Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā)

    ၃. ဥပနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    3. Upanīyasuttavaṇṇanā

    . တတိယေ ဥပနီယတီတိ ပရိက္ခီယတိ နိရုဇ္ဈတိ, ဥပဂစ္ဆတိ ဝာ, အနုပုဗ္ဗေန မရဏံ ဥပေတီတိ အတ္ထော။ ယထာ ဝာ ဂောပာလေန ဂောဂဏော နီယတိ, ဧဝံ ဇရာယ မရဏသန္တိကံ ဥပနီယတီတိ အတ္ထော။ ဇီဝိတန္တိ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ။ အပ္ပန္တိ ပရိတ္တံ ထောကံ။ တသ္သ ဒ္ဝီဟာကာရေဟိ ပရိတ္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ သရသပရိတ္တတာယ စ ခဏပရိတ္တတာယ စ။ သရသပရိတ္တတာယပိ ဟိ ‘‘ယော, ဘိက္ခဝေ, စိရံ ဇီဝတိ, သော ဝသ္သသတံ အပ္ပံ ဝာ ဘိယ္ယော’’တိ (ဒီ. နိ. ၂.၇; သံ. နိ. ၂.၁၄၃) ဝစနတော ပရိတ္တံ။ ခဏပရိတ္တတာယပိ။ ပရမတ္ထတော ဟိ အတိပရိတ္တော သတ္တာနံ ဇီဝိတက္ခဏော ဧကစိတ္တပ္ပဝတ္တိမတ္တောယေဝ ။ ယထာ နာမ ရထစက္ကံ ပဝတ္တမာနမ္ပိ ဧကေနေဝ နေမိပ္ပဒေသေန ပဝတ္တတိ, တိဋ္ဌမာနမ္ပိ ဧကေနေဝ တိဋ္ဌတိ, ဧဝမေဝံ ဧကစိတ္တက္ခဏိကံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ, တသ္မိံ စိတ္တေ နိရုဒ္ဓမတ္တေ သတ္တော နိရုဒ္ဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ – အတီတေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝိတ္ထ န ဇီဝတိ န ဇီဝိသ္သတိ, အနာဂတေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝိသ္သတိ န ဇီဝတိ န ဇီဝိတ္ထ, ပစ္စုပ္ပန္နေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝတိ န ဇီဝိတ္ထ န ဇီဝိသ္သတိ။

    3. Tatiye upanīyatīti parikkhīyati nirujjhati, upagacchati vā, anupubbena maraṇaṃ upetīti attho. Yathā vā gopālena gogaṇo nīyati, evaṃ jarāya maraṇasantikaṃ upanīyatīti attho. Jīvitanti jīvitindriyaṃ. Appanti parittaṃ thokaṃ. Tassa dvīhākārehi parittatā veditabbā sarasaparittatāya ca khaṇaparittatāya ca. Sarasaparittatāyapi hi ‘‘yo, bhikkhave, ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti (dī. ni. 2.7; saṃ. ni. 2.143) vacanato parittaṃ. Khaṇaparittatāyapi. Paramatthato hi atiparitto sattānaṃ jīvitakkhaṇo ekacittappavattimattoyeva . Yathā nāma rathacakkaṃ pavattamānampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiṭṭhamānampi ekeneva tiṭṭhati, evamevaṃ ekacittakkhaṇikaṃ sattānaṃ jīvitaṃ, tasmiṃ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yathāha – atīte cittakkhaṇe jīvittha na jīvati na jīvissati, anāgate cittakkhaṇe jīvissati na jīvati na jīvittha, paccuppanne cittakkhaṇe jīvati na jīvittha na jīvissati.

    ‘‘ဇီဝိတံ အတ္တဘာဝော စ၊ သုခဒုက္ခာ စ ကေဝလာ။

    ‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;

    ဧကစိတ္တသမာယုတ္တာ၊ လဟုသော ဝတ္တတေ ခဏော။

    Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo.

    ‘‘ယေ နိရုဒ္ဓာ မရန္တသ္သ၊ တိဋ္ဌမာနသ္သ ဝာ ဣဓ။

    ‘‘Ye niruddhā marantassa, tiṭṭhamānassa vā idha;

    သဗ္ဗေပိ သဒိသာ ခန္ဓာ၊ ဂတာ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ။

    Sabbepi sadisā khandhā, gatā appaṭisandhikā.

    ‘‘အနိဗ္ဗတ္တေန န ဇာတော၊ ပစ္စုပ္ပန္နေန ဇီဝတိ။

    ‘‘Anibbattena na jāto, paccuppannena jīvati;

    စိတ္တဘင္ဂာ မတော လောကော၊ ပညတ္တိ ပရမတ္ထိယာ’’တိ။ (မဟာနိ. ၁၀)။

    Cittabhaṅgā mato loko, paññatti paramatthiyā’’ti. (mahāni. 10);

    ဇရူပနီတသ္သာတိ ဇရံ ဥပဂတသ္သ, ဇရာယ ဝာ မရဏသန္တိကံ ဥပနီတသ္သ။ န သန္တိ တာဏာတိ တာဏံ လေဏံ သရဏံ ဘဝိတုံ သမတ္ထာ နာမ ကေစိ နတ္ထိ။ ဧတံ ဘယန္တိ ဧတံ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယသ္သ မရဏူပဂမနံ, အာယုပရိတ္တတာ, ဇရူပနီတသ္သ တာဏာဘာဝောတိ တိဝိဓံ ဘယံ ဘယဝတ္ထု ဘယကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပုညာနိ ကယိရာထ သုခာဝဟာနီတိ ဝိညူ ပုရိသော သုခာဝဟာနိ သုခဒာယကာနိ ပုညာနိ ကရေယ္ယ။ ဣတိ ဒေဝတာ ရူပာဝစရဇ္ဈာနံ သန္ဓာယ ပုဗ္ဗစေတနံ အပရစေတနံ မုဉ္စစေတနဉ္စ ဂဟေတ္ဝာ ဗဟုဝစနဝသေန ‘‘ပုညာနီ’’တိ အာဟ။ ဈာနသ္သာဒံ ဈာနနိကန္တိံ ဈာနသုခဉ္စ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘သုခာဝဟာနီ’’တိ အာဟ။ တသ္သာ ကိရ ဒေဝတာယ သယံ ဒီဃာယုကဋ္ဌာနေ ဗ္ရဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ဟေဋ္ဌာ ကာမာဝစရဒေဝေသု ပရိတ္တာယုကဋ္ဌာနေ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ စ ထုလ္လဖုသိတကေ ဝုဋ္ဌိပာတသဒိသေ သတ္တေ ဒိသ္ဝာ ဧတဒဟောသိ ‘‘အဟောဝတိမေ သတ္တာ ဈာနံ ဘာဝေတ္ဝာ အပရိဟီနဇ္ဈာနာ ကာလံ ကတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မလောကေ ဧကကပ္ပ-ဒ္ဝေကပ္ပ-စတုကပ္ပ-အဋ္ဌကပ္ပ-သောဠသကပ္ပ-ဒ္ဝတ္တိံသကပ္ပ-စတုသဋ္ဌိကပ္ပပ္ပမာဏံ အဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယု’’န္တိ။ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

    Jarūpanītassāti jaraṃ upagatassa, jarāya vā maraṇasantikaṃ upanītassa. Na santi tāṇāti tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ bhavituṃ samatthā nāma keci natthi. Etaṃ bhayanti etaṃ jīvitindriyassa maraṇūpagamanaṃ, āyuparittatā, jarūpanītassa tāṇābhāvoti tividhaṃ bhayaṃ bhayavatthu bhayakāraṇanti attho. Puññāni kayirātha sukhāvahānīti viññū puriso sukhāvahāni sukhadāyakāni puññāni kareyya. Iti devatā rūpāvacarajjhānaṃ sandhāya pubbacetanaṃ aparacetanaṃ muñcacetanañca gahetvā bahuvacanavasena ‘‘puññānī’’ti āha. Jhānassādaṃ jhānanikantiṃ jhānasukhañca gahetvā ‘‘sukhāvahānī’’ti āha. Tassā kira devatāya sayaṃ dīghāyukaṭṭhāne brahmaloke nibbattattā heṭṭhā kāmāvacaradevesu parittāyukaṭṭhāne cavamāne upapajjamāne ca thullaphusitake vuṭṭhipātasadise satte disvā etadahosi ‘‘ahovatime sattā jhānaṃ bhāvetvā aparihīnajjhānā kālaṃ katvā brahmaloke ekakappa-dvekappa-catukappa-aṭṭhakappa-soḷasakappa-dvattiṃsakappa-catusaṭṭhikappappamāṇaṃ addhānaṃ tiṭṭheyyu’’nti. Tasmā evamāha.

    အထ ဘဂဝာ – ‘‘အယံ ဒေဝတာ အနိယ္ယာနိကံ ဝဋ္ဋကထံ ကထေတီ’’တိ ဝိဝဋ္ဋမသ္သာ ဒသ္သေန္တော ဒုတိယံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ လောကာမိသန္တိ ဒ္ဝေ လောကာမိသာ ပရိယာယေန စ နိပ္ပရိယာယေန စ။ ပရိယာယေန တေဘူမကဝဋ္ဋံ လောကာမိသံ, နိပ္ပရိယာယေန စတ္တာရော ပစ္စယာ။ ဣဓ ပရိယာယလောကာမိသံ အဓိပ္ပေတံ။ နိပ္ပရိယာယလောကာမိသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ သန္တိပေက္ခောတိ နိဗ္ဗာနသင္ခာတံ အစ္စန္တသန္တိံ ပေက္ခန္တော ဣစ္ဆန္တော ပတ္ထယန္တောတိ။

    Atha bhagavā – ‘‘ayaṃ devatā aniyyānikaṃ vaṭṭakathaṃ kathetī’’ti vivaṭṭamassā dassento dutiyaṃ gāthamāha. Tattha lokāmisanti dve lokāmisā pariyāyena ca nippariyāyena ca. Pariyāyena tebhūmakavaṭṭaṃ lokāmisaṃ, nippariyāyena cattāro paccayā. Idha pariyāyalokāmisaṃ adhippetaṃ. Nippariyāyalokāmisampi vaṭṭatiyeva. Santipekkhoti nibbānasaṅkhātaṃ accantasantiṃ pekkhanto icchanto patthayantoti.

    ဥပနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Upanīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၃. ဥပနီယသုတ္တံ • 3. Upanīyasuttaṃ

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ဥပနီယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Upanīyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact