Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā

    ౯. ఉపనిస్సయపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా

    9. Upanissayapaccayaniddesavaṇṇanā

    . ఉపనిస్సయపచ్చయనిద్దేసే పురిమా పురిమాతి అనన్తరూపనిస్సయే సమనన్తరాతీతా లబ్భన్తి, ఆరమ్మణూపనిస్సయపకతూపనిస్సయేసు నానావీథివసేన పురిమతరా. తే తయోపి రాసయో కుసలవసేన కుసలపదే లబ్భన్తి, కుసలేన పన అకుసలే సమనన్తరాతీతా న లబ్భన్తి. తేనేవ వుత్తం – ‘‘అకుసలానం ధమ్మానం కేసఞ్చి ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో’’తి . ఇదఞ్హి – ‘‘కుసలో ధమ్మో అకుసలస్స ధమ్మస్స ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో; ఆరమ్మణూపనిస్సయో పకతూపనిస్సయో. ఆరమ్మణూపనిస్సయో – దానం దత్వా సీలం సమాదియిత్వా ఉపోసథకమ్మం కత్వా తం గరుం కత్వా అస్సాదేతి అభినన్దతి, తం గరుం కత్వా రాగో ఉప్పజ్జతి, దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి, పుబ్బే సుచిణ్ణాని గరుం కత్వా అస్సాదేతి అభినన్దతి, తం గరుం కత్వా రాగో ఉప్పజ్జతి, దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి. ఝానా వుట్ఠహిత్వా ఝానం గరుం కత్వా అస్సాదేతి అభినన్దతి, తం గరుం కత్వా రాగో ఉప్పజ్జతి దిట్ఠి ఉప్పజ్జతి. పకతూపనిస్సయో – సద్ధం ఉపనిస్సాయ మానం జప్పేతి, దిట్ఠిం గణ్హాతి. సీలం సుతం చాగం పఞ్ఞం ఉపనిస్సాయ మానం జప్పేతి, దిట్ఠిం గణ్హాతి. సద్ధా సీలం సుతం చాగో పఞ్ఞా రాగస్స దోసస్స మోహస్స మానస్స దిట్ఠియా పత్థనాయ ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో’’తి ఇమం నయం సన్ధాయ వుత్తం. కుసలేన అబ్యాకతే తయోపి లబ్భన్తి, తథా అకుసలేన అకుసలే.

    9. Upanissayapaccayaniddese purimā purimāti anantarūpanissaye samanantarātītā labbhanti, ārammaṇūpanissayapakatūpanissayesu nānāvīthivasena purimatarā. Te tayopi rāsayo kusalavasena kusalapade labbhanti, kusalena pana akusale samanantarātītā na labbhanti. Teneva vuttaṃ – ‘‘akusalānaṃ dhammānaṃ kesañci upanissayapaccayena paccayo’’ti . Idañhi – ‘‘kusalo dhammo akusalassa dhammassa upanissayapaccayena paccayo; ārammaṇūpanissayo pakatūpanissayo. Ārammaṇūpanissayo – dānaṃ datvā sīlaṃ samādiyitvā uposathakammaṃ katvā taṃ garuṃ katvā assādeti abhinandati, taṃ garuṃ katvā rāgo uppajjati, diṭṭhi uppajjati, pubbe suciṇṇāni garuṃ katvā assādeti abhinandati, taṃ garuṃ katvā rāgo uppajjati, diṭṭhi uppajjati. Jhānā vuṭṭhahitvā jhānaṃ garuṃ katvā assādeti abhinandati, taṃ garuṃ katvā rāgo uppajjati diṭṭhi uppajjati. Pakatūpanissayo – saddhaṃ upanissāya mānaṃ jappeti, diṭṭhiṃ gaṇhāti. Sīlaṃ sutaṃ cāgaṃ paññaṃ upanissāya mānaṃ jappeti, diṭṭhiṃ gaṇhāti. Saddhā sīlaṃ sutaṃ cāgo paññā rāgassa dosassa mohassa mānassa diṭṭhiyā patthanāya upanissayapaccayena paccayo’’ti imaṃ nayaṃ sandhāya vuttaṃ. Kusalena abyākate tayopi labbhanti, tathā akusalena akusale.

    అకుసలేన పన కుసలే సమనన్తరాతీతా న లబ్భన్తి. తేన వుత్తం – ‘‘కుసలానం ధమ్మానం కేసఞ్చి ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో’’తి. ఇదమ్పి హి – ‘‘అకుసలో ధమ్మో కుసలస్స ధమ్మస్స ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో. పకతూపనిస్సయో – రాగం ఉపనిస్సాయ దానం దేతి, సీలం సమాదియతి, ఉపోసథకమ్మం కరోతి, ఝానం ఉప్పాదేతి విపస్సనం ఉప్పాదేతి, మగ్గం ఉప్పాదేతి, అభిఞ్ఞం ఉప్పాదేతి, సమాపత్తిం ఉప్పాదేతి; దోసం మోహం మానం దిట్ఠిం పత్థనం ఉపనిస్సాయ దానం దేతి…పే॰… సమాపత్తిం ఉప్పాదేతి. రాగో దోసో మోహో మానో దిట్ఠి పత్థనా సద్ధాయ సీలస్స సుతస్స చాగస్స పఞ్ఞాయ ఉపనిస్సయపచ్చయేన పచ్చయో. పాణం హన్త్వా తస్స పటిఘాతత్థాయ దానం దేతీ’’తిఆదినా నయేన పఞ్హావారే ఆగతం పకతూపనిస్సయమేవ సన్ధాయ వుత్తం. అకుసలం పన కుసలస్స ఆరమ్మణూపనిస్సయో న హోతి. కస్మా? తం గరుం కత్వా తస్స అప్పవత్తనతోతి యథా అనన్తరూపనిస్సయో, ఏవం ఆరమ్మణూపనిస్సయోపేత్థ న లబ్భతీతి వేదితబ్బో. అకుసలేన అబ్యాకతపదే ఆరమ్మణూపనిస్సయోవ న లబ్భతి. న హి అబ్యాకతా ధమ్మా అకుసలం గరుం కరోన్తి . యస్మా పన అనన్తరతా లబ్భతి, తస్మా ఏత్థ ‘‘కేసఞ్చీ’’తి న వుత్తం. అబ్యాకతేన పన అబ్యాకతే కుసలే అకుసలేతి తీసు నయేసు తయోపి ఉపనిస్సయా లబ్భన్తేవ. పుగ్గలోపి సేనాసనమ్పీతి ఇదం ద్వయం పకతూపనిస్సయవసేన వుత్తం. ఇదఞ్హి ద్వయం కుసలాకుసలపవత్తియా బలవపచ్చయో హోతి. పచ్చయభావో చస్స పనేత్థ పరియాయవసేన వేదితబ్బోతి అయం తావేత్థ పాళివణ్ణనా.

    Akusalena pana kusale samanantarātītā na labbhanti. Tena vuttaṃ – ‘‘kusalānaṃ dhammānaṃ kesañci upanissayapaccayena paccayo’’ti. Idampi hi – ‘‘akusalo dhammo kusalassa dhammassa upanissayapaccayena paccayo. Pakatūpanissayo – rāgaṃ upanissāya dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, jhānaṃ uppādeti vipassanaṃ uppādeti, maggaṃ uppādeti, abhiññaṃ uppādeti, samāpattiṃ uppādeti; dosaṃ mohaṃ mānaṃ diṭṭhiṃ patthanaṃ upanissāya dānaṃ deti…pe… samāpattiṃ uppādeti. Rāgo doso moho māno diṭṭhi patthanā saddhāya sīlassa sutassa cāgassa paññāya upanissayapaccayena paccayo. Pāṇaṃ hantvā tassa paṭighātatthāya dānaṃ detī’’tiādinā nayena pañhāvāre āgataṃ pakatūpanissayameva sandhāya vuttaṃ. Akusalaṃ pana kusalassa ārammaṇūpanissayo na hoti. Kasmā? Taṃ garuṃ katvā tassa appavattanatoti yathā anantarūpanissayo, evaṃ ārammaṇūpanissayopettha na labbhatīti veditabbo. Akusalena abyākatapade ārammaṇūpanissayova na labbhati. Na hi abyākatā dhammā akusalaṃ garuṃ karonti . Yasmā pana anantaratā labbhati, tasmā ettha ‘‘kesañcī’’ti na vuttaṃ. Abyākatena pana abyākate kusale akusaleti tīsu nayesu tayopi upanissayā labbhanteva. Puggalopi senāsanampīti idaṃ dvayaṃ pakatūpanissayavasena vuttaṃ. Idañhi dvayaṃ kusalākusalapavattiyā balavapaccayo hoti. Paccayabhāvo cassa panettha pariyāyavasena veditabboti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.

    అయం పన ఉపనిస్సయపచ్చయో నామ సద్ధిం ఏకచ్చాయ పఞ్ఞత్తియా సబ్బేపి చతుభూమకధమ్మా. విభాగతో పన ఆరమ్మణూపనిస్సయాదివసేన తివిధో హోతి. తత్థ ఆరమ్మణూపనిస్సయో ఆరమ్మణాధిపతినా నిన్నానాకరణోతి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ నానప్పకారభేదతో గహేతబ్బో. అనన్తరూపనిస్సయో అనన్తరపచ్చయేన నిన్నానాకరణో, సోపి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ నానప్పకారభేదతో వేదితబ్బో. పచ్చయుప్పన్నతోపి నేసం తత్థ వుత్తనయేనేవ వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో. పకతూపనిస్సయో పన జాతివసేన కుసలాకుసలవిపాకకిరియరూపభేదతో పఞ్చవిధో హోతి, కుసలాదీనం పన భూమిభేదతో అనేకవిధోతి ఏవం తావేత్థ నానప్పకారభేదతో విఞ్ఞాతబ్బో వినిచ్ఛయో.

    Ayaṃ pana upanissayapaccayo nāma saddhiṃ ekaccāya paññattiyā sabbepi catubhūmakadhammā. Vibhāgato pana ārammaṇūpanissayādivasena tividho hoti. Tattha ārammaṇūpanissayo ārammaṇādhipatinā ninnānākaraṇoti heṭṭhā vuttanayeneva nānappakārabhedato gahetabbo. Anantarūpanissayo anantarapaccayena ninnānākaraṇo, sopi heṭṭhā vuttanayeneva nānappakārabhedato veditabbo. Paccayuppannatopi nesaṃ tattha vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Pakatūpanissayo pana jātivasena kusalākusalavipākakiriyarūpabhedato pañcavidho hoti, kusalādīnaṃ pana bhūmibhedato anekavidhoti evaṃ tāvettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.

    ఏవం భిన్నే పనేత్థ తేభూమకకుసలో చతుభూమకస్సాపి కుసలస్స అకుసలస్స విపాకకిరియస్సాతి చతున్నం రాసీనం పకతూపనిస్సయో హోతి. లోకుత్తరో అకుసలస్సేవ న హోతి. అమ్హాకం ఆచరియేన ‘‘లోకుత్తరధమ్మో నిబ్బత్తితో’’తి ఇమినా పన నయేన అఞ్ఞేసం అకుసలస్సాపి హోతి. యస్స వా ఉప్పజ్జిస్సతి, తస్సాపి అనుత్తరేసు విమోక్ఖేసు పిహం ఉపట్ఠాపయతో ఇమినా నయేన హోతియేవ. అకుసలో సబ్బేసమ్పి చతుభూమకానం ఖన్ధానం పకతూపనిస్సయో హోతి, తథా తేభూమకవిపాకో. లోకుత్తరవిపాకే హేట్ఠిమాని తీణి ఫలాని అకుసలస్సేవ న హోన్తి, ఉపరిట్ఠిమం కుసలస్సాపి. పురిమనయేన పన అఞ్ఞేసం వా యస్స వా ఉప్పజ్జిస్సతి, తస్స సన్తానే సబ్బోపి లోకుత్తరవిపాకో సబ్బేసం కుసలాదీనం అరూపక్ఖన్ధానం పకతూపనిస్సయో హోతి. కిరియసఙ్ఖాతోపి పకతూపనిస్సయో చతుభూమకానం అకుసలాదిఖన్ధానం హోతియేవ, తథా రూపసఙ్ఖాతో. సయం పన రూపం ఇమస్మిం పట్ఠానమహాపకరణే ఆగతనయేన ఉపనిస్సయపచ్చయం న లభతి, సుత్తన్తికపరియాయేన పన లభతీతి వత్తుం వట్టతి. ఏవమేత్థ పచ్చయుప్పన్నతోపి విఞ్ఞాతబ్బో వినిచ్ఛయోతి.

    Evaṃ bhinne panettha tebhūmakakusalo catubhūmakassāpi kusalassa akusalassa vipākakiriyassāti catunnaṃ rāsīnaṃ pakatūpanissayo hoti. Lokuttaro akusalasseva na hoti. Amhākaṃ ācariyena ‘‘lokuttaradhammo nibbattito’’ti iminā pana nayena aññesaṃ akusalassāpi hoti. Yassa vā uppajjissati, tassāpi anuttaresu vimokkhesu pihaṃ upaṭṭhāpayato iminā nayena hotiyeva. Akusalo sabbesampi catubhūmakānaṃ khandhānaṃ pakatūpanissayo hoti, tathā tebhūmakavipāko. Lokuttaravipāke heṭṭhimāni tīṇi phalāni akusalasseva na honti, upariṭṭhimaṃ kusalassāpi. Purimanayena pana aññesaṃ vā yassa vā uppajjissati, tassa santāne sabbopi lokuttaravipāko sabbesaṃ kusalādīnaṃ arūpakkhandhānaṃ pakatūpanissayo hoti. Kiriyasaṅkhātopi pakatūpanissayo catubhūmakānaṃ akusalādikhandhānaṃ hotiyeva, tathā rūpasaṅkhāto. Sayaṃ pana rūpaṃ imasmiṃ paṭṭhānamahāpakaraṇe āgatanayena upanissayapaccayaṃ na labhati, suttantikapariyāyena pana labhatīti vattuṃ vaṭṭati. Evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.

    ఉపనిస్సయపచ్చయనిద్దేసవణ్ణనా.

    Upanissayapaccayaniddesavaṇṇanā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / (౨) పచ్చయనిద్దేసో • (2) Paccayaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact