| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
៩. ឧបនិស្សយបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា
9. Upanissayapaccayaniddesavaṇṇanā
៩. ឧបនិស្សយេ តយោតិ អនន្តរារម្មណបកតូបនិស្សយប្បភេទេ តយោ ឧបនិស្សយេ។ អនេកសង្គាហកតាយាតិ អនេកេសំ បច្ចយធម្មានំ សង្គហណតោ។ ឯកន្តេនេវ ហោន្តិ ចិត្តនិយមហេតុភាវេន បវត្តិនិយមតោ។ យេសុ បទេសូតិ យេសុ កុសលាទិបទេសុ។ សង្គហិតោតិ សង្គហំ គតោ, កុសលាទិបទេសុ យេសំ បទានំយេវ អនន្តរូបនិស្សយោ លព្ភតីតិ អត្ថោ។ តេសុ ‘‘កេសញ្ចី’’តិ ន វុត្តំ។ កស្មា? ន សក្កា វត្តុំ ឯកន្តេនេវ ឧបលព្ភនតោ។ តេសូតិ កុសលាកុសលបទេសុ។ ន ហិ កុសលោ អកុសលស្ស អនន្តរូបនិស្សយោ ហោតិ, អកុសលោ វា កុសលស្ស, អារម្មណបកតូបនិស្សយា បន អនេកន្តិកា, តស្មា តត្ថ ‘‘កេសញ្ចី’’តិ វុត្តំ។ សិទ្ធានំ បច្ចយធម្មានន្តិ បច្ចយភាវេន បុរិមនិប្ផន្នានំ កុសលាទីនំ កុសលស្ស អកុសលស្ស វាតិ អត្ថោ។ អកុសលាទីហីតិ យថាសង្ខ្យំ អកុសលេន កុសលេន វា។ អវិសេសេនាតិ យថាវុត្តវិសេសេ និយមំ អគ្គហេត្វា អកុសលាទីសុ អកុសលកុសលានំ ‘‘កេសញ្ចី’’តិអាទិនា។
9. Upanissaye tayoti anantarārammaṇapakatūpanissayappabhede tayo upanissaye. Anekasaṅgāhakatāyāti anekesaṃ paccayadhammānaṃ saṅgahaṇato. Ekanteneva honti cittaniyamahetubhāvena pavattiniyamato. Yesu padesūti yesu kusalādipadesu. Saṅgahitoti saṅgahaṃ gato, kusalādipadesu yesaṃ padānaṃyeva anantarūpanissayo labbhatīti attho. Tesu ‘‘kesañcī’’ti na vuttaṃ. Kasmā? Na sakkā vattuṃ ekanteneva upalabbhanato. Tesūti kusalākusalapadesu. Na hi kusalo akusalassa anantarūpanissayo hoti, akusalo vā kusalassa, ārammaṇapakatūpanissayā pana anekantikā, tasmā tattha ‘‘kesañcī’’ti vuttaṃ. Siddhānaṃ paccayadhammānanti paccayabhāvena purimanipphannānaṃ kusalādīnaṃ kusalassa akusalassa vāti attho. Akusalādīhīti yathāsaṅkhyaṃ akusalena kusalena vā. Avisesenāti yathāvuttavisese niyamaṃ aggahetvā akusalādīsu akusalakusalānaṃ ‘‘kesañcī’’tiādinā.
អនារម្មណត្តា អារម្មណូបនិស្សយំ បុព្ពាបរនិយមេន អប្បវត្តិតោ អនន្តរូបនិស្សយំ ន លភតីតិ យោជនា។ បកតស្សាតិ និប្ផាទិតស្ស, ឧបសេវិតស្ស វា។ ន ហិ រូបសន្តានស្ស សទ្ធាទិនិប្ផាទនំ អត្ថិ, ឧតុភោជនាទិឧបសេវនំ វា សម្ភវតិ។ តេនាហ ‘‘យថា ហិ…បេ.… រូបសន្តានេនា’’តិ។ ននុ ច រូបសន្តានេ បុព្ពេនាបរំ វិសេសោ លព្ភតិ , សោ ច ន វិនា សមានជាតិយេន ការណេនាតិ ស្វាយំ បកតូបនិស្សយលាភោតិ កទាចិ អាសង្កេយ្យាតិ អាហ ‘‘យស្មិញ្ចា’’តិអាទិ។ តត្ថ តន្តិ ឧតុពីជាទិកំ កម្មាទិ ច តេន រូបេន បុរិមនិប្ផន្នេន។ ឧប្បាទនំ សាភិសន្ធិកំ ទដ្ឋព្ពំ។ អធិបតីសុ បុព្ពាភិសង្ខារោ វិយ បកប្បនំ សំវិទហនំ។ បករណំ វុត្តលក្ខណេន ការណភាវេន អវដ្ឋានំ, យតោ ការណវិសេសោ ‘‘បកតី’’តិ វុច្ចតិ។ យទិ ឯវំ កស្មា រូបស្សេវ តំ បដិក្ខិបីយតីតិ អាហ ‘‘យថា ច…បេ.… ទដ្ឋព្ពា’’តិ។ ឯវម្បិ ឧតុពីជាទីនំ អង្កុរាទីសុ កថំ បច្ចយវិសេសភាវោតិ អាហ ‘‘ឧតុពីជាទយោ បន…បេ.… ភាវតោ’’តិ។ ឧបនិស្សយោតិ ច យស្មា ពលវតាការណំ អធិប្បេតំ, តស្មា ន ឯត្ថ ឯកន្តេន បុរិមនិប្ផត្តិ ឥច្ឆិតព្ពា។ យទិ ឯវំ បាឡិយំ កថំ បុរិមគ្គហណន្តិ អាហ ‘‘បុរិមបុរិមានំយេវ បនា’’តិអាទិ។ តេបិ វា បរិកប្បនវសេន បុរិមនិប្ផន្នាយេវ នាម ហោន្តិ។ ន ហិ អសំវិទិតាការេ វត្ថុស្មិំ បត្ថនាបវត្តីតិ។ តេនាហ ‘‘តំសមានលក្ខណតាយា’’តិ។
Anārammaṇattā ārammaṇūpanissayaṃ pubbāparaniyamena appavattito anantarūpanissayaṃ na labhatīti yojanā. Pakatassāti nipphāditassa, upasevitassa vā. Na hi rūpasantānassa saddhādinipphādanaṃ atthi, utubhojanādiupasevanaṃ vā sambhavati. Tenāha ‘‘yathā hi…pe… rūpasantānenā’’ti. Nanu ca rūpasantāne pubbenāparaṃ viseso labbhati , so ca na vinā samānajātiyena kāraṇenāti svāyaṃ pakatūpanissayalābhoti kadāci āsaṅkeyyāti āha ‘‘yasmiñcā’’tiādi. Tattha tanti utubījādikaṃ kammādi ca tena rūpena purimanipphannena. Uppādanaṃ sābhisandhikaṃ daṭṭhabbaṃ. Adhipatīsu pubbābhisaṅkhāro viya pakappanaṃ saṃvidahanaṃ. Pakaraṇaṃ vuttalakkhaṇena kāraṇabhāvena avaṭṭhānaṃ, yato kāraṇaviseso ‘‘pakatī’’ti vuccati. Yadi evaṃ kasmā rūpasseva taṃ paṭikkhipīyatīti āha ‘‘yathā ca…pe… daṭṭhabbā’’ti. Evampi utubījādīnaṃ aṅkurādīsu kathaṃ paccayavisesabhāvoti āha ‘‘utubījādayo pana…pe… bhāvato’’ti. Upanissayoti ca yasmā balavatākāraṇaṃ adhippetaṃ, tasmā na ettha ekantena purimanipphatti icchitabbā. Yadi evaṃ pāḷiyaṃ kathaṃ purimaggahaṇanti āha ‘‘purimapurimānaṃyeva panā’’tiādi. Tepi vā parikappanavasena purimanipphannāyeva nāma honti. Na hi asaṃviditākāre vatthusmiṃ patthanāpavattīti. Tenāha ‘‘taṃsamānalakkhaṇatāyā’’ti.
ធម្មេតិ បុគ្គលសេនាសនបញ្ញត្តីនំ ឧបាទានភូតេ ធម្មេ។ អយំ នយោតិ បញ្ញត្តិមុខេន បញ្ញបេតព្ពា តទុបាទានភូតា ធម្មា គយ្ហន្តីតិ យថាវុត្តោ នយោ។ ឯត្ថេវាតិ ‘‘សេនាសនម្បិ ឧបនិស្សយបច្ចយេន បច្ចយោ’’តិ ឯតស្មិំយេវ វចនេ។ កថំ បច្ចុប្បន្នស្ស បកតូបនិស្សយភាវោតិ ចោទនាយ ‘‘វក្ខតី’’តិអាទិនា អាគមំ ទស្សេត្វា យុត្តិំ ទស្សេតុំ ‘‘បច្ចុប្បន្នានម្បិច តាទិសានំ បុព្ពេ បកតត្តា’’តិ វុត្តំ។ តាទិសានន្តិ យាទិសា ឧតុអាទយោ បច្ចុបដ្ឋិតា, តាទិសានំ តតោ បុព្ពេ បុរេតរំ បកតត្តា បកតូបនិស្សយយោគ្យតាយ អាបាទិតត្តា។
Dhammeti puggalasenāsanapaññattīnaṃ upādānabhūte dhamme. Ayaṃ nayoti paññattimukhena paññapetabbā tadupādānabhūtā dhammā gayhantīti yathāvutto nayo. Etthevāti ‘‘senāsanampi upanissayapaccayena paccayo’’ti etasmiṃyeva vacane. Kathaṃ paccuppannassa pakatūpanissayabhāvoti codanāya ‘‘vakkhatī’’tiādinā āgamaṃ dassetvā yuttiṃ dassetuṃ ‘‘paccuppannānampica tādisānaṃ pubbepakatattā’’ti vuttaṃ. Tādisānanti yādisā utuādayo paccupaṭṭhitā, tādisānaṃ tato pubbe puretaraṃ pakatattā pakatūpanissayayogyatāya āpāditattā.
កសិណាទីនម្បិ អារម្មណូបនិស្សយតា សម្ភវតីតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘ឥមិនា អធិប្បាយេន ‘ឯកច្ចាយា’តិ អាហា’’តិ។ តថា ហិ ‘‘កសិណមណ្ឌលំ ទិស្វា’’តិអាទិនា តស្ស ឧបនិស្សយភាវោ អដ្ឋកថាយំ វុត្តោ។
Kasiṇādīnampi ārammaṇūpanissayatā sambhavatīti katvā vuttaṃ ‘‘iminā adhippāyena ‘ekaccāyā’ti āhā’’ti. Tathā hi ‘‘kasiṇamaṇḍalaṃ disvā’’tiādinā tassa upanissayabhāvo aṭṭhakathāyaṃ vutto.
អរូបាវចរកុសលម្បិ ឧបនិស្សយោ ហោតិ, បគេវ កាមាវចររូបាវចរកុសលន្តិ អធិប្បាយោ។ តំ បន យថា ឧបនិស្សយោ ហោតិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘យស្មិំ កសិណាទិម្ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ អនុប្បន្នឈានុប្បាទនេតិ រូបាវចរជ្ឈានំ សន្ធាយាហ, អរូបាវចរជ្ឈានេ បន វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ តទុប្បាទកកុសលានន្តិ តស្ស រូបាវចរវិបាកស្ស ឧប្បាទកកុសលានំ, រូបាវចរកុសលានន្តិ អត្ថោ។ បដិសន្ធិនិយាមកស្សាតិ រូបាវចរបដិសន្ធិនិយាមកស្ស។ ចុតិតោតិ រូបាវចរបដិសន្ធិយា អនន្តរបច្ចយភូតាយ ចុតិយា។ បុរិមជវនស្ស វសេនាតិ ចុតិយា អាសន្នជវនភាវេន។ រូបាវចរកុសលំ អរូបាវចរវិបាកស្សាតិ ឯត្ថាបិ ‘‘តទុប្បាទកកុសលាន’’ន្តិអាទិនា អានេត្វា យោជេតព្ពំ។ យថា ច ‘‘រូបាវចរកុសលំ អរូបាវចរវិបាកស្ស ឧបនិស្សយោ’’តិ វុត្តំ, ឯវំ ‘‘កាមាវចរកុសលម្បិ តទុប្បាទកកុសលាន’’ន្តិអាទិនា យោជេតព្ពំ។ លោកុត្តរវិបាកស្ស តេភូមកកុសលានម្បិ បាទកាទិវសេន ឧបនិស្សយភាវោ បាកដោយេវ, តថា តំតំភូមកកុសលានំ តំតំភូមកកិរិយានំ, កាមាវចរកុសលស្ស រូបារូបាវចរកិរិយានំ, រូបាវចរកុសលស្ស អរូបាវចរកិរិយាយ ឧបនិស្សយភាវោតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឯវំ បច្ចេកំ…បេ.… វេទិតព្ពោ’’តិ អាហ។ ‘‘សទ្ធំ ឧបនិស្សាយ ទានំ ទេតី’’តិអាទិនា បកតូបនិស្សយោ ឧទ្ទេសវសេនេវ បាឋោ អាគតោ, ន វិភជនវសេនាតិ អាហ ‘‘បាឡិយម្បិ…បេ.… វិស្សជ្ជិតោ’’តិ។ កុសលត្តិកាទីសុ អនុលោមាទិភេទភិន្នត្តា បញ្ហាវារេសូតិ ពហុវចននិទ្ទេសោ។
Arūpāvacarakusalampi upanissayo hoti, pageva kāmāvacararūpāvacarakusalanti adhippāyo. Taṃ pana yathā upanissayo hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘yasmiṃ kasiṇādimhī’’tiādi vuttaṃ. Anuppannajhānuppādaneti rūpāvacarajjhānaṃ sandhāyāha, arūpāvacarajjhāne pana vattabbameva natthi. Taduppādakakusalānanti tassa rūpāvacaravipākassa uppādakakusalānaṃ, rūpāvacarakusalānanti attho. Paṭisandhiniyāmakassāti rūpāvacarapaṭisandhiniyāmakassa. Cutitoti rūpāvacarapaṭisandhiyā anantarapaccayabhūtāya cutiyā. Purimajavanassa vasenāti cutiyā āsannajavanabhāvena. Rūpāvacarakusalaṃ arūpāvacaravipākassāti etthāpi ‘‘taduppādakakusalāna’’ntiādinā ānetvā yojetabbaṃ. Yathā ca ‘‘rūpāvacarakusalaṃ arūpāvacaravipākassa upanissayo’’ti vuttaṃ, evaṃ ‘‘kāmāvacarakusalampi taduppādakakusalāna’’ntiādinā yojetabbaṃ. Lokuttaravipākassa tebhūmakakusalānampi pādakādivasena upanissayabhāvo pākaṭoyeva, tathā taṃtaṃbhūmakakusalānaṃ taṃtaṃbhūmakakiriyānaṃ, kāmāvacarakusalassa rūpārūpāvacarakiriyānaṃ, rūpāvacarakusalassa arūpāvacarakiriyāya upanissayabhāvoti imamatthaṃ dassento ‘‘evaṃ paccekaṃ…pe… veditabbo’’ti āha. ‘‘Saddhaṃ upanissāya dānaṃ detī’’tiādinā pakatūpanissayo uddesavaseneva pāṭho āgato, na vibhajanavasenāti āha ‘‘pāḷiyampi…pe… vissajjito’’ti. Kusalattikādīsu anulomādibhedabhinnattā pañhāvāresūti bahuvacananiddeso.
លោកុត្តរនិព្ពត្តនំ ឧបនិស្សាយ បរស្ស សិនេហុប្បាទនេ លោកុត្តរធម្មា ឧបនិស្សយោ វិយ ហោន្តីតិ អយមេត្ថ លេសោ, ភាវិនោ បន លោកុត្តរស្ស អកុសលានំ ឧបនិស្សយតា សម្ភវតីតិ អាហ ‘‘ន ឥទំ សារតោ ទដ្ឋព្ពន្តិ អធិប្បាយោ’’តិ។ រូបាវចរាទិកុសលានន្តិ រូបារូបាវចរលោកុត្តរកុសលានំ ឧប្បាទិយមានស្ស រូបាវចរកុសលស្សាតិ យោជនា។ រូបាវចរកិរិយស្ស ច អរូបាវចរវិបាកោ ឧបនិស្សយោ កថន្តិ អាហ ‘‘បុព្ពេ និវុត្ថាទីសុ…បេ.… អរហតោ’’តិ ។ តំ តំ វិបាកំ បត្ថេន្តោ តស្ស តស្ស វិបាកស្ស ហេតុភូតំ កុសលំ និព្ពត្តេតីតិ វិបាកានំ កុសលូបនិស្សយតាតិ អាហ ‘‘ចតុភូមកា…បេ.… ឧបនិស្សយោ’’តិ។ លោកិយកុសលានំ បន លោកុត្តរវិបាកា ឧបនិស្សយោ ន ហោន្តីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘យទិបី’’តិអាទិមាហ។ តេនេវ ហិ ‘‘តថា តេភូមកវិបាកោ’’តិ តេភូមកគ្គហណំ កតំ។ តត្ថ តេនាតិ អនាគាមិនា។ តន្តិ អរហត្តផលំ។ តស្មាតិ អទិដ្ឋបុព្ពត្តា។ តានិ វិយាតិ សោតាបត្តិផលានិ វិយ។ តេសន្តិ បុថុជ្ជនាទីនំ។ ឥមស្សាតិ អនាគាមិនោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យថា បុថុជ្ជនាទីនំ សន្តានេ ឈានាទីនំ សោតាបត្តិផលាទីនំ ន ឧបនិស្សយបច្ចយោ អនុបលទ្ធបុព្ពត្តា, ឯវំ អនាគាមិនោ ឈានាទីនំ អគ្គផលំ ឧបនិស្សយបច្ចយោ អទិដ្ឋបុព្ពត្តា។ តេនាហ ‘‘ឧបលទ្ធបុព្ពសទិសមេវ ហិ អនាគតម្បិ ឧបនិស្សយោ’’តិ។ អដ្ឋកថាយំ បន ហេដ្ឋិមផលានំ កុសលូបនិស្សយតា វុត្តា ឯវ។
Lokuttaranibbattanaṃ upanissāya parassa sinehuppādane lokuttaradhammā upanissayo viya hontīti ayamettha leso, bhāvino pana lokuttarassa akusalānaṃ upanissayatā sambhavatīti āha ‘‘na idaṃ sārato daṭṭhabbanti adhippāyo’’ti. Rūpāvacarādikusalānanti rūpārūpāvacaralokuttarakusalānaṃ uppādiyamānassa rūpāvacarakusalassāti yojanā. Rūpāvacarakiriyassa ca arūpāvacaravipāko upanissayo kathanti āha ‘‘pubbe nivutthādīsu…pe… arahato’’ti . Taṃ taṃ vipākaṃ patthento tassa tassa vipākassa hetubhūtaṃ kusalaṃ nibbattetīti vipākānaṃ kusalūpanissayatāti āha ‘‘catubhūmakā…pe… upanissayo’’ti. Lokiyakusalānaṃ pana lokuttaravipākā upanissayo na hontīti dassento ‘‘yadipī’’tiādimāha. Teneva hi ‘‘tathā tebhūmakavipāko’’ti tebhūmakaggahaṇaṃ kataṃ. Tattha tenāti anāgāminā. Tanti arahattaphalaṃ. Tasmāti adiṭṭhapubbattā. Tāni viyāti sotāpattiphalāni viya. Tesanti puthujjanādīnaṃ. Imassāti anāgāmino. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā puthujjanādīnaṃ santāne jhānādīnaṃ sotāpattiphalādīnaṃ na upanissayapaccayo anupaladdhapubbattā, evaṃ anāgāmino jhānādīnaṃ aggaphalaṃ upanissayapaccayo adiṭṭhapubbattā. Tenāha ‘‘upaladdhapubbasadisameva hi anāgatampi upanissayo’’ti. Aṭṭhakathāyaṃ pana heṭṭhimaphalānaṃ kusalūpanissayatā vuttā eva.
យថា វិបាកា កុសលានំ, ឯវំ កិរិយាបិ តេសំ ឧបនិស្សយោ ហោតីតិ តំ នយំ ទស្សេតុំ ‘‘កិរិយំ អត្ថបដិសម្ភិទាទិ’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ យោនិសោមនសិការេ វត្តព្ពមេវ នត្ថីតិ ចតុភូមកកុសលស្សបិ យោនិសោមនសិការោ ឧបនិស្សយោ ហោតីតិ ឯត្ថ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ, តទត្ថំ យោនិសោមនសិការំ បវត្តេន្តស្សាតិ អត្ថោ។ តន្តិ យោនិសោមនសិការំ។ អកុសលស្ស ច ចតុភូមកវិបាកស្ស ឧបនិស្សយោ យោនិសោមនសិការោតិ យោជនា។ ឯវំ កិរិយស្សបីតិ យថា កុសលស្ស យោនិសោមនសិការស្ស វសេន ឧបនិស្សយោ វុត្តោ, ឯវំ កិរិយស្សបិ យោនិសោមនសិការស្ស វសេន យោជេតព្ពន្តិ អត្ថោ។ សោ ហិ តំ ឧបនិស្សាយ រាគាទិឧប្បាទនេ អកុសលស្ស វុត្តនយេន កុសលាកុសលូបនិស្សយភាវមុខេន ចតុភូមកវិបាកស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិយេវ។ យទិ កិរិយសង្ខាតោ…បេ.… ហោតិយេវ, អថ កស្មា បកតូបនិស្សយវិភជនេ កិរិយា ន គហិតា, ឧតុភោជនសេនាសនានិយេវ គហិតានីតិ អាហ ‘‘នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មេសុ…បេ.… នយទស្សនមត្តមេវា’’តិ។ ឯវមាទិកន្តិ អាទិ-សទ្ទេន ‘‘កុសលំ ធម្មំ សហជាតោ អព្យាកតោ ធម្មោ ឧប្បជ្ជតិ ន ឧបនិស្សយបច្ចយា’’តិ ឯវមាទិកំ សង្គណ្ហាតិ។ ឧបនិស្សយបរិយាយោ ឧបនិសសទ្ទោតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘វិញ្ញាណូបនិសំ នាមរូបំ, នាមរូបូបនិសញ្ច សឡាយតនន្តិអាទិកេនា’’តិ។ ឯត្ថ ហិ វិញ្ញាណស្ស នាមរូបានំ ផស្សរូបាទីនំ ចក្ខាយតនាទីនញ្ច ឧបនិស្សយភាវោ វុត្តោតិ។
Yathā vipākā kusalānaṃ, evaṃ kiriyāpi tesaṃ upanissayo hotīti taṃ nayaṃ dassetuṃ ‘‘kiriyaṃ atthapaṭisambhidādi’’ntiādi vuttaṃ. Yonisomanasikāre vattabbameva natthīti catubhūmakakusalassapi yonisomanasikāro upanissayo hotīti ettha vattabbameva natthi, tadatthaṃ yonisomanasikāraṃ pavattentassāti attho. Tanti yonisomanasikāraṃ. Akusalassa ca catubhūmakavipākassa upanissayo yonisomanasikāroti yojanā. Evaṃ kiriyassapīti yathā kusalassa yonisomanasikārassa vasena upanissayo vutto, evaṃ kiriyassapi yonisomanasikārassa vasena yojetabbanti attho. So hi taṃ upanissāya rāgādiuppādane akusalassa vuttanayena kusalākusalūpanissayabhāvamukhena catubhūmakavipākassa upanissayo hotiyeva. Yadi kiriyasaṅkhāto…pe… hotiyeva, atha kasmā pakatūpanissayavibhajane kiriyā na gahitā, utubhojanasenāsanāniyeva gahitānīti āha ‘‘nevavipākanavipākadhammadhammesu…pe… nayadassanamattamevā’’ti. Evamādikanti ādi-saddena ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajāto abyākato dhammo uppajjati na upanissayapaccayā’’ti evamādikaṃ saṅgaṇhāti. Upanissayapariyāyo upanisasaddoti katvā vuttaṃ ‘‘viññāṇūpanisaṃ nāmarūpaṃ, nāmarūpūpanisañca saḷāyatanantiādikenā’’ti. Ettha hi viññāṇassa nāmarūpānaṃ phassarūpādīnaṃ cakkhāyatanādīnañca upanissayabhāvo vuttoti.
ឧបនិស្សយបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Upanissayapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បដ្ឋានបាឡិ • Paṭṭhānapāḷi / (២) បច្ចយនិទ្ទេសោ • (2) Paccayaniddeso
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៩. ឧបនិស្សយបច្ចយនិទ្ទេសវណ្ណនា • 9. Upanissayapaccayaniddesavaṇṇanā
