| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੫. ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Upaparikkhasuttavaṇṇanā
੯੪. ਪਞ੍ਚਮੇ ਤਥਾ ਤਥਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ। ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ વੀਮਂਸੇਯ੍ਯ ਪਰਿਤੁਲੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਮਸੇਯ੍ਯ વਾ। ਯਥਾ ਯਥਾਸ੍ਸ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਨ੍ਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕવਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ, ਤਤੋ ਏવ ਅવਿਸਟਂ ਸਿਯਾ । ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮਾਹਿਤਾਕਾਰਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਤਾਯ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਯਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਪਰਿਤੁਲੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ વੀਰਿਯੇ ਮਨ੍ਦਂ વਹਨ੍ਤੇ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਤੋ ਕੋਸਜ੍ਜਾਭਿਭવੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਙ੍ਕੋਚવਸੇਨ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਣ੍ਠਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, વੀਰਿਯਸਮਤਾਯ ਪਨ ਯੋਜਿਤਾਯ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਯਥਾਸ੍ਸ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਸ੍ਸ, વੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾਸ੍ਸ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਏવ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹવਸੇਨ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਥਂ ਪਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਤਿવਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਯੇ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖਿਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ વਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ વਿਪਸ੍ਸਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾવੀਥਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਸਤੋ।
94. Pañcame tathā tathāti tena tena pakārena. Upaparikkheyyāti vīmaṃseyya parituleyya sammaseyya vā. Yathā yathāssa upaparikkhatoti yathā yathā assa bhikkhuno upaparikkhantassa. Bahiddhācassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti bahiddhā rūpādiārammaṇe uppajjanakavikkhepābhāvato avikkhittaṃ samāhitaṃ, tato eva avisaṭaṃ siyā . Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, yena yena pakārena imassa āraddhavipassakassa bhikkhuno upaparikkhato saṅkhāre sammasantassa pubbe samāhitākārasallakkhaṇavasena samathanimittaṃ gahetvā sakkaccaṃ nirantaraṃ sammasanañāṇaṃ pavattentassa attano vipassanācittaṃ kammaṭṭhānato bahiddhā rūpādiārammaṇe uppajjanakaṃ na siyā, accāraddhavīriyatāya uddhaccapakkhiyaṃ na siyā, tena tena pakārena bhikkhu upaparikkheyya parituleyyāti. Ajjhattaṃ asaṇṭhitanti yasmā vīriye mandaṃ vahante samādhissa balavabhāvato kosajjābhibhavena ajjhattaṃ gocarajjhattasaṅkhāte kammaṭṭhānārammaṇe saṅkocavasena ṭhitattā saṇṭhitaṃ nāma hoti, vīriyasamatāya pana yojitāya asaṇṭhitaṃ hoti vīthiṃ paṭipannaṃ. Tasmā yathā yathāssa upaparikkhato viññāṇaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ assa, vīthipaṭipannaṃ siyā, tathā tathā upaparikkheyya. Anupādāya na paritasseyyāti yathā yathāssa upaparikkhato ‘‘etaṃ mama, eso me attā’’ti taṇhādiṭṭhiggāhavasena rūpādīsu kañci saṅkhāraṃ aggahetvā tato eva taṇhādiṭṭhiggāhavasena na paritasseyya, tathā tathā upaparikkheyyāti sambandho. Kathaṃ pana upaparikkhato tividhampetaṃ siyāti? Uddhaccapakkhiye kosajjapakkhiye ca dhamme vajjento vīriyasamataṃ yojetvā pubbeva vipassanupakkilesehi cittaṃ visodhetvā yathā sammadeva vipassanāñāṇaṃ vipassanāvīthiṃ paṭipajjati, tathā sammasato.
ਇਤਿ ਭਗવਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਰਦ੍ਧਾਯ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਅਤਿਸਿਥਿਲવੀਰਿਯવਿਪਸ੍ਸਨੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਸੋਧਨੂਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਥਾ વਿਸੋਧਿਤੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟੇਤ੍વਾ ਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , વਿਞ੍ਞਾਣੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਘਟੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ਆਯਤਿਂ ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮ੍ਭવੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਜਾਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ વਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਜਰਾਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭવੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ।
Iti bhagavā catusaccakammaṭṭhānikassa bhikkhuno anukkamena paṭipadāñāṇadassanavisuddhiyā āraddhāya accāraddhavīriyaatisithilavīriyavipassanupakkilesehi cittassa visodhanūpāyaṃ dassetvā idāni tathā visodhite vipassanāñāṇe na cirasseva vipassanaṃ maggena ghaṭetvā sakalavaṭṭadukkhasamatikkamāya saṃvattantīti dassento ‘‘bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe’’tiādimāha, taṃ vuttanayameva. Yaṃ pana vuttaṃ – ‘‘āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’’ti, tassattho – evaṃ vipassanaṃ maggena ghaṭetvā maggapaṭipāṭiyā aggamaggena anavasesato kilesesu khīṇesu āyatiṃ anāgate jātijarāmaraṇasakalavaṭṭadukkhasamudayasaṅkhāto sambhavo uppādo ca na hoti, jātisaṅkhāto vā dukkhasamudayo jarāmaraṇasaṅkhāto dukkhasambhavo ca na hoti.
ਗਾਥਾਯਂ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਗਪ੍ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗੋ, ਮਾਨਸਙ੍ਗੋ, ਕੋਧਸਙ੍ਗੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਗੋ, ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਗੋ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਙ੍ਗੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਗਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਗਪ੍ਪਹੀਨਸ੍ਸ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਨੁਸਯਾ ਏવ ਸਤ੍ਤ ਸਙ੍ਗਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨੇਤ੍ਤਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਛਿਨ੍ਨਭવਨੇਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ । વਿਕ੍ਖੀਣੋ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਜਾਯਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਜਾਤਿਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਚ ਜਾਤਿਭੂਤੋ ਸਂਸਾਰੋਤਿ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰੋ, ਸੋ ਭવਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਕ੍ਖੀਣੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੋ, ਤਤੋ ਏવ ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ।
Gāthāyaṃ sattasaṅgappahīnassāti taṇhāsaṅgo, diṭṭhisaṅgo, mānasaṅgo, kodhasaṅgo, avijjāsaṅgo, kilesasaṅgo, duccaritasaṅgoti imesaṃ sattannaṃ saṅgānaṃ pahīnattā sattasaṅgappahīnassa. Keci pana ‘‘sattānusayā eva satta saṅgā’’ti vadanti. Netticchinnassāti chinnabhavanettikassa . Vikkhīṇo jātisaṃsāroti punappunaṃ jāyanavasena pavattiyā jātihetukattā ca jātibhūto saṃsāroti jātisaṃsāro, so bhavanettiyā chinnattā vikkhīṇo parikkhīṇo, tato eva natthi tassa punabbhavoti.
ਪਞ੍ਚਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੫. ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Upaparikkhasuttaṃ
