| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೫. ಉಪಾಸಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Upāsakasuttavaṇṇanā
೧೫. ಪಞ್ಚಮೇ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲಕೋತಿ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲನಾಮಕೋ ಕೋಸಲೇಸು ಏಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋ, ತಂನಿವಾಸಿತಾಯ ತತ್ಥ ವಾ ಜಾತೋ ಭವೋತಿ ವಾ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲಕೋ। ಉಪಾಸಕೋತಿ ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಪಾಸಕಭಾವಸ್ಸ ಪವೇದಿತತ್ತಾ ಉಪಾಸಕೋ ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಿಕೋ ಬುದ್ಧಮಾಮಕೋ, ಧಮ್ಮಮಾಮಕೋ, ಸಙ್ಘಮಾಮಕೋ। ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನಾತಿ ಉದ್ಧಾರಸೋಧಾಪನಾದಿನಾ ಕೇನಚಿದೇವ ಕತ್ತಬ್ಬೇನ। ತೀರೇತ್ವಾತಿ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ। ಅಯಂ ಕಿರ ಉಪಾಸಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ, ಸೋ ಕತಿಪಯಂ ಕಾಲಂ ಬಹುಕರಣೀಯತಾಯ ಸತ್ಥು ದಸ್ಸನಂ ನಾಭಿಸಮ್ಭೋಸಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಚಿರಸ್ಸಂ ಖೋ ತ್ವಂ, ಉಪಾಸಕ, ಇಮಂ ಪರಿಯಾಯಮಕಾಸಿ, ಯದಿದಂ ಇಧಾಗಮನಾಯಾ’’ತಿ।
15. Pañcame icchānaṅgalakoti icchānaṅgalanāmako kosalesu eko brāhmaṇagāmo, taṃnivāsitāya tattha vā jāto bhavoti vā icchānaṅgalako. Upāsakoti tīhi saraṇagamanehi bhagavato santike upāsakabhāvassa paveditattā upāsako pañcasikkhāpadiko buddhamāmako, dhammamāmako, saṅghamāmako. Kenacideva karaṇīyenāti uddhārasodhāpanādinā kenacideva kattabbena. Tīretvāti niṭṭhāpetvā. Ayaṃ kira upāsako pubbe abhiṇhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā payirupāsati, so katipayaṃ kālaṃ bahukaraṇīyatāya satthu dassanaṃ nābhisambhosi. Tenāha bhagavā – ‘‘cirassaṃ kho tvaṃ, upāsaka, imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāyā’’ti.
ತತ್ಥ ಚಿರಸ್ಸನ್ತಿ ಚಿರೇನ। ಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ವಾರಂ। ಯದಿದನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ, ಯೋ ಅಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಇಧ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಆಗಮನಾಯ ಯೋ ಅಯಂ ಅಜ್ಜ ಕತೋ ವಾರೋ, ತಂ ಇಮಂ ಚಿರೇನ ಪಪಞ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಅಕಾಸೀತಿ। ಚಿರಪಟಿಕಾಹನ್ತಿ ಚಿರಪಟಿಕೋ ಅಹಂ, ಚಿರಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಕಾಮೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕೇಹಿಚಿ ಕೇಹಿಚೀತಿ ಏಕಚ್ಚೇಹಿ ಏಕಚ್ಚೇಹಿ। ಅಥ ವಾ ಕೇಹಿಚಿ ಕೇಹಿಚೀತಿ ಯೇಹಿ ವಾ ತೇಹಿ ವಾ। ತತ್ಥ ಗಾರವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತ್ಥರಿ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಸ್ಸ ಹಿ ಸತ್ಥುದಸ್ಸನಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇಸು ವಿಯ ನ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಆದರೋ ಹೋತಿ। ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಅವಸ್ಸಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಿಚ್ಚಂ, ಇತರಂ ಕರಣೀಯಂ। ಪಠಮಂ ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಿಚ್ಚಂ, ಪಚ್ಛಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕರಣೀಯಂ। ಖುದ್ದಕಂ ವಾ ಕಿಚ್ಚಂ, ಮಹನ್ತಂ ಕರಣೀಯಂ। ಬ್ಯಾವಟೋತಿ ಉಸ್ಸುಕ್ಕೋ। ಏವಾಹನ್ತಿ ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಪಕಾರೇನ ಅಹಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ, ನ ಅಗಾರವಾದಿನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tattha cirassanti cirena. Pariyāyanti vāraṃ. Yadidanti nipāto, yo ayanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – idha mama santike āgamanāya yo ayaṃ ajja kato vāro, taṃ imaṃ cirena papañcaṃ katvā akāsīti. Cirapaṭikāhanti cirapaṭiko ahaṃ, cirakālato paṭṭhāya ahaṃ upasaṅkamitukāmoti sambandho. Kehici kehicīti ekaccehi ekaccehi. Atha vā kehici kehicīti yehi vā tehi vā. Tattha gāravaṃ dasseti. Satthari abhippasannassa hi satthudassanadhammassavanesu viya na aññattha ādaro hoti. Kiccakaraṇīyehīti ettha avassaṃ kātabbaṃ kiccaṃ, itaraṃ karaṇīyaṃ. Paṭhamaṃ vā kātabbaṃ kiccaṃ, pacchā kātabbaṃ karaṇīyaṃ. Khuddakaṃ vā kiccaṃ, mahantaṃ karaṇīyaṃ. Byāvaṭoti ussukko. Evāhanti evaṃ iminā pakārena ahaṃ nāsakkhiṃ upasaṅkamituṃ, na agāravādināti adhippāyo.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ದುಲ್ಲಭೇ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮನುಸ್ಸತ್ತಲಾಭೇ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಸಕಿಞ್ಚನಭಾವೇನ ಕಿಚ್ಚಪಸುತತಾಯ ಕುಸಲನ್ತರಾಯೋ ಹೋತಿ, ನ ಅಕಿಞ್ಚನಸ್ಸಾತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ತದತ್ಥಪರಿದೀಪನಮೇವ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti dullabhe buddhuppāde manussattalābhe ca sattānaṃ sakiñcanabhāvena kiccapasutatāya kusalantarāyo hoti, na akiñcanassāti etamatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti tadatthaparidīpanameva imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಸುಖಂ ವತ ತಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಾದೀಸು ಏಕವತ್ಥುಮ್ಪಿ ‘‘ಮಮೇತ’’ನ್ತಿ ತಣ್ಹಾಯ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಭಾವೇನ ನ ಹೋತಿ ನತ್ಥಿ ನ ವಿಜ್ಜತಿ, ಸುಖಂ ವತ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ಅಹೋ ಸುಖಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ನ ಹೋಸೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ತಸ್ಸ ಅತೀತಕಾಲವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ನ ಹೋತಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪದಸ್ಸ ‘‘ರಾಗಾದಿಕಿಞ್ಚನಂ ಯಸ್ಸ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥಂ ವಣ್ಣೇನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ ಪರಿಗ್ಗಹಧಮ್ಮವಸೇನ ದೇಸನಾಯ ಆಗತತ್ತಾ। ರಾಗಾದಿಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಗಹೇ ಸತಿ ಯುತ್ತಮೇವ ವುತ್ತಂ ಸಿಯಾ ಅಥ ವಾ ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಪ್ಪಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ ಪಲಿಬೋಧಜಾತಂ ರಾಗಾದಿಕಿಞ್ಚನಾಭಾವತೋ ಏವ ನ ಹೋತಿ, ತಂ ತಸ್ಸ ಅಕಿಞ್ಚನತ್ತಂ ಸುಖಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವತೋ ಸುಖಂ ವತಂ, ಅಹೋ ಸುಖನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಸ ಪನ ನ ಹೋತಿ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಚೇ, ಆಹ ‘‘ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮಸ್ಸ ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಯೋ ಚತೂಹಿಪಿ ಮಗ್ಗಸಙ್ಖಾಹಿ ಸೋಳಸಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಸಙ್ಖಾತಧಮ್ಮೋ ಕತಕಿಚ್ಚೋ, ತತೋ ಏವ ಪಟಿವೇಧಬಾಹುಸಚ್ಚೇನ ಬಹುಸ್ಸುತೋ, ತಸ್ಸ।
Tattha sukhaṃ vata tassa na hoti kiñcīti yassa puggalassa kiñci rūpādīsu ekavatthumpi ‘‘mameta’’nti taṇhāya pariggahitabhāvena na hoti natthi na vijjati, sukhaṃ vata tassa puggalassa, aho sukhamevāti attho. ‘‘Na hosī’’tipi pāṭho, tassa atītakālavasena attho veditabbo. Keci pana na hoti kiñcīti padassa ‘‘rāgādikiñcanaṃ yassa na hotī’’ti atthaṃ vaṇṇenti, taṃ na sundaraṃ pariggahadhammavasena desanāya āgatattā. Rāgādikiñcananti pariggahetabbassāpi saṅgahe sati yuttameva vuttaṃ siyā atha vā yassa puggalassa kiñci appampi kiñcanaṃ palibodhajātaṃ rāgādikiñcanābhāvato eva na hoti, taṃ tassa akiñcanattaṃ sukhassa paccayabhāvato sukhaṃ vataṃ, aho sukhanti attho. Kassa pana na hoti kiñcananti ce, āha ‘‘saṅkhātadhammassa bahussutassā’’ti. Yo catūhipi maggasaṅkhāhi soḷasakiccanipphattiyā saṅkhātadhammo katakicco, tato eva paṭivedhabāhusaccena bahussuto, tassa.
ಇತಿ ಭಗವಾ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವೇ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಕಿಞ್ಚನಭಾವೇ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಕಿಞ್ಚನಂ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ರಾಗಾದಿಕಿಞ್ಚನಾನಂ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚನಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸಕಿಞ್ಚನಂ, ಸಕಿಞ್ಚನತ್ತಾ ಏವ ಅಲದ್ಧಾನಞ್ಚ ಲದ್ಧಾನಞ್ಚ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಯೇಸನಾರಕ್ಖಣಹೇತು ಕಿಚ್ಚಕರಣೀಯವಸೇನ ‘‘ಅಹಂ ಮಮಾ’’ತಿ ಗಹಣವಸೇನ ಚ ವಿಹಞ್ಞಮಾನಂ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ವದತಿ। ಜನೋ ಜನಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಬನ್ಧರೂಪೋತಿ ಸಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಜನೋ ಸಮಾನೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಜನೇ ‘‘ಅಹಂ ಇಮಸ್ಸ, ಮಮ ಅಯ’’ನ್ತಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಪಟಿಬನ್ಧಸಭಾವೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹಞ್ಞತಿ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಅಯಞ್ಚ ಅತ್ಥೋ –
Iti bhagavā akiñcanabhāve ānisaṃsaṃ dassetvā sakiñcanabhāve ādīnavaṃ dassetuṃ ‘‘sakiñcanaṃ passā’’tiādimāha. Tassattho – rāgādikiñcanānaṃ āmisakiñcanānañca atthitāya sakiñcanaṃ, sakiñcanattā eva aladdhānañca laddhānañca kāmānaṃ pariyesanārakkhaṇahetu kiccakaraṇīyavasena ‘‘ahaṃ mamā’’ti gahaṇavasena ca vihaññamānaṃ vighātaṃ āpajjamānaṃ passāti dhammasaṃvegappatto satthā attano cittaṃ vadati. Jano janasmiṃ paṭibandharūpoti sayaṃ añño jano samāno aññasmiṃ jane ‘‘ahaṃ imassa, mama aya’’nti taṇhāvasena paṭibandhasabhāvo hutvā vihaññati vighātaṃ āpajjati. ‘‘Paṭibaddhacitto’’tipi pāṭho. Ayañca attho –
‘‘ಪುತ್ತಾ ಮತ್ಥಿ ಧನಮ್ಮತ್ಥಿ, ಇತಿ ಬಾಲೋ ವಿಹಞ್ಞತಿ।
‘‘Puttā matthi dhanammatthi, iti bālo vihaññati;
ಅತ್ತಾ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಪುತ್ತಾ ಕುತೋ ಧನ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೬೨) –
Attā hi attano natthi, kuto puttā kuto dhana’’nti. (dha. pa. 62) –
ಆದೀಹಿ ಸುತ್ತಪದೇಹಿ ದೀಪೇತಬ್ಬೋತಿ।
Ādīhi suttapadehi dīpetabboti.
ಪಞ್ಚಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೫. ಉಪಾಸಕಸುತ್ತಂ • 5. Upāsakasuttaṃ
