| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๕. อุปญฺญาตสุตฺตวณฺณนา
5. Upaññātasuttavaṇṇanā
๕. ปญฺจเม ทฺวินฺนาหนฺติ ทฺวินฺนํ อหํฯ อุปญฺญาสินฺติ อุปคนฺตฺวา คุณํ อญฺญาสิํ, ชานิํ ปฎิวิชฺฌินฺติ อโตฺถฯ อิทานิ เต ธเมฺม ทเสฺสโนฺต ยา จ อสนฺตุฎฺฐิตาติอาทิมาหฯ อิมญฺหิ ธมฺมทฺวยํ นิสฺสาย สตฺถา สพฺพญฺญุตํ ปโตฺต, ตสฺมา ตสฺสานุภาวํ ทเสฺสโนฺต เอวมาหฯ ตตฺถ อสนฺตุฎฺฐิตา กุสเลสุ ธเมฺมสูติ อิมินา อิมํ ทีเปติ – ‘‘อหํ ฌานมตฺตเกน วา โอภาสนิมิตฺตมตฺตเกน วา อสนฺตุโฎฺฐ หุตฺวา อรหตฺตมคฺคเมว อุปฺปาเทสิํฯ ยาว โส น อุปฺปชฺชิ, น ตาวาหํ สนฺตุโฎฺฐ อโหสิํฯ ปธานสฺมิํ จ อนุกฺกณฺฐิโต หุตฺวา อโนสกฺกนาย ฐตฺวาเยว ปธานกิริยํ อกาสิ’’นฺติ อิมมตฺถํ ทเสฺสโนฺต ยา จ อปฺปฎิวานิตาติอาทิมาหฯ ตตฺถ อปฺปฎิวานิตาติ อปฺปฎิกฺกมนา อโนสกฺกนาฯ อปฺปฎิวานี สุทาหํ , ภิกฺขเว, ปทหามีติ เอตฺถ สุทนฺติ นิปาตมตฺตํฯ อหํ, ภิกฺขเว, อโนสกฺกนายํ ฐิโต โพธิสตฺตกาเล สพฺพญฺญุตํ ปเตฺถโนฺต ปธานมกาสินฺติ อยเมตฺถ อโตฺถฯ
5. Pañcame dvinnāhanti dvinnaṃ ahaṃ. Upaññāsinti upagantvā guṇaṃ aññāsiṃ, jāniṃ paṭivijjhinti attho. Idāni te dhamme dassento yā ca asantuṭṭhitātiādimāha. Imañhi dhammadvayaṃ nissāya satthā sabbaññutaṃ patto, tasmā tassānubhāvaṃ dassento evamāha. Tattha asantuṭṭhitā kusalesu dhammesūti iminā imaṃ dīpeti – ‘‘ahaṃ jhānamattakena vā obhāsanimittamattakena vā asantuṭṭho hutvā arahattamaggameva uppādesiṃ. Yāva so na uppajji, na tāvāhaṃ santuṭṭho ahosiṃ. Padhānasmiṃ ca anukkaṇṭhito hutvā anosakkanāya ṭhatvāyeva padhānakiriyaṃ akāsi’’nti imamatthaṃ dassento yā ca appaṭivānitātiādimāha. Tattha appaṭivānitāti appaṭikkamanā anosakkanā. Appaṭivānī sudāhaṃ, bhikkhave, padahāmīti ettha sudanti nipātamattaṃ. Ahaṃ, bhikkhave, anosakkanāyaṃ ṭhito bodhisattakāle sabbaññutaṃ patthento padhānamakāsinti ayamettha attho.
อิทานิ ยถา เตน ตํ ปธานํ กตํ, ตํ ทเสฺสโนฺต กามํ ตโจ จาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปตฺตพฺพนฺติ อิมินา ปตฺตพฺพํ คุณชาตํ ทเสฺสติฯ ปุริสถาเมนาติอาทินา ปุริสสฺส ญาณถาโม ญาณวีริยํ ญาณปรกฺกโม จ กถิโตฯ สณฺฐานนฺติ ฐปนา อปฺปวตฺตนา โอสกฺกนา, ปฎิปฺปสฺสทฺธีติ อโตฺถฯ เอตฺตาวตา เตน จตุรงฺคสมนฺนาคตํ วีริยาธิฎฺฐานํ นาม กถิตํฯ เอตฺถ หิ กามํ ตโจ จาติ เอกํ องฺคํ, นฺหารุ จาติ เอกํ, อฎฺฐิ จาติ เอกํ, มํสโลหิตนฺติ เอกํ, อิมานิ จตฺตาริ องฺคานิฯ ปุริสถาเมนาติอาทีนิ อธิมตฺตวีริยาธิวจนานิฯ อิติ ปุริเมหิ จตูหิ อเงฺคหิ สมนฺนาคเตน หุตฺวา เอวํ อธิฎฺฐิตํ วีริยํ จตุรงฺคสมนฺนาคตํ วีริยาธิฎฺฐานํ นามาติ เวทิตพฺพํฯ เอตฺตาวตา เตน โพธิปลฺลเงฺก อตฺตโน อาคมนียปฎิปทา กถิตาฯ
Idāni yathā tena taṃ padhānaṃ kataṃ, taṃ dassento kāmaṃ taco cātiādimāha. Tattha pattabbanti iminā pattabbaṃ guṇajātaṃ dasseti. Purisathāmenātiādinā purisassa ñāṇathāmo ñāṇavīriyaṃ ñāṇaparakkamo ca kathito. Saṇṭhānanti ṭhapanā appavattanā osakkanā, paṭippassaddhīti attho. Ettāvatā tena caturaṅgasamannāgataṃ vīriyādhiṭṭhānaṃ nāma kathitaṃ. Ettha hi kāmaṃ taco cāti ekaṃ aṅgaṃ, nhāru cāti ekaṃ, aṭṭhi cāti ekaṃ, maṃsalohitanti ekaṃ, imāni cattāri aṅgāni. Purisathāmenātiādīni adhimattavīriyādhivacanāni. Iti purimehi catūhi aṅgehi samannāgatena hutvā evaṃ adhiṭṭhitaṃ vīriyaṃ caturaṅgasamannāgataṃ vīriyādhiṭṭhānaṃ nāmāti veditabbaṃ. Ettāvatā tena bodhipallaṅke attano āgamanīyapaṭipadā kathitā.
อิทานิ ตาย ปฎิปทาย ปฎิลทฺธคุณํ กเถตุํ ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ อปฺปมาทาธิคตาติ สติอวิปฺปวาสสงฺขาเตน อปฺปมาเทน อธิคตา, น สุตฺตปฺปมเตฺตน ลทฺธาฯ สโมฺพธีติ จตุมคฺคญาณเญฺจว สพฺพญฺญุตญฺญาณญฺจฯ น หิ สกฺกา เอตํ สุตฺตปฺปมเตฺตน อธิคนฺตุนฺติฯ เตนาห – ‘‘อปฺปมาทาธิคตา สโมฺพธี’’ติฯ อนุตฺตโร โยคเกฺขโมติ น เกวลํ โพธิเยว, อรหตฺตผลนิพฺพานสงฺขาโต อนุตฺตโร โยคเกฺขโมปิ อปฺปมาทาธิคโตวฯ
Idāni tāya paṭipadāya paṭiladdhaguṇaṃ kathetuṃ tassa mayhaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha appamādādhigatāti satiavippavāsasaṅkhātena appamādena adhigatā, na suttappamattena laddhā. Sambodhīti catumaggañāṇañceva sabbaññutaññāṇañca. Na hi sakkā etaṃ suttappamattena adhigantunti. Tenāha – ‘‘appamādādhigatā sambodhī’’ti. Anuttaro yogakkhemoti na kevalaṃ bodhiyeva, arahattaphalanibbānasaṅkhāto anuttaro yogakkhemopi appamādādhigatova.
อิทานิ อตฺตนา ปฎิลทฺธคุเณสุ ภิกฺขุสงฺฆํ สมาทเปโนฺต ตุเมฺห เจปิ ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ ยสฺสตฺถายาติ ยสฺส อตฺถาย, ยํ อุปสมฺปชฺช วิหริตุกามา หุตฺวาติ อโตฺถฯ ตทนุตฺตรนฺติ ตํ อนุตฺตรํฯ พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส ปริโยสานภูตํ อริยผลํฯ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวาติ อภิญฺญาย อุตฺตมปญฺญาย ปจฺจกฺขํ กตฺวาฯ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ปฎิลภิตฺวา ปาปุณิตฺวา วิหริสฺสถฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อปฺปฎิวานปธานํ นาเมตํ พหูปการํ อุตฺตมตฺถสาธกํ, ตสฺมาฯ ปญฺจมํฯ
Idāni attanā paṭiladdhaguṇesu bhikkhusaṅghaṃ samādapento tumhe cepi bhikkhavetiādimāha. Tattha yassatthāyāti yassa atthāya, yaṃ upasampajja viharitukāmā hutvāti attho. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ ariyaphalaṃ. Abhiññā sacchikatvāti abhiññāya uttamapaññāya paccakkhaṃ katvā. Upasampajja viharissathāti paṭilabhitvā pāpuṇitvā viharissatha. Tasmāti yasmā appaṭivānapadhānaṃ nāmetaṃ bahūpakāraṃ uttamatthasādhakaṃ, tasmā. Pañcamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. อุปญฺญาตสุตฺตํ • 5. Upaññātasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๕. อุปญฺญาตสุตฺตวณฺณนา • 5. Upaññātasuttavaṇṇanā
