Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā

    ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਪਟਿવੇਦਨਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    ੧੫. ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਧਿ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਪਾਦਾਨੀਤਿ ਪਾਦੇ। ਯਸਸਾਤਿ ਪਰਿવਾਰੇਨ। ਕੋਤੂਹਲਚ੍ਛਰੇਤਿ ਕੋਤੂਹਲੇ ਅਚ੍ਛਰੇ ਚ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਮਿਕ੍ਕਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ। ਨਯਿਦਂ ਆਮੇਡਿਤવਸੇਨ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਥਦ੍વਯવਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਥ વਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅવਿਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਦੇਸਨਾਪਸਾਦਾਦਿવਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਾਯਪਿ ਤਥੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਪਸਾਦੋ’’ਤਿ। ਅਧੋਮੁਖਠਪਿਤਂ ਕੇਨਚਿ। ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖਜਾਤਂ ਸਯਮੇવ। ਪਰਿਯਾਯੇਹੀਤਿ ਪਕਾਰੇਹਿ, ਅਰਸਰੂਪਤ੍ਤਾਦਿਪਟਿਪਾਦਕਕਾਰਣੇਹਿ વਾ।

    15.Aññāṇanti dhi-saddayogena sāmiatthe upayogavacanaṃ. Pādānīti pāde. Yasasāti parivārena. Kotūhalacchareti kotūhale acchare ca. Ayanti amikkanta-saddo. Nayidaṃ āmeḍitavasena dvikkhattuṃ, atha kho atthadvayavasenāti dassento atha vātiādimāha. Avisesena atthasāmaññena nipphanno abhikkantanti bhāvanapuṃsakaniddeso, desanāpasādādivisesāpekkhāyapi tatheva tiṭṭhati pubbe nipphannattāti āha ‘‘abhikkantaṃ…pe… pasādo’’ti. Adhomukhaṭhapitaṃ kenaci. Heṭṭhāmukhajātaṃ sayameva. Pariyāyehīti pakārehi, arasarūpattādipaṭipādakakāraṇehi vā.

    ਗਮੁਧਾਤੁਸ੍ਸ ਦ੍વਿਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾਭਾવਾ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਦ੍વਯਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪੁਰਿਮਮੇવ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਚ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਘਸ੍ਸਾਤਿ ਅਘਤੋ ਪਾਪਤੋ। ਤਾਤਾਤਿ ਹਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਸ੍ਸੇવ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗੇ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਰੋਧੇਤਿ ਪਦਦ੍વਯੇਨਾਪਿ ਫਲਟ੍ਠਾ ਏવ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। વਿਤ੍ਥਾਰੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ વਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ વਾ, વਿਰਾਗੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪) વੁਤ੍ਤਪਦਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਨੇਜਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਨ੍ਤਿ ਅવਿਰੋਧਤ੍ਥਦੀਪਨਤੋ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਸੁਚਿਂ ਪਣੀਤਂ વਾ। વਾਚਾਯ ਪਗੁਣੀਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਪਕਟ੍ਠੇਹਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਗੁਣੇਹਿ ਯੋਗਤੋ વਾ ਪਗੁਣਂ। ਸਂਹਤੋਤਿ ਘਟਿਤੋ ਸਮੇਤੋ । ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯੇਸੁ ਪੁਰਿਸਯੁਗੇਸੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਟ੍ਠ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਧਮ੍ਮਦਸਾ ਤੇਤਿ ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਦਸਾ।

    Gamudhātussa dvikammakattābhāvā gotamaṃ saraṇanti idaṃ padadvayampi na upayogavacanaṃ. Api ca kho purimameva, pacchimaṃ pana paccattavacananti dassetuṃ ‘‘gotamaṃ saraṇanti gacchāmī’’ti vuttaṃ. Tena ca iti-saddo luttaniddiṭṭhoti dasseti. Aghassāti aghato pāpato. Tātāti hi padaṃ apekkhitvā nissakkasseva yuttattā. Adhigatamagge sacchikatanirodheti padadvayenāpi phalaṭṭhā eva dassitā, na maggaṭṭhāti dassento ‘‘yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne cā’’ti āha. Vitthāroti iminā ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34) vuttapadaṃ saṅgaṇhāti. Anejanti nittaṇhaṃ. Appaṭikūlanti avirodhatthadīpanato aviruddhasuciṃ paṇītaṃ vā. Vācāya paguṇīkattabbato, pakaṭṭhehi saddatthaguṇehi yogato vā paguṇaṃ. Saṃhatoti ghaṭito sameto . Yatthāti yesu purisayugesūti sambandho. Aṭṭha ca puggaladhammadasā teti te aṭṭha puggalā ariyadhammassa diṭṭhattā dhammadasā.

    ਸਰਣਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਭਯਹਿਂਸਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਸਰਣਂ ਨਾਮ, ਤਦੇવ ਮੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਪਰਾਯਣਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੁਦ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣવਸੇਨ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਤਾਕਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਰਣਗਮਨਂ ਨਾਮ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਾਮ। ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਸਰਣਗਮਨਸ੍ਸ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਸੇਨ ਦੁવਿਧੋ ਪਭੇਦੋ। ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸਰਣਗਮਨੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸਿਜ੍ਝਤਿ। ਲੋਕਿਯਸਰਣਗਮਨਂ ਚਤੁਧਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾਮੀਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਤਨੇਨ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪਰਾਯਣਤਾਯ, ਸਿਸ੍ਸਭਾવੂਪਗਮਨੇਨ, ਪਣਿਪਾਤੇਨ ਚਾਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸੇਟ੍ਠਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾવવਸੇਨੇવ ਸਰਣਗਮਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਞਾਤਿਭਯਾਚਰਿਯਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਞਾਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਤਿਤ੍ਥਿਯਂ વਨ੍ਦਤੋ ਸਰਣਂ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾવੇਨ ਅਞ੍ਞਂ વਨ੍ਦਤੋ ਸਰਣਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਲੋਕਿਯਸ੍ਸ ਸਰਣਗਮਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮਂ ਸਦਿਸਫਲਂ ਸਰਣਗਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮਤੋ। ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਧਿਗਮੋ ਪਨ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਚ ਆਨਿਸਂਸਫਲਂ। ਤੀਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਚਸ੍ਸ ਸਂਸਯਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਾਦਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ। ਭੇਦੋਪਿਸ੍ਸ ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜવਸੇਨ ਦੁવਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਣਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲਤ੍ਤਾ ਸਾવਜ੍ਜੋ। ਅਨવਜ੍ਜੋ ਪਨ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾਯ ਹੋਤਿ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋ વਾ ਭੇਦੋ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Saraṇantiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – bhayahiṃsanādiatthena ratanattayaṃ saraṇaṃ nāma, tadeva me ratanattayaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇanti buddhasubuddhatādiguṇavasena tapparāyaṇatākārappavatto cittuppādo saraṇagamanaṃ nāma. Yathāvuttena iminā cittuppādena samannāgato saraṇaṃ gacchati nāma. Etassa ca saraṇagamanassa lokiyalokuttaravasena duvidho pabhedo. Tattha lokuttaraṃ saraṇagamanūpakkilesasamucchedena maggakkhaṇeyeva sijjhati. Lokiyasaraṇagamanaṃ catudhā pavattati ahaṃ attānaṃ buddhassa pariccajāmītiādinā attaniyyātanena, yathāvuttatapparāyaṇatāya, sissabhāvūpagamanena, paṇipātena cāti. Sabbatthāpi cettha seṭṭhadakkhiṇeyyabhāvavaseneva saraṇagamanaṃ hoti, na ñātibhayācariyādivasenāti veditabbaṃ. Evaṃ ñātiādivasena titthiyaṃ vandato saraṇaṃ na bhijjati, dakkhiṇeyyabhāvena aññaṃ vandato saraṇaṃ bhijjati. Lokiyassa saraṇagamanassa nibbānappattiniyamaṃ sadisaphalaṃ saraṇagatassa anāgate nibbānappattiniyamato. Sabbalokiyasampattisamadhigamo pana apāyadukkhādisamatikkamo ca ānisaṃsaphalaṃ. Tīsu vatthūsu cassa saṃsayamicchāñāṇādi saṃkileso. Bhedopissa sāvajjānavajjavasena duvidho. Tattha paṭhamo micchādiṭṭhipubbakehi titthiyapaṇipātādīhi hoti, so ca aniṭṭhaphalattā sāvajjo. Anavajjo pana kālakiriyāya hoti. Lokuttarasaraṇagamanassa sabbathā saṃkileso vā bhedo vā natthīti veditabbaṃ.

    ਕੋ ਉਪਾਸਕੋਤਿਆਦਿ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਸਰੂਪਕਾਰਣਾਦਿਪੁਚ੍ਛਾ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਗਹਟ੍ਠੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ વਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤਿਸਰਣਂ ਗਤੋ, ਅਯਂ ਉਪਾਸਕੋ। ਯੋ ਚ ਸਰਣਗਮਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਪਾਸਨਤੋ ‘‘ਉਪਾਸਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਞ੍ਚ વੇਰਮਣਿਯੋ ਚਸ੍ਸ ਸੀਲਂ। ਪਞ੍ਚਮਿਚ੍ਛਾવਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿਪਾਪਾਜੀવਂ ਪਹਾਯ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਮਸ੍ਸ ਆਜੀવੋ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਦੁਸ੍ਸੀਲਤਾਦਯੋ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਦਭਾવੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Ko upāsakotiādi upāsakattasarūpakāraṇādipucchā. Tattha yo gahaṭṭho manusso vā amanusso vā vuttanayena tisaraṇaṃ gato, ayaṃ upāsako. Yo ca saraṇagamanādikiriyāya ratanattayaṃ upāsanato ‘‘upāsako’’ti vuccati. Pañca veramaṇiyo cassa sīlaṃ. Pañcamicchāvāṇijjādipāpājīvaṃ pahāya dhammena samena jīvitakappanamassa ājīvo. Assaddhiyadussīlatādayo upāsakattassa vipatti, tadabhāvo sampattīti veditabbā.

    વਿਹਾਰਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਓવਰਕਾਦਿવਸਨਟ੍ਠਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ। ਅਜ੍ਜਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਮਿਂ ਅਹਨਿ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਾਦਿਂ। ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਕੋ ਸਰੀਰਾવਯવੋ ਕਾਯਙ੍ਗਂ। વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਕਂ ਓਟ੍ਠਜਿવ੍ਹਾਦਿ વਾਚਙ੍ਗਂ। ਅਚੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਚਾਲੇਤ੍વਾ। ਏਤੇਨ ਚ વਚੀਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਠਾਨਕਰਣਾਨਂ ਚਲਨਪਚ੍ਚਯੋ વਾਯੋਧਾਤੁਯਾ વਿਕਾਰਾਕਾਰੋ વਿਸੁਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ વਿਸੁਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ ਤਦੁਪਕਾਰਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਕਣ੍ਡੁਯਨਾਦੀਸੁ ਸਦ੍ਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤੋ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਆਕਾਰવਿਕਾਰੋ વਿਸੁਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਅવਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਹੇਤਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਨ ਕੇવਲਂ વਾਯੁਪਥવੀਨਂ ਚਲਨਸਦ੍ਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤવਿਕਾਰਾਕਾਰਮਤ੍ਤਤਾਯ। ਏવਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚਲਨਸਦ੍ਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ વਿਕਾਰਾਕਾਰਾਨਂ ਅવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤਾ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕੇਚਿ વਾਚਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ‘‘ਹੋਤੁ ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿવਾਚਾਯ ਅવਯવਨ੍ਤਿਆਦਿਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਚੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਸਮੇਤਿ। ਖਨ੍ਤਿਂ ਚਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਅਨੁਮਤਿਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ‘‘ਖਨ੍ਤਿਂ ਧਾਰੇਤ੍વਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਮਨવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਮੁਖੋਤਿ ਭਗવਤਿ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਮੁਖੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ’’ਤਿ।

    Vihāraggenāti ovarakādivasanaṭṭhānakoṭṭhāsena. Ajjabhāvanti asmiṃ ahani pavattaṃ pasādādiṃ. Kāyaviññattihetuko sarīrāvayavo kāyaṅgaṃ. Vacīviññattihetukaṃ oṭṭhajivhādi vācaṅgaṃ. Acopetvāti acāletvā. Etena ca vacīpavattiyā pubbabhāge ṭhānakaraṇānaṃ calanapaccayo vāyodhātuyā vikārākāro visuṃ kāyaviññatti na hoti, tena visuṃ viññāpetabbassa adhippāyassa abhāvā vacīviññattiyameva saṅgayhati tadupakārattā. Yathā kāyena kāyakaṇḍuyanādīsu sadduppattihetubhūto pathavīdhātuyā ākāravikāro visuṃ adhippāyassa aviññāpanato vacīviññatti na hoti, evamayampīti dasseti. Adhippāyaviññāpanato hetā viññattiyo nāma jātā, na kevalaṃ vāyupathavīnaṃ calanasadduppattipaccayabhūtavikārākāramattatāya. Evañca bahiddhā rukkhādīsu calanasadduppattipaccayānaṃ yathāvuttappakārānaṃ vikārākārānaṃ aviññattitā samatthitā hotīti veditabbā. Keci vācaṅganti ‘‘hotu sādhū’’ti evamādivācāya avayavantiādiṃ vadanti, taṃ acopetvāti iminā na sameti. Khantiṃ cāretvāti anumatiṃ pavattetvā. ‘‘Khantiṃ dhāretvā’’tipi pāṭho, bahi anikkhamanavasena gaṇhitvāti attho. Paṭimukhoti bhagavati paṭinivattamukho, tenāha ‘‘apakkamitvā’’ti.

    ੧੬. ਯਾਚਧਾਤੁਸ੍ਸ ਦ੍વਿਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਗવਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਯਾਚਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਸਸ੍ਸਕਾਲੇਪੀਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਅਤਿਸਮਗ੍ਘੇਪੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤਿવਿਯ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੇਪਿ ਯਦਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਦਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਕਾਲੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖਮਾਨਾਤਿ ਯਾਚਮਾਨਾ। વੁਤ੍ਤਸਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਪਿਤਸਸ੍ਸਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ, ਏਤੇਨ ‘‘વੁਤ੍ਤਂ ਸਲਾਕਾ ਏવ ਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਲਾਕਾવੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਪਰਨਿਪਾਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥ વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਸਸ੍ਸਂ ਸਲਾਕਾਮਤ੍ਤਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਲਾਕਾવੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਲਾਕਾ ਏવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਲਾਕਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਜੀવਿਕਾ ਏਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਲਾਕਾવੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਲਾਕਾਯ વਾਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਧਞ੍ਞਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਧਞ੍ਞਮਿਨਨਟ੍ਠਾਨੇ। વਣ੍ਣਜ੍ਝਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕਹਾਪਣਪਰਿਕ੍ਖਕਂ।

    16. Yācadhātussa dvikammakattā ‘‘bhagavā vassāvāsaṃ yācito’’ti vuttaṃ. Susassakālepīti vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘atisamagghepī’’ti vuttaṃ. Ativiya appagghepi yadā kiñcideva datvā bahuṃ pubbaṇṇāparaṇṇaṃ gaṇhanti, tādise kālepīti attho. Bhikkhamānāti yācamānā. Vuttasassanti vapitasassaṃ. Tatthāti verañjāyaṃ, etena ‘‘vuttaṃ salākā eva hoti etthāti salākāvuttā’’ti visesanassa paranipātena nibbacanaṃ dasseti. Atha vā ‘‘sabbaṃ sassaṃ salākāmattameva vuttaṃ nibbattaṃ sampannaṃ etthāti salākāvuttā’’tipi nibbacanaṃ daṭṭhabbaṃ, tenāha ‘‘salākā eva sampajjatī’’ti. ‘‘Salākāya vuttaṃ jīvikā etissanti salākāvuttā’’tipi nibbacanaṃ dassetuṃ salākāya vātiādi vuttaṃ. Dhaññakaraṇaṭṭhāneti dhaññaminanaṭṭhāne. Vaṇṇajjhakkhanti kahāpaṇaparikkhakaṃ.

    ਉਞ੍ਛੇਨ ਪਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ ਪਤ੍ਤੇਨ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਤਿ ਏਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖਾਤਿ ਹਿ ਪਗ੍ਗਹੋ, ਪਤ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਪਗ੍ਗਹੇਨ ਯੋ ਉਞ੍ਛੋਤਿਆਦਿ। ਅਥ વਾ ਪਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ ਗਹਣੇਨ, ਉਞ੍ਛਤ੍ਥਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।

    Uñchena paggahenāti ettha paggahenāti pattena, taṃ gahetvāti attho. Paggayhati etena bhikkhāti hi paggaho, patto. Tenāha paggahenayo uñchotiādi. Atha vā paggahenāti gahaṇena, uñchatthāya gahetabbo pattoti sijjhatīti āha ‘‘pattaṃ gahetvā’’ti.

    ਗਙ੍ਗਾਯ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਪਦੇਸੋ ਉਤ੍ਤਰਾਪਥੋ, ਸੋ ਨਿવਾਸੋ ਏਤੇਸਂ, ਤਤੋ વਾ ਆਗਤਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਪਥਕਾ, ਤੇਨਾਹ ਉਤ੍ਤਰਾਪਥવਾਸਿਕਾਤਿਆਦਿ। ‘‘ਉਤ੍ਤਰਾਹਕਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਏવ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ। ਮਨ੍ਦਿਰਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਸਾਲਂ। ‘‘ਮਨ੍ਦਰ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਸਾ ਚ ਮਨ੍ਦਿਰਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਬਹੁવਿਧਾ ਚ ਕਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਿਕਾਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    Gaṅgāya uttaradisāpadeso uttarāpatho, so nivāso etesaṃ, tato vā āgatāti uttarāpathakā, tenāha uttarāpathavāsikātiādi. ‘‘Uttarāhakā’’tipi pāṭho, so eva attho niruttinayena. Mandiranti assasālaṃ. ‘‘Mandara’’ntipi likhanti, taṃ na sundaraṃ. Sā ca mandirā yasmā parimaṇḍalākārena bahuvidhā ca katā, tasmā ‘‘assamaṇḍalikāyo’’ti vuttā.

    ਗਙ੍ਗਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਦੇਸੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥਮਨੁਸ੍ਸਾ। ਬੁਦ੍ਧਂ ਮਮਾਯਨ੍ਤਿ ਮਮੇવਾਯਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਨਸੀਲਾ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕਾ, ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ। ਪਟਿવੀਸਨ੍ਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ। ਤਦੁਪਿਯਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਤਪ੍ਪਹੋਨਕਂ। ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਨੇવ ਲਭਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਞਾਤਿ ਚ ਪਸਤ੍ਥਤਮਗੁਣਯੋਗਤੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਚਾਤਿ ਞਾਤਿਸੇਟ੍ਠੋ। ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਯਮੇવ ਪਤਿਰੂਪੋਤਿ ਆਮਿਸਸ੍ਸ ਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲੇਸੁ ਪਰਿਕਥੋਭਾਸਾਦਿਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪਰਮਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿਯਾ ਆਜੀવਸੁਦ੍ਧਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨੁਗੁਣਂ ਆਮਿਸਂ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਞਾਤਿਸਿਨੇਹਯੁਤ੍ਤੇਨ ਅਰਿਯਸਾવਕੇਨੇવ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Gaṅgāya dakkhiṇāya disāya deso dakkhiṇāpatho, tattha jātā manussā dakkhiṇāpathamanussā. Buddhaṃ mamāyanti mamevāyanti gaṇhanasīlā buddhamāmakā, evaṃ sesesupi. Evanti pacchā vuttanayena atthe gayhamāne. Paṭivīsanti koṭṭhāsaṃ. Tadupiyanti tadanurūpaṃ tappahonakaṃ. Laddhāti labhitvā no hotīti sambandho. ‘‘Laddho’’ti vā pāṭho, upaṭṭhākaṭṭhānaṃ neva labhinti attho. Ñāti ca pasatthatamaguṇayogato seṭṭho cāti ñātiseṭṭho. Evarūpesu ṭhānesu ayameva patirūpoti āmisassa dullabhakālesu parikathobhāsādiṃ akatvā paramasallekhavuttiyā ājīvasuddhiyaṃ ṭhatvā bhagavato adhippāyānuguṇaṃ āmisaṃ vicārentena nāma ñātisinehayuttena ariyasāvakeneva kātuṃ yuttanti adhippāyo.

    ਮਾਰਾવਟ੍ਟਨਾਯਾਤਿ ਮਾਰੇਨ ਕਤਚਿਤ੍ਤਪਰਿવਟ੍ਟਨੇਨ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਮੋਹਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਂ વਾ ਤਿਦਸਪੁਰਂ વਾ ਆવਟ੍ਟੇਯ੍ਯ।

    Mārāvaṭṭanāyāti mārena katacittaparivaṭṭanena, cittasammohanenāti attho. Tampīti uttarakuruṃ vā tidasapuraṃ vā āvaṭṭeyya.

    ‘‘ਫੁਸ੍ਸਸ੍ਸਾਹਂ ਪਾવਚਨੇ, ਸਾવਕੇ ਪਰਿਭਾਸਯਿਂ।

    ‘‘Phussassāhaṃ pāvacane, sāvake paribhāsayiṃ;

    ਯવਂ ਖਾਦਥ ਭੁਞ੍ਜਥ, ਮਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਥ ਸਾਲਯੋ’’ਤਿ॥ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੯.੮੮) –

    Yavaṃ khādatha bhuñjatha, mā ca bhuñjatha sālayo’’ti. (apa. thera 1.39.88) –

    ਅਪਦਾਨੇ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਤਦਾ ਓਕਾਸਕਤਤ੍ਤਾ। ਨਿਬਦ੍ਧਦਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਾਚਾਯ ਨਿਯਮਿਤਦਾਨਸ੍ਸ। ਅਪ੍ਪਿਤવਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਯੇਨ ਅਤਿਹਰਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨવਤ੍ਥੁਨੋਪਿ। વਿਸਹਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਨੀਹਾਰੇਨ। ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਯਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਉਪਰਿ ਚ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਘਨੀਭੂਤਾਯ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਯ ਪਭਾਯ, ਯਤੋ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਂਸਿਯੋ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਮਾਤਿਕਾਯੋ વਿਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਧਾવਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਾ વਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰੇ ਪਭਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸੇ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਾਦਯੋ વਿਯ વਿਭਾਤਾ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਯ ਸਹ ਕੇਨਚਿ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।

    Apadāne vuttassa akusalassa tadā okāsakatattā. Nibaddhadānassāti ‘‘dassāmā’’ti vācāya niyamitadānassa. Appitavattassāti kāyena atiharitvā dinnavatthunopi. Visahatīti sakkoti. Saṅkhepenāti nīhārena. Byāmappabhāyāti samantato heṭṭhā ca upari ca asītihatthamatte ṭhāne ghanībhūtāya chabbaṇṇāya pabhāya, yato chabbaṇṇaraṃsiyo taḷākato mātikāyo viya nikkhamitvā dasasu disāsu dhāvanti, sā yasmā byāmamattā viya khāyati, tasmā ‘‘byāmappabhā’’ti vuccati. Yasmā anubyañjanāni ca paccekaṃ bhagavato sarīre pabhāsampattiyuttā ākāse candasūriyādayo viya vibhātā virocanti, tasmā tāni byāmappabhāya saha kenaci anabhibhavanīyāni vuttāni.

    ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤੇਤਿ ਘਾਤਾਪੇਕ੍ਖਂ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਘਾਤੋ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਥੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦਿਕੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ।

    Anatthasañhiteti ghātāpekkhaṃ sāmiatthe bhummavacanaṃ, tenāha ‘‘tādisassa vacanassa ghāto’’ti. Attho dhammadesanāya hetu uppajjati ettha, dhammadesanādiko vā attho uppajjati etāyāti aṭṭhuppatti, paccuppannavatthu.

    ਏਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਰਤ੍ਤਿਚ੍ਛੇਦੋ વਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਰਣੀਯવਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ વਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ। ਏਤੇਨ ਚ વਸ੍ਸਚ੍ਛੇਦਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤ੍ਤਾਹਕਰਣੀਯੇਨ ਗਮਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਗੁਣੇ ਸਮ੍ਭਾવਨਾવਸੇਨ ਨ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਆਜੀવਹੇਤੁ ਸਨ੍ਤਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤਿਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅવਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤਿ।

    Ekaṃ gahetvāti dhammadesanāsikkhāpadapaññattisaṅkhātesu dvīsu dhammadesanākāraṇaṃ gahetvā. Ratticchedo vāti sattāhakaraṇīyavasena gantvā bahi aruṇuṭṭhāpanavasena vutto, na vassacchedavasena tassa visuṃ vuccamānattā. Etena ca vassacchedapaccaye sattāhakaraṇīyena gamanaṃ anuññātanti veditabbaṃ. Na kismiñcīti kismiñci guṇe sambhāvanāvasena na maññanti. Pacchā sīlaṃ adhiṭṭhaheyyāmāti ājīvahetu santaguṇappakāsanena ājīvavipattiṃ sandhāya vuttaṃ. Atimaññissatīti avamaññissati.

    ੧੭. ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚਨੀਚਜਨਸਾਮਞ੍ਞવਸੇਨ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਉਚ੍ਚਜਨਾવੇਣਿਕવਸੇਨੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਗਰੁਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਹ ਪਤਿਸ੍ਸਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਯੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਗੁਣਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਗਾਰવવਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਧ ਪਨ વਚਨਮੇવ ਅਧਿવਚਨਂ। ਪਪ੍ਪਟਕੋਜਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਪ੍ਪੇ ਉਦਕੂਪਰਿ ਪਠਮਂ ਪਥવੀਭਾવੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਨવਨੀਤਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ ਉਦਕੇਪਿ ਉਪ੍ਪਿਲਨਸਭਾવਂ ਅવਿਲੀਯਨਕਂ ਅਤਿਸਿਨਿਦ੍ਧਮਧੁਰਂ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਬਹਲਂ ਰਸਾਤਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਥવੋਜਂ। ਯਂ ਆਦਿਕਪ੍ਪਿਕੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਂ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਉਪਰਿਭਾਗੇ ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪੁਰਿਮਾਕਾਰੇਨੇવ ਠਿਤਂ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਬਲੇਨ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ਸਪਬ੍ਬਤਸਮੁਦ੍ਦਕਾਨਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾਉਦਕੇ ਅਨਿਮੁਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅવਿਕਿਰਿਯਮਾਨਾ ਕੁਲ੍ਲੁਪਰਿ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਂ ਪਥવੀਸਾਰਮਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਾਹ ਪਥવੀਮਣ੍ਡੋਤਿਆਦਿ। ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਰਸੇਨ ਉਪੇਤਂ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾਦੁਰਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਪਪਨ੍ਨਫਲੋਤਿ ਬਹੁਫਲੋ। ‘‘ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਮਕ੍ਖਿਕਣ੍ਡਾਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੇ ਪਥવੀਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਪਾਣਾ, ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕਾਮੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਸਙ੍ਕਾਮਨੇ ਕਿਂ ਅਨਾਮਾਸਦੋਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿવਿਸਯੇ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੫੯) વਚਨਤੋ, ਤੇਨੇવ ਭਗવਾਪਿ ਅਨਾਮਾਸਦੋਸਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘વਿਪਲ੍ਲਾਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਪਟਿਲਭੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਗਾਮੋ। ਮਹਨ੍ਤੋ ਸਾਪਣੋ ਨਿਗਮੋ। ਪਦવੀਤਿਹਾਰੇਨਾਤਿ ਪਦਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ।

    17. ‘‘Āyasmāti piyavacanameta’’nti uccanīcajanasāmaññavasena vatvā puna uccajanāveṇikavaseneva dassento ‘‘garugāravasappatissādhivacana’’nti āha. Tattha saha patissayena nissayenāti sappatisso, sanissayo, tassa garuguṇayuttesu gāravavacananti attho. Idha pana vacanameva adhivacanaṃ. Pappaṭakojanti ādikappe udakūpari paṭhamaṃ pathavībhāvena sañjātaṃ navanītapiṇḍasadisaṃ udakepi uppilanasabhāvaṃ avilīyanakaṃ atisiniddhamadhuraṃ anekayojanasahassabahalaṃ rasātalasaṅkhātaṃ pathavojaṃ. Yaṃ ādikappikehi manussehi rasataṇhāya gahetvā bhuñjamānaṃ tesaṃ kammabalena uparibhāge kakkhaḷabhāvaṃ āpajjitvā heṭṭhā purimākāreneva ṭhitaṃ, yassa ca balena ayaṃ mahāpathavī sapabbatasamuddakānanā heṭṭhāudake animujjamānā avikiriyamānā kullupari viya niccalā tiṭṭhati, taṃ pathavīsāramaṇḍanti attho, tenāha pathavīmaṇḍotiādi. Sampannanti madhurarasena upetaṃ, tenāha ‘‘sādurasa’’nti. Upapannaphaloti bahuphalo. ‘‘Nimmakkhika’’nti vatvā puna ‘‘nimmakkhikaṇḍa’’nti makkhikaṇḍānampi abhāvaṃ dasseti. Ye pathavīnissitā pāṇā, te tattha saṅkāmessāmīti ettha manussāmanussatiracchānagatitthīnampi hatthasaṅkāmane kiṃ anāmāsadoso na hotīti? Na hoti, kasmā? ‘‘Anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye’’ti (pārā. 159) vacanato, teneva bhagavāpi anāmāsadosaṃ adassetvā ‘‘vipallāsampi sattā paṭilabheyyu’’nti āha, khuddako gāmo. Mahanto sāpaṇo nigamo. Padavītihārenāti padanikkhepena.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਂ • Verañjakaṇḍaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā
    ਦੇਸਨਾਨੁਮੋਦਨਕਥਾ • Desanānumodanakathā
    ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਕਥਾ • Dubbhikkhakathā
    ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸਸੀਹਨਾਦਕਥਾ • Mahāmoggallānassasīhanādakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    ਦੇਸਨਾਨੁਮੋਦਨਕਥਾ • Desanānumodanakathā
    ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਕਥਾ • Dubbhikkhakathā
    ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਸੀਹਨਾਦਕਥਾ • Mahāmoggallānassa sīhanādakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਪਟਿવੇਦਨਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact