| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಉಪನಿಧಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Upanidhikathāvaṇṇanā
೧೧೨. ಉಪನಿಧಿಕಥಾಯಂ ಸಙ್ಗೋಪನತ್ಥಾಯ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಗುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪಟಿಸಾಮನಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿನಾ ನಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀತಿಆದಿನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪಯೋಗೇ ಅಕತೇ ರಜ್ಜಸಙ್ಖೋಭಾದಿಕಾಲೇ ‘‘ನ ದಾನಿ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮಿ, ನ ಮಯ್ಹಂ ದಾನಿ ದಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಭೋಹಿಪಿ ಸಕಸಕಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಕತೇಪಿ ಅವಹಾರೋ ನತ್ಥಿ। ಕೇಚಿ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ ಪಟಿಸಾಮನಪ್ಪಯೋಗಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಂ, ನ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಸಾಮನಕಾಲೇ ಹಿಸ್ಸ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ‘‘ನ ದಾನಿ ತಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಪನ ಸಾಮಿನೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಹೇತುಭೂತೋ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗೋ ನತ್ಥಿ, ಯೇನ ಸೋ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ನ ಹಿ ಅಕಿರಿಯಸಮುಟ್ಠಾನಾಯಂ ಆಪತ್ತೀತಿ। ದಾನೇ ಸಉಸ್ಸಾಹೋ, ರಕ್ಖತಿ ತಾವಾತಿ ಅವಹಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ನಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀತಿಆದಿನಾ ಮುಸಾವಾದಕರಣೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ ಹೋತಿ, ನ ದುಕ್ಕಟಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಾಭಾವೇನ ಸಹಪಯೋಗಸ್ಸಾಪಿ ಅಭಾವತೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯದಿಪಿ ಮುಖೇನ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ವದತಿ…ಪೇ॰… ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕತರಪಯೋಗೇನ ಆಪತ್ತಿ, ನ ತಾವ ಪಠಮೇನ ಭಣ್ಡಪಟಿಸಾಮನಪ್ಪಯೋಗೇನ ತದಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಾಭಾವಾ, ನಾಪಿ ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಥನಪ್ಪಯೋಗೇನ ತದಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಪಿ ಪಯೋಗಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯತ್ತಾತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಸಾಮಿನಾ ‘‘ದೇಹೀ’’ತಿ ಬಹುಸೋ ಯಾಚಿಯಮಾನೋಪಿ ಅದತ್ವಾ ಯೇನ ಪಯೋಗೇನ ಅತ್ತನೋ ಅದಾತುಕಾಮತಂ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಞಾಪೇತಿ, ಯೇನ ಚ ಸೋ ‘‘ಅದಾತುಕಾಮೋ ಅಯಂ ವಿಕ್ಖಿಪತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಧುರಂ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ, ತೇನೇವ ಪಯೋಗೇನಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ। ನ ಹೇತ್ಥ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡೇ ಪರಿಯಾಯೇನ ಮುತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ। ಅದಾತುಕಾಮತಾಯ ಹಿ ಕದಾ ತೇ ದಿನ್ನಂ, ಕತ್ಥ ತೇ ದಿನ್ನನ್ತಿಆದಿಪರಿಯಾಯವಚನೇನಾಪಿ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಧುರೇ ನಿಕ್ಖಿಪಾಪಿತೇ ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ತೇನೇವ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕಿಂ ತುಮ್ಹೇ ಭಣಥ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೧)। ಪರಸನ್ತಕಸ್ಸ ಪರೇಹಿ ಗಣ್ಹಾಪನೇ ಏವ ಪರಿಯಾಯತೋ ಮುತ್ತಿ, ನ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥೇ ಸಾಮಿನಾ ದಿನ್ನತಾಯ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾ ಚ ಠಾನಾಚಾವನೇಪಿ ನತ್ಥಿ ಅವಹಾರೋ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪನ ಗಹಣೇ ದುಕ್ಕಟತೋ ನ ಮುಚ್ಚತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
112. Upanidhikathāyaṃ saṅgopanatthāya attano hatthe nikkhittassa bhaṇḍassa guttaṭṭhāne paṭisāmanappayogaṃ vinā nāhaṃ gaṇhāmītiādinā aññasmiṃ payoge akate rajjasaṅkhobhādikāle ‘‘na dāni tassa dassāmi, na mayhaṃ dāni dassatī’’ti ubhohipi sakasakaṭṭhāne nisīditvā dhuranikkhepe katepi avahāro natthi. Keci panettha ‘‘pārājikameva paṭisāmanappayogassa katattā’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ, na sārato paccetabbaṃ. Paṭisāmanakāle hissa theyyacittaṃ natthi, ‘‘na dāni tassa dassāmī’’ti theyyacittuppattikkhaṇe pana sāmino dhuranikkhepacittuppattiyā hetubhūto kāyavacīpayogo natthi, yena so āpattiṃ āpajjeyya. Na hi akiriyasamuṭṭhānāyaṃ āpattīti. Dāne saussāho, rakkhati tāvāti avahāraṃ sandhāya avuttattā nāhaṃ gaṇhāmītiādinā musāvādakaraṇe pācittiyameva hoti, na dukkaṭaṃ theyyacittābhāvena sahapayogassāpi abhāvatoti gahetabbaṃ. Yadipi mukhena dassāmīti vadati…pe… pārājikanti ettha katarapayogena āpatti, na tāva paṭhamena bhaṇḍapaṭisāmanappayogena tadā theyyacittābhāvā, nāpi ‘‘dassāmī’’ti kathanappayogena tadā theyyacitte vijjamānepi payogassa kappiyattāti? Vuccate – sāminā ‘‘dehī’’ti bahuso yāciyamānopi adatvā yena payogena attano adātukāmataṃ sāmikassa ñāpeti, yena ca so ‘‘adātukāmo ayaṃ vikkhipatī’’ti ñatvā dhuraṃ nikkhipati, teneva payogenassa āpatti. Na hettha upanikkhittabhaṇḍe pariyāyena mutti atthi. Adātukāmatāya hi kadā te dinnaṃ, kattha te dinnantiādipariyāyavacanenāpi sāmikassa dhure nikkhipāpite āpattiyeva. Teneva aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ – ‘‘kiṃ tumhe bhaṇatha…pe… evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepena bhikkhuno pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.111). Parasantakassa parehi gaṇhāpane eva pariyāyato mutti, na sabbatthāti gahetabbaṃ. Attano hatthe nikkhittattāti ettha attano hatthe sāminā dinnatāya bhaṇḍāgārikaṭṭhāne ṭhitattā ca ṭhānācāvanepi natthi avahāro, theyyacittena pana gahaṇe dukkaṭato na muccatīti veditabbaṃ.
ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಉದ್ಧಾರೇಯೇವ ಚೋರಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಕಸ್ಮಾ? ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಸ್ಸ ಅಭಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಅಞ್ಞಂ ತಾದಿಸಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಸಞ್ಞಾಣತೋ ಓಕಾಸತೋ ಚ ತೇನ ಸದಿಸಮೇವ ಅಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಯುಜ್ಜತಿ, ಚೋರೇನ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಪ್ಪದೇಸತೋ ತಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಕೇಹಿಚಿ ತತ್ಥ ತಾದಿಸೇ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪತ್ತೇ ಠಪಿತೇ ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇಯೇವ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತೇನ ಚೋರೇನ ದಿವಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಪತ್ತಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಅಪನೇತ್ವಾ ತದಞ್ಞೇ ತಾದಿಸೇ ಪತ್ತೇ ತತ್ಥ ಠಪಿತೇಪಿ ಚೋರಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ ದಿವಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಪ್ಪದೇಸೇ ಠಪಿತಂ ಅಞ್ಞಂ ತಾದಿಸಂ ಪತ್ತಮೇವ ಆಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ। ಪದವಾರೇನಾತಿ ಥೇರೇನ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತೋ ಚೋರಸ್ಸ ಪದವಾರೇನ। ಅತಾದಿಸಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಅತಾದಿಸಸ್ಸ ಥೇರೇನ ಗಹಣಕ್ಖಣೇ ಅವಹಾರಾಭಾವತೋ ಪಚ್ಛಾ ಹತ್ಥಪತ್ತಂ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವಾ ಸಞ್ಞಾಯ ‘‘ಇದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಗಮನೇ ಪದವಾರೇನೇವ ಅವಹಾರೋ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Eseva nayoti uddhāreyeva corassa pārājikaṃ, kasmā? Aññehi sādhāraṇassa abhiññāṇassa vuttattā. Aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti saññāṇato okāsato ca tena sadisameva aññaṃ gaṇhante yujjati, corena sallakkhitappadesato taṃ apanetvā kehici tattha tādise aññasmiṃ patte ṭhapite taṃ gaṇhanteyeva yujjatīti adhippāyo, tena corena divā sallakkhitapattaṃ aññattha apanetvā tadaññe tādise patte tattha ṭhapitepi corassa pacchā rattibhāge uppajjamānaṃ theyyacittaṃ divā sallakkhitappadese ṭhapitaṃ aññaṃ tādisaṃ pattameva ālambitvā uppajjatīti dassitaṃ hoti. Padavārenāti therena nīharitvā dinnaṃ pattaṃ gahetvā gacchato corassa padavārena. Atādisameva gaṇhante yujjatīti atādisassa therena gahaṇakkhaṇe avahārābhāvato pacchā hatthapattaṃ ‘‘ta’’nti vā ‘‘añña’’nti vā saññāya ‘‘idaṃ gahetvā gacchāmī’’ti gamane padavāreneva avahāro yujjatīti adhippāyo.
ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥೀತಿ ಪದವಾರೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥಿ ಉಪನಿಧಿಭಣ್ಡೇ ವಿಯಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಗಾಮದ್ವಾರನ್ತಿ ಬಹಿಗಾಮೇ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಗಾಮಪ್ಪವೇಸಸ್ಸ ಆರಮ್ಭಪ್ಪದೇಸದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಅನ್ತೋಗಾಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಉದ್ಧಾರೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಅಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಯದಿ ಹಿ ಸೋ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಮೇವ ಸಿಯಾ, ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡೇ ಚ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹತೋಪಿ ನ ತಾವ ಥೇರಸ್ಸ ಅವಹಾರೋ ಹೋತಿ, ಚೋರಸ್ಸೇವ ಅವಹಾರೋ। ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕತಾಯ ಚೋರಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೇನ ದಿನ್ನತ್ತಾ ಅವಹಾರೋ ನ ಜಾತೋ, ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Pārājikaṃ natthīti padavārepi pārājikaṃ natthi upanidhibhaṇḍe viyāti gahetabbaṃ. Gāmadvāranti bahigāme vihārassa patiṭṭhitattā gāmappavesassa ārambhappadesadassanavasena vuttaṃ, antogāmanti attho. Dvinnampi uddhāreyevapārājikanti therassa abhaṇḍāgārikattā vuttaṃ. Yadi hi so bhaṇḍāgāriko bhaveyya, sabbampi upanikkhittameva siyā, upanikkhittabhaṇḍe ca theyyacittena gaṇhatopi na tāva therassa avahāro hoti, corasseva avahāro. Ubhinnampi dukkaṭanti therassa attano santakatāya corassa sāmikena dinnattā avahāro na jāto, ubhinnampi asuddhacittena gahitattā dukkaṭanti attho.
ಆಣತ್ತಿಯಾ ಗಹಿತತ್ತಾತಿ ‘‘ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ಏವಂ ಥೇರೇನ ಕತಆಣತ್ತಿಯಾ ಗಹಿತತ್ತಾ। ಅಟವಿಂ ಪವಿಸತಿ, ಪದವಾರೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ‘‘ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಣ್ಹ, ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಥೇರೇನ ವಿಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಾಮಮಗ್ಗೇಪಿ ಸಕಲೇಪಿ ಗಾಮೇ ವಿಚರಣಸ್ಸ ನಿಯಮಿತತ್ತಾ ಮಗ್ಗತೋ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸೇವ ಪದವಾರೇನ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ವಿಹಾರಸ್ಸ ಹಿ ಪರಭಾಗೇ ಉಪಚಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ಪರತೋ ಉಪಚಾರೋ, ತಾವ ಸಬ್ಬಂ ದಹರಸ್ಸ ಥೇರಾಣತ್ತಿಯಾ ಸಞ್ಚರಣೂಪಚಾರೋವ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ತತೋ ಪರಂ। ತೇನೇವ ‘‘ಉಪಚಾರಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಗಾಮೂಪಚಾರಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿನಿವತ್ತನೇ ಚೀವರಧೋವನಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಪೇಸನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಟ್ಠತ್ವಾ ಅನಿಸೀದಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸೀಸಾದೀಸು ಭಾರಂ ಭೂಮಿಯಂ ಅನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ವಾ ನಿಸೀದನ್ತೋ ವಾ ವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ವೂಪಸನ್ತೇ ಪುನ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ ಚೇ, ಪಾದುದ್ಧಾರೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಉದ್ಧಾರೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಆಣತ್ತಿಯಾ ಯಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸ ತಾವತಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ। ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮ’’ನ್ತಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ‘‘ಅನ್ತೋಗಾಮಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತೇ ವಿಹಾರಸಾಮನ್ತಾ ಪುಬ್ಬೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ ಸಬ್ಬೇ ಗೋಚರಗಾಮಾಪಿ ಖೇತ್ತಮೇವಾತಿ ವದನ್ತಿ। ಸೇಸನ್ತಿ ಮಗ್ಗುಕ್ಕಮನವಿಹಾರಾಭಿಮುಖಗಮನಾದಿ ಸಬ್ಬಂ। ಪುರಿಮಸದಿಸಮೇವಾತಿ ಅನಾಣತ್ತಿಯಾ ಗಹಿತೇಪಿ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಕಥೇತ್ವಾ ಗಹಿತತ್ತಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತವಿಹಾರೂಪಚಾರಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ಖೇತ್ತಮೇವಾತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೨) ವುತ್ತಂ ನಯಂ ಅತಿದಿಸತಿ।
Āṇattiyā gahitattāti ‘‘pattacīvaraṃ gaṇhā’’ti evaṃ therena kataāṇattiyā gahitattā. Aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabboti ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti therena vihārato paṭṭhāya gāmamaggepi sakalepi gāme vicaraṇassa niyamitattā maggato okkamma gacchantasseva padavārena āpatti vuttā. Vihārassa hi parabhāge upacārato paṭṭhāya yāva tassa gāmassa parato upacāro, tāva sabbaṃ daharassa therāṇattiyā sañcaraṇūpacārova hoti, na pana tato paraṃ. Teneva ‘‘upacārātikkame pārājikaṃ. Gāmūpacārātikkame pārājika’’nti ca vuttaṃ. Paṭinivattane cīvaradhovanādiatthāya pesanepi eseva nayo. Aṭṭhatvā anisīditvāti ettha vihāraṃ pavisitvā sīsādīsu bhāraṃ bhūmiyaṃ anikkhipitvā tiṭṭhanto vā nisīdanto vā vissamitvā theyyacitte vūpasante puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati ce, pāduddhārena kāretabbo. Sace bhūmiyaṃ nikkhipitvā puna taṃ gahetvā gacchati, uddhārena kāretabbo. Kasmā? Āṇāpakassa āṇattiyā yaṃ kattabbaṃ, tassa tāvatā pariniṭṭhitattā. ‘‘Asukaṃ nāma gāma’’nti aniyametvā ‘‘antogāmaṃ gamissāmā’’ti avisesena vutte vihārasāmantā pubbe piṇḍāya paviṭṭhapubbā sabbe gocaragāmāpi khettamevāti vadanti. Sesanti maggukkamanavihārābhimukhagamanādi sabbaṃ. Purimasadisamevāti anāṇattiyā gahitepi sāmikassa kathetvā gahitattā heṭṭhā vuttavihārūpacārādi sabbaṃ khettamevāti katvā vuttaṃ. Eseva nayoti antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvātiādinā (pārā. aṭṭha. 1.112) vuttaṃ nayaṃ atidisati.
ನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ ಕತೇತಿ ಚೀವರಂ ಮೇ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ, ಕೋ ನು ಖೋ ರಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸತೀತಿಆದಿನಾ ನಿಮಿತ್ತೇ ಕತೇ। ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ಅನಾಣತ್ತಸ್ಸ ಥೇರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮನವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ। ಏಕಪಸ್ಸೇತಿ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಮಹನ್ತತಾಯ ಅತ್ತಾನಂ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಸ್ಸೇ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಜೀರಾಪೇತೀತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಅಕತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಪಾರುತನೀಹಾರೇನೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಜೀರಾಪೇತಿ, ಠಾನಾ ಚಾವೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ ಸೀಸೇ ಭಾರಂ ಖನ್ಧೇ ಕರಣಾದೀಸು ವಿಯ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೧)। ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ನಸ್ಸತೀತಿ ಅಗ್ಗಿಆದಿನಾ ನಸ್ಸತಿ, ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಕೋಚೀತಿ ಇಮಿನಾ ಯೇನ ಠಪಿತಂ, ಸೋಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Nimitte vā kateti cīvaraṃ me kiliṭṭhaṃ, ko nu kho rajitvā dassatītiādinā nimitte kate. Vuttanayenevāti anāṇattassa therena saddhiṃ pattacīvaraṃ gahetvā gamanavāre vuttanayeneva. Ekapasseti vihārassa mahantatāya attānaṃ adassetvā ekasmiṃ passe. Theyyacittena paribhuñjanto jīrāpetīti theyyacitte uppanne ṭhānācāvanaṃ akatvā nivatthapārutanīhāreneva paribhuñjanto jīrāpeti, ṭhānā cāventassa pana theyyacitte sati pārājikameva sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu viya (pārā. 101). Yathā vā tathā vā nassatīti aggiādinā nassati, añño vā kocīti iminā yena ṭhapitaṃ, sopi saṅgahitoti veditabbaṃ.
ಇತರಸ್ಸಾತಿ ಚೋರಸ್ಸ। ಇತರಂ ಗಣ್ಹತೋ ಉದ್ಧಾರೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತವ ಸಾಟಕಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾವ ಉಪನಿಧಿಭಾವತೋ ಮೋಚಿತತ್ತಾ, ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಇತರಂ ಗಣ್ಹತೋ ಅತ್ತನೋ ಸಾಟಕೇ ಆಲಯಸ್ಸ ಸಬ್ಭಾವತೋ ಚ ‘‘ಉದ್ಧಾರೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಮಿಕೋ ಚೇ ‘‘ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಇದಂ ವಾ ಹೋತು, ಅಞ್ಞಂ ವಾ, ಕಿಂ ತೇನ, ಅಲಂ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸುಟ್ಠು ನಿರಾಲಯೋ ಹೋತಿ, ಚೋರಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ತೇನ ವುತ್ತವಚನಂ ಅಸುಣನ್ತಾ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇ ಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ಚಿತ್ತೇನ ನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ, ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಚಿತ್ತೇನ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪಚಾರೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಟ್ಠಾನೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ। ಮಯಿ ಚ ಮತೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಸೇನಾಸನೇ ವಿನಟ್ಠೇತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ತಂ ಮಾರೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇ ವುತ್ತೇಪಿ ವಿವರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಗಿಲಾನಪಕ್ಖೇ ಠಿತತ್ತಾ ಅವಿಸಯೋತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಮರಣತೋ ಹಿ ಪರಂ ಗೇಲಞ್ಞಂ ಅವಿಸಯತ್ತಞ್ಚ ನತ್ಥಿ। ‘‘ದ್ವಾರಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇ ವುತ್ತೇಪಿ ವಿವರಿತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಸಹಾಯೇಹಿ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ತೇಹಿಪಿ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಾದೀಹಿ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಸಾಮೀಚೀತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರೇ ವಸನ್ತಾನಂ ಇದಂ ವತ್ತಂ।
Itarassāti corassa. Itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikanti ettha ‘‘pavisitvā tava sāṭakaṃ gaṇhāhī’’ti imināva upanidhibhāvato mocitattā, sāmikassa itaraṃ gaṇhato attano sāṭake ālayassa sabbhāvato ca ‘‘uddhāre pārājika’’nti vuttaṃ. Sāmiko ce ‘‘mama santakaṃ idaṃ vā hotu, aññaṃ vā, kiṃ tena, alaṃ mayhaṃ iminā’’ti evaṃ suṭṭhu nirālayo hoti, corassa pārājikaṃ natthīti gahetabbaṃ. Na jānantīti tena vuttavacanaṃ asuṇantā na jānanti. Eseva nayoti ettha sace jānitvāpi cittena na sampaṭicchanti, eseva nayoti daṭṭhabbaṃ. Paṭikkhipantīti ettha cittena paṭikkhepopi saṅgahitovāti veditabbaṃ. Upacāre vijjamāneti bhaṇḍāgārassa samīpe uccārapassāvaṭṭhāne vijjamāne. Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭheti ettha ‘‘taṃ māressāmā’’ti ettake vuttepi vivarituṃ vaṭṭati gilānapakkhe ṭhitattā avisayoti vuttattā. Maraṇato hi paraṃ gelaññaṃ avisayattañca natthi. ‘‘Dvāraṃ chinditvā parikkhāraṃ harissāmā’’ti ettake vuttepi vivarituṃ vaṭṭatiyeva. Sahāyehi bhavitabbanti tehipi bhikkhācārādīhi pariyesitvā attano santakepi kiñci kiñci dātabbanti vuttaṃ hoti. Ayaṃ sāmīcīti bhaṇḍāgāre vasantānaṃ idaṃ vattaṃ.
ಲೋಲಮಹಾಥೇರೋತಿ ಮನ್ದೋ ಮೋಮೂಹೋ ಆಕಿಣ್ಣವಿಹಾರೀ। ಇತರೇಹೀತಿ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಗಬ್ಭೇ ವಸನ್ತೇಹಿ ಇತರಭಿಕ್ಖೂಹಿ। ವಿಹಾರರಕ್ಖಣವಾರೇ ನಿಯುತ್ತೋ ವಿಹಾರವಾರಿಕೋ, ವುಡ್ಢಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ವಾರೇ ವಿಹಾರರಕ್ಖಣಕೋ। ನಿವಾಪನ್ತಿ ಭತ್ತವೇತನಂ। ಚೋರಾನಂ ಪಟಿಪಥಂ ಗತೇಸೂತಿ ಚೋರಾನಂ ಆಗಮನಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಪಠಮತರಞ್ಞೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಸದ್ದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚೋರಾನಂ ಅಭಿಮುಖಂ ಗತೇಸು, ‘‘ಚೋರೇಹಿ ಹಟಭಣ್ಡಂ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತದನುಪಥಂ ಗತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನಿಬದ್ಧಂ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಅಸುಕಕುಲೇ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ವಿಹಾರವಾರಿಕಾನಞ್ಞೇವಾ’’ತಿ ಏವಂ ನಿಯಮನಂ ಕತ್ವಾ। ದ್ವೇ ತಿಸ್ಸೋ ಯಾಗುಸಲಾಕಾ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ಸಲಾಕಭತ್ತಾನಿ ಚ ಲಭಮಾನೋವಾತಿ ಇದಂ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ, ತತೋ ಊನಂ ವಾ ಹೋತು ಅಧಿಕಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಸ್ಸ ಚ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ಲಭನಮೇವ ಪಮಾಣನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನಿಸ್ಸಿತಕೇ ಜಗ್ಗೇನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ವಿಹಾರಂ ಜಗ್ಗಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಸಹಾಯಕಸ್ಸಾತಿ ಸಹಾಯರಹಿತಸ್ಸ। ಅತ್ತದುತಿಯಸ್ಸಾತಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಸರೀರಮೇವ ದುತಿಯೋ ಅಸ್ಸ ನಾಞ್ಞೋತಿ ಅತ್ತದುತಿಯೋ। ತದುಭಯಸ್ಸಾಪಿ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಭಾವನಂ ಯಸ್ಸಾತಿಆದಿ, ಏತೇನ ಸಬ್ಬೇನ ಏಕೇಕಸ್ಸ ವಾರೋ ನ ಪಾಪೇತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಾಕವತ್ತತ್ಥಾಯಾತಿ ನಿಚ್ಚಂ ಪಚಿತಬ್ಬಯಾಗುಭತ್ತಸಙ್ಖಾತವತ್ತತ್ಥಾಯ। ಠಪೇನ್ತೀತಿ ದಾಯಕಾ ಠಪೇನ್ತಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ತಂ ಆರಾಮಿಕಾದೀಹಿ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಭಾಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ನ ಗಾಹಾಪೇತಬ್ಬೋತಿ ಏತ್ಥ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕಸ್ಸಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಕಪರಿಕ್ಖಾರೋ ವಾ ಠಪಿತೋ ಅತ್ಥಿ, ಚೀವರಾದಿಸಙ್ಘಿಕಭಾಗೇಪಿ ಆಲಯೋ ವಾ ಅತ್ಥಿ, ಸೋಪಿ ಗಾಹಾಪೇತಬ್ಬೋವ। ದಿಗುಣನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ ದಿಗುಣಂ। ಪಕ್ಖವಾರೇನಾತಿ ಅಡ್ಢಮಾಸವಾರೇನ।
Lolamahātheroti mando momūho ākiṇṇavihārī. Itarehīti tasmiṃyeva gabbhe vasantehi itarabhikkhūhi. Vihārarakkhaṇavāre niyutto vihāravāriko, vuḍḍhapaṭipāṭiyā attano vāre vihārarakkhaṇako. Nivāpanti bhattavetanaṃ. Corānaṃ paṭipathaṃ gatesūti corānaṃ āgamanaṃ ñatvā ‘‘paṭhamataraññeva gantvā saddaṃ karissāmā’’ti corānaṃ abhimukhaṃ gatesu, ‘‘corehi haṭabhaṇḍaṃ āharissāmā’’ti tadanupathaṃ gatesupi eseva nayo. Nibaddhaṃ katvāti ‘‘asukakule yāgubhattaṃ vihāravārikānaññevā’’ti evaṃ niyamanaṃ katvā. Dve tisso yāgusalākā cattāri pañca salākabhattāni ca labhamānovāti idaṃ nidassanamattaṃ, tato ūnaṃ vā hotu adhikaṃ vā attano veyyāvaccakarassa ca yāpanamattaṃ labhanameva pamāṇanti gahetabbaṃ. Nissitake jaggentīti tehi vihāraṃ jaggāpentīti attho. Asahāyakassāti sahāyarahitassa. Attadutiyassāti appicchassa attā sarīrameva dutiyo assa nāññoti attadutiyo. Tadubhayassāpi atthassa vibhāvanaṃ yassātiādi, etena sabbena ekekassa vāro na pāpetabboti dassitanti veditabbaṃ. Pākavattatthāyāti niccaṃ pacitabbayāgubhattasaṅkhātavattatthāya. Ṭhapentīti dāyakā ṭhapenti. Taṃ gahetvāti taṃ ārāmikādīhi diyyamānaṃ bhāgaṃ gahetvā. Na gāhāpetabboti ettha abbhokāsikassāpi attano adhikaparikkhāro vā ṭhapito atthi, cīvarādisaṅghikabhāgepi ālayo vā atthi, sopi gāhāpetabbova. Diguṇanti aññehi labbhamānato diguṇaṃ. Pakkhavārenāti aḍḍhamāsavārena.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಉಪನಿಧಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upanidhikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
