| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
६३. उपसम्पदाविधिकथा
63. Upasampadāvidhikathā
१२६. तं उपज्झन्ति तं उपज्झायं। ‘‘उपज्झा’’ति च ‘‘उपज्झायो’’ति च हि अत्थतो एकं, ब्यञ्जनमेव नानं यथा ‘‘सभा सभाय’’न्ति। एत्थ उपज्झासद्दो राजादिगणो (रुपसिद्धि ५९९ सुत्ते; सद्दनीति ११४० सुत्ते), उपज्झायसद्दो पुरिसादिगणो। सभासद्दो इत्थिलिङ्गो, सभायसद्दो पुल्लिङ्गो वा नपुंसकलिङ्गो वा। ‘‘वित्थायन्ती’’ति सद्दो नामधातूति आह ‘‘वित्थद्धगत्ता होन्ती’’ति। वित्थसद्दो हि दब्बवाचकत्ता नामसद्दो, विकारेन थद्धो गत्तो एतेसन्ति वित्था, द्धकारस्स लोपं कत्वा, ततो आयपच्चयो होति। यन्ति यं अन्तरायजातं। तव सरीरेति तुय्हं काये। ‘‘निब्बत्त’’न्ति इमिना ‘‘जात’’न्ति एत्थ जनधातुया जननत्थं दस्सेति, ‘‘विज्जमान’’न्ति इमिना जनीधातुया पातुभावत्थं दस्सेति। सन्तन्ति संविज्जमानं। इतिआदि कथेतब्बन्ति योजना।
126.Taṃ upajjhanti taṃ upajjhāyaṃ. ‘‘Upajjhā’’ti ca ‘‘upajjhāyo’’ti ca hi atthato ekaṃ, byañjanameva nānaṃ yathā ‘‘sabhā sabhāya’’nti. Ettha upajjhāsaddo rājādigaṇo (rupasiddhi 599 sutte; saddanīti 1140 sutte), upajjhāyasaddo purisādigaṇo. Sabhāsaddo itthiliṅgo, sabhāyasaddo pulliṅgo vā napuṃsakaliṅgo vā. ‘‘Vitthāyantī’’ti saddo nāmadhātūti āha ‘‘vitthaddhagattā hontī’’ti. Vitthasaddo hi dabbavācakattā nāmasaddo, vikārena thaddho gatto etesanti vitthā, ddhakārassa lopaṃ katvā, tato āyapaccayo hoti. Yanti yaṃ antarāyajātaṃ. Tava sarīreti tuyhaṃ kāye. ‘‘Nibbatta’’nti iminā ‘‘jāta’’nti ettha janadhātuyā jananatthaṃ dasseti, ‘‘vijjamāna’’nti iminā janīdhātuyā pātubhāvatthaṃ dasseti. Santanti saṃvijjamānaṃ. Itiādi kathetabbanti yojanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ६३. उपसम्पदाविधि • 63. Upasampadāvidhi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / उपसम्पदाविधिकथा • Upasampadāvidhikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / उपसम्पदाविधिकथावण्णना • Upasampadāvidhikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / उपसम्पदाविधिकथावण्णना • Upasampadāvidhikathāvaṇṇanā
