| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
उपनन्दवत्थुकथा
Upanandavatthukathā
३१९. अयमत्थोति अयं वक्खमानो अत्थो, एवं वेदितब्बोति सम्बन्धो। तत्थाति गामके । तन्ति सेनासनं, गण्हन्तेनेवाति सम्बन्धो। इधाति सावत्थियं। मुत्तन्ति ते सेनासनं मुञ्चितं होति। तत्रापीति गामकेपि। उभयत्थाति सावत्थियं, गामके चाति उभयत्थ।
319.Ayamatthoti ayaṃ vakkhamāno attho, evaṃ veditabboti sambandho. Tatthāti gāmake . Tanti senāsanaṃ, gaṇhantenevāti sambandho. Idhāti sāvatthiyaṃ. Muttanti te senāsanaṃ muñcitaṃ hoti. Tatrāpīti gāmakepi. Ubhayatthāti sāvatthiyaṃ, gāmake cāti ubhayattha.
एत्थाति उपनन्दवत्थुस्मिं। कथन्ति केन पकारेन पटिप्पस्सम्भति। इधाति सासने। एकच्चो गण्हातीति सम्बन्धो। तत्रापीति सामन्तविहारेपि । तस्साति भिक्खुस्स। इधाति सेनासने। आलयमत्तन्ति चित्तुप्पादमत्तं। इच्चस्साति इति अस्स, एवं अस्स भिक्खुस्साति अत्थो। सब्बत्थाति सब्बस्मिं ‘‘गहणेन गहण’’न्तिआदिके चतुक्के। यो पन गच्छतीति सम्बन्धो। उपचारसीमातिक्कमेति निमित्तत्थे चेतं भुम्मवचनं, भावेन भावलक्खणे वा। तत्थाति अञ्ञस्मिं विहारे पच्चागच्छति, वट्टति, सेनासनग्गाहो न पटिप्पस्सम्भतीति अधिप्पायो।
Etthāti upanandavatthusmiṃ. Kathanti kena pakārena paṭippassambhati. Idhāti sāsane. Ekacco gaṇhātīti sambandho. Tatrāpīti sāmantavihārepi . Tassāti bhikkhussa. Idhāti senāsane. Ālayamattanti cittuppādamattaṃ. Iccassāti iti assa, evaṃ assa bhikkhussāti attho. Sabbatthāti sabbasmiṃ ‘‘gahaṇena gahaṇa’’ntiādike catukke. Yo pana gacchatīti sambandho. Upacārasīmātikkameti nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, bhāvena bhāvalakkhaṇe vā. Tatthāti aññasmiṃ vihāre paccāgacchati, vaṭṭati, senāsanaggāho na paṭippassambhatīti adhippāyo.
३२०. योति भिक्खु। महन्ततरो वा दहरतरो वाति अत्तनो महन्ततरो वा दहरतरो वा होति। सो भिक्खु तिवस्सन्तरो नामाति योजना। एकस्स भिक्खुनो तिण्णं वस्सानमन्तरे ठितो तिवस्सन्तरो अञ्ञो भिक्खु। तत्थाति भिक्खूसु। इमे सब्बेति तिवस्सन्तरद्विवस्सन्तरसमानवस्सिके इमे भिक्खू, लभन्तीति सम्बन्धो। यं तिण्णं पहोतीति मञ्चपीठविनिमुत्तं यं आसनं तिण्णं सुखं निसीदितुं पहोति, तथारूपे आसनेपि द्वे द्वे हुत्वा निसीदितुं लभन्तीति योजना। अपिसद्देन मञ्चपीठानि अपेक्खति। इदं पच्छिमदीघासनं। अनुपसम्पन्नेनापीति पिसद्दो पगेव उपसम्पन्नेनाति दस्सेति।
320.Yoti bhikkhu. Mahantataro vā daharataro vāti attano mahantataro vā daharataro vā hoti. So bhikkhu tivassantaro nāmāti yojanā. Ekassa bhikkhuno tiṇṇaṃ vassānamantare ṭhito tivassantaro añño bhikkhu. Tatthāti bhikkhūsu. Ime sabbeti tivassantaradvivassantarasamānavassike ime bhikkhū, labhantīti sambandho. Yaṃ tiṇṇaṃ pahotīti mañcapīṭhavinimuttaṃ yaṃ āsanaṃ tiṇṇaṃ sukhaṃ nisīdituṃ pahoti, tathārūpe āsanepi dve dve hutvā nisīdituṃ labhantīti yojanā. Apisaddena mañcapīṭhāni apekkhati. Idaṃ pacchimadīghāsanaṃ. Anupasampannenāpīti pisaddo pageva upasampannenāti dasseti.
हत्थिकुम्भेति हत्थिसिरोपिण्डे। इमिना हत्थिसद्देन हत्थिकुम्भो गहितो अवयवूपचारेन वा उत्तरपदलोपेन वाति दस्सेति। हत्थी वियाति हत्थी, भूमिभागो, हत्थिम्हि पतिट्ठितो पादसङ्खातो नखो इमस्साति हत्थिनखको, पासादो। एतं ‘‘हत्थिनखको’’ति नामं एवंकतस्स पासादस्स नामन्ति योजना। ‘‘सुवण्णरजतादिविचित्रानी’’ति पदं ‘‘कवाटानि मञ्चपीठानि तालवण्टानी’’ति सब्बपदेसु योजेतब्बं। यंकिञ्चि चित्तकम्मकतं अत्थि, सब्बं वट्टतीति योजना। पासादस्स देमाति सम्बन्धो। पाटेक्कन्ति पासादतो विसुं। पटिग्गहितमेवाति सब्बं पटिग्गहितमेव होति। गोनकादीनि अट्ठारस अत्थरणानि परिभुञ्जितुन्ति सम्बन्धो। गिहिविकटनीहारेनाति गिहीहि विसेसेन यथाकामं करियतीति गिहिविकटं, गिहिसन्तकं। ‘‘गिहिविकट’’न्ति नीहारो अभिनीहारो गिहिविकटनीहारो, तेन। लब्भन्तीति निसीदितुमेव लब्भन्ति। तत्रापीति धम्मासनेपि।
Hatthikumbheti hatthisiropiṇḍe. Iminā hatthisaddena hatthikumbho gahito avayavūpacārena vā uttarapadalopena vāti dasseti. Hatthī viyāti hatthī, bhūmibhāgo, hatthimhi patiṭṭhito pādasaṅkhāto nakho imassāti hatthinakhako, pāsādo. Etaṃ ‘‘hatthinakhako’’ti nāmaṃ evaṃkatassa pāsādassa nāmanti yojanā. ‘‘Suvaṇṇarajatādivicitrānī’’ti padaṃ ‘‘kavāṭāni mañcapīṭhāni tālavaṇṭānī’’ti sabbapadesu yojetabbaṃ. Yaṃkiñci cittakammakataṃ atthi, sabbaṃ vaṭṭatīti yojanā. Pāsādassa demāti sambandho. Pāṭekkanti pāsādato visuṃ. Paṭiggahitamevāti sabbaṃ paṭiggahitameva hoti. Gonakādīni aṭṭhārasa attharaṇāni paribhuñjitunti sambandho. Gihivikaṭanīhārenāti gihīhi visesena yathākāmaṃ kariyatīti gihivikaṭaṃ, gihisantakaṃ. ‘‘Gihivikaṭa’’nti nīhāro abhinīhāro gihivikaṭanīhāro, tena. Labbhantīti nisīditumeva labbhanti. Tatrāpīti dhammāsanepi.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / ३. ततियभाणवारो • 3. Tatiyabhāṇavāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / उपनन्दवत्थुकथा • Upanandavatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / उपनन्दवत्थुकथावण्णना • Upanandavatthukathāvaṇṇanā
