| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
उपसम्पादेतब्बपञ्चककथावण्णना
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
८४. उपज्झाचरियलक्खणकथायं न सामणेरो उपट्ठापेतब्बोति उपज्झायेन हुत्वा न पब्बाजेतब्बो। असेक्खस्स अयन्ति असेक्खो, लोकियलोकुत्तरो सीलक्खन्धो।
84. Upajjhācariyalakkhaṇakathāyaṃ na sāmaṇero upaṭṭhāpetabboti upajjhāyena hutvā na pabbājetabbo. Asekkhassa ayanti asekkho, lokiyalokuttaro sīlakkhandho.
अन्तग्गाहिकायाति सस्सतुच्छेदकोट्ठासग्गाहिकाय। पच्छिमानि द्वेति अप्पस्सुतो होति, दुप्पञ्ञो होतीति इमानि द्वे अङ्गानि। पच्छिमानि तीणीति न पटिबलो उप्पन्नं कुक्कुच्चं धम्मतो विनोदेतुं, आपत्तिं न जानाति, आपत्तिया वुट्ठानं न जानातीति इमानि तीणि। कुक्कुच्चस्स हि पाळिअट्ठकथानयसङ्खातधम्मतो विनोदेतुं अपटिबलता नाम अब्यत्तता एव होतीति सापि आपत्तिअङ्गमेव वुत्ता।
Antaggāhikāyāti sassatucchedakoṭṭhāsaggāhikāya. Pacchimāni dveti appassuto hoti, duppañño hotīti imāni dve aṅgāni. Pacchimāni tīṇīti na paṭibalo uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ, āpattiṃ na jānāti, āpattiyā vuṭṭhānaṃ na jānātīti imāni tīṇi. Kukkuccassa hi pāḷiaṭṭhakathānayasaṅkhātadhammato vinodetuṃ apaṭibalatā nāma abyattatā eva hotīti sāpi āpattiaṅgameva vuttā.
अभिविसिट्ठो उत्तमो समाचारो आभिसमाचारो, वत्तपटिवत्तसीलं। तं आरब्भ पञ्ञत्ता खन्धकसिक्खापदसङ्खाता सिक्खा आभिसमाचारिका। सिक्खापदम्पि हि तं तत्थ पटिपूरणत्थिकेहि उग्गहणादिवसेन सिक्खितब्बतो ‘‘सिक्खा’’ति वुच्चति। मग्गब्रह्मचरियस्स आदिभूता कारणभूताति आदिब्रह्मचरियका सिक्खा, उभतोविभङ्गपरियापन्नसिक्खापदं। तेनेव विसुद्धिमग्गेपि ‘‘उभतोविभङ्गपरियापन्नसिक्खापदं आदिब्रह्मचरियकं, खन्धकवत्तपअयापन्नं आभिसमाचारिक’’न्ति (विसुद्धि॰ १.११) वुत्तं। तस्मा सेक्खपण्णत्तिय’’न्ति एत्थ सिक्खितब्बतो सेक्खा, भगवता पञ्ञत्तत्ता पण्णत्ति। सब्बापि उभतोविभङ्गपरियापन्ना सिक्खापदपण्णत्ति ‘‘सेक्खपण्णत्ती’’ति वुत्ताति गहेतब्बा। नामरूपपरिच्छेदेति एत्थ कुसलत्तिकादीहि वुत्तं जातिभूमिपुग्गलसम्पयोगवत्थारम्मणकम्मद्वारलक्खणरसादिभेदेहि वेदनाक्खन्धादिचतुब्बिधं सनिब्बानं नामं, भूतुपादायभेदं रूपञ्च परिच्छिन्दित्वा जाननपञ्ञा, तप्पकासको च गन्थो नामरूपपरिच्छेदो नाम। इमिना अभिधम्मत्थकुसलेन भवितब्बन्ति दस्सेति। सिक्खापेतुन्ति उग्गण्हापेतुं।
Abhivisiṭṭho uttamo samācāro ābhisamācāro, vattapaṭivattasīlaṃ. Taṃ ārabbha paññattā khandhakasikkhāpadasaṅkhātā sikkhā ābhisamācārikā. Sikkhāpadampi hi taṃ tattha paṭipūraṇatthikehi uggahaṇādivasena sikkhitabbato ‘‘sikkhā’’ti vuccati. Maggabrahmacariyassa ādibhūtā kāraṇabhūtāti ādibrahmacariyakā sikkhā, ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāpadaṃ. Teneva visuddhimaggepi ‘‘ubhatovibhaṅgapariyāpannasikkhāpadaṃ ādibrahmacariyakaṃ, khandhakavattapaayāpannaṃ ābhisamācārika’’nti (visuddhi. 1.11) vuttaṃ. Tasmā sekkhapaṇṇattiya’’nti ettha sikkhitabbato sekkhā, bhagavatā paññattattā paṇṇatti. Sabbāpi ubhatovibhaṅgapariyāpannā sikkhāpadapaṇṇatti ‘‘sekkhapaṇṇattī’’ti vuttāti gahetabbā. Nāmarūpaparicchedeti ettha kusalattikādīhi vuttaṃ jātibhūmipuggalasampayogavatthārammaṇakammadvāralakkhaṇarasādibhedehi vedanākkhandhādicatubbidhaṃ sanibbānaṃ nāmaṃ, bhūtupādāyabhedaṃ rūpañca paricchinditvā jānanapaññā, tappakāsako ca gantho nāmarūpaparicchedo nāma. Iminā abhidhammatthakusalena bhavitabbanti dasseti. Sikkhāpetunti uggaṇhāpetuṃ.
उपसम्पादेतब्बपञ्चककथावण्णना निट्ठिता।
Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / २३. उपसम्पादेतब्बपञ्चकं • 23. Upasampādetabbapañcakaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / उपसम्पादेतब्बपञ्चककथा • Upasampādetabbapañcakakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / उपसम्पादेतब्बपञ्चककथावण्णना • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / उपसम्पादेतब्बपञ्चककथावण्णना • Upasampādetabbapañcakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २३. उपसम्पादेतब्बपञ्चककथा • 23. Upasampādetabbapañcakakathā
