgā, parivārenti maṃ sadā.

    ‘‘സബലേഹി പരേതോഹം, ഉയ്യാനം ഗന്തുകാമകോ;

    ‘‘Sabalehi paretohaṃ, uyyānaṃ gantukāmako;

    ആരുയ്ഹ സിരികം നാഗം, നഗരാ നിക്ഖമിം തദാ.

    Āruyha sirikaṃ nāgaṃ, nagarā nikkhamiṃ tadā.

    ‘‘ചരണേന ച സമ്പന്നോ, ഗുത്തദ്വാരോ സുസംവുതോ;

    ‘‘Caraṇena ca sampanno, guttadvāro susaṃvuto;

    ദേവലോ നാമ സമ്ബുദ്ധോ, ആഗച്ഛി പുരതോ മമ.

    Devalo nāma sambuddho, āgacchi purato mama.

    ‘‘പേസേത്വാ സിരികം നാഗം, ബുദ്ധം ആസാദയിം തദാ;

    ‘‘Pesetvā sirikaṃ nāgaṃ, buddhaṃ āsādayiṃ tadā;

    തതോ സഞ്ജാതകോപോ സോ, നാഗോ നുദ്ധരതേ പദം.

    Tato sañjātakopo so, nāgo nuddharate padaṃ.

    ‘‘നാഗം രുണ്ണമനം ദിസ്വാ, ബുദ്ധേ കോധം അകാസഹം;

    ‘‘Nāgaṃ ruṇṇamanaṃ disvā, buddhe kodhaṃ akāsahaṃ;

    വിഹേസയിത്വാ സമ്ബുദ്ധം, ഉയ്യാനം അഗമാസഹം.

    Vihesayitvā sambuddhaṃ, uyyānaṃ agamāsahaṃ.

    ‘‘സാതം തത്ഥ ന വിന്ദാമി, സിരോ പജ്ജലിതോ യഥാ;

    ‘‘Sātaṃ tattha na vindāmi, siro pajjalito yathā;

    പരിളാഹേന ഡയ്ഹാമി, മച്ഛോവ ബളിസാദകോ.

    Pariḷāhena ḍayhāmi, macchova baḷisādako.

    ‘‘സസാഗരന്താ പഥവീ, ആദിത്താ വിയ ഹോതി മേ;

    ‘‘Sasāgarantā pathavī, ādittā viya hoti me;

    പിതു സന്തികുപാഗമ്മ, ഇദം വചനമബ്രവിം.

    Pitu santikupāgamma, idaṃ vacanamabraviṃ.

    ‘‘ആസീവിസംവ കുപിതം, അഗ്ഗിക്ഖന്ധംവ ആഗതം;

    ‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, aggikkhandhaṃva āgataṃ;

    മത്തംവ കുഞ്ജരം ദന്തിം, യം സയമ്ഭുമസാദയിം.

    Mattaṃva kuñjaraṃ dantiṃ, yaṃ sayambhumasādayiṃ.

    ‘‘ആസാദിതോ മയാ ബുദ്ധോ, ഘോരോ ഉഗ്ഗതപോ ജിനോ;

    ‘‘Āsādito mayā buddho, ghoro uggatapo jino;

    പുരാ സബ്ബേ വിനസ്സാമ, ഖമാപേസ്സാമ തം മുനിം.

    Purā sabbe vinassāma, khamāpessāma taṃ muniṃ.

    ‘‘നോ ചേ തം നിജ്ഝാപേസ്സാമ, അത്തദന്തം സമാഹിതം;

    ‘‘No ce taṃ nijjhāpessāma, attadantaṃ samāhitaṃ;

    ഓരേന സത്തദിവസാ, രട്ഠം മേ വിധമിസ്സതി.

    Orena sattadivasā, raṭṭhaṃ me vidhamissati.

    ‘‘സുമേഖലോ കോസിയോ ച, സിഗ്ഗവോ ചാപി സത്തകോ;

    ‘‘Sumekhalo kosiyo ca, siggavo cāpi sattako;

    ആസാദയിത്വാ ഇസയോ, ദുഗ്ഗതാ തേ സരട്ഠകാ.

    Āsādayitvā isayo, duggatā te saraṭṭhakā.

    ‘‘യദാ കുപ്പന്തി ഇസയോ, സഞ്ഞതാ ബ്രഹ്മചാരിനോ;

    ‘‘Yadā kuppanti isayo, saññatā brahmacārino;

    സദേവകം വിനാസേന്തി, സസാഗരം സപബ്ബതം.

    Sadevakaṃ vināsenti, sasāgaraṃ sapabbataṃ.

    ‘‘തിയോജനസഹസ്സമ്ഹി, പുരിസേ സന്നിപാതയിം;

    ‘‘Tiyojanasahassamhi, purise sannipātayiṃ;

    അച്ചയം ദേസനത്ഥായ, സയമ്ഭും ഉപസങ്കമിം.

    Accayaṃ desanatthāya, sayambhuṃ upasaṅkamiṃ.

    ‘‘അല്ലവത്ഥാ അല്ലസിരാ, സബ്ബേവ പഞ്ജലീകതാ;

    ‘‘Allavatthā allasirā, sabbeva pañjalīkatā;

    ബുദ്ധസ്സ പാദേ നിപതിത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവും.

    Buddhassa pāde nipatitvā, idaṃ vacanamabravuṃ.

    ‘‘ഖമസ്സു ത്വം മഹാവീര, അഭിയാചതി തം ജനോ;

    ‘‘Khamassu tvaṃ mahāvīra, abhiyācati taṃ jano;

    പരിളാഹം വിനോദേഹി, മാ നോ രട്ഠം വിനാസയ.

    Pariḷāhaṃ vinodehi, mā no raṭṭhaṃ vināsaya.

    ‘‘സദേവമാനുസാ സബ്ബേ, സദാനവാ സരക്ഖസാ;

    ‘‘Sadevamānusā sabbe, sadānavā sarakkhasā;

    അയോമയേന കൂടേന, സിരം ഭിന്ദേയ്യു മേ സദാ.

    Ayomayena kūṭena, siraṃ bhindeyyu me sadā.

    ‘‘ദകേ അഗ്ഗി ന സണ്ഠാതി, ബീജം സേലേ ന രൂഹതി;

    ‘‘Dake aggi na saṇṭhāti, bījaṃ sele na rūhati;

    അഗദേ കിമി ന സണ്ഠാതി, കോപോ ബുദ്ധേ ന ജായതി.

    Agade kimi na saṇṭhāti, kopo buddhe na jāyati.

    ‘‘യഥാ ച ഭൂമി അചലാ, അപ്പമേയ്യോ ച സാഗരോ;

    ‘‘Yathā ca bhūmi acalā, appameyyo ca sāgaro;

    അനന്തകോ ച ആകാസോ, ഏവം ബുദ്ധാ അഖോഭിയാ.

    Anantako ca ākāso, evaṃ buddhā akhobhiyā.

    ‘‘സദാ ഖന്താ മഹാവീരാ, ഖമിതാ ച തപസ്സിനോ;

    ‘‘Sadā khantā mahāvīrā, khamitā ca tapassino;

    ഖന്താനം ഖമിതാനഞ്ച, ഗമനം തം ന വിജ്ജതി.

    Khantānaṃ khamitānañca, gamanaṃ taṃ na vijjati.

    ‘‘ഇദം വത്വാന സമ്ബുദ്ധോ, പരിളാഹം വിനോദയം;

    ‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, pariḷāhaṃ vinodayaṃ;

    മഹാജനസ്സ പുരതോ, നഭം അബ്ഭുഗ്ഗമീ തദാ.

    Mahājanassa purato, nabhaṃ abbhuggamī tadā.

    ‘‘തേന കമ്മേനഹം വീര, ഹീനത്തം അജ്ഝുപാഗതോ;

    ‘‘Tena kammenahaṃ vīra, hīnattaṃ ajjhupāgato;

    സമതിക്കമ്മ തം ജാതിം, പാവിസിം അഭയം പുരം.

    Samatikkamma taṃ jātiṃ, pāvisiṃ abhayaṃ puraṃ.

    ‘‘തദാപി മം മഹാവീര, ഡയ്ഹമാനം സുസണ്ഠിതം;

    ‘‘Tadāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ susaṇṭhitaṃ;

    പരിളാഹം വിനോദേസി, സയമ്ഭുഞ്ച ഖമാപയിം.

    Pariḷāhaṃ vinodesi, sayambhuñca khamāpayiṃ.

    ‘‘അജ്ജാപി മം മഹാവീര, ഡയ്ഹമാനം തിഹഗ്ഗിഭി;

    ‘‘Ajjāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ tihaggibhi;

    നിബ്ബാപേസി തയോ അഗ്ഗീ, സീതിഭാവഞ്ച പാപയിം.

    Nibbāpesi tayo aggī, sītibhāvañca pāpayiṃ.

    ‘‘യേസം സോതാവധാനത്ഥി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ;

    ‘‘Yesaṃ sotāvadhānatthi, suṇātha mama bhāsato;

    അത്ഥം തുയ്ഹം പവക്ഖാമി, യഥാ ദിട്ഠം പദം മമ.

    Atthaṃ tuyhaṃ pavakkhāmi, yathā diṭṭhaṃ padaṃ mama.

    ‘‘സയമ്ഭും തം വിമാനേത്വാ, സന്തചിത്തം സമാഹിതം;

    ‘‘Sayambhuṃ taṃ vimānetvā, santacittaṃ samāhitaṃ;

    തേന കമ്മേനഹം അജ്ജ, ജാതോമ്ഹി നീചയോനിയം.

    Tena kammenahaṃ ajja, jātomhi nīcayoniyaṃ.

    ‘‘മാ വോ ഖണം വിരാധേഥ, ഖണാതീതാ ഹി സോചരേ;

    ‘‘Mā vo khaṇaṃ virādhetha, khaṇātītā hi socare;

    സദത്ഥേ വായമേയ്യാഥ, ഖണോ വോ പടിപാദിതോ.

    Sadatthe vāyameyyātha, khaṇo vo paṭipādito.

    ‘‘ഏകച്ചാനഞ്ച വമനം, ഏകച്ചാനം വിരേചനം;

    ‘‘Ekaccānañca vamanaṃ, ekaccānaṃ virecanaṃ;

    വിസം ഹലാഹലം ഏകേ, ഏകച്ചാനഞ്ച ഓസധം.

    Visaṃ halāhalaṃ eke, ekaccānañca osadhaṃ.

    ‘‘വമനം പടിപന്നാനം, ഫലട്ഠാനം വിരേചനം;

    ‘‘Vamanaṃ paṭipannānaṃ, phalaṭṭhānaṃ virecanaṃ;

    ഓസധം ഫലലാഭീനം, പുഞ്ഞക്ഖേത്തം ഗവേസിനം.

    Osadhaṃ phalalābhīnaṃ, puññakkhettaṃ gavesinaṃ.

    ‘‘സാസനേന വിരുദ്ധാനം, വിസം ഹലാഹലം യഥാ;

    ‘‘Sāsanena viruddhānaṃ, visaṃ halāhalaṃ yathā;

    ആസീവിസോ ദിട്ഠവിസോ, ഏവം ഝാപേതി തം നരം.

    Āsīviso diṭṭhaviso, evaṃ jhāpeti taṃ naraṃ.

    ‘‘സകിം പീതം ഹലാഹലം, ഉപരുന്ധതി ജീവിതം;

    ‘‘Sakiṃ pītaṃ halāhalaṃ, uparundhati jīvitaṃ;

    സാസനേന വിരുജ്ഝിത്വാ, കപ്പകോടിമ്ഹി ഡയ്ഹതി.

    Sāsanena virujjhitvā, kappakoṭimhi ḍayhati.

    ‘‘ഖന്തിയാ അവിഹിംസായ, മേത്തചിത്തവതായ ച;

    ‘‘Khantiyā avihiṃsāya, mettacittavatāya ca;

    സദേവകം സോ താരേതി, തസ്മാ തേ അവിരാധിയാ.

    Sadevakaṃ so tāreti, tasmā te avirādhiyā.

    ‘‘ലാഭാലാഭേ ന സജ്ജന്തി, സമ്മാനനവിമാനനേ;

    ‘‘Lābhālābhe na sajjanti, sammānanavimānane;

    പഥവീസദിസാ ബുദ്ധാ, തസ്മാ തേ ന വിരാധിയാ.

    Pathavīsadisā buddhā, tasmā te na virādhiyā.

    ‘‘ദേവദത്തേ ച വധകേ, ചോരേ അങ്ഗുലിമാലകേ;

    ‘‘Devadatte ca vadhake, core aṅgulimālake;

    രാഹുലേ ധനപാലേ ച, സബ്ബേസം സമകോ മുനി.

    Rāhule dhanapāle ca, sabbesaṃ samako muni.

    ‘‘ഏതേസം പടിഘോ നത്ഥി, രാഗോമേസം ന വിജ്ജതി;

    ‘‘Etesaṃ paṭigho natthi, rāgomesaṃ na vijjati;

    സബ്ബേസം സമകോ ബുദ്ധോ, വധകസ്സോരസസ്സ ച.

    Sabbesaṃ samako buddho, vadhakassorasassa ca.

    ‘‘പന്ഥേ ദിസ്വാന കാസാവം, ഛഡ്ഡിതം മീള്ഹമക്ഖിതം;

    ‘‘Panthe disvāna kāsāvaṃ, chaḍḍitaṃ mīḷhamakkhitaṃ;

    സിരസ്മിം അഞ്ജലിം കത്വാ, വന്ദിതബ്ബം ഇസിദ്ധജം.

    Sirasmiṃ añjaliṃ katvā, vanditabbaṃ isiddhajaṃ.

    ‘‘അബ്ഭതീതാ ച യേ ബുദ്ധാ, വത്തമാനാ അനാഗതാ;

    ‘‘Abbhatītā ca ye buddhā, vattamānā anāgatā;

    ധജേനാനേന സുജ്ഝന്തി, തസ്മാ ഏതേ നമസ്സിയാ.

    Dhajenānena sujjhanti, tasmā ete namassiyā.

    ‘‘സത്ഥുകപ്പം സുവിനയം, ധാരേമി ഹദയേനഹം;

    ‘‘Satthukappaṃ suvinayaṃ, dhāremi hadayenahaṃ;

    നമസ്സമാനോ വിനയം, വിഹരിസ്സാമി സബ്ബദാ.

    Namassamāno vinayaṃ, viharissāmi sabbadā.

    ‘‘വിനയോ ആസയോ മയ്ഹം, വിനയോ ഠാനചങ്കമം;

    ‘‘Vinayo āsayo mayhaṃ, vinayo ṭhānacaṅkamaṃ;

    കപ്പേമി വിനയേ വാസം, വിനയോ മമ ഗോചരോ.

    Kappemi vinaye vāsaṃ, vinayo mama gocaro.

    ‘‘വിനയേ പാരമിപ്പത്തോ, സമഥേ ചാപി കോവിദോ;

    ‘‘Vinaye pāramippatto, samathe cāpi kovido;

    ഉപാലി തം മഹാവീര, പാദേ വന്ദതി സത്ഥുനോ.

    Upāli taṃ mahāvīra, pāde vandati satthuno.

    ‘‘സോ അഹം വിചരിസ്സാമി, ഗാമാ ഗാമം പുരാ പുരം;

    ‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;

    നമസ്സമാനോ സമ്ബുദ്ധം, ധമ്മസ്സ ച സുധമ്മതം.

    Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammataṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    തത്ഥ ഹി നം സത്ഥാ സയമേവ സകലം വിനയപിടകം ഉഗ്ഗണ്ഹാപേസി. സോ അപരഭാഗേ ഭാരുകച്ഛകവത്ഥും (പാരാ॰ ൭൮) അജ്ജുകവത്ഥും (പാരാ॰ ൧൫൮) കുമാരകസ്സപവത്ഥുന്തി ഇമാനി തീണി വത്ഥൂനി വിനിച്ഛയി. സത്ഥാ ഏകേകസ്മിം വിനിച്ഛിതേ സാധുകാരം ദത്വാ തയോപി വിനിച്ഛയേ അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ ഥേരം വിനയധരാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി. സോ അപരഭാഗേ ഏകസ്മിം ഉപോസഥദിവസേ പാതിമോക്ഖുദ്ദേസസമയേ ഭിക്ഖൂ ഓവദന്തോ –

    Tattha hi naṃ satthā sayameva sakalaṃ vinayapiṭakaṃ uggaṇhāpesi. So aparabhāge bhārukacchakavatthuṃ (pārā. 78) ajjukavatthuṃ (pārā. 158) kumārakassapavatthunti imāni tīṇi vatthūni vinicchayi. Satthā ekekasmiṃ vinicchite sādhukāraṃ datvā tayopi vinicchaye aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ vinayadharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparabhāge ekasmiṃ uposathadivase pātimokkhuddesasamaye bhikkhū ovadanto –

    ൨൪൯.

    249.

    ‘‘സദ്ധായ അഭിനിക്ഖമ്മ, നവപബ്ബജിതോ നവോ;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    മിത്തേ ഭജേയ്യ കല്യാണേ, സുദ്ധാജീവേ അതന്ദിതേ.

    Mitte bhajeyya kalyāṇe, suddhājīve atandite.

    ൨൫൦.

    250.

    ‘‘സദ്ധായ അഭിനിക്ഖമ്മ, നവപബ്ബജിതോ നവോ;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    സങ്ഘസ്മിം വിഹരം ഭിക്ഖു, സിക്ഖേഥ വിനയം ബുധോ.

    Saṅghasmiṃ viharaṃ bhikkhu, sikkhetha vinayaṃ budho.

    ൨൫൧.

    251.

    ‘‘സദ്ധായ അഭിനിക്ഖമ്മ, നവപബ്ബജിതോ നവോ;

    ‘‘Saddhāya abhinikkhamma, navapabbajito navo;

    കപ്പാകപ്പേസു കുസലോ, ചരേയ്യ അപുരക്ഖതോ’’തി. – തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി;

    Kappākappesu kusalo, careyya apurakkhato’’ti. – tisso gāthā abhāsi;

    തത്ഥ സദ്ധായാതി സദ്ധാനിമിത്തം, ന ജീവികത്ഥന്തി അത്ഥോ. സദ്ധായാതി വാ കമ്മഫലാനി രതനത്തയഗുണഞ്ച സദ്ദഹിത്വാ. അഭിനിക്ഖമ്മാതി ഘരാവാസതോ നിക്ഖമിത്വാ. നവപബ്ബജിതോതി നവോ ഹുത്വാ പബ്ബജിതോ, പഠമവയേ ഏവ പബ്ബജിതോ. നവോതി സാസനേ സിക്ഖായ അഭിനവോ ദഹരോ. മിത്തേ ഭജേയ്യ കല്യാണേ സുദ്ധാജീവേ അതന്ദിതേതി ‘‘പിയോ ഗരു ഭാവനീയോ’’തിആദിനാ (അ॰ നി॰ ൭.൩൭) വുത്തലക്ഖണേ കല്യാണമിത്തേ, മിച്ഛാജീവവിവജ്ജനേന സുദ്ധാജീവേ , ആരദ്ധവീരിയതായ അതന്ദിതേ ഭജേയ്യ ഉപസങ്കമേയ്യ, തേസം ഓവാദാനുസാസനീപടിഗ്ഗഹണവസേന സേവേയ്യ. സങ്ഘസ്മിം വിഹരന്തി സങ്ഘേ ഭിക്ഖുസമൂഹേ വത്തപടിവത്തപൂരണവസേന വിഹരന്തോ. സിക്ഖേഥ വിനയം ബുധോതി ബോധഞാണതാസുകുസലോ ഹുത്വാ വിനയപരിയത്തിം സിക്ഖേയ്യ. വിനയോ ഹി സാസനസ്സ ആയു, തസ്മിം ഠിതേ സാസനം ഠിതം ഹോതി. ‘‘ബുദ്ധോ’’തി ച പഠന്തി, സോ ഏവത്ഥോ. കപ്പാകപ്പേസൂതി കപ്പിയാകപ്പിയേസു കുസലോ സുത്തവസേന സുത്താനുലോമവസേന ച നിപുണോ ഛേകോ. അപുരക്ഖതോതി ന പുരക്ഖതോ തണ്ഹാദീഹി കുതോചി പുരേക്ഖാരം അപച്ചാസീസന്തോ ഹുത്വാ വിഹരേയ്യ.

    Tattha saddhāyāti saddhānimittaṃ, na jīvikatthanti attho. Saddhāyāti vā kammaphalāni ratanattayaguṇañca saddahitvā. Abhinikkhammāti gharāvāsato nikkhamitvā. Navapabbajitoti navo hutvā pabbajito, paṭhamavaye eva pabbajito. Navoti sāsane sikkhāya abhinavo daharo. Mitte bhajeyya kalyāṇe suddhājīve atanditeti ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37) vuttalakkhaṇe kalyāṇamitte, micchājīvavivajjanena suddhājīve , āraddhavīriyatāya atandite bhajeyya upasaṅkameyya, tesaṃ ovādānusāsanīpaṭiggahaṇavasena seveyya. Saṅghasmiṃ viharanti saṅghe bhikkhusamūhe vattapaṭivattapūraṇavasena viharanto. Sikkhetha vinayaṃ budhoti bodhañāṇatāsukusalo hutvā vinayapariyattiṃ sikkheyya. Vinayo hi sāsanassa āyu, tasmiṃ ṭhite sāsanaṃ ṭhitaṃ hoti. ‘‘Buddho’’ti ca paṭhanti, so evattho. Kappākappesūti kappiyākappiyesu kusalo suttavasena suttānulomavasena ca nipuṇo cheko. Apurakkhatoti na purakkhato taṇhādīhi kutoci purekkhāraṃ apaccāsīsanto hutvā vihareyya.

    ഉപാലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Upālittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൧. ഉപാലിത്ഥേരഗാഥാ • 11. Upālittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact