Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ఉపాసకత్తపటివేదనాకథావణ్ణనా

    Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    ౧౫. కణ్ణసుఖతో హదయఙ్గమతోతి వచనమేవ సన్ధాయ వుత్తం. అనత్తుక్కంసనతోతిఆది పుగ్గలవసేన, కణ్ణసుఖతోతి సోతిన్ద్రియం సన్ధాయ. ఆపాథారమణీయతోతి ఞాణాపాథారమణీయతో. సయమేవ హేట్ఠాముఖజాతం వా, మగ్గో పన అసోకో హోతి. తదా హి సోకో పహీయమానో. చరియాదిఅనుకూలతో అప్పటికూలం. ‘‘మధురమిమ’’న్తి వుత్తత్తా ‘‘ధమ్మమిమ’’న్తి వచనం అధికం వియ దిస్సతి. తస్మా ‘‘రాగవిరాగమిమ’’న్తి ఏవం విసుం విసుం యోజేత్వా పున పిణ్డేత్వా ధమ్మమిమం ఉపేహీతి యోజేతబ్బం, ‘‘ధమ్మమేవ సరణత్థముపేహీ’’తి పఠన్తి కిరాతి దీపేతి. సరణగతానం తేనేవ సరణగమనేన భయం సన్తాసం దుగ్గతిం పరిక్కిలేసం దుక్ఖం హింసతీతి రతనత్తయం సరణం నామ. తప్పసాదతగ్గరుతాదీహి విహతకిలేసో తప్పరాయనతాకారప్పవత్తో చిత్తుప్పాదో సరణగమనం. తంసమఙ్గీసత్తో సరణం గచ్ఛతి. పభేదేన పన దువిధం సరణగమనం లోకుత్తరం లోకియన్తి. తత్థ లోకుత్తరం దిట్ఠసచ్చానం మగ్గక్ఖణే సరణగమనుపక్కిలేససముచ్ఛేదేన నిబ్బానారమ్మణం హుత్వా కిచ్చతో సకలేపి రతనత్తయే ఇజ్ఝతి. లోకియం పుథుజ్జనానం సరణగమనుపక్కిలేసం తదఙ్గవిక్ఖమ్భనేన ఆరమ్మణతో బుద్ధాదిగుణారమ్మణం హుత్వా ఇజ్ఝతి. తం అత్థతో రతనత్తయే సద్ధాపటిలాభో సద్ధామూలికా చ సమ్మాదిట్ఠి. లోకుత్తరస్స చత్తారి సామఞ్ఞఫలాని విపాకఫలం, సబ్బదుక్ఖక్ఖయో ఆనిసంసఫలం. ‘‘యో చ బుద్ధఞ్చ ధమ్మఞ్చ…పే॰… సబ్బదుక్ఖా పముచ్చతీ’’తి (ధ॰ ప॰ ౧౯౦-౧౯౨) హి వుత్తం. లోకియస్స భవభోగసమ్పదా. ‘‘యే కేచి బుద్ధం సరణం గతాసే’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౩౩౨; సం॰ ని॰ ౧.౩౭) హి వుత్తం. లోకియసరణగమనం తీసు వత్థూసు అఞ్ఞాణసంసయమిచ్ఛాఞాణాదీహి సంకిలిస్సతి, న మహాజుతికం హోతి, న మహావిప్ఫారం. లోకుత్తరస్స నత్థి సంకిలేసో. లోకియస్స సావజ్జో అనవజ్జోతి దువిధో భేదో. తత్థ అఞ్ఞసత్థారాదీసు అత్తసన్నియ్యాతనాదీహి సావజ్జో హోతి, సో అనిట్ఠఫలో. అనవజ్జో కాలకిరియాయ, సో అవిపాకత్తా అఫలో. లోకుత్తరస్స నేవత్థి భేదో. భవన్తరేపి హి అరియసావకో అఞ్ఞం సత్థారం న ఉద్దిసతి. యో కోచి సరణగతో గహట్ఠో ఉపాసకో. రతనత్తయఉపాసనతో ఉపాసకో. పఞ్చ వేరమణియో సీలం. సత్థసత్తమంసమజ్జవిసవాణిజ్జారహితం ధమ్మేన జీవికం ఆజీవో. వుత్తసీలాజీవవిపత్తి విపత్తి నామ. విపరీతా సమ్పత్తి.

    15.Kaṇṇasukhatohadayaṅgamatoti vacanameva sandhāya vuttaṃ. Anattukkaṃsanatotiādi puggalavasena, kaṇṇasukhatoti sotindriyaṃ sandhāya. Āpāthāramaṇīyatoti ñāṇāpāthāramaṇīyato. Sayameva heṭṭhāmukhajātaṃ vā, maggo pana asoko hoti. Tadā hi soko pahīyamāno. Cariyādianukūlato appaṭikūlaṃ. ‘‘Madhuramima’’nti vuttattā ‘‘dhammamima’’nti vacanaṃ adhikaṃ viya dissati. Tasmā ‘‘rāgavirāgamima’’nti evaṃ visuṃ visuṃ yojetvā puna piṇḍetvā dhammamimaṃ upehīti yojetabbaṃ, ‘‘dhammameva saraṇatthamupehī’’ti paṭhanti kirāti dīpeti. Saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena bhayaṃ santāsaṃ duggatiṃ parikkilesaṃ dukkhaṃ hiṃsatīti ratanattayaṃ saraṇaṃ nāma. Tappasādataggarutādīhi vihatakileso tapparāyanatākārappavatto cittuppādo saraṇagamanaṃ. Taṃsamaṅgīsatto saraṇaṃ gacchati. Pabhedena pana duvidhaṃ saraṇagamanaṃ lokuttaraṃ lokiyanti. Tattha lokuttaraṃ diṭṭhasaccānaṃ maggakkhaṇe saraṇagamanupakkilesasamucchedena nibbānārammaṇaṃ hutvā kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati. Lokiyaṃ puthujjanānaṃ saraṇagamanupakkilesaṃ tadaṅgavikkhambhanena ārammaṇato buddhādiguṇārammaṇaṃ hutvā ijjhati. Taṃ atthato ratanattaye saddhāpaṭilābho saddhāmūlikā ca sammādiṭṭhi. Lokuttarassa cattāri sāmaññaphalāni vipākaphalaṃ, sabbadukkhakkhayo ānisaṃsaphalaṃ. ‘‘Yo ca buddhañca dhammañca…pe… sabbadukkhā pamuccatī’’ti (dha. pa. 190-192) hi vuttaṃ. Lokiyassa bhavabhogasampadā. ‘‘Ye keci buddhaṃ saraṇaṃ gatāse’’ti (dī. ni. 2.332; saṃ. ni. 1.37) hi vuttaṃ. Lokiyasaraṇagamanaṃ tīsu vatthūsu aññāṇasaṃsayamicchāñāṇādīhi saṃkilissati, na mahājutikaṃ hoti, na mahāvipphāraṃ. Lokuttarassa natthi saṃkileso. Lokiyassa sāvajjo anavajjoti duvidho bhedo. Tattha aññasatthārādīsu attasanniyyātanādīhi sāvajjo hoti, so aniṭṭhaphalo. Anavajjo kālakiriyāya, so avipākattā aphalo. Lokuttarassa nevatthi bhedo. Bhavantarepi hi ariyasāvako aññaṃ satthāraṃ na uddisati. Yo koci saraṇagato gahaṭṭho upāsako. Ratanattayaupāsanato upāsako. Pañca veramaṇiyo sīlaṃ. Satthasattamaṃsamajjavisavāṇijjārahitaṃ dhammena jīvikaṃ ājīvo. Vuttasīlājīvavipatti vipatti nāma. Viparītā sampatti.

    ౧౬. లచ్ఛామ ను ఖోతి దుగ్గతే సన్ధాయ వుత్తం. సక్ఖిస్సామ నుఖో నోతి సమిద్ధే సన్ధాయ. తత్థ వేరఞ్జాయం. పగ్గయ్హతీతి పత్తం పగ్గహో, తేన పగ్గహేన పత్తేనాతి అత్థో. సమాదాయేవాతి నిదస్సనం. న చ వట్టతీతి పున పాకం కిఞ్చాపి వట్టతి, తథాపి న సుట్ఠు పక్కత్తా వుత్తం, ‘‘ఉత్తణ్డులభత్తం లభిత్వాపి పిధేతుం న వట్టతీ’’తి అట్ఠకథావచనఞ్చేత్థ సాధకం. ‘‘సావకానం వా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేస్సామీ’’తి ఇమినా వచనేన ఆజీవపారిసుద్ధిసీలం సన్ధాయ ‘‘పచ్ఛా సీల’’న్తి వుత్తం. ఉపాలిత్థేరోపి తం తం వత్థుం పటిచ్చ భగవతా బహూని సిక్ఖాపదాని పఞ్ఞత్తాని అత్థీతి దీపేతి. యది ఏవం వేరఞ్జాయం ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో’’తి వచనం న సమేతీతి చే? న, తతో పుబ్బే సిక్ఖాపదాభావప్పసఙ్గతో. థేరో పన పఞ్ఞత్తాని ఠపేత్వా ఇదాని పఞ్ఞపేతబ్బాని పాతిమోక్ఖుద్దేసప్పహోనకాని సన్ధాయాహ. భగవాపి ‘‘న తావ సారిపుత్త సత్థా సావకానం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేతీ’’తి భద్దాలిసుత్తే (మ॰ ని॰ ౨.౧౩౪; ఆదయో) వియ ఏకచ్చేసు పఞ్ఞత్తేసుపి తతో పరం పఞ్ఞపేతబ్బాని సన్ధాయాహ. ఇధేవ అట్ఠకథాయం ‘‘సామమ్పి పచనం సమణసారుప్పం న హోతి న చ వట్టతీ’’తి వచనఞ్చ, తథా ‘‘రత్తిచ్ఛేదో వా వస్సచ్ఛేదో వా’’తిఆదివచనాని చ అత్థి. అఞ్ఞథా ‘‘ద్వీహాకారేహి బుద్ధా భగవన్తో భిక్ఖూ పటిపుచ్ఛన్తీ’’తి ఇధేవేదం పాళిఠపనం విరుజ్ఝతీతి ఆచరియేన విచారితం, తం సున్దరం పుబ్బేపి పఞ్ఞత్తసిక్ఖాపదసమ్భవతో. కిన్తు ఇధ పాళిఠపనవిరోధవిచారణా పన నిప్పయోజనా వియ మమ దిస్సతి. కస్మా? ఉపాలిత్థేరేన సఙ్గీతికాలే వుత్తపాఠత్తా. రత్తిచ్ఛేదోతి సత్తాహకిచ్చం సన్ధాయ వుత్తో. ‘‘సత్తాహకరణీయేన గన్త్వా రత్తిచ్ఛేదో వా వస్సచ్ఛేదో వా ఏకభిక్ఖునాపి న కతో’’తి వుత్తం కిర మహాఅట్ఠకథాయం, తస్మా వస్సచ్ఛేదస్స కారణే సతి సత్తాహకిచ్చం కాతుం వట్టతీతి ఏకే. వినయధరా పన నిచ్ఛన్తి, తస్మా అట్ఠకథాధిప్పాయో వీమంసితబ్బో, ఇమాయ వేరఞ్జాయం అప్పిచ్ఛతాదిపటిపదాయ పసన్నా. సాలీనం వికతి సాలివికతి.

    16.Lacchāma nu khoti duggate sandhāya vuttaṃ. Sakkhissāma nukho noti samiddhe sandhāya. Tattha verañjāyaṃ. Paggayhatīti pattaṃ paggaho, tena paggahena pattenāti attho. Samādāyevāti nidassanaṃ. Na ca vaṭṭatīti puna pākaṃ kiñcāpi vaṭṭati, tathāpi na suṭṭhu pakkattā vuttaṃ, ‘‘uttaṇḍulabhattaṃ labhitvāpi pidhetuṃ na vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāvacanañcettha sādhakaṃ. ‘‘Sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti iminā vacanena ājīvapārisuddhisīlaṃ sandhāya ‘‘pacchā sīla’’nti vuttaṃ. Upālittheropi taṃ taṃ vatthuṃ paṭicca bhagavatā bahūni sikkhāpadāni paññattāni atthīti dīpeti. Yadi evaṃ verañjāyaṃ ‘‘etassa bhagavā kālo’’ti vacanaṃ na sametīti ce? Na, tato pubbe sikkhāpadābhāvappasaṅgato. Thero pana paññattāni ṭhapetvā idāni paññapetabbāni pātimokkhuddesappahonakāni sandhāyāha. Bhagavāpi ‘‘na tāva sāriputta satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapetī’’ti bhaddālisutte (ma. ni. 2.134; ādayo) viya ekaccesu paññattesupi tato paraṃ paññapetabbāni sandhāyāha. Idheva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sāmampi pacanaṃ samaṇasāruppaṃ na hoti na ca vaṭṭatī’’ti vacanañca, tathā ‘‘ratticchedo vā vassacchedo vā’’tiādivacanāni ca atthi. Aññathā ‘‘dvīhākārehi buddhā bhagavanto bhikkhū paṭipucchantī’’ti idhevedaṃ pāḷiṭhapanaṃ virujjhatīti ācariyena vicāritaṃ, taṃ sundaraṃ pubbepi paññattasikkhāpadasambhavato. Kintu idha pāḷiṭhapanavirodhavicāraṇā pana nippayojanā viya mama dissati. Kasmā? Upālittherena saṅgītikāle vuttapāṭhattā. Ratticchedoti sattāhakiccaṃ sandhāya vutto. ‘‘Sattāhakaraṇīyena gantvā ratticchedo vā vassacchedo vā ekabhikkhunāpi na kato’’ti vuttaṃ kira mahāaṭṭhakathāyaṃ, tasmā vassacchedassa kāraṇe sati sattāhakiccaṃ kātuṃ vaṭṭatīti eke. Vinayadharā pana nicchanti, tasmā aṭṭhakathādhippāyo vīmaṃsitabbo, imāya verañjāyaṃ appicchatādipaṭipadāya pasannā. Sālīnaṃ vikati sālivikati.

    ౧౭-౮. ఉపపన్నఫలోతి బహుఫలో. ‘‘ఖుద్దం మధు’’న్తి పాఠో. థేరం సీహనాదం నదాపేతుం పుచ్ఛీతి ఇమినా ఆచరియో యం పుబ్బే ఆణాయ ఠితానం సావకానం మహానుభావతాదస్సనం ‘‘వేరఞ్జాయం నివాసప్పయోజన’’న్తి అమ్హేహి వుత్తం, తం సమ్పాదేతి, రాజగహే వేరఞ్జాయఞ్చాతి ఉభయత్థ వితక్కుప్పాదే ఏకతో పిణ్డేత్వా దస్సేన్తో ‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో సారిపుత్తస్సా’’తిఆదిమాహ. కాలం సన్ధాయ చిరం, ఠితిం సన్ధాయ చిరాతి విగ్గహో.

    17-8.Upapannaphaloti bahuphalo. ‘‘Khuddaṃ madhu’’nti pāṭho. Theraṃ sīhanādaṃ nadāpetuṃ pucchīti iminā ācariyo yaṃ pubbe āṇāya ṭhitānaṃ sāvakānaṃ mahānubhāvatādassanaṃ ‘‘verañjāyaṃ nivāsappayojana’’nti amhehi vuttaṃ, taṃ sampādeti, rājagahe verañjāyañcāti ubhayattha vitakkuppāde ekato piṇḍetvā dassento ‘‘atha kho āyasmato sāriputtassā’’tiādimāha. Kālaṃ sandhāya ciraṃ, ṭhitiṃ sandhāya cirāti viggaho.

    కామం హినోతి అత్తనో ఫలనిబ్బత్తియా సహాయం గచ్ఛతీతి కత్తరి హేతు, తథాపి ఇధ తేన కరణభూతేన తస్స ఫలం హినోతి పవత్తతీతి హేతు. తథా ఘటన్తి తేనాతి ఘటో. కిలాసునోతి పయోజనాభావేన అవావటా. అబ్బోకిణ్ణాని విసభాగేహి. ఆగామినియా అనాగతేతి అత్థో. ఇమేసంయేవ నోతి దస్సనత్థం ‘‘సబ్బబుద్ధానం హీ’’తి వుత్తం. యావసాసనపరియన్తాతి యావ బుద్ధా ధరన్తి, తావాతి అత్థో. ఖత్తియబ్రాహ్మణావ ఉచ్చా, తత్థాపి విసేసం దస్సేతుం ‘‘ఉచ్చనీచఉళారుళారభోగా’’తి. ‘‘మనసి కత్వా’’తిపి పాఠో. ఉపసమ్పాద్యఉపసమ్పాద్యఇచ్చేతం ద్వయం మాగధే ‘‘ఉపసమ్పజ్జా’’తి వుచ్చతి. అనుపాదాయాతి ఆరమ్మణకరణవసేన అగ్గహేత్వా. ఆసవేహీతి కత్తరి తతియావిభత్తి. చిత్తానీతి పచ్చత్తబహువచనం. విముచ్చింసూతి కమ్మకారకే. విమోచితానీతి అధిప్పాయోతి ఆచరియో. ఆసవేహీతి పదఞ్చ పచ్చత్తే కరణవచనం కత్వా గణ్ఠిపదే అత్థో పకాసితో. యది అరియమగ్గేన నిరుద్ధానం ఆసవానం వసేన అనాసవతా, లోకే చిత్తానిపి అనాసవా సియుం. న హి నిరుద్ధాని చిత్తాని ఆరమ్మణాని కరోన్తీతి తాని అనిరుద్ధాసవవసేన సాసవానీతి చే. సోతాపన్నస్స మగ్గచిత్తం ఉపరిమగ్గవజ్ఝాసవవసేన సాసవం, అవసిట్ఠాసవసముచ్ఛిన్దనానుభావత్తా ఫలాని సాసవాని సియున్తి? న, ఆసవసముచ్ఛిన్దనానుభావాగతఫలత్తా. భింసనస్స కరణం భింసనకతం, తస్మిం భింసనకతస్మిం, భింసనకిరియాయాతి అత్థో. ఇత్థిలిఙ్గం విపల్లాసం కత్వా నపుంసకలిఙ్గం, పురిసలిఙ్గం వా కత్వా. నిమిత్తత్థేతి ఏత్థ –

    Kāmaṃ hinoti attano phalanibbattiyā sahāyaṃ gacchatīti kattari hetu, tathāpi idha tena karaṇabhūtena tassa phalaṃ hinoti pavattatīti hetu. Tathā ghaṭanti tenāti ghaṭo. Kilāsunoti payojanābhāvena avāvaṭā. Abbokiṇṇāni visabhāgehi. Āgāminiyā anāgateti attho. Imesaṃyeva noti dassanatthaṃ ‘‘sabbabuddhānaṃ hī’’ti vuttaṃ. Yāvasāsanapariyantāti yāva buddhā dharanti, tāvāti attho. Khattiyabrāhmaṇāva uccā, tatthāpi visesaṃ dassetuṃ ‘‘uccanīcauḷāruḷārabhogā’’ti. ‘‘Manasi katvā’’tipi pāṭho. Upasampādyaupasampādyaiccetaṃ dvayaṃ māgadhe ‘‘upasampajjā’’ti vuccati. Anupādāyāti ārammaṇakaraṇavasena aggahetvā. Āsavehīti kattari tatiyāvibhatti. Cittānīti paccattabahuvacanaṃ. Vimucciṃsūti kammakārake. Vimocitānīti adhippāyoti ācariyo. Āsavehīti padañca paccatte karaṇavacanaṃ katvā gaṇṭhipade attho pakāsito. Yadi ariyamaggena niruddhānaṃ āsavānaṃ vasena anāsavatā, loke cittānipi anāsavā siyuṃ. Na hi niruddhāni cittāni ārammaṇāni karontīti tāni aniruddhāsavavasena sāsavānīti ce. Sotāpannassa maggacittaṃ uparimaggavajjhāsavavasena sāsavaṃ, avasiṭṭhāsavasamucchindanānubhāvattā phalāni sāsavāni siyunti? Na, āsavasamucchindanānubhāvāgataphalattā. Bhiṃsanassa karaṇaṃ bhiṃsanakataṃ, tasmiṃ bhiṃsanakatasmiṃ, bhiṃsanakiriyāyāti attho. Itthiliṅgaṃ vipallāsaṃ katvā napuṃsakaliṅgaṃ, purisaliṅgaṃ vā katvā. Nimittattheti ettha –

    ‘‘చమ్మని దీపినం హన్తి, దన్తేసు హన్తి కుఞ్జరం;

    ‘‘Cammani dīpinaṃ hanti, dantesu hanti kuñjaraṃ;

    వాలేసు చామరిం హన్తి, సిఙ్గేసు సరభో హతో’’తి. –

    Vālesu cāmariṃ hanti, siṅgesu sarabho hato’’ti. –

    అధికరణం.

    Adhikaraṇaṃ.

    ౨౦-౨౧. నచిరట్ఠితికకారణే కథితే చిరట్ఠితికకారణం అత్థతో వుత్తపటిపక్ఖవసేన కిఞ్చాపి సిద్ధం, తథాపి తం థేరస్స వినయపఞ్ఞత్తియాచనాయ ఓకాసకారణాధిప్పాయతో వినయపఞ్ఞత్తియాచనోకాసం పాపేతుం పున భగవన్తం ‘‘కో పన, భన్తే, హేతూ’’తి పుచ్ఛి. భగవాపి యాచనం సమ్పటిచ్ఛితుకామో బ్యాకాసి. ‘‘ఆసవట్ఠానీయా సఙ్ఘే పాతుభవన్తీ’’తి పుగ్గలస్స సఙ్ఘపరియాపన్నత్తా వుత్తం. ఆదరత్థవసేనేవేత్థ ద్విక్ఖత్తుం వుత్తన్తి యస్మా థేరో పుబ్బే రాజగహే, సమ్పతి వేరఞ్జాయన్తి ద్విక్ఖత్తుం కాచి, తస్మా ఆదరేన పునప్పునం యాచయమానం పస్సిత్వా సయమ్పి భగవా ఆదరేనేవ ‘‘ఆగమేహి త్వం సారిపుత్తా’’తి ఆహ. తేనేతం దీపేతి ‘‘మా త్వం పునప్పునం యాచాహి, సమ్పటిచ్ఛితావ మయా తే యాచనా, పుబ్బేనను తవయాచనం సమ్పటిచ్ఛతావ మయా ఏత్తకే కాలే ఏత్తకాని సిక్ఖాపదాని పఞ్ఞత్తాని, న తావ మే సావకానం ఆణాపాతిమోక్ఖుద్దేసానుజాననకాలో సమ్పత్తో, తక్కానుమానవసేన తయా ‘ఏతస్స భగవా కాలో’తి పునప్పునం నిద్దిసియమానోపి నేస సో కాలో, కిన్తు తథాగతోవ తత్థ కాలం జానిస్సతీ’’తి. యస్మా పన ‘‘సిక్ఖాపదపఞ్ఞత్తికాలతో పభుతి ఆణాపాతిమోక్ఖమేవ ఉద్దిసియతీ’’తి వుత్తం, తస్మా పాతిమోక్ఖుద్దేసప్పహోనకసిక్ఖాపదమేవ సన్ధాయాహ. ‘‘తత్థాతి సిక్ఖాపదపఞ్ఞత్తియాచనాపేక్ఖం భుమ్మవచన’’న్తి ఏకమేవ పదం వుత్తం తస్సా సిద్ధియా ఇతరస్స సిద్ధితో. ‘‘సావకానం విసయభావన్తి ఇమినా మహాపదుమత్థేరవాదో పటిక్ఖిత్తో’’తి అనుగణ్ఠిపదే వుత్తం, తం సున్దరం వియ. సమ్ముఖే గరహా. పరమ్ముఖే ఉపవాదో. ‘‘న, భిక్ఖవే, ఊనదసవస్సేన…పే॰… దుక్కటస్సా’’తి (మహావ॰ ౭౫) ఇదం సిక్ఖాపదం భగవా బుద్ధత్తేన దసవస్సికో హుత్వా పఞ్ఞపేసి ఊనదసవస్సికస్స తస్స తథా సిక్ఖాపదపఞ్ఞత్తియా అభావతో. న తదా అతిరేకదసవస్సికోవ దసవస్సికానం రత్తఞ్ఞుమహత్తప్పత్తితో, తస్మా తం సిక్ఖాపదం వేరఞ్జాయం వస్సావాసతో పుబ్బే రాజగహే ఏవ పఞ్ఞత్తన్తి సిద్ధం, తస్మిం సిద్ధే సిద్ధమేవ ‘‘యావ న సఙ్ఘో రత్తఞ్ఞుమహత్తం పత్తోతి వచనం ఇతో పుబ్బే పఠమయాచనాయపి వుత్త’’న్తి. అట్ఠకథాయమ్పి రత్తఞ్ఞుమహత్తప్పత్తకాలే ‘‘ద్వే సిక్ఖాపదానీ’’తి గణనపరిచ్ఛేదవచనం పఠమయాచనాయ వుత్తవచనం సన్ధాయ వుత్తం. అఞ్ఞథా రత్తఞ్ఞుమహత్తప్పత్తకాలే ద్వే ఏవ, న అఞ్ఞన్తి ఆపజ్జతి.

    20-21. Naciraṭṭhitikakāraṇe kathite ciraṭṭhitikakāraṇaṃ atthato vuttapaṭipakkhavasena kiñcāpi siddhaṃ, tathāpi taṃ therassa vinayapaññattiyācanāya okāsakāraṇādhippāyato vinayapaññattiyācanokāsaṃ pāpetuṃ puna bhagavantaṃ ‘‘ko pana, bhante, hetū’’ti pucchi. Bhagavāpi yācanaṃ sampaṭicchitukāmo byākāsi. ‘‘Āsavaṭṭhānīyā saṅghe pātubhavantī’’ti puggalassa saṅghapariyāpannattā vuttaṃ. Ādaratthavasenevettha dvikkhattuṃ vuttanti yasmā thero pubbe rājagahe, sampati verañjāyanti dvikkhattuṃ kāci, tasmā ādarena punappunaṃ yācayamānaṃ passitvā sayampi bhagavā ādareneva ‘‘āgamehi tvaṃ sāriputtā’’ti āha. Tenetaṃ dīpeti ‘‘mā tvaṃ punappunaṃ yācāhi, sampaṭicchitāva mayā te yācanā, pubbenanu tavayācanaṃ sampaṭicchatāva mayā ettake kāle ettakāni sikkhāpadāni paññattāni, na tāva me sāvakānaṃ āṇāpātimokkhuddesānujānanakālo sampatto, takkānumānavasena tayā ‘etassa bhagavā kālo’ti punappunaṃ niddisiyamānopi nesa so kālo, kintu tathāgatova tattha kālaṃ jānissatī’’ti. Yasmā pana ‘‘sikkhāpadapaññattikālato pabhuti āṇāpātimokkhameva uddisiyatī’’ti vuttaṃ, tasmā pātimokkhuddesappahonakasikkhāpadameva sandhāyāha. ‘‘Tatthāti sikkhāpadapaññattiyācanāpekkhaṃ bhummavacana’’nti ekameva padaṃ vuttaṃ tassā siddhiyā itarassa siddhito. ‘‘Sāvakānaṃ visayabhāvanti iminā mahāpadumattheravādo paṭikkhitto’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ, taṃ sundaraṃ viya. Sammukhe garahā. Parammukhe upavādo. ‘‘Na, bhikkhave, ūnadasavassena…pe… dukkaṭassā’’ti (mahāva. 75) idaṃ sikkhāpadaṃ bhagavā buddhattena dasavassiko hutvā paññapesi ūnadasavassikassa tassa tathā sikkhāpadapaññattiyā abhāvato. Na tadā atirekadasavassikova dasavassikānaṃ rattaññumahattappattito, tasmā taṃ sikkhāpadaṃ verañjāyaṃ vassāvāsato pubbe rājagahe eva paññattanti siddhaṃ, tasmiṃ siddhe siddhameva ‘‘yāva na saṅgho rattaññumahattaṃ pattoti vacanaṃ ito pubbe paṭhamayācanāyapi vutta’’nti. Aṭṭhakathāyampi rattaññumahattappattakāle ‘‘dve sikkhāpadānī’’ti gaṇanaparicchedavacanaṃ paṭhamayācanāya vuttavacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññathā rattaññumahattappattakāle dve eva, na aññanti āpajjati.

    ‘‘అథ ఖో ఆయస్మతో సారిపుత్తస్సా’’తిఆదిమ్హి అయమాదితో పట్ఠాయ అత్థవిభావనా – అయం కిరాయస్మా అస్సజిత్థేరతో పటిలద్ధం ఏకగాథామత్తకం ధమ్మపరియాయం నయసతసహస్సేహి వివేచేన్తో అరహత్తం పత్వా సావకపారమీఞాణే ఠితో ‘‘అహో వత మహానుభావోయం సద్ధమ్మో, యో వినాపి ధమ్మసామినా పరమ్ముఖతో సుతమత్తేపి మయ్హం మహన్తం గుణవిసేసం జనేసి, సాధు వతాయం సద్ధమ్మో చిరం తిట్ఠేయ్యా’’తి చిన్తేన్తో ‘‘కతమేసానం ను ఖో బుద్ధానం భగవన్తానం…పే॰… న చిరట్ఠితిక’’న్తి తమత్థం, కారణఞ్చ అత్తనో అగ్గసావకఞాణేన పటివిజ్ఝిత్వా ‘‘సావకానం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞత్తన్తిఆదిచిరట్ఠితికారణ’’న్తి నిట్ఠం కత్వా వినయపఞ్ఞత్తియాచనోకాసకరణత్థం భగవన్తం పుచ్ఛి. తతో పఞ్హస్స విస్సజ్జనే వినయపఞ్ఞత్తియాచనోకాసే సమ్పత్తే ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో, ఏతస్స సుగత కాలో’’తి వినయపఞ్ఞత్తిం యాచి. తతో భగవా తస్సా యాచనాయ సమ్పటిచ్ఛితభావం, ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో’’తి వుత్తకాలస్స అకాలతం, కాలస్స చ అనఞ్ఞవిసయతం దీపేన్తో ‘‘ఆగమేహి త్వ’’న్తిఆదిమాహ, తతో భగవా తస్స యాచనం, సత్తేసు కారుఞ్ఞతఞ్చ పటిచ్చ ‘‘తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అనుపజ్ఝాయకా అనాచరియకా అనోవదియమానా’’తిఆదినా (మహావ॰ ౬౪) నయేన వేపుల్లమహత్తతం పటిచ్చ సత్థా సావకానం ఉపజ్ఝాయవత్తాదీని వినయకమ్మాని, తదనురూపసిక్ఖాపదాని చ పఞ్ఞపేసి. తతో అనుక్కమేన ద్వాదసమవస్సం వేరఞ్జాయం వసి. తదా చ ఆయస్మా సారిపుత్తో సత్థారా నిద్దిట్ఠేసు చిరట్ఠితిహేతూసు జాతేసు ‘‘నవఙ్గసత్థుసాసనమహత్తతా చ సమ్పతి జాతా, వినయపఞ్ఞత్తి చ బహుతరా జాతా, పాతిమోక్ఖుద్దేసో ఏవేకో న తావ సావకానం అనుఞ్ఞాతో, సో చ పరిసుద్ధేన సఙ్ఘేన కరీయతి. సఙ్ఘోపి ఏతరహి పరిసుద్ధో పచ్ఛిమకస్స సోతాపన్నత్తా’’తి చిన్తేత్వా పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానాపేతుకామో యత్తకేహి చ సిక్ఖాపదేహి పాతిమోక్ఖుద్దేసో అనుజానీయతి, తత్తకానం పఞ్ఞత్తియాచనపుబ్బఙ్గమం పాతిమోక్ఖుద్దేసం యాచన్తో పుబ్బుప్పన్నవితక్కసూచనపుచ్ఛావిస్సజ్జనక్కమవసేన యాచనోకాసే సమ్పత్తే ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో’’తిఆదిమాహ.

    ‘‘Atha kho āyasmato sāriputtassā’’tiādimhi ayamādito paṭṭhāya atthavibhāvanā – ayaṃ kirāyasmā assajittherato paṭiladdhaṃ ekagāthāmattakaṃ dhammapariyāyaṃ nayasatasahassehi vivecento arahattaṃ patvā sāvakapāramīñāṇe ṭhito ‘‘aho vata mahānubhāvoyaṃ saddhammo, yo vināpi dhammasāminā parammukhato sutamattepi mayhaṃ mahantaṃ guṇavisesaṃ janesi, sādhu vatāyaṃ saddhammo ciraṃ tiṭṭheyyā’’ti cintento ‘‘katamesānaṃ nu kho buddhānaṃ bhagavantānaṃ…pe… na ciraṭṭhitika’’nti tamatthaṃ, kāraṇañca attano aggasāvakañāṇena paṭivijjhitvā ‘‘sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattantiādiciraṭṭhitikāraṇa’’nti niṭṭhaṃ katvā vinayapaññattiyācanokāsakaraṇatthaṃ bhagavantaṃ pucchi. Tato pañhassa vissajjane vinayapaññattiyācanokāse sampatte ‘‘etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo’’ti vinayapaññattiṃ yāci. Tato bhagavā tassā yācanāya sampaṭicchitabhāvaṃ, ‘‘etassa bhagavā kālo’’ti vuttakālassa akālataṃ, kālassa ca anaññavisayataṃ dīpento ‘‘āgamehi tva’’ntiādimāha, tato bhagavā tassa yācanaṃ, sattesu kāruññatañca paṭicca ‘‘tena kho pana samayena bhikkhū anupajjhāyakā anācariyakā anovadiyamānā’’tiādinā (mahāva. 64) nayena vepullamahattataṃ paṭicca satthā sāvakānaṃ upajjhāyavattādīni vinayakammāni, tadanurūpasikkhāpadāni ca paññapesi. Tato anukkamena dvādasamavassaṃ verañjāyaṃ vasi. Tadā ca āyasmā sāriputto satthārā niddiṭṭhesu ciraṭṭhitihetūsu jātesu ‘‘navaṅgasatthusāsanamahattatā ca sampati jātā, vinayapaññatti ca bahutarā jātā, pātimokkhuddeso eveko na tāva sāvakānaṃ anuññāto, so ca parisuddhena saṅghena karīyati. Saṅghopi etarahi parisuddho pacchimakassa sotāpannattā’’ti cintetvā pātimokkhuddesaṃ anujānāpetukāmo yattakehi ca sikkhāpadehi pātimokkhuddeso anujānīyati, tattakānaṃ paññattiyācanapubbaṅgamaṃ pātimokkhuddesaṃ yācanto pubbuppannavitakkasūcanapucchāvissajjanakkamavasena yācanokāse sampatte ‘‘etassa bhagavā kālo’’tiādimāha.

    తత్థ ‘‘యం భగవా సావకానం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేయ్యా’’తి పాతిమోక్ఖుద్దేసప్పహోనకసిక్ఖాపదం సన్ధాయాహ, అయమత్థో భద్దాలిసుత్తేన (మ॰ ని॰ ౨.౧౩౪ ఆదయో) దీపేతబ్బో . తత్థ హి బహూసు సిక్ఖాపదేసు పఞ్ఞత్తేసు, పఞ్ఞపియమానేసు చ ‘‘న తావ భద్దాలి సత్థా సావకానం సిక్ఖాపదం పఞ్ఞపేతీ’’తిఆది (మ॰ ని॰ ౨.౧౪౫) వుత్తం అపఞ్ఞత్తం ఉపాదాయ, తథా ఇధాపి అపఞ్ఞత్తం సన్ధాయ వుత్తన్తి వేదితబ్బం. పరిసుద్ధత్తా సఙ్ఘస్స సమ్పతి సావకానం ఆణాపాతిమోక్ఖుద్దేసం నానుజానామీతి దస్సేన్తో ‘‘నిరబ్బుదో’’తిఆదిమాహ. న హి పరిసుద్ధే సఙ్ఘే ఓవాదపాతిమోక్ఖుద్దేసస్స అనుద్దేసకారణం అత్థి, తస్మిం సతి ఆణాపాతిమోక్ఖుద్దేసానుజాననాధిప్పాయతో. తథా చ సో తతో అట్ఠన్నంవస్సానం అచ్చయేన అనుఞ్ఞాతో. యథాహ పాతిమోక్ఖఠపనక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౩౮౬) ‘‘న దానాహం, భిక్ఖవే, ఇతో పరం ఉపోసథం కరిస్సామి…పే॰… పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసేయ్యాథా’’తి. యం పన ఉపసమ్పదక్ఖన్ధకే (మహావ॰ ౧౨౯) ‘‘తేన ఖో పన సమయేన భిక్ఖూ అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఉపసమ్పాదేత్వా ఏకకం ఓహాయ పక్కమింసు…పే॰… సో తస్సా మేథునం ధమ్మం పటిసేవిత్వా చిరేన అగమాసీ’’తి వత్థు ఆగతం, తం సుదిన్నవత్థుతో పరతో ఉప్పన్నమ్పి తత్థ యథాధికారం సమోధానేతుం వుత్తం. తథా తత్థేవ ‘‘ఉభయాని ఖో పనస్స పాతిమోక్ఖాని విత్థారేన స్వాగతాని హోన్తీ’’తిఆదినా (పాచి॰ ౧౪౭; అ॰ ని॰ ౮.౫౨; ౧౦.౩౩) అఙ్గానిపి వేదితబ్బాని. న హి ఆదితో ఏవ ఉభతోపాతిమోక్ఖాని సిద్ధానీతి. అపిచ ఆదితో పట్ఠాయ అయమనుక్కమో వేదితబ్బో, సేయ్యథిదం – రాహులకుమారే ఉప్పన్నే బోధిసత్తో నిక్ఖమిత్వా ఛబ్బస్సాని దుక్కరం కత్వా సత్తమే అభిసమ్బుద్ధో, తస్మిం ఏవ సంవచ్ఛరే కపిలవత్థుం గన్త్వా రాహులకుమారం పబ్బాజేసి. అమ్బలట్ఠికరాహులోవాదసుత్తట్ఠకథాయం (మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౧౦౭ ఆదయో) ‘‘అయఞ్హి ఆయస్మా సత్తవస్సికకాలే భగవన్తం చీవరకణ్ణే గహేత్వా ‘దాయజ్జం మే సమణ దేహి, దాయజ్జం మే సమణ దేహీ’తి దాయజ్జం యాచమానో భగవతా ధమ్మసేనాపతిసారిపుత్తత్థేరస్స నియ్యాదేత్వా పబ్బాజితో’’తి చ వుత్తం, తస్మా రాహులకుమారం ఆరబ్భ ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తీహి సరణగమనేహి సామణేరపబ్బజ్జ’’న్తి (మహావ॰ ౧౦౫) వుత్తత్తా సరణగమనూపసమ్పదా పఠమవస్సబ్భన్తరే ఏవ పటిక్ఖిత్తా, ఞత్తిచతుత్థకమ్మవసేన ఉపసమ్పదా అనుఞ్ఞాతాతి పఞ్ఞాయతి. అపిచ రాహులవత్థుమ్హి ‘‘న, భిక్ఖవే, అననుఞ్ఞాతో మాతాపితూహి పుత్తో పబ్బాజేతబ్బో, యో పబ్బాజేయ్య, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి (మహావ॰ ౧౦౫) సిక్ఖాపదం పఞ్ఞత్తం, తస్మా ఇతో పుబ్బేపి సిక్ఖాపదాని పఞ్ఞత్తానీతి సిద్ధం.

    Tattha ‘‘yaṃ bhagavā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeyyā’’ti pātimokkhuddesappahonakasikkhāpadaṃ sandhāyāha, ayamattho bhaddālisuttena (ma. ni. 2.134 ādayo) dīpetabbo . Tattha hi bahūsu sikkhāpadesu paññattesu, paññapiyamānesu ca ‘‘na tāva bhaddāli satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapetī’’tiādi (ma. ni. 2.145) vuttaṃ apaññattaṃ upādāya, tathā idhāpi apaññattaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Parisuddhattā saṅghassa sampati sāvakānaṃ āṇāpātimokkhuddesaṃ nānujānāmīti dassento ‘‘nirabbudo’’tiādimāha. Na hi parisuddhe saṅghe ovādapātimokkhuddesassa anuddesakāraṇaṃ atthi, tasmiṃ sati āṇāpātimokkhuddesānujānanādhippāyato. Tathā ca so tato aṭṭhannaṃvassānaṃ accayena anuññāto. Yathāha pātimokkhaṭhapanakkhandhake (cūḷava. 386) ‘‘na dānāhaṃ, bhikkhave, ito paraṃ uposathaṃ karissāmi…pe… pātimokkhaṃ uddiseyyāthā’’ti. Yaṃ pana upasampadakkhandhake (mahāva. 129) ‘‘tena kho pana samayena bhikkhū aññataraṃ bhikkhuṃ upasampādetvā ekakaṃ ohāya pakkamiṃsu…pe… so tassā methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā cirena agamāsī’’ti vatthu āgataṃ, taṃ sudinnavatthuto parato uppannampi tattha yathādhikāraṃ samodhānetuṃ vuttaṃ. Tathā tattheva ‘‘ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni hontī’’tiādinā (pāci. 147; a. ni. 8.52; 10.33) aṅgānipi veditabbāni. Na hi ādito eva ubhatopātimokkhāni siddhānīti. Apica ādito paṭṭhāya ayamanukkamo veditabbo, seyyathidaṃ – rāhulakumāre uppanne bodhisatto nikkhamitvā chabbassāni dukkaraṃ katvā sattame abhisambuddho, tasmiṃ eva saṃvacchare kapilavatthuṃ gantvā rāhulakumāraṃ pabbājesi. Ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.107 ādayo) ‘‘ayañhi āyasmā sattavassikakāle bhagavantaṃ cīvarakaṇṇe gahetvā ‘dāyajjaṃ me samaṇa dehi, dāyajjaṃ me samaṇa dehī’ti dāyajjaṃ yācamāno bhagavatā dhammasenāpatisāriputtattherassa niyyādetvā pabbājito’’ti ca vuttaṃ, tasmā rāhulakumāraṃ ārabbha ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tīhi saraṇagamanehi sāmaṇerapabbajja’’nti (mahāva. 105) vuttattā saraṇagamanūpasampadā paṭhamavassabbhantare eva paṭikkhittā, ñatticatutthakammavasena upasampadā anuññātāti paññāyati. Apica rāhulavatthumhi ‘‘na, bhikkhave, ananuññāto mātāpitūhi putto pabbājetabbo, yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 105) sikkhāpadaṃ paññattaṃ, tasmā ito pubbepi sikkhāpadāni paññattānīti siddhaṃ.

    సుత్వా చ యో హేతునిరోధమగ్గం,

    Sutvā ca yo hetunirodhamaggaṃ,

    నిరోధుపాయం పటివిజ్ఝి ఖిప్పం;

    Nirodhupāyaṃ paṭivijjhi khippaṃ;

    జాతోవపేక్ఖేన అసేసమేతం,

    Jātovapekkhena asesametaṃ,

    లోకం విపస్సీ సుగతగ్గసిస్సో.

    Lokaṃ vipassī sugataggasisso.

    సో ధమ్మసేనాపతి అగ్గసిస్సో,

    So dhammasenāpati aggasisso,

    సద్ధమ్మరాజస్స తథాగతస్స;

    Saddhammarājassa tathāgatassa;

    సయం మునిన్దేన యసస్స పత్తో,

    Sayaṃ munindena yasassa patto,

    అనేకసో సోళసధా పసత్థో.

    Anekaso soḷasadhā pasattho.

    తస్మా హి సిక్ఖాపదబన్ధకాలో,

    Tasmā hi sikkhāpadabandhakālo,

    ఞాతుమ్పి లోకే అతిభారియోవ;

    Ñātumpi loke atibhāriyova;

    పగేవ సిక్ఖాపదభావభేదో,

    Pageva sikkhāpadabhāvabhedo,

    పగేవ అఞ్ఞో ఉభయత్థ తత్థ.

    Pageva añño ubhayattha tattha.

    పచ్చేకబుద్ధా అపి తం ద్వయన్తు,

    Paccekabuddhā api taṃ dvayantu,

    ఞాతుం న సక్కావ పగేవ నేతుం;

    Ñātuṃ na sakkāva pageva netuṃ;

    నిస్సంసయం తత్థ తథాగతోవ,

    Nissaṃsayaṃ tattha tathāgatova,

    జానిస్సతిచ్చాహ తథాగతోతి.

    Jānissaticcāha tathāgatoti.

    ఇచ్చేతమత్థం ఇధ భిక్ఖు ఞత్వా,

    Iccetamatthaṃ idha bhikkhu ñatvā,

    సిక్ఖాపదానం కమభావభేదం;

    Sikkhāpadānaṃ kamabhāvabhedaṃ;

    ఞాతుం సయం నో న పరే చ నేతుం,

    Ñātuṃ sayaṃ no na pare ca netuṃ,

    పరియేసితబ్బో ఇధ యుత్తిమగ్గో.

    Pariyesitabbo idha yuttimaggo.

    తత్థ కమభేదో సిక్ఖాపదానం పరతో ఆవి భవిస్సతి. భావభేదో తావ ఉక్ఖిత్తకానువత్తనపచ్చయా భిక్ఖు అనాపత్తికో, భిక్ఖునీ పన సమనుభట్ఠా పారాజికా హోతి. పారాజికాపత్తిపటిచ్ఛాదనే భిక్ఖుస్స దుక్కటం, భిక్ఖునియా పారాజికం. దుట్ఠుల్లం ఆరోచేన్తస్స, పటిచ్ఛాదేన్తస్స చ పాచిత్తియం. మహాసావజ్జం పారాజికం ఆరోచేన్తస్స, పటిచ్ఛాదేన్తస్స చ భిక్ఖుస్స దుక్కటం. ఇచ్చేవమాదీహి అభావభేదసిక్ఖాపదానం ఇధ భావభేదేన యుత్తిపరియేసనం సాధయమానోపి సియా అనుమ్మాదవిఘాతభాగీతి. ఏత్తావతా సకలస్సపి వినయపిటకస్స వితక్కయాచనకాలకాలఞ్ఞూకారణఫలపయోజనేహి సత్తహి అఙ్గేహి పటిమణ్డితం నిదానమాయస్మతా ఉపాలిత్థేరేన నిదస్సితం హోతి. తత్థ థేరస్స వినయపఞ్ఞత్తియాచనహేతుభూతో వితక్కో నామ. తస్సేవ ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో’’తిఆదినా పవత్తా యాచనా నామ. రత్తఞ్ఞూవేపుల్లలాభగ్గబాహుసచ్చమహత్తప్పత్తి కాలో నామ. సబ్బఞ్ఞూ ఏవ కాలఞ్ఞూ నామ. ఆసవట్ఠానీయానం ధమ్మానం పాతుభావో కారణం నామ. ‘‘తేసంయేవ ఆసవట్ఠానీయానం ధమ్మానం పటిఘాతాయా’’తి వచనతో ఆసవట్ఠానీయధమ్మపటిఘాతో ఫలం నామ. ‘‘యథయిదం బ్రహ్మచరియం అద్ధనియం అస్సా’’తి వచనతో సాసనబ్రహ్మచరియస్స చిరట్ఠితి పయోజనన్తి వేదితబ్బం. హోతి చేత్థ –

    Tattha kamabhedo sikkhāpadānaṃ parato āvi bhavissati. Bhāvabhedo tāva ukkhittakānuvattanapaccayā bhikkhu anāpattiko, bhikkhunī pana samanubhaṭṭhā pārājikā hoti. Pārājikāpattipaṭicchādane bhikkhussa dukkaṭaṃ, bhikkhuniyā pārājikaṃ. Duṭṭhullaṃ ārocentassa, paṭicchādentassa ca pācittiyaṃ. Mahāsāvajjaṃ pārājikaṃ ārocentassa, paṭicchādentassa ca bhikkhussa dukkaṭaṃ. Iccevamādīhi abhāvabhedasikkhāpadānaṃ idha bhāvabhedena yuttipariyesanaṃ sādhayamānopi siyā anummādavighātabhāgīti. Ettāvatā sakalassapi vinayapiṭakassa vitakkayācanakālakālaññūkāraṇaphalapayojanehi sattahi aṅgehi paṭimaṇḍitaṃ nidānamāyasmatā upālittherena nidassitaṃ hoti. Tattha therassa vinayapaññattiyācanahetubhūto vitakko nāma. Tasseva ‘‘etassa bhagavā kālo’’tiādinā pavattā yācanā nāma. Rattaññūvepullalābhaggabāhusaccamahattappatti kālo nāma. Sabbaññū eva kālaññū nāma. Āsavaṭṭhānīyānaṃ dhammānaṃ pātubhāvo kāraṇaṃ nāma. ‘‘Tesaṃyeva āsavaṭṭhānīyānaṃ dhammānaṃ paṭighātāyā’’ti vacanato āsavaṭṭhānīyadhammapaṭighāto phalaṃ nāma. ‘‘Yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assā’’ti vacanato sāsanabrahmacariyassa ciraṭṭhiti payojananti veditabbaṃ. Hoti cettha –

    ‘‘వితక్కో యాచనా కాలో, కాలఞ్ఞూ కారణం ఫలం;

    ‘‘Vitakko yācanā kālo, kālaññū kāraṇaṃ phalaṃ;

    పయోజనన్తి సత్తఙ్గం, నిదానం వినయస్సిధా’’తి.

    Payojananti sattaṅgaṃ, nidānaṃ vinayassidhā’’ti.

    ౨౨. అన్తిమమణ్డలన్తి అబ్భన్తరమణ్డలం. తఞ్హి ఇతరేసం అన్తో హోతి, ఖుద్దకమణ్డలం వా. అనుమతిదానవసేన తేసం భిక్ఖూనం దత్వా. తేసం బుద్ధానం చారికాయ వినేతబ్బా వేనేయ్యసత్తా. ఓచినన్తా వియాతి బహుపుప్ఫం గచ్ఛం మాలాకారా చిరం ఓచినన్తి, ఏవం బహువేనేయ్యేసు గామాదీసు చిరం వసన్తా వేనేయ్యపుఞ్ఞం పరిహరన్తా చరన్తి. సన్తం సుఖం, న వేదనాసుఖం వియ సపరిప్ఫన్దం. దససహస్సచక్కవాళేతి దేవానం వసేన వుత్తం. మనుస్సా పన ఇమస్మింయేవ చక్కవాళే బోధనేయ్యా ఉప్పజ్జన్తి. మహాకరుణాయ ధువం సత్తసమవలోకనం. ఓతిణ్ణేతి పరిసమజ్ఝం ఆగతే, ఆరోచితే వా. యేన కారణేన మయం తుమ్హాకం దేయ్యధమ్మం దదేయ్యామ, తం కుతో సక్కా లద్ధుం. బహుకిచ్చా హి ఘరావాసాతి. దుతియవికప్పే న్తి దేయ్యధమ్మం. ‘‘తుమ్హేహి తం కుతో లద్ధా’’తి అనుగణ్ఠిపదే వుత్తం. కేచి పన ‘‘పఠమం కిరియం పేక్ఖతి, దుతియం దేయ్యధమ్మ’’న్తి వదన్తి. ఆచరియో పన ‘‘పఠమయోజనాయ యం దానపుఞ్ఞం, తం కుతో లబ్భా. పుఞ్ఞన్తరాయబహులా హి ఘరావాసాతి. దుతియయోజనాయ తేమాసబ్భన్తరే యమహం దదేయ్యం, అతిక్కన్తకాలత్తా తమహం సమ్పతి కుతో దదేయ్యన్తి దస్సేతీ’’తి వదతి. సీలాదికుసలధమ్మసన్దస్సనాదిధమ్మరతనవస్సం.

    22.Antimamaṇḍalanti abbhantaramaṇḍalaṃ. Tañhi itaresaṃ anto hoti, khuddakamaṇḍalaṃ vā. Anumatidānavasena tesaṃ bhikkhūnaṃ datvā. Tesaṃ buddhānaṃ cārikāya vinetabbā veneyyasattā. Ocinantā viyāti bahupupphaṃ gacchaṃ mālākārā ciraṃ ocinanti, evaṃ bahuveneyyesu gāmādīsu ciraṃ vasantā veneyyapuññaṃ pariharantā caranti. Santaṃ sukhaṃ, na vedanāsukhaṃ viya saparipphandaṃ. Dasasahassacakkavāḷeti devānaṃ vasena vuttaṃ. Manussā pana imasmiṃyeva cakkavāḷe bodhaneyyā uppajjanti. Mahākaruṇāya dhuvaṃ sattasamavalokanaṃ. Otiṇṇeti parisamajjhaṃ āgate, ārocite vā. Yena kāraṇena mayaṃ tumhākaṃ deyyadhammaṃ dadeyyāma, taṃ kuto sakkā laddhuṃ. Bahukiccā hi gharāvāsāti. Dutiyavikappe tanti deyyadhammaṃ. ‘‘Tumhehi taṃ kuto laddhā’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ. Keci pana ‘‘paṭhamaṃ kiriyaṃ pekkhati, dutiyaṃ deyyadhamma’’nti vadanti. Ācariyo pana ‘‘paṭhamayojanāya yaṃ dānapuññaṃ, taṃ kuto labbhā. Puññantarāyabahulā hi gharāvāsāti. Dutiyayojanāya temāsabbhantare yamahaṃ dadeyyaṃ, atikkantakālattā tamahaṃ sampati kuto dadeyyanti dassetī’’ti vadati. Sīlādikusaladhammasandassanādidhammaratanavassaṃ.

    ౨౩. పత్తుణ్ణదేసే పత్తుణ్ణం పటవరం. మహాయాగన్తి మహాదానం. పరిపుణ్ణసఙ్కప్పన్తి తేమాసం సోతబ్బం అజ్జ సుణిన్తి.

    23. Pattuṇṇadese pattuṇṇaṃ paṭavaraṃ. Mahāyāganti mahādānaṃ. Paripuṇṇasaṅkappanti temāsaṃ sotabbaṃ ajja suṇinti.

    తత్రిదన్తి ఇదం కారణం.

    Tatridanti idaṃ kāraṇaṃ.

    ఉపాలి దాసకోతి ఆచరియపరమ్పరతో. బాహిరబ్భన్తరనిదానం, సిక్ఖాపదానం పఞ్ఞత్తిట్ఠానసఙ్ఖాతం ఆవేణికనిదానఞ్చ సన్ధాయాహ ‘‘నిదానస్స పభేదదీపనతో’’తి. థేరవాదాది వత్థుప్పభేదో. సకాయ పటిఞ్ఞాయ మేత్తియం భిక్ఖునిం నాసేథాతిఆది పరసమయవివజ్జనతోతిఆది. విభఙ్గనయభేదదస్సనతోతి తిస్సో ఇత్థియో భూమట్ఠం థలట్ఠన్తిఆది. ఏత్థాహ – కిం భగవతో మారావట్టనపటిఘాతాయ సత్తి నత్థీతి? అత్థి, తథాపిస్స పచ్ఛా ఉపగుత్తకాలే పసాదహేతుత్తా అధివాసేతి. ఏత్థ ఉపగుత్తాధిట్ఠానం వత్తబ్బం. బుద్ధానం ఆచిణ్ణన్తి దిజదస్సనేన కింపయోజనన్తి చే? మారావట్టనహేతు బ్రాహ్మణస్స పుఞ్ఞన్తరాయోతి పయోజనం.

    Upāli dāsakoti ācariyaparamparato. Bāhirabbhantaranidānaṃ, sikkhāpadānaṃ paññattiṭṭhānasaṅkhātaṃ āveṇikanidānañca sandhāyāha ‘‘nidānassa pabhedadīpanato’’ti. Theravādādi vatthuppabhedo. Sakāya paṭiññāya mettiyaṃ bhikkhuniṃ nāsethātiādi parasamayavivajjanatotiādi. Vibhaṅganayabhedadassanatoti tisso itthiyo bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhantiādi. Etthāha – kiṃ bhagavato mārāvaṭṭanapaṭighātāya satti natthīti? Atthi, tathāpissa pacchā upaguttakāle pasādahetuttā adhivāseti. Ettha upaguttādhiṭṭhānaṃ vattabbaṃ. Buddhānaṃ āciṇṇanti dijadassanena kiṃpayojananti ce? Mārāvaṭṭanahetu brāhmaṇassa puññantarāyoti payojanaṃ.

    దిజోపి సో మారమనోరథస్స,

    Dijopi so māramanorathassa,

    భఙ్గం కరోన్తో జినపుఙ్గవస్స;

    Bhaṅgaṃ karonto jinapuṅgavassa;

    సస్సిస్ససఙ్ఘస్స అదాసి దానం,

    Sassissasaṅghassa adāsi dānaṃ,

    అసేసకం కప్పియభణ్డభేదం.

    Asesakaṃ kappiyabhaṇḍabhedaṃ.

    కిం భగవా ససిస్సో తావ మహన్తం కప్పియభణ్డం ఉబ్భణ్డికం కత్వా అగమాసీతి? న అగమాసి, తేమాసిభాగియం పన పుఞ్ఞరాసికం దేయ్యధమ్మం అప్పటిక్ఖిపన్తో బ్రాహ్మణస్స ఉపాయతో సత్థా అదాసి.

    Kiṃ bhagavā sasisso tāva mahantaṃ kappiyabhaṇḍaṃ ubbhaṇḍikaṃ katvā agamāsīti? Na agamāsi, temāsibhāgiyaṃ pana puññarāsikaṃ deyyadhammaṃ appaṭikkhipanto brāhmaṇassa upāyato satthā adāsi.

    తదఞ్ఞథా మారమనోరథోవ,

    Tadaññathā māramanorathova,

    పూరో సియా నేవ దిజస్స భియ్యో;

    Pūro siyā neva dijassa bhiyyo;

    పాపం మహన్తం అపి పాపుణేయ్య,

    Pāpaṃ mahantaṃ api pāpuṇeyya,

    మిచ్ఛాభిమానేన తథాగతే సో.

    Micchābhimānena tathāgate so.

    తస్మా భగవా అస్సాదియన్తో తం దేయ్యధమ్మం అప్పటిక్ఖిపన్తో ఉపాయేన బ్రాహ్మణస్స పుఞ్ఞబుద్ధిం కత్వా, మారస్స చ మనోరథవిఘాతం కత్వా అగమాసీతి, ‘‘అయం నయో అట్ఠకథం వినాపి పాళినయానులోమతో సిద్ధో’’తి వదన్తి. కథం? –

    Tasmā bhagavā assādiyanto taṃ deyyadhammaṃ appaṭikkhipanto upāyena brāhmaṇassa puññabuddhiṃ katvā, mārassa ca manorathavighātaṃ katvā agamāsīti, ‘‘ayaṃ nayo aṭṭhakathaṃ vināpi pāḷinayānulomato siddho’’ti vadanti. Kathaṃ? –

    ‘‘సత్థా ససిస్సో యది అగ్గహేసి,

    ‘‘Satthā sasisso yadi aggahesi,

    దిజస్స తం చీవరమాదితోవ;

    Dijassa taṃ cīvaramāditova;

    నాథస్స నో వీసతివస్సకాలే,

    Nāthassa no vīsativassakāle,

    విరుజ్ఝతే జీవకయాచనాపి;

    Virujjhate jīvakayācanāpi;

    తథాపి సబ్బం సువిచారయిత్వా,

    Tathāpi sabbaṃ suvicārayitvā,

    యుత్తం నయం చిన్తయితుంవ యుత్త’’న్తి.

    Yuttaṃ nayaṃ cintayituṃva yutta’’nti.

    ఇదాని ఆయస్మా ఉపాలిత్థేరో వినయపఞ్ఞత్తియా సాధారణనిదానం దస్సేత్వా సిక్ఖాపదానం పాటేక్కం పఞ్ఞత్తిట్ఠానసఙ్ఖాతం నిదానమాదిం కత్వా పుగ్గలపఞ్ఞత్తిఅనుపఞ్ఞత్తివిభాగాపత్తిభేదన్తరాపత్తిఆదికం నానప్పకారం విధిం నిజ్జటం నిగ్గుమ్బం కత్వా దస్సేతుం ‘‘అథ ఖో భగవా వేరఞ్జాయం యథాభిరన్తం విహరిత్వా’’తిఆదిమాహాతి. ఇధ ఠత్వా –

    Idāni āyasmā upālitthero vinayapaññattiyā sādhāraṇanidānaṃ dassetvā sikkhāpadānaṃ pāṭekkaṃ paññattiṭṭhānasaṅkhātaṃ nidānamādiṃ katvā puggalapaññattianupaññattivibhāgāpattibhedantarāpattiādikaṃ nānappakāraṃ vidhiṃ nijjaṭaṃ niggumbaṃ katvā dassetuṃ ‘‘atha kho bhagavā verañjāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā’’tiādimāhāti. Idha ṭhatvā –

    సిక్ఖాపదాన సబ్బేసం, కమభేదం పకాసయే;

    Sikkhāpadāna sabbesaṃ, kamabhedaṃ pakāsaye;

    తస్మిం సిద్ధే నిదానానం, కమసిద్ధి యతో భవే.

    Tasmiṃ siddhe nidānānaṃ, kamasiddhi yato bhave.

    తత్థ సబ్బసిక్ఖాపదానం యథాసమ్భవం దేసనాక్కమో పహానక్కమో పటిపత్తిక్కమో ఉప్పత్తిక్కమోతి చతుబ్బిధో కమో లబ్భతి. తత్థ భగవతా రాజగహే భిక్ఖూనం పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానన్తేన పాతిమోక్ఖుద్దేసస్స యో దేసనాక్కమో అనుఞ్ఞాతో, తం దేసనాక్కమమనులోమేన్తో ఆయస్మా మహాకస్సపో పఠమం పారాజికుద్దేసం పుచ్ఛి, తదనన్తరం సఙ్ఘాదిసేసుద్దేసం, తతో అనియతుద్దేసం విత్థారుద్దేసఞ్చ పుచ్ఛిత్వా తదనన్తరం భిక్ఖునీవిభఙ్గఞ్చ తేనేవ అనుక్కమేన పుచ్ఛి, నిదానుద్దేసన్తోగధానఞ్చ సరూపేన అనుద్దిట్ఠానం పుచ్ఛనత్థం ఖన్ధకేపి పుచ్ఛి. ఏతేన చ ఖన్ధకే పఞ్ఞత్తా థుల్లచ్చయా సఙ్గహితా హోన్తి. పుచ్ఛితానుక్కమేనేవ ఉపాలిత్థేరో తం సబ్బం సాపత్తిభేదాదికం దేసేన్తో థుల్లచ్చయదుబ్భాసితఆపత్తిసముట్ఠానాదిదీపకం అన్తోకత్వా దేసేసి, అయమేత్థ దేసనాక్కమో. ఉభతోవిభఙ్గఖన్ధకతో పన ఉచ్చినిత్వా తదా పరివారపాళి విసుం కతా. ఇమమేవ నయం సన్ధాయ అట్ఠకథాయం వుత్తం ‘‘ఏతేనేవ ఉపాయేన ఖన్ధకపరివారేపి ఆరోపేసు’’న్తిఆది (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.పఠమమహాసఙ్గీతికథా). అపిచ పాళియా ‘‘ఏతేనేవుపాయేన ఉభతోవినయే పుచ్ఛి. పుట్ఠో పుట్ఠో ఆయస్మా ఉపాలి విస్సజ్జేసీ’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం, తస్మా మహాకస్సపో ఉభతోవిభఙ్గే ఏవ పుచ్ఛి. విస్సజ్జేన్తో పన ఆయస్మా ఉపాలి నివరసేసం దేసేన్తో ఖన్ధకపరివారే అన్తోకత్వా దేసేసి. తదా చ ఖన్ధకపరివారపాళి విసుం కతాతి అయం దేసనాక్కమో. యది ఏవం నిదానుద్దేసో పఠమం దేసేతబ్బోతి చే? న, తదసమ్భవతో. సో హి ‘‘యస్స సియా ఆపత్తీ’’తిఆదినా (మహావ॰ ౧౩౪) నయేన పవత్తత్తా పఠమం సిక్ఖాపదసఙ్గహితాసు ఆపత్తీసు అదస్సితాసు న సమ్భవతి. ‘‘యాని మయా భిక్ఖూనం పఞ్ఞత్తాని సిక్ఖాపదాని, తాని నేసం పాతిమోక్ఖుద్దేసం అనుజానేయ్య’’న్తి వచనతో సిక్ఖాపదానేవ పఠమం దేసేతబ్బానీతి పారాజికుద్దేసక్కమో సమ్భవతి.

    Tattha sabbasikkhāpadānaṃ yathāsambhavaṃ desanākkamo pahānakkamo paṭipattikkamo uppattikkamoti catubbidho kamo labbhati. Tattha bhagavatā rājagahe bhikkhūnaṃ pātimokkhuddesaṃ anujānantena pātimokkhuddesassa yo desanākkamo anuññāto, taṃ desanākkamamanulomento āyasmā mahākassapo paṭhamaṃ pārājikuddesaṃ pucchi, tadanantaraṃ saṅghādisesuddesaṃ, tato aniyatuddesaṃ vitthāruddesañca pucchitvā tadanantaraṃ bhikkhunīvibhaṅgañca teneva anukkamena pucchi, nidānuddesantogadhānañca sarūpena anuddiṭṭhānaṃ pucchanatthaṃ khandhakepi pucchi. Etena ca khandhake paññattā thullaccayā saṅgahitā honti. Pucchitānukkameneva upālitthero taṃ sabbaṃ sāpattibhedādikaṃ desento thullaccayadubbhāsitaāpattisamuṭṭhānādidīpakaṃ antokatvā desesi, ayamettha desanākkamo. Ubhatovibhaṅgakhandhakato pana uccinitvā tadā parivārapāḷi visuṃ katā. Imameva nayaṃ sandhāya aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘eteneva upāyena khandhakaparivārepi āropesu’’ntiādi (pārā. aṭṭha. 1.paṭhamamahāsaṅgītikathā). Apica pāḷiyā ‘‘etenevupāyena ubhatovinaye pucchi. Puṭṭho puṭṭho āyasmā upāli vissajjesī’’ti ettakameva vuttaṃ, tasmā mahākassapo ubhatovibhaṅge eva pucchi. Vissajjento pana āyasmā upāli nivarasesaṃ desento khandhakaparivāre antokatvā desesi. Tadā ca khandhakaparivārapāḷi visuṃ katāti ayaṃ desanākkamo. Yadi evaṃ nidānuddeso paṭhamaṃ desetabboti ce? Na, tadasambhavato. So hi ‘‘yassa siyā āpattī’’tiādinā (mahāva. 134) nayena pavattattā paṭhamaṃ sikkhāpadasaṅgahitāsu āpattīsu adassitāsu na sambhavati. ‘‘Yāni mayā bhikkhūnaṃ paññattāni sikkhāpadāni, tāni nesaṃ pātimokkhuddesaṃ anujāneyya’’nti vacanato sikkhāpadāneva paṭhamaṃ desetabbānīti pārājikuddesakkamo sambhavati.

    పారాజికుద్దేసాదిసఙ్గహితానం ఆపత్తిఅకుసలానం యథోళారికక్కమేన పహాతబ్బత్తా పహానక్కమోపేత్థ సమ్భవతి. ఉపసమ్పన్నసమనన్తరం ‘‘తావదేవ చత్తారి అకరణీయాని ఆచిక్ఖితబ్బానీ’’తి (మహావ॰ ౧౨౯) వచనతో ‘‘సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసూ’’తి (దీ॰ ని॰ ౧.౧౯౩) వచనతో చ యథా గరుకం ఆచిక్ఖణం సిక్ఖనేన పటిపత్తిక్కమోపేత్థ సమ్భవతి, ఏవమిమేహి తీహి కమేహి దేసేతబ్బానమ్పేతేసం సిక్ఖాపదానం యథాసమ్భవం ఉప్పత్తిక్కమో సమ్భవతి. తథా హి యం యం సాధారణం, తం తం భిక్ఖుం ఆరబ్భ ఉప్పన్నే ఏవ వత్థుస్మిం ‘‘యా పన భిక్ఖునీ ఛన్దసో మేథునం ధమ్మం పటిసేవేయ్యా’’తి భిక్ఖునీనమ్పి పఞ్ఞత్తం. అఞ్ఞథా తం భిక్ఖునీనం అనుప్పన్నపఞ్ఞత్తి సియా. తతో ‘‘అనుప్పన్నపఞ్ఞత్తి తస్మిం నత్థీ’’తి (పరి॰ ౨౪౭) పరివారే ఏతం వచనం విరుజ్ఝతి, ఏత్తావతా పురిమేన కమత్తయేన పఠమం దేసేతబ్బతం పత్తే పారాజికుద్దేసే పఠముప్పన్నత్తా మేథునధమ్మపారాజికం సబ్బపఠమం దేసేతుకామో ఉపాలిత్థేరో ‘‘తత్ర సుదం భగవా వేసాలియ’’న్తి వేసాలిమేవ పాపేత్వా ఠపేసి. అఞ్ఞథా బారాణసియం పఞ్ఞత్తానం ‘‘న, భిక్ఖవే, మనుస్సమంసం పరిభుఞ్జితబ్బ’’న్తి (మహావ॰ ౨౮౦) ఏవమాదీనం దేసనాధిప్పాయే సతి బారాణసిం పాపేత్వా ఠపేయ్యాతి.

    Pārājikuddesādisaṅgahitānaṃ āpattiakusalānaṃ yathoḷārikakkamena pahātabbattā pahānakkamopettha sambhavati. Upasampannasamanantaraṃ ‘‘tāvadeva cattāri akaraṇīyāni ācikkhitabbānī’’ti (mahāva. 129) vacanato ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti (dī. ni. 1.193) vacanato ca yathā garukaṃ ācikkhaṇaṃ sikkhanena paṭipattikkamopettha sambhavati, evamimehi tīhi kamehi desetabbānampetesaṃ sikkhāpadānaṃ yathāsambhavaṃ uppattikkamo sambhavati. Tathā hi yaṃ yaṃ sādhāraṇaṃ, taṃ taṃ bhikkhuṃ ārabbha uppanne eva vatthusmiṃ ‘‘yā pana bhikkhunī chandaso methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyā’’ti bhikkhunīnampi paññattaṃ. Aññathā taṃ bhikkhunīnaṃ anuppannapaññatti siyā. Tato ‘‘anuppannapaññatti tasmiṃ natthī’’ti (pari. 247) parivāre etaṃ vacanaṃ virujjhati, ettāvatā purimena kamattayena paṭhamaṃ desetabbataṃ patte pārājikuddese paṭhamuppannattā methunadhammapārājikaṃ sabbapaṭhamaṃ desetukāmo upālitthero ‘‘tatra sudaṃ bhagavā vesāliya’’nti vesālimeva pāpetvā ṭhapesi. Aññathā bārāṇasiyaṃ paññattānaṃ ‘‘na, bhikkhave, manussamaṃsaṃ paribhuñjitabba’’nti (mahāva. 280) evamādīnaṃ desanādhippāye sati bārāṇasiṃ pāpetvā ṭhapeyyāti.

    అబ్భన్తరనిదానకథా నిట్ఠితా.

    Abbhantaranidānakathā niṭṭhitā.

    వేరఞ్జకణ్డవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Verañjakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / వేరఞ్జకణ్డం • Verañjakaṇḍaṃ

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā
    ఉపాసకత్తపటివేదనాకథావణ్ణనా • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā
    వినయపఞ్ఞత్తియాచనకథావణ్ణనా • Vinayapaññattiyācanakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact