| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒๓. อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถา
23. Upasampādetabbapañcakakathā
๘๔. อิทานิ =๐๑ ยํ ลกฺขณํ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ สเงฺขปโตติ องฺคานิ อนุทฺธริตฺวา สมาสโตฯ ตตฺถาติ ยํ ‘‘ปญฺจหิ ภิกฺขเว อเงฺคหิ สมนฺนาคเตน ภิกฺขุนา’’ติอาทิมาห, ตตฺถฯ อคุณเงฺคหีติ คุณวิรหิเตหิ อเงฺคหิฯ โสติ ภิกฺขุฯ น อุปสมฺปาเทตพฺพนฺติ เอตฺถ กมฺมวาจาจริเยน หุตฺวา น อุปสมฺปาเทตพฺพนฺติ อาสงฺกา ภเวยฺยาติ อาห ‘‘อุปชฺฌาเยน หุตฺวา น อุปสมฺปาเทตพฺพ’’นฺติฯ เอตฺถาติ เอเตสุ ปญฺจเกสุฯ อาทีสูติ เอตฺถ ปุโพฺพ นิทสฺสนโตฺถ อิติสโทฺท โลโป โหติฯ อิติอาทีสูติ หิ อโตฺถฯ อยุตฺตวเสนาติ อนนุรูปวเสนฯ โยติ ภิกฺขุฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ปเร จ สมาทเปตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ สีลกฺขนฺธาทิเกฯ ปริหรตีติ ปริสํ ปริสฺสยโต หรติ อปเนติฯ ตสฺสาติ ภิกฺขุโนฯ ‘‘สีลาทีหี’’ติปทํ ‘‘ปริหายติเยวา’’ติปเท อปาทานํ, ‘‘น วฑฺฒตี’’ติปเท กรณํฯ ตสฺมาติอาทิ ลทฺธคุณํฯ เตนาติ ภิกฺขุนาฯ กสฺมา อาปตฺติองฺควเสน น วุตฺตนฺติ อาห ‘‘น หี’’ติอาทิฯ หีติ ยสฺมาฯ ตเสฺสวาติ ขีณาสวเสฺสวฯ น วเทยฺยาติ ขีณาสวานํ อนภิรติยา อนุปฺปนฺนตฺตา น วเทยฺยฯ ยทิ น ขีณาสวเสฺสว อุปชฺฌายาจริยภาโว อนุญฺญาโต, อถ กสฺมา ขีณาสวปญฺจโก วุโตฺตติ อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ ยสฺมา น ปริหายตีติ สมฺพโนฺธฯ
84. Idāni =01 yaṃ lakkhaṇaṃ vuttanti sambandho. Saṅkhepatoti aṅgāni anuddharitvā samāsato. Tatthāti yaṃ ‘‘pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgatena bhikkhunā’’tiādimāha, tattha. Aguṇaṅgehīti guṇavirahitehi aṅgehi. Soti bhikkhu. Na upasampādetabbanti ettha kammavācācariyena hutvā na upasampādetabbanti āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘upajjhāyena hutvā na upasampādetabba’’nti. Etthāti etesu pañcakesu. Ādīsūti ettha pubbo nidassanattho itisaddo lopo hoti. Itiādīsūti hi attho. Ayuttavasenāti ananurūpavasena. Yoti bhikkhu. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Pare ca samādapetunti sambandho. Tatthāti sīlakkhandhādike. Pariharatīti parisaṃ parissayato harati apaneti. Tassāti bhikkhuno. ‘‘Sīlādīhī’’tipadaṃ ‘‘parihāyatiyevā’’tipade apādānaṃ, ‘‘na vaḍḍhatī’’tipade karaṇaṃ. Tasmātiādi laddhaguṇaṃ. Tenāti bhikkhunā. Kasmā āpattiaṅgavasena na vuttanti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Tassevāti khīṇāsavasseva. Na vadeyyāti khīṇāsavānaṃ anabhiratiyā anuppannattā na vadeyya. Yadi na khīṇāsavasseva upajjhāyācariyabhāvo anuññāto, atha kasmā khīṇāsavapañcako vuttoti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Yasmā na parihāyatīti sambandho.
อนฺตคฺคาหิกายาติ สสฺสตุเจฺฉทสงฺขาตํ อนฺตํ ลามกํ คณฺหาติ, คณฺหาเปตีติ วา อนฺตคฺคาหิกา, ตายฯ ทิฎฺฐิยาติ มิจฺฉาทิฎฺฐิยาฯ ยตฺตกํ สุตนฺติ ภิกฺขุโนวาทกสิกฺขาปเท (ปาจิ. อฎฺฐ. ๑๔๕-๑๔๗) วุตฺตํ ยตฺตกํ สุตํฯ เตนาติ สุเตน ऋฯ ยํ อาปตฺตาทิ เตน ชานิตพฺพนฺติ โยชนาฯ
Antaggāhikāyāti sassatucchedasaṅkhātaṃ antaṃ lāmakaṃ gaṇhāti, gaṇhāpetīti vā antaggāhikā, tāya. Diṭṭhiyāti micchādiṭṭhiyā. Yattakaṃ sutanti bhikkhunovādakasikkhāpade (pāci. aṭṭha. 145-147) vuttaṃ yattakaṃ sutaṃ. Tenāti sutena ऋ. Yaṃ āpattādi tena jānitabbanti yojanā.
อาปตฺติํ น ชานาตีติ เอตฺถ อาปตฺติํ อาปโนฺนติ น ชานาตีติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อิทํ นามา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘อาปโนฺน’’ติ อิมินา ‘‘อาปตฺติ’’นฺติปทํ ‘‘อาปโนฺน’’ติปาฐเสเสน โยเชตพฺพนฺติ ทเสฺสติฯ
Āpattiṃna jānātīti ettha āpattiṃ āpannoti na jānātīti atthaṃ dassento āha ‘‘idaṃ nāmā’’tiādi. Tattha ‘‘āpanno’’ti iminā ‘‘āpatti’’ntipadaṃ ‘‘āpanno’’tipāṭhasesena yojetabbanti dasseti.
อาภิสมาจาริกายาติ เอตฺถ อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนสีลโต อภิวิเสเสน สมฺมา จริตพฺพนฺติ อาภิสมาจารํ, ขนฺธกปริยาปนฺนํ วตฺตปฎิปตฺติสีลํ, ตํ อารพฺภ ปญฺญตฺตา อาภิสมาจาริกา, ขนฺธกปริยาปนฺนา สิกฺขา, ตายฯ อาทิพฺรหฺมจาริยกายาติ เอตฺถ มคฺคสงฺขาตสฺส พฺรหฺมจริยสฺส อาทิ มริยาโท อาทิพฺรหฺมจริโย, ตสฺมิํ ปวตฺตา อาทิพฺรหฺมจริยกา =๐๒, อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนา สิกฺขา, ตายฯ เสกฺขปณฺณตฺติยนฺติ สิกฺขิตพฺพเฎฺฐน สิกฺขา, สา เอว ภควตา ปญฺญตฺตตฺตา เสกฺขปณฺณตฺติฯ อถ วา สิกฺขนํ สิกฺขา, ตาย สิกฺขนตฺถาย ภควตา ปญฺญปียตีติ เสกฺขปณฺณตฺติ อุภโตวิภงฺคปริยาปนฺนสิกฺขาเยว, ตสฺสํฯ อภิธเมฺมติ เอตฺถ สุตฺตนฺตปาฬิโต อภิ อติเรโก, อภิวิสิโฎฺฐ วา ธโมฺม อภิธโมฺมติ วุเตฺต นามรูปปริเจฺฉทกํ อภิธมฺมปิฎกนฺติ อาห ‘‘นามรูปปริเจฺฉเท’’ติฯ อภิวินเยติ เอตฺถ อภิภวิตฺวา กายวาจํ วิเนตีติ อภิวินโย, อภิภวิตฺวา กายวาจํ วิเนติ เอตฺถ, เอเตนาติ วา อภิวินโยติ วุเตฺต วินยปิฎกนฺติ อาห ‘‘สกเล วินยปิฎเก’’ติฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ ปเทสุ, สเพฺพสํ วา ปทานํฯ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพติ โยชนาฯ ‘‘การเณนา’’ติ เอตฺถ การณสเทฺทน ‘‘ธมฺมโต’’ติ เอตฺถ ธมฺมสทฺทสฺส สภาวตฺถาทโย นิวาเรตฺวา การณตฺถตํ ทีเปติ, เอนสเทฺทน โตปจฺจยสฺส วิเสสนตฺถํฯ อิตีติ เอวํ ยถาวุตฺตนเยนาติ อโตฺถฯ จตุเตฺถติ จตุตฺถปญฺจเกฯ จตุตฺถปญฺจกโต ตีณิ ปทานิ, ปญฺจมปญฺจกโต เทฺว ปทานิ คเหตฺวา ปญฺจกํ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘จตฺตาโร ปญฺจกา’’ติฯ อฎฺฐสุ ปญฺจเกสูติ สมฺพโนฺธฯ
Ābhisamācārikāyāti ettha ubhatovibhaṅgapariyāpannasīlato abhivisesena sammā caritabbanti ābhisamācāraṃ, khandhakapariyāpannaṃ vattapaṭipattisīlaṃ, taṃ ārabbha paññattā ābhisamācārikā, khandhakapariyāpannā sikkhā, tāya. Ādibrahmacāriyakāyāti ettha maggasaṅkhātassa brahmacariyassa ādi mariyādo ādibrahmacariyo, tasmiṃ pavattā ādibrahmacariyakā =02, ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhā, tāya. Sekkhapaṇṇattiyanti sikkhitabbaṭṭhena sikkhā, sā eva bhagavatā paññattattā sekkhapaṇṇatti. Atha vā sikkhanaṃ sikkhā, tāya sikkhanatthāya bhagavatā paññapīyatīti sekkhapaṇṇatti ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāyeva, tassaṃ. Abhidhammeti ettha suttantapāḷito abhi atireko, abhivisiṭṭho vā dhammo abhidhammoti vutte nāmarūpaparicchedakaṃ abhidhammapiṭakanti āha ‘‘nāmarūpaparicchede’’ti. Abhivinayeti ettha abhibhavitvā kāyavācaṃ vinetīti abhivinayo, abhibhavitvā kāyavācaṃ vineti ettha, etenāti vā abhivinayoti vutte vinayapiṭakanti āha ‘‘sakale vinayapiṭake’’ti. Sabbatthāti sabbesu padesu, sabbesaṃ vā padānaṃ. Attho daṭṭhabboti yojanā. ‘‘Kāraṇenā’’ti ettha kāraṇasaddena ‘‘dhammato’’ti ettha dhammasaddassa sabhāvatthādayo nivāretvā kāraṇatthataṃ dīpeti, enasaddena topaccayassa visesanatthaṃ. Itīti evaṃ yathāvuttanayenāti attho. Catuttheti catutthapañcake. Catutthapañcakato tīṇi padāni, pañcamapañcakato dve padāni gahetvā pañcakaṃ katvā vuttaṃ ‘‘cattāro pañcakā’’ti. Aṭṭhasu pañcakesūti sambandho.
อิติ โสฬสปญฺจกวินิจฺฉเย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti soḷasapañcakavinicchaye yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๓. อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกํ • 23. Upasampādetabbapañcakaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถา • Upasampādetabbapañcakakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อุปสมฺปาเทตพฺพปญฺจกกถาวณฺณนา • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
