| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਪਟਿવੇਦਨਾਕਥਾ
Upāsakattapaṭivedanākathā
ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੂਤਿ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ‘‘ਉਪਾਸਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਧਾਰੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਾਸਕવਿਧਿਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੋ ਉਪਾਸਕੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਉਪਾਸਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਮਸ੍ਸ ਸੀਲਂ, ਕੋ ਆਜੀવੋ, ਕਾ વਿਪਤ੍ਤਿ, ਕਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਅਤਿਭਾਰਿਯਕਰਣਤੋ ਇਧ ਨ વਿਭਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਨ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੫੬) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਅਗ੍ਗਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਕੋਟਿਕੋਟ੍ਠਾਸਸੇਟ੍ਠੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ, ਸਮ੍ਮ ਦੋવਾਰਿਕ, ਆવਰਾਮਿ ਦ੍વਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੭੦) ਹਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਤੇਨੇવ ਅਙ੍ਗੁਲਗ੍ਗੇਨ ਤਂ ਅਙ੍ਗੁਲਗ੍ਗਂ ਪਰਾਮਸੇਯ੍ਯ (ਕਥਾ॰ ੪੪੧), ਉਚ੍ਛਗ੍ਗਂ વੇਲ਼ਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੋਟਿਯਂ। ‘‘ਅਮ੍ਬਿਲਗ੍ਗਂ વਾ ਮਧੁਰਗ੍ਗਂ વਾ ਤਿਤ੍ਤਕਗ੍ਗਂ વਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੭੪) ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਹਾਰਗ੍ਗੇਨ વਾ ਪਰਿવੇਣਗ੍ਗੇਨ વਾ ਭਾਜੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ। ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਪਦਾ વਾ ਦ੍વਿਪਦਾ વਾ…ਪੇ॰… ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪) ਸੇਟ੍ਠੇ। ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇਤਿ ਅਜ੍ਜਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਜ੍ਜਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜਭਾવਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਜ੍ਜਦਗ੍ਗੇ ਇਚ੍ਚੇવ વਾ ਪਾਠੋ, ਦਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, ਅਜ੍ਜ ਅਗ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਾਣੁਪੇਤਨ੍ਤਿ ਪਾਣੇਹਿ ਉਪੇਤਂ, ਯਾવ ਮੇ ਜੀવਿਤਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਉਪੇਤਂ ਅਨਞ੍ਞਸਤ੍ਥੁਕਂ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਸਰਣਗਤਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਜਾਨਾਤੁ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਸਚੇਪਿ ਮੇ ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੇવ ਬੁਦ੍ਧਂ ‘‘ਨ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ વਾ, ਧਮ੍ਮਂ ‘‘ਨ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਾ, ਸਙ੍ਘਂ ‘‘ਨ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ વਾ વਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਗਤਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਸਰਣਗਮਨਂ વਦਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Upāsakaṃmaṃ bhavaṃ gotamo dhāretūti maṃ bhavaṃ gotamo ‘‘upāsako aya’’nti evaṃ dhāretūti attho. Upāsakavidhikosallatthaṃ panettha ko upāsako, kasmā upāsakoti vuccati, kimassa sīlaṃ, ko ājīvo, kā vipatti, kā sampattīti idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ. Taṃ atibhāriyakaraṇato idha na vibhattaṃ, atthikehi pana papañcasūdaniyaṃ majjhimaṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.56) vuttanayeneva veditabbaṃ. Ajjataggeti ettha ayaṃ aggasaddo ādikoṭikoṭṭhāsaseṭṭhesu dissati. ‘‘Ajjatagge, samma dovārika, āvarāmi dvāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīna’’ntiādīsu (ma. ni. 2.70) hi ādimhi dissati. ‘‘Teneva aṅgulaggena taṃ aṅgulaggaṃ parāmaseyya (kathā. 441), ucchaggaṃ veḷagga’’ntiādīsu koṭiyaṃ. ‘‘Ambilaggaṃ vā madhuraggaṃ vā tittakaggaṃ vā (saṃ. ni. 5.374) anujānāmi, bhikkhave, vihāraggena vā pariveṇaggena vā bhājetu’’ntiādīsu (cūḷava. 318) koṭṭhāse. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādīsu (a. ni. 4.34) seṭṭhe. Idha panāyaṃ ādimhi daṭṭhabbo. Tasmā ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvāti evamettha attho veditabbo. Ajjatanti ajjabhāvanti vuttaṃ hoti. Ajjadagge icceva vā pāṭho, dakāro padasandhikaro, ajja aggaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Pāṇupetanti pāṇehi upetaṃ, yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇagataṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu jānātu, ahañhi sacepi me tikhiṇena asinā sīsaṃ chindeyyuṃ, neva buddhaṃ ‘‘na buddho’’ti vā, dhammaṃ ‘‘na dhammo’’ti vā, saṅghaṃ ‘‘na saṅgho’’ti vā vadeyyanti. Ettha ca brāhmaṇo pāṇupetaṃ saraṇagatanti puna saraṇagamanaṃ vadanto attasanniyyātanaṃ pakāsetīti veditabbo.
ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਪਰਿਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਕਾਮੋ ਆਹ – ‘‘ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਚ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਉਪਾਸਕਞ੍ਚ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ, ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਚ ਮੇ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ, ਤਯੋ ਮਾਸੇ વੇਰਞ੍ਜਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਮ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ વਾਸਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੂਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨਾਤਿ ਅਥਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਕਾਯਙ੍ਗਂ વਾ વਾਚਙ੍ਗਂ વਾ ਅਚੋਪੇਤ੍વਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਯੇવ ਖਨ੍ਤਿਂ ਚਾਰੇਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ; ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਮਨਸਾવ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Evaṃ attānaṃ niyyātetvā bhagavantaṃ saparisaṃ upaṭṭhātukāmo āha – ‘‘adhivāsetu ca me bhavaṃ gotamo verañjāyaṃ vassāvāsaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Kiṃ vuttaṃ hoti – upāsakañca maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu, adhivāsetu ca me verañjāyaṃ vassāvāsaṃ, tayo māse verañjaṃ upanissāya mama anuggahatthaṃ vāsaṃ sampaṭicchatūti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvenāti athassa vacanaṃ sutvā bhagavā kāyaṅgaṃ vā vācaṅgaṃ vā acopetvā abbhantareyeva khantiṃ cāretvā tuṇhībhāvena adhivāsesi; brāhmaṇassa anuggahatthaṃ manasāva sampaṭicchīti vuttaṃ hoti.
ਅਥ ਖੋ વੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਥ વੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਚੇ ਮੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਨਾਧਿવਾਸੇਯ੍ਯ, ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਖਨ੍ਤਿਂ ਧਾਰੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੇ ਮਨਸਾવ ਅਧਿવਾਸੇਸੀਤਿ ਏવਂ ਆਕਾਰਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਕੁਸਲਤਾਯ ਭਗવਤੋ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਜਾਤਿਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦੀਨਿ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ વਿਗਰਹਿਤ੍વਾਪਿ ਇਦਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਤਬੁਦ੍ਧਗੁਣੋ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ ਮਨਸਾ ਚ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋਪਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਦਸਨਖਸਮੋਧਾਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਦਸ੍ਸਨવਿਸਯੋ ਤਾવ ਪਟਿਮੁਖੋਯੇવ ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨવਿਸਯਂ વਿਜਹਨਟ੍ਠਾਨੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Athakho verañjo brāhmaṇo bhagavato adhivāsanaṃ viditvāti atha verañjo brāhmaṇo sace me samaṇo gotamo nādhivāseyya, kāyena vā vācāya vā paṭikkhipeyya. Yasmā pana appaṭikkhipitvā abbhantare khantiṃ dhāresi, tasmā me manasāva adhivāsesīti evaṃ ākārasallakkhaṇakusalatāya bhagavato adhivāsanaṃ viditvā, attano nisinnāsanato vuṭṭhāya catūsu disāsu bhagavantaṃ sakkaccaṃ vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā āgatakālato pabhuti jātimahallakabrāhmaṇānaṃ abhivādanādīni na karotīti vigarahitvāpi idāni viññātabuddhaguṇo kāyena vācāya manasā ca anekakkhattuṃ vandantopi atittoyeva hutvā dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ paggayha sirasmiṃ patiṭṭhāpetvā yāva dassanavisayo tāva paṭimukhoyeva apakkamitvā dassanavisayaṃ vijahanaṭṭhāne vanditvā pakkāmi.
ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਪਟਿવੇਦਨਾਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Upāsakattapaṭivedanākathā niṭṭhitā.
