| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อุปนนฺทวตฺถุกถา
Upanandavatthukathā
๓๑๙. อยมโตฺถติ อยํ วกฺขมาโน อโตฺถ, เอวํ เวทิตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ คามเก ฯ ตนฺติ เสนาสนํ, คณฺหเนฺตเนวาติ สมฺพโนฺธฯ อิธาติ สาวตฺถิยํฯ มุตฺตนฺติ เต เสนาสนํ มุญฺจิตํ โหติฯ ตตฺราปีติ คามเกปิฯ อุภยตฺถาติ สาวตฺถิยํ, คามเก จาติ อุภยตฺถฯ
319.Ayamatthoti ayaṃ vakkhamāno attho, evaṃ veditabboti sambandho. Tatthāti gāmake . Tanti senāsanaṃ, gaṇhantenevāti sambandho. Idhāti sāvatthiyaṃ. Muttanti te senāsanaṃ muñcitaṃ hoti. Tatrāpīti gāmakepi. Ubhayatthāti sāvatthiyaṃ, gāmake cāti ubhayattha.
เอตฺถาติ อุปนนฺทวตฺถุสฺมิํฯ กถนฺติ เกน ปกาเรน ปฎิปฺปสฺสมฺภติฯ อิธาติ สาสเนฯ เอกโจฺจ คณฺหาตีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺราปีติ สามนฺตวิหาเรปิ ฯ ตสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ อิธาติ เสนาสเนฯ อาลยมตฺตนฺติ จิตฺตุปฺปาทมตฺตํฯ อิจฺจสฺสาติ อิติ อสฺส, เอวํ อสฺส ภิกฺขุสฺสาติ อโตฺถฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ ‘‘คหเณน คหณ’’นฺติอาทิเก จตุเกฺกฯ โย ปน คจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ อุปจารสีมาติกฺกเมติ นิมิตฺตเตฺถ เจตํ ภุมฺมวจนํ, ภาเวน ภาวลกฺขเณ วาฯ ตตฺถาติ อญฺญสฺมิํ วิหาเร ปจฺจาคจฺฉติ, วฎฺฎติ, เสนาสนคฺคาโห น ปฎิปฺปสฺสมฺภตีติ อธิปฺปาโยฯ
Etthāti upanandavatthusmiṃ. Kathanti kena pakārena paṭippassambhati. Idhāti sāsane. Ekacco gaṇhātīti sambandho. Tatrāpīti sāmantavihārepi . Tassāti bhikkhussa. Idhāti senāsane. Ālayamattanti cittuppādamattaṃ. Iccassāti iti assa, evaṃ assa bhikkhussāti attho. Sabbatthāti sabbasmiṃ ‘‘gahaṇena gahaṇa’’ntiādike catukke. Yo pana gacchatīti sambandho. Upacārasīmātikkameti nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, bhāvena bhāvalakkhaṇe vā. Tatthāti aññasmiṃ vihāre paccāgacchati, vaṭṭati, senāsanaggāho na paṭippassambhatīti adhippāyo.
๓๒๐. โยติ ภิกฺขุฯ มหนฺตตโร วา ทหรตโร วาติ อตฺตโน มหนฺตตโร วา ทหรตโร วา โหติฯ โส ภิกฺขุ ติวสฺสนฺตโร นามาติ โยชนาฯ เอกสฺส ภิกฺขุโน ติณฺณํ วสฺสานมนฺตเร ฐิโต ติวสฺสนฺตโร อโญฺญ ภิกฺขุฯ ตตฺถาติ ภิกฺขูสุฯ อิเม สเพฺพติ ติวสฺสนฺตรทฺวิวสฺสนฺตรสมานวสฺสิเก อิเม ภิกฺขู, ลภนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ยํ ติณฺณํ ปโหตีติ มญฺจปีฐวินิมุตฺตํ ยํ อาสนํ ติณฺณํ สุขํ นิสีทิตุํ ปโหติ, ตถารูเป อาสเนปิ เทฺว เทฺว หุตฺวา นิสีทิตุํ ลภนฺตีติ โยชนาฯ อปิสเทฺทน มญฺจปีฐานิ อเปกฺขติฯ อิทํ ปจฺฉิมทีฆาสนํฯ อนุปสมฺปเนฺนนาปีติ ปิสโทฺท ปเคว อุปสมฺปเนฺนนาติ ทเสฺสติฯ
320.Yoti bhikkhu. Mahantataro vā daharataro vāti attano mahantataro vā daharataro vā hoti. So bhikkhu tivassantaro nāmāti yojanā. Ekassa bhikkhuno tiṇṇaṃ vassānamantare ṭhito tivassantaro añño bhikkhu. Tatthāti bhikkhūsu. Ime sabbeti tivassantaradvivassantarasamānavassike ime bhikkhū, labhantīti sambandho. Yaṃ tiṇṇaṃ pahotīti mañcapīṭhavinimuttaṃ yaṃ āsanaṃ tiṇṇaṃ sukhaṃ nisīdituṃ pahoti, tathārūpe āsanepi dve dve hutvā nisīdituṃ labhantīti yojanā. Apisaddena mañcapīṭhāni apekkhati. Idaṃ pacchimadīghāsanaṃ. Anupasampannenāpīti pisaddo pageva upasampannenāti dasseti.
หตฺถิกุเมฺภติ หตฺถิสิโรปิเณฺฑฯ อิมินา หตฺถิสเทฺทน หตฺถิกุโมฺภ คหิโต อวยวูปจาเรน วา อุตฺตรปทโลเปน วาติ ทเสฺสติฯ หตฺถี วิยาติ หตฺถี, ภูมิภาโค, หตฺถิมฺหิ ปติฎฺฐิโต ปาทสงฺขาโต นโข อิมสฺสาติ หตฺถินขโก, ปาสาโทฯ เอตํ ‘‘หตฺถินขโก’’ติ นามํ เอวํกตสฺส ปาสาทสฺส นามนฺติ โยชนาฯ ‘‘สุวณฺณรชตาทิวิจิตฺรานี’’ติ ปทํ ‘‘กวาฎานิ มญฺจปีฐานิ ตาลวณฺฎานี’’ติ สพฺพปเทสุ โยเชตพฺพํฯ ยํกิญฺจิ จิตฺตกมฺมกตํ อตฺถิ, สพฺพํ วฎฺฎตีติ โยชนาฯ ปาสาทสฺส เทมาติ สมฺพโนฺธฯ ปาเฎกฺกนฺติ ปาสาทโต วิสุํฯ ปฎิคฺคหิตเมวาติ สพฺพํ ปฎิคฺคหิตเมว โหติฯ โคนกาทีนิ อฎฺฐารส อตฺถรณานิ ปริภุญฺชิตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ คิหิวิกฎนีหาเรนาติ คิหีหิ วิเสเสน ยถากามํ กริยตีติ คิหิวิกฎํ, คิหิสนฺตกํฯ ‘‘คิหิวิกฎ’’นฺติ นีหาโร อภินีหาโร คิหิวิกฎนีหาโร, เตนฯ ลพฺภนฺตีติ นิสีทิตุเมว ลพฺภนฺติฯ ตตฺราปีติ ธมฺมาสเนปิฯ
Hatthikumbheti hatthisiropiṇḍe. Iminā hatthisaddena hatthikumbho gahito avayavūpacārena vā uttarapadalopena vāti dasseti. Hatthī viyāti hatthī, bhūmibhāgo, hatthimhi patiṭṭhito pādasaṅkhāto nakho imassāti hatthinakhako, pāsādo. Etaṃ ‘‘hatthinakhako’’ti nāmaṃ evaṃkatassa pāsādassa nāmanti yojanā. ‘‘Suvaṇṇarajatādivicitrānī’’ti padaṃ ‘‘kavāṭāni mañcapīṭhāni tālavaṇṭānī’’ti sabbapadesu yojetabbaṃ. Yaṃkiñci cittakammakataṃ atthi, sabbaṃ vaṭṭatīti yojanā. Pāsādassa demāti sambandho. Pāṭekkanti pāsādato visuṃ. Paṭiggahitamevāti sabbaṃ paṭiggahitameva hoti. Gonakādīni aṭṭhārasa attharaṇāni paribhuñjitunti sambandho. Gihivikaṭanīhārenāti gihīhi visesena yathākāmaṃ kariyatīti gihivikaṭaṃ, gihisantakaṃ. ‘‘Gihivikaṭa’’nti nīhāro abhinīhāro gihivikaṭanīhāro, tena. Labbhantīti nisīditumeva labbhanti. Tatrāpīti dhammāsanepi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / ๓. ตติยภาณวาโร • 3. Tatiyabhāṇavāro
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / อุปนนฺทวตฺถุกถา • Upanandavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อุปนนฺทวตฺถุกถาวณฺณนา • Upanandavatthukathāvaṇṇanā
