| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Upanidhikathāvaṇṇanā
੧੧੨. ਉਪਨਿਧਿਕਥਾਯਂ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਸਾਮਨਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਨਾ ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਯੋਗੇ ਅਕਤੇ ਰਜ੍ਜਸਙ੍ਖੋਭਾਦਿਕਾਲੇ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਿ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਭੋਹਿਪਿ ਸਕਸਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਕਤੇਪਿ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਪਟਿਸਾਮਨਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਸਾਮਨਕਾਲੇ ਹਿਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਸਾਮਿਨੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤੋ ਕਾਯવਚੀਪਯੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇਨ ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਨ ਹਿ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯਂ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ। ਦਾਨੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવਾਤਿ ਅવਹਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿਆਦਿਨਾ ਮੁਸਾવਾਦਕਰਣੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਾਭਾવੇਨ ਸਹਪਯੋਗਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਾવਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿਪਿ ਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ…ਪੇ॰… ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਤਰਪਯੋਗੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਤਾવ ਪਠਮੇਨ ਭਣ੍ਡਪਟਿਸਾਮਨਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਤਦਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਾਭਾવਾ, ਨਾਪਿ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਥਨਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਤਦਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਾਮਿਨਾ ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਬਹੁਸੋ ਯਾਚਿਯਮਾਨੋਪਿ ਅਦਤ੍વਾ ਯੇਨ ਪਯੋਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਂ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਞਾਪੇਤਿ, ਯੇਨ ਚ ਸੋ ‘‘ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ ਅਯਂ વਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤੇਨੇવ ਪਯੋਗੇਨਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡੇ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਹਿ ਕਦਾ ਤੇ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਕਤ੍ਥ ਤੇ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦਿਪਰਿਯਾਯવਚਨੇਨਾਪਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਪਿਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਤੇਨੇવ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੧)। ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਰੇਹਿ ਗਣ੍ਹਾਪਨੇ ਏવ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਮੁਤ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਨਾ ਦਿਨ੍ਨਤਾਯ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਪਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਗਹਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
112. Upanidhikathāyaṃ saṅgopanatthāya attano hatthe nikkhittassa bhaṇḍassa guttaṭṭhāne paṭisāmanappayogaṃ vinā nāhaṃ gaṇhāmītiādinā aññasmiṃ payoge akate rajjasaṅkhobhādikāle ‘‘na dāni tassa dassāmi, na mayhaṃ dāni dassatī’’ti ubhohipi sakasakaṭṭhāne nisīditvā dhuranikkhepe katepi avahāro natthi. Keci panettha ‘‘pārājikameva paṭisāmanappayogassa katattā’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ, na sārato paccetabbaṃ. Paṭisāmanakāle hissa theyyacittaṃ natthi, ‘‘na dāni tassa dassāmī’’ti theyyacittuppattikkhaṇe pana sāmino dhuranikkhepacittuppattiyā hetubhūto kāyavacīpayogo natthi, yena so āpattiṃ āpajjeyya. Na hi akiriyasamuṭṭhānāyaṃ āpattīti. Dāne saussāho, rakkhati tāvāti avahāraṃ sandhāya avuttattā nāhaṃ gaṇhāmītiādinā musāvādakaraṇe pācittiyameva hoti, na dukkaṭaṃ theyyacittābhāvena sahapayogassāpi abhāvatoti gahetabbaṃ. Yadipi mukhena dassāmīti vadati…pe… pārājikanti ettha katarapayogena āpatti, na tāva paṭhamena bhaṇḍapaṭisāmanappayogena tadā theyyacittābhāvā, nāpi ‘‘dassāmī’’ti kathanappayogena tadā theyyacitte vijjamānepi payogassa kappiyattāti? Vuccate – sāminā ‘‘dehī’’ti bahuso yāciyamānopi adatvā yena payogena attano adātukāmataṃ sāmikassa ñāpeti, yena ca so ‘‘adātukāmo ayaṃ vikkhipatī’’ti ñatvā dhuraṃ nikkhipati, teneva payogenassa āpatti. Na hettha upanikkhittabhaṇḍe pariyāyena mutti atthi. Adātukāmatāya hi kadā te dinnaṃ, kattha te dinnantiādipariyāyavacanenāpi sāmikassa dhure nikkhipāpite āpattiyeva. Teneva aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ – ‘‘kiṃ tumhe bhaṇatha…pe… evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepena bhikkhuno pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.111). Parasantakassa parehi gaṇhāpane eva pariyāyato mutti, na sabbatthāti gahetabbaṃ. Attano hatthe nikkhittattāti ettha attano hatthe sāminā dinnatāya bhaṇḍāgārikaṭṭhāne ṭhitattā ca ṭhānācāvanepi natthi avahāro, theyyacittena pana gahaṇe dukkaṭato na muccatīti veditabbaṃ.
ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਣਤੋ ਓਕਾਸਤੋ ਚ ਤੇਨ ਸਦਿਸਮੇવ ਅਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਚੋਰੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਤਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਕੇਹਿਚਿ ਤਤ੍ਥ ਤਾਦਿਸੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਤ੍ਤੇ ਠਪਿਤੇ ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਯੇવ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤੇਨ ਚੋਰੇਨ ਦਿવਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਪਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਤਦਞ੍ਞੇ ਤਾਦਿਸੇ ਪਤ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਠਪਿਤੇਪਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਦਿવਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਠਪਿਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਂ ਪਤ੍ਤਮੇવ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਦવਾਰੇਨਾਤਿ ਥੇਰੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਦવਾਰੇਨ। ਅਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਥੇਰੇਨ ਗਹਣਕ੍ਖਣੇ ਅવਹਾਰਾਭਾવਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਹਤ੍ਥਪਤ੍ਤਂ ‘‘ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਗਮਨੇ ਪਦવਾਰੇਨੇવ ਅવਹਾਰੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Eseva nayoti uddhāreyeva corassa pārājikaṃ, kasmā? Aññehi sādhāraṇassa abhiññāṇassa vuttattā. Aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti saññāṇato okāsato ca tena sadisameva aññaṃ gaṇhante yujjati, corena sallakkhitappadesato taṃ apanetvā kehici tattha tādise aññasmiṃ patte ṭhapite taṃ gaṇhanteyeva yujjatīti adhippāyo, tena corena divā sallakkhitapattaṃ aññattha apanetvā tadaññe tādise patte tattha ṭhapitepi corassa pacchā rattibhāge uppajjamānaṃ theyyacittaṃ divā sallakkhitappadese ṭhapitaṃ aññaṃ tādisaṃ pattameva ālambitvā uppajjatīti dassitaṃ hoti. Padavārenāti therena nīharitvā dinnaṃ pattaṃ gahetvā gacchato corassa padavārena. Atādisameva gaṇhante yujjatīti atādisassa therena gahaṇakkhaṇe avahārābhāvato pacchā hatthapattaṃ ‘‘ta’’nti vā ‘‘añña’’nti vā saññāya ‘‘idaṃ gahetvā gacchāmī’’ti gamane padavāreneva avahāro yujjatīti adhippāyo.
ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦવਾਰੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ ਉਪਨਿਧਿਭਣ੍ਡੇ વਿਯਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਗਾਮਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਬਹਿਗਾਮੇ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਗਾਮਪ੍ਪવੇਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਭਪ੍ਪਦੇਸਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਹਿ ਸੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇવ ਸਿਯਾ, ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡੇ ਚ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਨ ਤਾવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਚੋਰਸ੍ਸੇવ ਅવਹਾਰੋ। ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਤਾਯ ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅવਹਾਰੋ ਨ ਜਾਤੋ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Pārājikaṃ natthīti padavārepi pārājikaṃ natthi upanidhibhaṇḍe viyāti gahetabbaṃ. Gāmadvāranti bahigāme vihārassa patiṭṭhitattā gāmappavesassa ārambhappadesadassanavasena vuttaṃ, antogāmanti attho. Dvinnampi uddhāreyevapārājikanti therassa abhaṇḍāgārikattā vuttaṃ. Yadi hi so bhaṇḍāgāriko bhaveyya, sabbampi upanikkhittameva siyā, upanikkhittabhaṇḍe ca theyyacittena gaṇhatopi na tāva therassa avahāro hoti, corasseva avahāro. Ubhinnampi dukkaṭanti therassa attano santakatāya corassa sāmikena dinnattā avahāro na jāto, ubhinnampi asuddhacittena gahitattā dukkaṭanti attho.
ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਥੇਰੇਨ ਕਤਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਅਟવਿਂ ਪવਿਸਤਿ, ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਥੇਰੇਨ વਿਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਾਮਮਗ੍ਗੇਪਿ ਸਕਲੇਪਿ ਗਾਮੇ વਿਚਰਣਸ੍ਸ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਤੋ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਦવਾਰੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਭਾਗੇ ਉਪਚਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਤਾવ ਸਬ੍ਬਂ ਦਹਰਸ੍ਸ ਥੇਰਾਣਤ੍ਤਿਯਾ ਸਞ੍ਚਰਣੂਪਚਾਰੋવ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਉਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਗਾਮੂਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਨੇ ਚੀવਰਧੋવਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੀਸਾਦੀਸੁ ਭਾਰਂ ਭੂਮਿਯਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ વਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ વਾ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ વੂਪਸਨ੍ਤੇ ਪੁਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਾવਤਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤੇ વਿਹਾਰਸਾਮਨ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਸਬ੍ਬੇ ਗੋਚਰਗਾਮਾਪਿ ਖੇਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੁਕ੍ਕਮਨવਿਹਾਰਾਭਿਮੁਖਗਮਨਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ। ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવਾਤਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤੇਪਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਕਥੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤવਿਹਾਰੂਪਚਾਰਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਖੇਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੨) વੁਤ੍ਤਂ ਨਯਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ।
Āṇattiyā gahitattāti ‘‘pattacīvaraṃ gaṇhā’’ti evaṃ therena kataāṇattiyā gahitattā. Aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabboti ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti therena vihārato paṭṭhāya gāmamaggepi sakalepi gāme vicaraṇassa niyamitattā maggato okkamma gacchantasseva padavārena āpatti vuttā. Vihārassa hi parabhāge upacārato paṭṭhāya yāva tassa gāmassa parato upacāro, tāva sabbaṃ daharassa therāṇattiyā sañcaraṇūpacārova hoti, na pana tato paraṃ. Teneva ‘‘upacārātikkame pārājikaṃ. Gāmūpacārātikkame pārājika’’nti ca vuttaṃ. Paṭinivattane cīvaradhovanādiatthāya pesanepi eseva nayo. Aṭṭhatvā anisīditvāti ettha vihāraṃ pavisitvā sīsādīsu bhāraṃ bhūmiyaṃ anikkhipitvā tiṭṭhanto vā nisīdanto vā vissamitvā theyyacitte vūpasante puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati ce, pāduddhārena kāretabbo. Sace bhūmiyaṃ nikkhipitvā puna taṃ gahetvā gacchati, uddhārena kāretabbo. Kasmā? Āṇāpakassa āṇattiyā yaṃ kattabbaṃ, tassa tāvatā pariniṭṭhitattā. ‘‘Asukaṃ nāma gāma’’nti aniyametvā ‘‘antogāmaṃ gamissāmā’’ti avisesena vutte vihārasāmantā pubbe piṇḍāya paviṭṭhapubbā sabbe gocaragāmāpi khettamevāti vadanti. Sesanti maggukkamanavihārābhimukhagamanādi sabbaṃ. Purimasadisamevāti anāṇattiyā gahitepi sāmikassa kathetvā gahitattā heṭṭhā vuttavihārūpacārādi sabbaṃ khettamevāti katvā vuttaṃ. Eseva nayoti antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvātiādinā (pārā. aṭṭha. 1.112) vuttaṃ nayaṃ atidisati.
ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਕਤੇਤਿ ਚੀવਰਂ ਮੇ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਰਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਤੇ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਨવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ। ਏਕਪਸ੍ਸੇਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਸ੍ਸੇ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਪਾਰੁਤਨੀਹਾਰੇਨੇવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤਿ, ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਣਾਦੀਸੁ વਿਯ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੧)। ਯਥਾ વਾ ਤਥਾ વਾ ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਆਦਿਨਾ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਸੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Nimitte vā kateti cīvaraṃ me kiliṭṭhaṃ, ko nu kho rajitvā dassatītiādinā nimitte kate. Vuttanayenevāti anāṇattassa therena saddhiṃ pattacīvaraṃ gahetvā gamanavāre vuttanayeneva. Ekapasseti vihārassa mahantatāya attānaṃ adassetvā ekasmiṃ passe. Theyyacittena paribhuñjanto jīrāpetīti theyyacitte uppanne ṭhānācāvanaṃ akatvā nivatthapārutanīhāreneva paribhuñjanto jīrāpeti, ṭhānā cāventassa pana theyyacitte sati pārājikameva sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu viya (pārā. 101). Yathā vā tathā vā nassatīti aggiādinā nassati, añño vā kocīti iminā yena ṭhapitaṃ, sopi saṅgahitoti veditabbaṃ.
ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ। ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤવ ਸਾਟਕਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਉਪਨਿਧਿਭਾવਤੋ ਮੋਚਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਟਕੇ ਆਲਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਚ ‘‘ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਮਿਕੋ ਚੇ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਇਦਂ વਾ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਂ વਾ, ਕਿਂ ਤੇਨ, ਅਲਂ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰਾਲਯੋ ਹੋਤਿ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਚਾਰੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਟ੍ਠਾਨੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ। ਮਯਿ ਚ ਮਤੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਸੇਨਾਸਨੇ વਿਨਟ੍ਠੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ વੁਤ੍ਤੇਪਿ વਿવਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਗਿਲਾਨਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅવਿਸਯੋਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਮਰਣਤੋ ਹਿ ਪਰਂ ਗੇਲਞ੍ਞਂ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਦ੍વਾਰਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ વੁਤ੍ਤੇਪਿ વਿવਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਸਹਾਯੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਾਦੀਹਿ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਸਾਮੀਚੀਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦਂ વਤ੍ਤਂ।
Itarassāti corassa. Itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikanti ettha ‘‘pavisitvā tava sāṭakaṃ gaṇhāhī’’ti imināva upanidhibhāvato mocitattā, sāmikassa itaraṃ gaṇhato attano sāṭake ālayassa sabbhāvato ca ‘‘uddhāre pārājika’’nti vuttaṃ. Sāmiko ce ‘‘mama santakaṃ idaṃ vā hotu, aññaṃ vā, kiṃ tena, alaṃ mayhaṃ iminā’’ti evaṃ suṭṭhu nirālayo hoti, corassa pārājikaṃ natthīti gahetabbaṃ. Na jānantīti tena vuttavacanaṃ asuṇantā na jānanti. Eseva nayoti ettha sace jānitvāpi cittena na sampaṭicchanti, eseva nayoti daṭṭhabbaṃ. Paṭikkhipantīti ettha cittena paṭikkhepopi saṅgahitovāti veditabbaṃ. Upacāre vijjamāneti bhaṇḍāgārassa samīpe uccārapassāvaṭṭhāne vijjamāne. Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭheti ettha ‘‘taṃ māressāmā’’ti ettake vuttepi vivarituṃ vaṭṭati gilānapakkhe ṭhitattā avisayoti vuttattā. Maraṇato hi paraṃ gelaññaṃ avisayattañca natthi. ‘‘Dvāraṃ chinditvā parikkhāraṃ harissāmā’’ti ettake vuttepi vivarituṃ vaṭṭatiyeva. Sahāyehi bhavitabbanti tehipi bhikkhācārādīhi pariyesitvā attano santakepi kiñci kiñci dātabbanti vuttaṃ hoti. Ayaṃ sāmīcīti bhaṇḍāgāre vasantānaṃ idaṃ vattaṃ.
ਲੋਲਮਹਾਥੇਰੋਤਿ ਮਨ੍ਦੋ ਮੋਮੂਹੋ ਆਕਿਣ੍ਣવਿਹਾਰੀ। ਇਤਰੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਗਬ੍ਭੇ વਸਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤਰਭਿਕ੍ਖੂਹਿ। વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣવਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਾਰવਾਰਿਕੋ, વੁਡ੍ਢਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ વਿਹਾਰਰਕ੍ਖਣਕੋ। ਨਿવਾਪਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਂ। ਚੋਰਾਨਂ ਪਟਿਪਥਂ ਗਤੇਸੂਤਿ ਚੋਰਾਨਂ ਆਗਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਤਰਞ੍ਞੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚੋਰਾਨਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਤੇਸੁ, ‘‘ਚੋਰੇਹਿ ਹਟਭਣ੍ਡਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਦਨੁਪਥਂ ਗਤੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਕੁਲੇ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾਨਞ੍ਞੇવਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਿਯਮਨਂ ਕਤ੍વਾ। ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਾਗੁਸਲਾਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਲਭਮਾਨੋવਾਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਊਨਂ વਾ ਹੋਤੁ ਅਧਿਕਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰਸ੍ਸ ਚ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਲਭਨਮੇવ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਜਗ੍ਗੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਹਿ વਿਹਾਰਂ ਜਗ੍ਗਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਹਾਯਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਾਯਰਹਿਤਸ੍ਸ। ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਸਰੀਰਮੇવ ਦੁਤਿਯੋ ਅਸ੍ਸ ਨਾਞ੍ਞੋਤਿ ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯੋ। ਤਦੁਭਯਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਭਾવਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ, ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਏਕੇਕਸ੍ਸ વਾਰੋ ਨ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਕવਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਚਿਤਬ੍ਬਯਾਗੁਭਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤવਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ। ਠਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਦਾਯਕਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਤਂ ਆਰਾਮਿਕਾਦੀਹਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਭਾਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਨ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਕਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ વਾ ਠਪਿਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਚੀવਰਾਦਿਸਙ੍ਘਿਕਭਾਗੇਪਿ ਆਲਯੋ વਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋਪਿ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋવ। ਦਿਗੁਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤੋ ਦਿਗੁਣਂ। ਪਕ੍ਖવਾਰੇਨਾਤਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸવਾਰੇਨ।
Lolamahātheroti mando momūho ākiṇṇavihārī. Itarehīti tasmiṃyeva gabbhe vasantehi itarabhikkhūhi. Vihārarakkhaṇavāre niyutto vihāravāriko, vuḍḍhapaṭipāṭiyā attano vāre vihārarakkhaṇako. Nivāpanti bhattavetanaṃ. Corānaṃ paṭipathaṃ gatesūti corānaṃ āgamanaṃ ñatvā ‘‘paṭhamataraññeva gantvā saddaṃ karissāmā’’ti corānaṃ abhimukhaṃ gatesu, ‘‘corehi haṭabhaṇḍaṃ āharissāmā’’ti tadanupathaṃ gatesupi eseva nayo. Nibaddhaṃ katvāti ‘‘asukakule yāgubhattaṃ vihāravārikānaññevā’’ti evaṃ niyamanaṃ katvā. Dve tisso yāgusalākā cattāri pañca salākabhattāni ca labhamānovāti idaṃ nidassanamattaṃ, tato ūnaṃ vā hotu adhikaṃ vā attano veyyāvaccakarassa ca yāpanamattaṃ labhanameva pamāṇanti gahetabbaṃ. Nissitake jaggentīti tehi vihāraṃ jaggāpentīti attho. Asahāyakassāti sahāyarahitassa. Attadutiyassāti appicchassa attā sarīrameva dutiyo assa nāññoti attadutiyo. Tadubhayassāpi atthassa vibhāvanaṃ yassātiādi, etena sabbena ekekassa vāro na pāpetabboti dassitanti veditabbaṃ. Pākavattatthāyāti niccaṃ pacitabbayāgubhattasaṅkhātavattatthāya. Ṭhapentīti dāyakā ṭhapenti. Taṃ gahetvāti taṃ ārāmikādīhi diyyamānaṃ bhāgaṃ gahetvā. Na gāhāpetabboti ettha abbhokāsikassāpi attano adhikaparikkhāro vā ṭhapito atthi, cīvarādisaṅghikabhāgepi ālayo vā atthi, sopi gāhāpetabbova. Diguṇanti aññehi labbhamānato diguṇaṃ. Pakkhavārenāti aḍḍhamāsavārena.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upanidhikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
